اصول مدیریت چیست + دیدگاه فایول و تیلور در مدیریت

مدیریت و نحوه اجرای آن، یکی از بزرگترین دغدغه‌های افراد است، فرقی ندارد که شما به عنوان یک مدیر این دغدغه را دارید یا اینکه برای مدیریت زندگی شخصی خود به مشکل خورده‌اید.

با توجه کامل به موضوع مدیریت، می‌توانید رشد و پیشرفت بالایی در زندگی خود تجربه کنید. در زمینه کسب و کار و یا زندگی شخصی خود، مدیریت ضعیفی دارید؟ عدم مدیریت مناسب، شما را کلافه و سردرگم کرده است؟

ما در این نوشتار از این سنج این مشکل شما را به صورت کامل برطرف می‌کنیم، فقط کافیست که به نوشتار اصول مدیریت چیست توجه کاملی داشته باشید.

اصول مدیریت چیست؟

 اصول مدیریت به عواملی مانند برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، هدایت و کنترل و کارگزینی اشاره دارد و باعث می‌شود که یک سازمان در چالش‌هایی مانند منابع فیزیکی، منابع مالی و اطلاعاتی، بهترین عملکرد را برای پیشرفت داشته باشد.

اصول مدیریت مدنظر هنری فایول شامل همین موارد است که با اصول مدیریت لوتر گولیک متفاوت است، در ادامه مبحث اصول مدیریت چیست به بررسی جامع این اصول می‌پردازیم.

5 اصل مدیریت

پیاده سازی اصول مدیریت در سازمان، نیازمند توجه کامل به نکات و مباحثی است که در ادامه بیان می‌کنیم، پس با دقت مباحث زیر را مطالعه کنید.

اولین اصول مدیریت: برنامه‌ریزی

برنامه‌ریزی که بر مبنای اهداف آینده باشد می‌تواند باعث افزایش سرعت رشد سازمان شود، برنامه ریزی باعث می‌شود تا ما با نگرش صحیح و اصولی نسب به برنامه‌های خود، قدم‌های مستحکمی را برداریم.

برنامه‌ریزی فرایندی است که به شما کمک می‌کند تا اهداف خود را تعیین کنید، راه‌های رسیدن به آن‌ها را مشخص کرده و پیشرفت خود را در طول مسیر ارزیابی کنید. برنامه‌ریزی در کسب‌وکار به ویژه برای کارآفرینان اهمیت زیادی دارد، زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های احتمالی را کاهش دهند و احتمال موفقیت خود را افزایش دهند.

در برنامه‌ریزی کارآفرینانه، یک کارآفرین اهداف خود را برای کسب‌وکار تعیین می‌کند، راه‌های رسیدن به آن‌ها را مشخص کرده و پیشرفت خود را در طول مسیر ارزیابی می‌کند. این فرایند شامل مراحل زیر است:

• تعیین اهداف: اولین قدم در برنامه‌ریزی کارآفرینانه، تعیین اهداف است. اهداف باید واضح، قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، مرتبط و زمان‌بندی‌شده باشند.
• تجزیه و تحلیل محیطی: پس از تعیین اهداف، باید محیط کسب‌وکار خود را تجزیه و تحلیل کنید. این تجزیه و تحلیل به شما کمک می‌کند تا فرصت‌ها و تهدیدات موجود در محیط را شناسایی کنید.
• توسعه استراتژی: با توجه به اهداف و محیط کسب‌وکار خود، باید استراتژی‌هایی برای رسیدن به اهداف خود توسعه دهید. استراتژی‌ها باید واقع‌بینانه و قابل اجرا باشند.
• تخصیص منابع: پس از توسعه استراتژی، باید منابع لازم برای اجرای استراتژی خود را تخصیص دهید. این منابع می‌تواند شامل منابع مالی، انسانی و زمانی باشد.
• اجرای استراتژی: پس از تخصیص منابع، باید استراتژی خود را اجرا کنید. در این مرحله، باید اقدامات لازم را برای رسیدن به اهداف خود انجام دهید.
• بررسی و ارزیابی: در این مرحله باید پیشرفت خود را ارزیابی کنید. این ارزیابی به شما کمک می‌کند تا در صورت لزوم، تغییراتی در استراتژی خود ایجاد کنید.

