اضطراب تنهایی چیست | علائم و راه‌های درمان

اضطراب تنهایی یا اتوفوبیا از آن دسته اختلالات شایعی است که طبق آخرین آمار، از هر 10 بزرگسال در آمریکا 1 نفر و از هر 5 نوجوان 1 شخص، این احساس را تجربه کرده است.

اضطراب تنهایی اختلالی است که باید باید با آگاهی نسبت به آن، اقدام به درمان کنید و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند زندگی عادی شما را مختل کند.

در این نوشتار از ای سنج به بررسی جامع ماهیت اضطراب تنهایی، علائم و راه‌های درمان آن می‌پردازیم.

اضطراب تنهایی (اتوفوبیا) چیست؟

اتوفوبیا، که به آن مونوفوبیا یا ایزولوفوبیا نیز گفته می‌شود، نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس شدید و غیرمنطقی از تنها بودن یا جدایی از افراد یا مکان‌های آشنا مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اتوفوبیا ممکن است در هنگام تنها ماندن در خانه، در مکان‌های عمومی، یا حتی در حضور غریبه‌ها دچار وحشت شدید شوند.

برای فردی که درگیر اتوفوبیا است، گذراندن زمان کوتاه تنهایی می‌تواند به مثابه کابوسی طاقت‌فرسا باشد. افکار وسواسی، اضطراب شدید، و ترس از دست دادن کنترل، لحظات تنهایی را به تجربه‌ای غیرقابل تحمل تبدیل می‌کنند.

تفاوت اضطراب تنهایی و احساس تنهایی

تنهایی یک احساس ذهنی است که از فقدان ارتباطات اجتماعی معنادار یا احساس انزوا و جدایی از دیگران ناشی می‌شود. این یک تجربه انسانی طبیعی است که همه افراد در مقطعی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند.

اضطراب تنهایی نوعی اختلال اضطرابی است که با ترس شدید و غیرمنطقی از تنهایی یا جدایی از افراد یا مکان‌های آشنا مشخص می‌شود. افراد مبتلا به اضطراب تنهایی ممکن است در هنگام تنها ماندن در خانه، در مکان‌های عمومی، یا حتی در حضور غریبه‌ها دچار وحشت شدید شوند.

دلایل اضطراب تنهایی

1. نادیده گرفته شدن یا احساس رها شدگی

• تجربیات منفی در دوران کودکی، مانند نادیده گرفته شدن یا رها شدن توسط والدین یا سرپرستان، می‌تواند در ایجاد احساس ناامنی و ترس از تنهایی در فرد نقش داشته باشد.
• احساس عدم حمایت عاطفی در دوران کودکی یا بزرگسالی می‌تواند به این ترس دامن بزند و فرد را به این باور برساند که در هنگام تنها ماندن قادر به مقابله با مشکلات نخواهد بود.

2. طلاق یا از دست دادن والدین در دوران کودکی

• از دست دادن ناگهانی یکی از والدین یا هر دو والدین در سنین پایین می‌تواند تجربه‌ای بسیار آسیب‌زا باشد و منجر به اضطراب جدایی و ترس از تنهایی در کودک شود.
• این رویداد می‌تواند تصورات منفی را در مورد امنیت و ثبات در ذهن کودک ایجاد کند و او را به این باور برساند که در دنیای بدون حضور والدین، در معرض خطر و آسیب‌پذیری قرار دارد.

3. جدا شدن از یکی از عزیزان در جمع یا سایر محیط‌های عمومی

• تجربه جدایی ناگهانی و غیرمنتظره از یکی از عزیزان در مکانی شلوغ یا عمومی می‌تواند آسیب زا باشد و منجر به ترس از تکرار آن تجربه در فرد شود.
• این ترس می‌تواند به تعمیم اضطراب به سایر موقعیت‌های اجتماعی و افزایش ترس از تنها ماندن در مکان‌های عمومی منجر شود.

4. داشتن یک حمله پانیک

• تجربه یک رویداد ترسناک و ناگهانی مانند حمله پانیک، جراحت یا مورد اورژانسی در تنهایی می‌تواند بسیار آسیب زننده باشد و منجر به ایجاد اتوفوبیا شود.
• فرد ممکن است احساس کند که در آن لحظه به شدت آسیب‌پذیر بوده و هیچ‌کس برای کمک به او وجود نداشته است. این تجربه می‌تواند ترس از تکرار آن موقعیت و احساس نیاز به حضور دائمی دیگران را در فرد ایجاد کند.

5. شاهد حادثه‌ای دردناک بودن، بدون آن که کسی که از شما حمایت کند

• مشاهده یک رویداد دردناک ، مانند تصادف، بلایای طبیعی یا خشونت، می‌تواند به ویژه زمانی که فرد تنها باشد، تأثیر مخربی بر سلامت روان او داشته باشد.
• احساس درماندگی و عدم حمایت در چنین شرایطی می‌تواند به ترس از تنهایی و احساس نیاز به حضور دائمی دیگران برای احساس امنیت در فرد دامن بزند.

