تعدیل نیرو چیست | تفاوت تعدیل با اخراج و ضررهای آن برای سازمان

تغییر ملزومات و نیازهای کسب‌ و‌ کار

یکی از دلایل معمول برای تعدیل نیرو، تغییر نیازهای یک سازمان به توجه به شرایط است. به عنوان مثال، اگر یک شرکت تصمیم بگیرد که تولید یک محصول یا ارائه یک خدمت را متوقف کند، مجبور شود برخی از کارکنان خود را تعدیل کند.

همچنین، اگر یک شرکت تصمیم بگیرد که به بازار جدیدی وارد شود، ممکن است نیاز به استخدام کارکنان جدید داشته باشد که مهارت‌های لازم را برای این بازار جدید داشته باشند.

تجدید ساختار

تجدید ساختار یک فرآیند تغییر در ساختار سازمانی است. این فرآیند می‌تواند شامل کاهش تعداد سطوح مدیریت، ادغام بخش‌ها یا تغییر مسئولیت‌ها باشد. این موضوع هم می‌تواند باعث تعدیل نیرو در سازمان شود.

خریداری حق مالکیت یا ادغام در کسب و کار

 به عنوان مثال، اگر یک شرکت کوچک توسط یک شرکت بزرگ خریداری شود، ممکن است شرکت بزرگ مجبور شود برخی از کارکنان شرکت کوچک را تعدیل کند تا هزینه‌ها را کاهش دهد.

از دست دادن کمک‌های بلاعوض مانند سنوات و عیدی

کمک‌های بلاعوض می‌تواند بخشی از حقوق کارمندان باشد. اگر این کمک‌ها از بین بروند، ممکن است شرکت‌ها مجبور شوند حقوق کارمندان خود را کاهش داده یا اقدام یه تعدیل نیرو کند.

نیاز به کارمند کم‌تر به دلیل کاهش حجم کار

اگر حجم کار یک شرکت کاهش یابد، نیاز به نیروی کار هم کاهش می‌یابد که در این صورت مدیر تعدادی از کارمندان را تعدیل می‌کند.

کوچک کردن شرکت

اگر یک شرکت تصمیم بگیرد فعایت خود را محدود کند، مجبور می‌شود که برخی از کارکنان خود را تعدیل کند. این امر می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد، مانند کاهش درآمد، افزایش رقابت یا تغییر شرایط اقتصادی.

ضرورت تعدیل نیرو

با توجه به شرایط حاکم بر سازمان، ممکن است تعدیل نیرو تنها راه برای بهبود وضعیت باشد، به همین دلیل ناچار هستیم که تصمیم سختی را در این زمینه اتخاذ کنیم، تعدیل نیرو به صورت اصولی می‌تواند توازن را در سازمان ما برقرار کند و سرعت رشد افزایش یابد.

بسیار مهم است که با توجه به نکاتی که در ادامه بیان می‌کنیم بتوانید تصمیم مناسبی برای تعدیل نیرو بگیرید.

معایب تعدیل نیرو برای سازمان

تعدیل نیرو در هر سازمانی ممکن است با توجه به شرایط خاص آن اتفاق بیفتد و راه حلی برای خارج شدن از شرایط خطرناک و حساس باشد، اما تعدیل نیرو برای سازمان می‌تواند با عوارض و مشکلاتی همراه باشد که هر کدام از این موارد را بررسی می‌کنیم:

تضعیف روحیه کارمندان

تعدیل نیرو می‌تواند یک تجربه بسیار چالش‌برانگیز برای کارکنان، مدیران و شرکت‌ها باشد. کارکنانی که تعدیل می‌شوند، می‌تواند احساسات غم، عصبانیت، ترس و سردرگمی را تجربه کنند.

همچنین کارمندانی که احساس می‌کنند امنیت شغلی خود را از دست داده‌اند، انگیزه کمتری برای فعالیت مفید دارند. آنها ممکن است در انجام وظایف خود کندتر باشند یا اشتباهات بیشتری مرتکب شوند. برای تعدیل نیرو در سازمان خود بهتر است که یک مشاور کمک بگیرید تا معضلات این موضوع در سازمان شما کاهش یابد.