سازماندهی

یکی دیگر از اصول مدیریت، توجه به سازماندهی است که به معنای تخصیص منابع و فعالیت‌ها به منظور دستیابی به اهداف می‌باشد. سازماندهی شامل ایجاد یک ساختار رسمی برای کسب‌وکار است که مشخص می‌کند وظایف و مسئولیت‌ها چگونه تقسیم می‌شوند و چگونه افراد و گروه‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

برای اینکه با موضوع سازماندهی بیشتر آشنا شوید نیاز است که زیر مجموعه‌های این اصل را بیشتر بررسی کنیم:

• گروه‌بندی و شناسایی وظایفی که باید انجام شوند: اولین قدم در سازمان‌دهی، شناسایی وظایفی است که باید انجام شوند. این وظایف باید با اهداف و استراتژی‌های کسب‌وکار مرتبط باشند. پس از شناسایی وظایف، می‌توان آنها را در گروه‌های مرتبط با یکدیگر قرار داد.
• واگذاری این وظایف به پرسنل و تعیین اختیارات و مسئولیت آن‌ها: پس از گروه‌بندی وظایف، باید آنها را به کارمندان مدنظر واگذار کرد. در این مرحله، باید اختیارات و مسئولیت‌های هر فرد یا گروه مشخص شود. اختیارات به معنای قدرت تصمیم‌گیری و انجام اقدامات لازم برای انجام وظایف و مسئولیت به معنای تعهد فرد یا گروه به انجام وظایف تعیین‌شده است.
• تفویض اختیار به کارمندان: تفویض اختیار به کارکنان به معنای سپردن وظایف و اختیارات به آنها است. تفویض اختیار مزایای زیادی دارد، از جمله افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت کارکنان.
• ایجاد ارتباط بین اختیارات و مسئولیت‌ها: برای اینکه وظایف به طور موثر انجام شوند، باید بین اختیارات و مسئولیت‌ها ارتباط وجود داشته باشد. یعنی هر فردی باید اختیارات لازم برای انجام وظایف خود را داشته باشد.
• هماهنگی این فعالیت‌ها: برای اینکه فعالیت‌های مختلف کسب‌وکار با یکدیگر هماهنگ باشند، باید یک ساختار سازمانی مناسب ایجاد شود. ساختار سازمانی مشخص می‌کند که وظایف و مسئولیت‌ها چگونه تقسیم می‌شوند و افراد و گروه‌ها با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.

کارگزینی

از اصول مهم مدیریت می‌توان به کارگزینی اشاره کرد، منظور از این اصطلاح این است که نیروی مناسب و متخصص را برای سازمان خود انتخاب کنید.

بعد از جذب کارمند مناسب برای سازمان خود، باید تمام نکات مربوط به وظایف، شرح داده شود، همچنین ارزیابی و حفظ منابع انسانی نیز از موارد مهم کارگزینی در اصول مدیریت است.

هدایت

درباره اصل هدایت که یکی از اصول مدیریت است نکات زیر بسیار اهمیت دارد:

رهبری: رهبری فرایندی است که طی آن یک فرد یا گروه، دیگران را برای دستیابی به اهداف مشترک هدایت می‌کند. رهبران باید دارای ویژگی‌هایی مانند کارآمدی، مؤثر بودن، ارتباطات موثر، انگیزه دادن به دیگران، و داشتن بینش باشند.

تعاملات: تعاملات به معنای ارتباط و همکاری بین مدیران و کارکنان است. تعاملات موثر می‌تواند به ایجاد اعتماد، احترام و مشارکت کارکنان منجر شود.

انگیزش: انگیزش فرایندی است که طی آن افراد به انجام فعالیت‌های خاصی برانگیخته می‌شوند. انگیزش می‌تواند از عوامل مختلفی مانند نیازها، اهداف، انتظارات و محیط کاری ناشی شود.

نظارت: نظارت فرایندی است که طی آن مدیران عملکرد کارکنان را ارزیابی می‌کنند تا مطمئن شوند که آنها به درستی کار خود را انجام می‌دهند. نظارت می‌تواند به بهبود عملکرد کارکنان و شناسایی مشکلات احتمالی کمک کند.

در مجموع، اصل هدایت به معنای ایجاد شرایطی است که کارکنان بتوانند به بهترین نحو ممکن فعالیت‌های خود را انجام دهند و به اهداف موردنظر دست یابند. هدایت موثر می‌تواند به سازمان کمک کند تا به اهداف خود دست یابد و موفقیت را کسب کند.

کنترل کردن

آخرین اصل از اصول مدیریت مربوط به کنترل و ارزیابی فعالیت‌ها در راستای هدف است، این کنترل باید به وسیله مشخص کردن استانداردها، ابزار ارزیابی و انجام اصلاحات می‌باشد.