توجه به این نکته ضروری است که همه افرادی که در معرض این تجربیات قرار می‌گیرند، دچار اتوفوبیا نمی‌شوند. احتمال ابتلا به این اختلال به عوامل متعددی از جمله ژنتیک، عوامل شخصیتی و نحوه مقابله فرد با استرس بستگی دارد.

علائم اتوفوبیا

علائم اتوفوبیا می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تأثیر بگذارد. برخی از علائم شایع این اختلال عبارتند از:

علائم عاطفی و شناختی

• اضطراب شدید و غیرقابل کنترل در هنگام تنها بودن
• ترس از دست دادن کنترل یا دچار حمله وحشت شدن در هنگام تنها بودن
• افکار وسواسی و منفی در مورد تنها ماندن
• احساس تنهایی و انزوا حتی در حضور دیگران
• وابستگی شدید به افراد یا مکان‌های آشنا
• ترس از غریبه‌ها یا مکان‌های جدید
• ترس از مرگ یا بیماری در هنگام تنها ماندن
• ترس از تاریکی یا سکوت

علائم جسمانی

• تعریق
• لرزش
• تپش قلب
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• سرگیجه
• سبکی سر
• درد قفسه سینه
• احساس خفگی
• علائم گوارشی مانند اسهال یا یبوست
• بی حسی یا گزگز در اندام‌ها
• احساس گرما یا سرمای ناگهانی

علائم رفتاری

• اجتناب از موقعیت‌هایی که ممکن است منجر به تنها ماندن شود
• لغو برنامه‌ها یا تعهدات اجتماعی به دلیل ترس از تنها ماندن
• همراه داشتن دائمی افراد یا حیوانات خانگی برای احساس امنیت
• وابستگی بیش از حد به تلفن یا اینترنت برای ارتباط با دیگران
• عدم تمایل به خوابیدن تنها
• ناتوانی در تمرکز یا انجام وظایف در هنگام تنها بودن

نحوه تشخیص اضطراب تنهایی

طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، برای تشخیص اضطراب تنهایی باید معیارهای زیر برآورده شوند:

 ترس یا اضطراب شدید و مداوم نسبت به یک شیء یا موقعیت خاص

• این ترس باید غیرمنطقی و نامتناسب با خطر واقعی باشد که شیء یا موقعیت مورد نظر ایجاد می‌کند.
• کودکان ممکن است این ترس یا اضطراب را با گریه، قشقرق، بی حرکت ماندن، یا چسبیدن به بزرگترها نشان دهند.

 شئ یا موقعیت فوبیک تقریباً همیشه باعث ترس یا اضطراب فوری می‌شود.

• قرار گرفتن در معرض یا حتی فکر کردن به شیء یا موقعیت فوبیک باید به طور قابل اعتمادی» منجر به واکنش اضطرابی شود.

 فرد به طور فعال تلاش می‌کند تا از شیء یا موقعیت فوبیک اجتناب کند یا در صورت تحمل آن، با اضطراب یا پریشانی شدید همراه است.

• اجتناب ممکن است شامل تغییر مسیرهای معمول، لغو برنامه‌ها یا نیاز به همراهی مداوم با یک فرد دیگر باشد.
• تحمل موقعیت فوبیک ممکن است با سطح بالایی از اضطراب، پریشانی و ناراحتی همراه باشد.

ترس، اضطراب یا اجتناب باعث ناراحتی یا اختلال قابل توجه در عملکرد شغلی، تحصیلی یا سایر زمینه‌های مهم زندگی می‌شود.

• این اختلال باید به طور قابل توجهی بر توانایی فرد در انجام وظایف روزمره یا لذت بردن از زندگی تأثیر بگذارد.

اختلال به دلیل اثرات فیزیولوژیکی مستقیم یک ماده (مثلاً، سوء مصرف مواد) یا یک بیماری پزشکی دیگر (مثلاً، پرکاری تیروئید) ایجاد نمی‌شود. ترس، اضطراب یا اجتناب به بهترین وجه با اختلال فوبیای خاص توضیح داده می‌شود و نه با سایر اختلالات روانپزشکی (مثلاً، اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال وسواس فکری-اجباری، اختلال استرس پس از سانحه).

روش‌های درمان اضطراب تنهایی

درمان اضطراب تنهایی یا اتوفوبیا معمولاً شامل ترکیبی از روان‌درمانی و دارو درمانی است.

روان‌درمانی

• درمان شناختی رفتاری (CBT) رایج‌ترین نوع روان‌درمانی برای اتوفوبیا است. CBT به شما کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای اجتنابی که اضطراب شما را تقویت می‌کنند، شناسایی و تغییر دهید.
• درمان قرار گرفتن در معرض تدریجی به شما کمک می‌کند تا به تدریج خود را در معرض موقعیت‌هایی قرار دهید که از آنها می‌ترسید، در حالی که یاد می‌گیرید اضطراب خود را کنترل کنید.
• درمان حمایتی به شما کمک می‌کند تا در مورد احساسات و تجربیات خود صحبت کنید و از دیگران حمایت دریافت کنید.