ایجاد حس بی اعتمادی در کارمندان

تعدیل نیرو به هر دلیلی که رخ دهد می‌تواند احساس بی‌اعتمادی نسبت به مدیران را در یک سازمان افزایش دهد، کارمندان گمان می‌کنند که مدیر سازمان نتوانسته مشکلات را به خوبی مدیریت کند و جایگاه مدیریت متزلزل خواهد شد. به همین دلیل نیاز است که به صورت کامل و دقیق، دلایل تعدیل نیرو برای کارمندان توضیح داده شود.

تاثیر منفی بر کسب و کار

هر چند که هدف تعدیل نیرو، کاهش هزینه و بقای یک سازمان است ولی در برخی قسمت‌ها مانند تیم فروش و اجرایی، می‌تواند بهره وری و پیشرفت را کاهش دهد.

اگر قصد دارید سازمان خود را گسترش دهید و یا فروش خود را افزایش دهید، تعدیل نیرو با این اهداف تناقض دارد.

راهکارهایی برای کارمندان جهت کنار آمدن با تعدیل نیرو

به عنوان یک کارمند، تعدیل نیرو بسیار آزار دهنده است و می‌تواند مشکلات بسیاری را ایجاد کند، برای مواجه با این مشکلات، می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:

جدا کردن واقعیت از تصورات

در این شرایط ممکن است خودتان را مقصر این اتفاق بدانید، در صورتی که تعدیل نیرو خارج از کنترل شما است و ارتباطی با عملکرد شما ندارد پس مهم است خود را سرزنش نکنید و با خود مهربان باشید.

به خودتان فرصت بدهید

بعد از تعدیل از سازمان، کمی استراحت کنید، نقاط ضعف و قوت خود را بررسی کرده و به دنبال موقعیت شغلی بهتری باشید.

منابع درآمدی جدید پیدا کنید

با توجه به شرایط و توانایی‌های خود، می‌توانید راه‌های درآمدی جدیدی را تجربه کنید، این راه‌ها با توجه به مهارت‌های هر فرد متفاوت است.

شبکه سازی کنید

امروزه ارتباطات و شبکه سازی، باعث پیشرفت خواهد شد، سعی کنید متناسب با مهارت خود، ارتباطات گسترده‌ای در فضای مجازی و سمینارها شکل دهید تا بتوانید بهترین جایگاه شغلی را مجدد پیدا کنید.

اهداف خود را بازبینی کنید

بعد از تعدیل و یا اخراج، این فرصت را دارید تا در استراتژی شغلی خود تجدید نظر کنید، شاید به این نتیجه رسیدید که این مسیر را مجدد ادامه دهید و یا اینکه مهارت جدیدی را کسب کنید.

از روانشناس کمک بگیرید

در صورتی که تعدیل نیرو، مشکلات زیادی از لحاظ روحی برای شما به وجود آورده است، برای برطرف کردن آن از یک روانشناس کمک بگیرید، مشاوره با یک متخصص باعث می‌شود که به شما کمک کند تا به مشکلات بعد از تعدیل نیرو، کنار بیایید.

اخراج شدن چیست؟

اخراج شدن هم مانند تعدیل نیرو به معنای پایان یک همکاری است ولی این پایان همکاری به دلیل بروز یک اشتباه از جانب کارمند رخ می‌دهد و تحت تاثیر عواملی است که می‌توان آن را کنترل کرد. در ادامه به بیان تفاوت‌های تعدیل نیرو و اخراج می‌پردازیم.

تفاوت تعدیل نیرو و اخراج

دلیل پایان همکاری: دلیل اخراج به صورت مستقیم به نحوه عملکرد کارمند مربوط است ولی تعدیل نیرو به دلیل شرایط حاکم بر یک سازمان اتفاق می‌افتد، اخراج شدن دارای یک مفهوم منفی است که امکان استخدام مجدد در آن سازمان را از بین می‌برد ولی کارمندانی که تعدیل شده‌اند در صورت بهبود شرایط، می‌‌توانند در سازمان مشغول به کار شوند.