به طور کلی فرایند کنترل کردن در اصول مدیریت شامل موارد زیر است:

تعیین استانداردها: اولین قدم در کنترل کردن، تعیین استانداردهایی است که عملکرد کارکنان باید با آنها مطابقت داشته باشد. استانداردها می‌توانند کمی یا کیفی باشند.

اندازه‌گیری عملکرد: پس از تعیین استانداردها، باید عملکرد کارکنان را اندازه‌گیری کرد. اندازه‌گیری عملکرد می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی مانند جمع‌آوری داده‌ها، مشاهده و مصاحبه انجام شود.

مقایسه عملکرد با استانداردها: باید عملکرد را با استانداردها مقایسه کرد. این مقایسه نشان می‌دهد که آیا عملکرد کارکنان در سطح مطلوب است یا خیر.

تصحیح عملکرد: در صورت لزوم، باید عملکرد کارکنان را اصلاح کرد. اصلاح عملکرد می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی مانند آموزش، بازخورد، و تشویق و تنبیه انجام شود.

روش کنترل سازمان

فرایند کنترل کارمندان باید با دقت و وسواس خاصی انجام شود، به این دلیل که افراد احساس خوبی از کنترل شدن و زیر نظر قرار گرفتن ندارند به همین دلیل باید تمرکز خود را بر روی ارزیابی عملکرد، خروجی کار و میزان رشد سازمان قرار دهید.

چه چیزهایی در سازمان باید کنترل شوند؟

کنترل باید بر روی همه منابع از جمله منابع انسانی، منابع مالی، اطلاعاتی و فرایندها انجام شود ولی باید نحوه کنترل بر منابع انسانی را با سایر منابع، متمایز کنید تا کارمندان شما احساس بدی از سازمان پیدا نکنند.

اهمیت توجه به اصول مدیریت

در مباحث قبل با بررسی کامل اصول مدیریت آشنا شدیم تا بتوانید با رعایت این اصول، مدیریت بهتری در سازمان خود داشته باشید، همچنین آگاهی و توجه به اصول مدیریت به مدیران کمک می‌کند تا درک بهتری از فرایند مدیریت سازمان خود داشته باشند، تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و موقعیت‌های پیش آمده را موثرتر مدیریت کنند، به عنوان مثال:

• مدیران می‌توانند با استفاده از اصول برنامه‌ریزی، اهداف و استراتژی‌های سازمان را به طور دقیق تعیین کنند.
• با توجه به اصول سازماندهی، ساختاری کارآمد برای سازمان ایجاد کنند.
• مدیران می‌توانند با استفاده از اصول کارگزینی، کارکنان مناسب را برای سازمان استخدام و توسعه دهند.
• با رعایت اصول هدایت، کارکنان را به طور موثرتری رهبری و و هدایت کنند.
• مدیران می‌توانند با استفاده از اصول کنترل، اطمینان حاصل کنند که سازمان به اهداف خود دست می‌یابد.

پژوهش‌های فایول و تیلور در دانش مدیریت

بعد از بررسی اصول مدیریت و اهمیت آن، تحقیقات و پژوهش‌های دو فردی را بررسی می‌کنیم که مطالعات بسیاری در زمینه اصول مدیریت داشته و نتیجه پژوهش‌های این دو شخص تفاوت‌هایی با هم دارد، تیلور بر اساس شغل خود، اصول مدیریت را سطح پایین سازمان به بالا تنظیم کرد و فایول بر روی اصول مدیریت مدیران ارشد متمرکز بود.

اصول مدیریت هنری فایول

اصول مدیریت فایول نکات مهمی برای مدیران را بیان می‌کند تا با استفاده از آن بتوانند سازمان خود را بهتر مدیریت کنند، این اصول مدیریت شامل موارد زیر است: 

1. تقسیم کار
2. اختیار
3. نظم و انضباط
4. وحدت فرماندهی
5. وحدت هدف
6. پاداش کارکنان
7. تمرکز
8. رعایت سلسله‌مراتب سازمان
9. نظم
10. انصاف
11. ثبات دوره تصدی پرسنل
12. ابتکار عمل
13. روحیه‌ی صمیمیت و کار گروهی.
14. اولویت داشتن منافع سازمان

اصول مدیریت تیلور

اصول مدیریت فردریک تیلور، باعث افزایش بهره وری با کمک روش‌های علمی برای تجزیه و تحلیل فرایند تولید می‌شود. این اصول مدیریت را می‌توان در 4 دسته تقسیم کرد:

• استفاده از روش علمی به جای قاعده سر انگشتی: این اصل از مدیریت علمی فردریک تیلور بر این باور است که روش‌های علمی می‌توانند برای تعیین بهترین راه انجام هر کار استفاده شوند. این روش‌ها شامل مطالعه دقیق کار، آزمایش انواع مختلف روش‌ها و انتخاب روشی است که بهترین نتایج را به همراه دارد.
• دادن وظیفه بر اساس استعداد کارمندان: کارکنان باید بر اساس استعدادها و مهارت‌های خود به موقعیت‌های شغلی اختصاص داده شوند. این امر باعث افزایش بهره‌وری، رضایت شغلی و عملکرد کارکنان می‌شود.
  