دارو درمانی

• داروهای ضد اضطراب می‌توانند به کاهش علائم اضطراب مانند عصبی بودن، بی قراری و مشکل در خواب کمک کنند.
• داروهای ضد افسردگی می‌توانند به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی که ممکن است با اتوفوبیا همراه باشد، کمک کنند.

عوارض و اثرات اضطراب تنهایی بر افراد

اضطراب تنهایی در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند آسیب‌های زیر را به شما وارد کند، در اینجا به برخی از عوارض بالقوه اضطراب تنهایی اشاره می‌کنیم:

1. سلامت روان

• اختلالات افسردگی: ترس و اضطراب مداوم مرتبط با اتوفوبیا می‌تواند منجر به افسردگی خفیف تا شدید شود.
• اختلالات اضطرابی دیگر: افراد مبتلا به اتوفوبیا در معرض خطر ابتلا به سایر اختلالات اضطرابی مانند اختلال هراس، اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) هستند.
• سوء مصرف مواد: برخی از افراد مبتلا به اتوفوبیا ممکن است به عنوان راهی برای مقابله با اضطراب خود به سوء مصرف مواد روی آورند.
• ایده خودکشی: در موارد شدید، اتوفوبیا می‌تواند منجر به افکار و احساسات خودکشی شود.

2. روابط

• انزوای اجتماعی: ترس از تنهایی می‌تواند منجر به اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی و انزوای فرد شود.
• مشکلات در روابط: اضطراب تنهایی می‌تواند حفظ روابط سالم با دوستان، خانواده و همسر را دشوار کند.
• اعتماد به نفس پایین: ترس و اضطراب مداوم می‌تواند عزت نفس فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

3. کیفیت زندگی

• مشکلات در محل کار یا مدرسه: اضطراب تنهایی می‌تواند تمرکز و عملکرد فرد را در محل کار یا مدرسه مختل کند.
• از دست دادن فرصت‌ها: ترس از تنهایی ممکن است منجر به از دست دادن فرصت‌های شغلی، تحصیلی و اجتماعی شود.
• عدم کیفیت زندگی: به طور کلی، اضطراب تنهایی می‌تواند کیفیت کلی زندگی فرد را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

توجه به این نکته ضروری است که همه افراد مبتلا به اتوفوبیا تمام این عوارض را تجربه نمی‌کنند. شدت عوارض از فردی به فرد دیگر و بسته به شدت اختلال و عدم دریافت درمان مناسب متفاوت است.

چه افرادی اضطراب تنهایی بیشتری را تجربه می‌کنند؟

در حالی که علت دقیق اتوفوبیا ناشناخته است، شواهد نشان می‌دهد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تجربیات دوران کودکی و محیطی در ایجاد آن نقش دارند.

برخی از عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به اتوفوبیا را افزایش دهند عبارتند از:

1. ژنتیک: سابقه خانوادگی اضطراب یا سایر اختلالات سلامت روان می‌تواند خطر ابتلا به اتوفوبیا را افزایش دهد.

2. تجربیات دوران کودکی

• تجربیات منفی در دوران کودکی، مانند نادیده گرفته شدن، رها شدن یا مورد آزار قرار گرفتن، می‌تواند فرد را در برابر اضطراب و سایر مشکلات سلامت روان آسیب‌پذیرتر کند.
• جدایی زودهنگام از والدین یا سرپرستان نیز می‌تواند خطر ابتلا به اتوفوبیا را افزایش دهد.

3. عوامل محیطی

• رویدادهای آسیب زا، مانند حمله، تصادف یا بلایای طبیعی، می‌تواند منجر به ایجاد اتوفوبیا شود.
• استرس شدید و مداوم نیز می‌تواند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهد.

4. سایر اختلالات سلامت روان

• افراد مبتلا به سایر اختلالات اضطرابی، مانند اختلال هراس یا اختلال اضطراب اجتماعی، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اتوفوبیا هستند.
• افراد مبتلا به افسردگی نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلال باشند.

5. شخصیت

• افرادی که به طور کلی مضطرب، خجالتی یا محتاط هستند ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اتوفوبیا باشند.
• افرادی که به سختی با جدایی یا تنهایی کنار می‌آیند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری باشند.

توجه به این نکته ضروری است که داشتن هر یک از این عوامل خطر به معنای ابتلا به اتوفوبیا نیست. با این حال، آگاهی از این عوامل می‌تواند به شما در درک اینکه آیا ممکن است در معرض خطر این اختلال باشید یا خیر، کمک کند.

ترس از تنهایی چه زمانی طبیعی است؟

سخن نهایی

اضطراب تنهایی( اتوفوبیا ) به ترس شدید و غیرمنطقی افراد در مکان‌های آشنا اطلاق می‌شود و در صورت شدت این حالت، بسیار مهم است که به یک متخصص برای درمان مراجعه کنید. در این نوشتار به علائم و راه‌های درمان این اختلال پرداختیم، همچنین می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه روانشناسی و اختلال اضطراب، سایر مقالات مجله ای سنج را مطالعه کنید.

سوالات متداول