اطلاع قبلی کارفرما: قبل از اخراج، کارمندان هشدارهایی دریافت می‌کنند تا بتوانند عملکرد خود را بهبود دهند ولی تعدیل نیرو غالبا خیلی سریع و بدون اطلاع قبلی رخ می‌دهد.

چگونه در مصاحبه شغلی بگوییم که اخراج شده‌ایم؟

در مصاحبه شغلی سعی کنید که صادق باشید، به صورت کامل و واضح دلیل اخراج خود را توضیح دهید و ممکن است به خاطر صداقت، در مصاحبه شغلی موفق شوید.

مسئولیت اتفاقات پیش آمده در شغل سابق خود را بپذیرید، مانند یک کارمند باتجربه و پخته عمل کنید تا بتوانید به راحتی در شغل موردنظر خود، پذیرفته شوید.

اشتباه کردن در تمام مراحل زندگی رخ می‌دهد، در مسیر شغلی نیز همه ما دچار اشتباه می‌شویم و مهم است که از این اشتباهات درس بگیرید و در شغل‌های بعدی خود، آن‌ها را تکرار نکنید. به کارفرمای خود توضیح دهید که آماده هستید تا بهترین عملکرد خود را در سازمان ارائه دهید و انگیزه بالایی دارید.

شما می‌توانید درباره اخراج شدن خود در مصاحبه مانند این نمونه پاسخ دهید: در شغل سابق خود، درک متفاوتی از وظایف مورد انتظار داشتم و وظایف آن، متناسب با مهارت‌های من نبود، بعد از اتمام شغل قبلی نقاط ضعف و قوت خود را به صورت کامل بررسی و اقدام به رفع و تقویت آن‌ها کردم، به همین دلیل هم اکنون این موقعیت شغلی، متناسب با توانایی‌های من است.

قانون وزارت کار برای تعدیل نیرو

تعدیل نیرو باعث آسیب‌های فراوانی به کارمندان خواهد شد و به همین دلیل طبق قانون، کارفرما باید به مدت یک سال، بیمه بیکاری را برای نیروی تعدیل شده پرداخت کند.

طبق قانون تعدیل نیروی انسانی، بیمه بیکاری برای افراد مجرد 36 ماه و برای افراد متاهل 50 ماه است. این بیمه بیکاری برای افرادی است که تعدیل نیرو شده‌اند و خارج شدن آن‌ها از سازمان به دلیل اخراج نباشد.

 وظایف مدیر منابع انسانی در زمان تعدیل نیرو

به عنوان مدیر منابع انسانی، وظایف شده در زمان تعدیل نیرو بسیار حساس‌تر می‌شود، اعدیل نیرو باید بر اساس میزان و نوع توانایی و مهارت کارمندان انجام شود تا روند حرکت سازمان، دچار اختلال کامل نشود.

همچنین یک سازمان نباید بر اساس عواملی سن، نژاد، وضعیت جسمی و مذهب، اقدام به تعدیل نیرو کند، تعدیل نیرو اگر با توجه و دقت به سوابق کاری و عملکرد کارمندان انجام نشود، باعث خواهد شد که سازمان حتی نتواند به بقای خود ادامه دهد.

وظایف حقوقی کارفرما هنگام تعدیل نیرو

مشاوره با کارمندان مشاور یک روند ضروری است که کارفرمایان باید قبل از تعدیل نیرو انجام دهند. این مشاوره به کارفرمایان کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که تعدیل نیرو به طور عادلانه و منصفانه انجام می‌شود.

کارفرما یک اخطاریه کتبی برای کارمندان مشاور ارسال می‌کند تا هماهنگی جلسه مشاوره انجام شود، در این جلسه بر اساس مصوبه خروجی، شرایط و ضوابط تعدیل نیرو به صورت کامل مشخص می‌شود و تعدیل نیرو نباید بر اساس سلیقه شخصی انجام شود.

4 دلیل وزارت کار برای تعدیل نیرو

طبق قانون، تعدیل نیرو می‌تواند به دلایلی مختلفی انجام شود که نیاز است از هر کدام این دلایل را به صورت دقیق آگاه باشید.