• نظارت بر عملکرد کارمندان: مدیران باید بر عملکرد کارکنان نظارت داشته باشند تا اطمینان حاصل کنند که آنها به طور موثر و کارآمد کار می‌کنند. این امر باعث افزایش بهره‌وری، کیفیت و رضایت شغلی کارکنان می‌شود.
• وظایف کارمندان بر اساس حجم مناسب: وظیفه مدیران، برنامه‌ریزی و آموزش دادن است در حالی که کارمندان باید آموزش ببینند و اجرا کنند.

تفاوت دیدگاه‌های فایول و تیلور در اصول مدیریت چیست؟

از شباهت‌های این دو نوع اصول مدیریت می‌توان به همکاری و تعامل بین کارمندان و مدیران اشاره کرد، همچنین دارای تفاوت‌های زیر هم هستند:

1. تفاوت دیدگاه‌های تیلور و فایول در اصول مدیریت، ناشی از تفاوت دیدگاه آنها در مورد مدیریت است. دیدگاه تیلور در مدیریت یک فرایند نظارتی در سطح عملیاتی است در حالی که فایول مدیریت را به عنوان یک فرآیند کلی در همه سطوح سازمان می‌دید.
2. اصول مدیریت تیلور، مدیریت علمی نامگذاری شده است ولی دیدگاه فایول به عنوان مدیریت اداری می‌باشد.
3. دیدگاه تیلور درباره اصول مدیریت بر استفاده از ابزارهایی بر استاندارد کردن فعالیت‌ها بود ولی فایول بر نظریه تئوری مدیریت تاکید داشت.
4. اصول تیلور برای در همه سطوح کسب و کار قابل اجرا است ولی بر روی مدیریت مدیران متمرکز است.

نقش مدیران در اصول مدیریت 

مدیران به عنوان یک راهبر و فرمانده در یک سازمان باید به صورت کامل بر اصول مدیریت مسلط بوده تا بتوانند بهترین تصمیمات را برای رشد سازمان خود اتخاذ کنند. در ادامه به نقش مدیران در سطوح مختلف می‌پردازیم:

نقش مدیریت سطح بالا: این دسته از مدیران وظیفه چیدن استراتژی و هدف گذاری مناسب در سازمان را به عهده دارند و با استفاده از اصول مدیریت باید بهترین تصمیمات را اتخاذ کنند.

نقش مدیر ارشد: مدیر منابع مالی و انسانی از سطح مدیران ارشد هستند که و از تجربه مدیران کل برای رشد و پیشرفت سازمان در زمینه کاری خود استفاده می‌کنند.

نقش مدیر عملیاتی: این دسته از مدیران نیز وظیفه مدیریت یک قسمت از شرکت را به عهده داشته و مسئول سود و زیاد آن هستند.

مدیران کارکنان و خط: وظیفه این مدیران نظارت به نحوه فعالیت کارمندان زیر دست است و ارتباط مستقیمی با خط تولید دارند.

نقش مدیران پروژه: با توجه به اینکه هر سازمان ممکن است بر روی چند پروژه مختلف کار کند باید برای هر پروژه یک مدیر جدا وجود داشته باشد.

اصول مدیریت نوین

هر سازمانی با توجه به شرایط ویژه خود از جمله منابع انسانی، مالی و مدیریتی باید از اصول متناسب با شرایط خود استفاده کند، اصول مدیریت نوین بر پایه کارمندان و مشتریان متمرکز است و همواره تلاش می‌کند تا تجربه مشتری را بهبود بخشد.

اصول مدیریت کارکنان چیست؟

منابع انسانی یکی از مهم‌ترین دارایی‌های هر سازمان است. کارکنان خلاق، ماهر و متعهد، کلید موفقیت هر سازمانی در دستیابی به اهداف و رسالت خود هستند. به همین دلیل، مدیریت اثربخش منابع انسانی نقشی حیاتی در افزایش بهره‌وری، نوآوری، تعهد سازمانی و رضایت شغلی کارکنان ایفا می‌کند.