1. تغییرات در تکنولوژی
   پیشرفت یک سازمان در زمینه استفاده از تجهیزات اتوماتیک، نیاز را به نیروی انسانی کاهش می‌دهد، به همین دلیل فعالیت‌ها به صورت خودکار انجام شده و سازمان می‌تواند اقدام به تعدیل نیرو کند.
2. وجود مشکلات مالی
   در شرایطی ممکن است مسائل مالی باعث عدم توانایی در پرداخت حقوق کارمندان و تامین نیازهای اولیه شود، به همین دلیل یکی از راه‌های خروج از این مشکل، تعدیل نیرو است.
3. آسیب دیدن تجهیزات
   خراب تجهیزات مورد استفاده در یک شرکت نیز می‌تواند باعث تعدیل نیرو طبق قانون وزارت کار شود.
4. منطقی سازی در صنعت
   پس از بررسی‌های کامل یک سازمان از لحاظ منابع مالی و انسانی، ممکن است که به جمع بندی درباره تعدیل نیرو رسیده شود، این نتیجه گیری می‌تواند بر اساس افزایش بهره وری و رفع نقاط ضعف باشد.

شرایط تعدیل نیرو بعد از اتمام قرارداد

غالبا کارفرما قبل از اتمام قرارداد اقدام به تعدیل نیرو نمی‌کنند، بلکه بعد از پایان قرارداد، تمدید صورت نمی‌گیرد. در صورتی که یک کارفرما قبل از اتمام قرارداد تصمیم به تعدیل نیرو بگیرد باید مراحلی را طی کند.

اگر کارمندان در انجام وظایف خود به درستی عمل نکند، کارفرمایان می‌توانند با با اخذ تاییدیه شورای کار و پرداخت حقوق، اقدام به تعدیل نیرو کنند، اما در صورتی که کارمند موافق نباشد این موضوع برای تعیین تکلیف به هیئت تشخیص ارجاع داده می‌شود، در این مدت زمان، کارمند باید به وطایف خود در سازمان پایبند باشد.

شرایط تعدیل نیرو بدون قرارداد

اگر یک کارمندی بدون قرارداد باشد و تعدیل شود، راه سختی برای دریافت مطالبات خود خواهد داشت، برای تعدیل نیرو بدون قرارداد و به صورت مسالمت‌آمیز، باید تسویه حساب مزایای پایان کار انجام شود که شامل سنوات، عیدی و پاداش است.

اولین قدم، تسویه حساب است و با مراجعه به امور اداری باید میزان مرخصی، دریافتی و پاداش مشخص شود و در آخر باید به حسابداری مراجعه کرد.

 حقوق کارمند در زمان تعدیل نیرو

کارفرما باید تمام حقوق و مزایای کارمند را تا پایان قرارداد پرداخت کند، در غیر این صورت کارمند می‌تواند با مراجعه به اداره کار، از کارفرمای مدنظر شکایت کرده و حق و حقوق خود را دریافت کند و می‌تواند با انجام مراحل موردنیاز، تا 6 ماه حقوق بیکاری دریافت کند.

 مراحل تصمیم گیری تعدیل نیرو

تعدیل نیروی غیر اصولی می‌تواند سازمان را وارد یک چالش بزرگتری کند، به همین دلیل نیاز است که با وسواس بالایی، تصمیم درستی برای تعدیل نیرو بگیرید، در ادامه به مراحل تصمیم گیری تعدیل نیرو اشاره می‌کنیم تا این فرایند برای شما ساده شود:

پیشرفت موردنیاز سازمان

اگر شرکت در برخی از زمینه‌ها نیاز به توسعه دارد ممکن است نیاز به استخدام کارکنان جدید داشته باشیم. در این صورت، باید کارمندان بخش‌هایی را تعدیل کنیم که با نیروی کمتر هم امکان بهره وری مناسب وجود دارد.

همچنین اگر استراتژی شرکت تغییر کرده و نیاز به نیروی متخصص در زمینه جدیدی وجود دارد باید این موضوع هم مدنظر قرار بگیرد.

مشخص کردن بخش مربوطه برای تعدیل نیرو

برای این کار، می‌توانید مراحل زیر را انجام دهید:

• لیستی از همه جایگاه‌های شغلی شرکت تهیه کنیم.
• برای هر سِمت شغلی، تعیین کنیم که آیا این جایگاه نقش اساسی را در موفقیت شرکت دارد.
• آیا برای قسمت‌های مختلف سازمان، می‌توان با نیروی کمتر به بهره وری مناسب رسید؟

مشخص کردن معیار برای تعدیل نیرو

معیار دقیق و مناسبی را برای تعدیل نیرو در نظر بگیرید، بهترین معیار ها، توانایی و عملکرد کارمندان می‌باشد.

تهیه کردن لیست کارمندان

بعد از مشخص کردن موارد قبل، لیست اولیه کارمندان را بر اساس اولویت‌ها تهیه کنید، می‌توانید به کارمندانی که برای تعدیل در نظر گرفته‌اید بر اساس اولویت‌های خود امتیاز بدهید.

بررسی لیست اولیه تعدیل نیرو

ممکن است بر اثر عدم تمرکز، لیست اولیه شما دارای ایراداتی باشد پس باید دوباره اقدام به بررسی کنید تا بتوانید بهترین تصمیم را برای تعدیل نیروی سازمان اتخاذ کنید.

نگه‌داشتن بهترین کارمندان

 بررسی کنید که آیا کارمندان باقی مانده توانایی انجام کارهای شرکت را دارند؟ به همین دلیل باید دارای بهترین عملکرد و کارایی برای سازمان شما باشند.

آداب تعدیل نیروی انسانی

پس از اینکه لیست مناسبی را برای تعدیل نیرو انتخاب کردید باید طبق اصول خاصی اقدام به عملیاتی کردن تعدیل نیرو کنید، برای این کا می‌توانید به نکات زیر توجه کنید.

صحبت درباره دلیل تعدیل نیرو

بسیار مهم است که درباره دلایل تعدیل نیرو با کارمندان خود با صداقت صحبت کنید، این کار باعث می‌شود که اعتبار سازمان نزد کارمندان از بین نرود، همچنین مدیران ممکن است به دلایل مختلفی از اعلام قبلی به کارکنان شرکت درباره‌ی اجرای فرآیند تعدیل نیرو خودداری کنند. این دلایل می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

•  ایجاد نگرانی و اضطراب در میان کارکنان
• نگرانی از کاهش بهره‌وری کارکنان
• نگرانی از افشای اطلاعات محرمانه

احترام به شان کارمندان

مدیران باید با کارکنان تعدیل شده با احترام و انسانیت رفتار کنند. آنها باید به کارکنان تعدیل شده اطمینان دهند که تصمیمات تعدیل نیرو بر اساس نیازهای شرکت و نه بر اساس شایستگی‌های فردی آنها گرفته شده است.

استفاده از لحن مناسب در هنگام تعدیل نیرو

اعلام خبر تعدیل نیرو به کارکنان، یک کار دشوار و حساس است. مدیران باید در هنگام اعلام این خبر، توجه ویژه‌ای به نکات زیر داشته باشند:

• منصفانه و شفاف باشید. به کارکنان خود اطمینان دهید تعدیل نیرو به دلیل عوامل خارجی بوده است.
• احترام بگذارید. با کارکنان خود با احترام و انسانیت رفتار کنید.
• حمایت ارائه دهید. به کارکنان خود حمایت لازم را ارائه دهید، مانند کمک‌های مالی، خدمات مشاوره‌ای و کمک‌های شغلی.

پس از ابلاغ خبر تعدیل نیرو، کارکنانی که تعدیل می‌شوند، ممکن است احساسات مختلفی مانند غم، عصبانیت، ترس و ناامیدی داشته باشند. آنها ممکن است نیاز داشته باشند تا در مورد این خبر با کسی صحبت کنند و حمایت دریافت کنند.

مدیران باید پس از ابلاغ خبر تعدیل نیرو، همچنان در دسترس کارکنانی که تعدیل می‌شوند باشند. آنها باید به این کارکنان فرصت دهند تا سوالات خود را بپرسند و احساسات خود را بیان کنند.