در مقایسه با سایر منابع سازمانی مانند مواد اولیه، تجهیزات یا سرمایه، مدیریت منابع انسانی پیچیدگی‌های خاص خود را دارد. کارکنان موجودات پیچیده‌ای با نیازها، خواسته‌ها و انگیزه‌های مختلف هستند. آنها نه تنها تحت تأثیر عوامل داخلی مانند حقوق و مزایا، فرصت‌های ارتقا و شرایط کاری قرار دارند، بلکه عوامل خارجی مانند شرایط اقتصادی، تحولات اجتماعی و ارزش‌های فردی نیز بر آنها تأثیر می‌گذارند.

به همین دلیل، اتخاذ رویکردی جامع و استراتژیک برای مدیریت منابع انسانی ضروری است. این رویکرد باید شامل اصول و روش‌های مشخصی برای جذب، استخدام، توسعه، انگیزش و حفظ کارکنان باشد.

در اینجا برخی از اصول کلیدی مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها را بررسی می‌کنیم:

1. برنامه‌ریزی استراتژیک

• مدیریت منابع انسانی باید با اهداف و استراتژی کلی سازمان همسو باشد.
• نیازهای نیروی انسانی سازمان باید به طور دقیق برآورد و برنامه‌ریزی شود.
• برنامه‌های توسعه و آموزش کارکنان باید برای ارتقای مهارت‌ها و دانش آنها با توجه به نیازهای شغلی و سازمانی طراحی شود.

2. جذب و استخدام

• فرآیندهای جذب و استخدام باید به گونه‌ای طراحی شوند که افراد با استعداد و واجد شرایط را جذب کنند.
• از ابزارها و روش‌های مختلفی مانند آگهی‌های استخدام، شبکه‌های اجتماعی و ارجاع کارکنان برای یافتن متقاضیان مناسب استفاده شود.
• فرآیند مصاحبه باید عادلانه و شفاف باشد و بر شایستگی‌ها و توانایی‌های واقعی متقاضیان تمرکز داشته باشد.

3. توسعه و آموزش

• سازمان‌ها باید فرصت‌های توسعه و آموزش مستمر را برای کارکنان خود فراهم کنند.
• این امر به کارکنان کمک می‌کند تا مهارت‌ها و دانش خود را به روز نگه دارند، با آخرین تحولات در صنعت خود آشنا شوند و برای چالش‌های جدید آماده شوند.
• برنامه‌های توسعه و آموزش باید متناسب با نیازهای فردی و سازمانی باشد.

4. انگیزش و پاداش

• کارکنان زمانی انگیزه دارند که احساس کنند کارشان ارزشمند است و به رسمیت شناخته می‌شود.
• سازمان‌ها باید سیستم‌های پاداش و جبران خسارت عادلانه و رقابتی را برای کارکنان خود در نظر بگیرند.
• علاوه بر حقوق و مزایا، سازمان‌ها می‌توانند از روش‌های مختلف دیگری مانند پاداش‌های عملکرد، تقدیر و تشکر و فرصت‌های ارتقا برای انگیزه دادن به کارکنان خود استفاده کنند.

5. حفظ و نگهداری

• حفظ کارکنان واجد شرایط و با انگیزه برای هر سازمانی ضروری است.
• سازمان‌ها باید اقداماتی را برای ایجاد محیط کاری مثبت و حمایتی برای کارکنان خود انجام دهند.
• این امر به افزایش تعهد سازمانی، رضایت شغلی و کاهش نرخ گردش کارکنان کمک می‌کند.

مدیریت منابع انسانی فرآیندی مستمر و پویا است که نیاز به توجه و تمرکز مداوم دارد. با اتخاذ رویکردی استراتژیک و اصولی به مدیریت منابع انسانی، سازمان‌ها می‌توانند از کارکنان توانمند، متعهد و با انگیزه برخوردار شوند که به آنها در دستیابی به اهداف و رسالت خود کمک می‌کنند.

سخن نهایی

توجه و آگاهی به اصول مدیریت برای مدیران هر سازمانی، از نان شب هم واجب تر است، همانطور که اشاره کردیم دیدگاه‌های مختلفی درباره اصول مدیریت وجود دارد که هر کدام از یک زاویه خاص، این موضوع را بررسی کرده‌اند.

شما باید به شرایط سازمان خود توجه داشته و با دقت به این موضوع از اصول مدیریت نوین خود استفاده کنید.

سوالات متداول