گزینه‌های جایگزین تعدیل نیرو

تعدیل نیرو، به عنوان آخرین راه حل برای مقابله با مشکلات مالی یا ساختاری در نظر گرفته می‌شود. قبل از اتکا به این روش، گزینه‌های جایگزین متعددی وجود دارد که می‌توانند به حفظ شغل‌ها و کارایی سازمان کمک کنند:

1. کاهش هزینه‌ها

• کاهش ساعات کاری: به جای تعدیل کامل کارکنان، ساعات کاری آنها را به طور موقت یا دائمی کاهش دهید.
• تعطیلی موقت: در صورت نیاز، فعالیت شرکت را به طور موقت تعطیل کنید تا از هزینه‌ها کاسته شود.
• کاهش حقوق و مزایا: به طور موقت حقوق و مزایای کارکنان را به میزان توافق شده کاهش دهید.
• برون‌سپاری معکوس: وظایف برون‌سپاری شده را به داخل سازمان بازگردانید و از کارکنان فعلی برای انجام آنها استفاده کنید.
• کاهش هزینه‌های غیرضروری: با بررسی دقیق، هزینه‌های غیرضروری و اضافی را شناسایی و حذف کنید.

2. افزایش بهره‌وری

• آموزش و توسعه: با ارائه آموزش‌های لازم به کارکنان، مهارت‌ها و دانش آنها را ارتقا داده و بهره‌وری را افزایش دهید.
• بهبود فرآیندها: فرآیندهای کاری را به طور دقیق بررسی و اصلاح کنید تا کارایی و راندمان افزایش یابد.
• استفاده از فناوری: از فناوری‌های جدید برای بهینه‌سازی فرآیندها و افزایش راندمان استفاده کنید.
• ایجاد انگیزه: با ایجاد سیستم‌های پاداش و تشویق، انگیزه کارکنان را افزایش دهید.

3. تغییر ساختار سازمانی

• تغییر در ساختار وظایف: وظایف و مسئولیت‌ها را در بین کارمندان به طور متعادل توزیع کنید تا از تعدیل نیرو جلوگیری شود.
• برنامه‌های بازنشستگی: به کارکنان واجد شرایط، برنامه‌های بازنشستگی پیش از موعد ارائه دهید تا از تعداد کارکنان کاسته شود.
• جابجایی داخلی: در صورت نیاز، کارمندان را به بخش‌های دیگر سازمان که به تخصص آنها نیاز است، منتقل کنید.

4. حمایت‌های دولتی

• استفاده از وام‌های کم‌بهره: از وام‌های کم‌بهره دولتی برای حفظ شغل‌ها و جلوگیری از تعدیل نیرو استفاده کنید.
• استفاده از معافیت‌های مالیاتی: معافیت‌های مالیاتی ارائه شده توسط دولت برای شرکت‌هایی که شغل‌ها را حفظ می‌کنند، برای جایگزینی با تعدیل نیرو مناسب است.
• برنامه‌های حمایتی: از برنامه‌های حمایتی دولتی برای آموزش و توسعه کارکنان و ارتقای مهارت‌های آنها استفاده کنید.

انتخاب بهترین گزینه جایگزین تعدیل نیرو به شرایط خاص هر سازمان و نوع مشکلاتی که با آنها مواجه است، بستگی دارد. قبل از اتخاذ هر تصمیمی، باید به طور دقیق تمام جوانب و پیامدهای آن را بررسی کنید.

سخن نهایی

به عنوان یک مدیر منابع انسانی و یا یک کارمند نیاز است اگاهی کاملی نسبت به تعدیل نیرو و تفاوت آن با اخراج آشنا باشید.

تعدیل نیرو به دلیل شرایط خاص سازمان مثل کمبود بودجه و یا تغییر در ساز و کار آن اتفاق می‌افتد ولی اخراج به دلیل اشتباه یک کارمند است.

در پایان می‌توانید سایر مقالات مربوط به مشاوره شغلی را در ای سنج مدیریت کنید.