بهترین داروها برای کاهش استرس

آیا استرس باعث ناراحتی و نقص عملکرد در شما شده است؟ تجربه استرس به صورت طولانی مدت شما را خسته کرده و اثرات منفی بر خلق و خوی شما گذاشته است؟ تغییر سبک زندگی و استفاده از داروهای ضد استرس، می تواند به شما در کسب آرامش کمک کند.

اگر از شدت استرس، نمی توانید کاری انجام دهید و نیاز دارید استرس خود را سریعا درمان کنید، می توانید از داروهای ضد استرس استفاده کنید؛ اما نه سرخود بلکه پس از مشورت با یک متخصص سلامت روان مانند روان پزشک!

در این مقاله می خواهیم یک بررسی کلی در مورد بهترین داروها برای کاهش استرس داشته باشیم. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

راه های مقابله با استرس مزمن

برای مقابله با استرس و اضطراب می توان از راهکارهای مختلفی کمک گرفت؛ داشتن یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش روزانه، انجام تمرینات مدیتیشن و یوگا از جمله راهکارهایی هستند برای کاهش استرس به شما کمک می کنند.

در کنار استفاده از این راهکارها می توان از دارو به عنوان راهی آسان برای مبارزه با استرس کمک گرفت.

البته باید به شما بگوییم، استفاده از دارو دل بخواهی نیست و شما نمی توانید صرفا به دلیل اینکه مضطرب هستید یا استرس دارید، هر زمان که دوست داشتید و با هر دوزی دارو بخورید.

دارو درمانی یک راهکار موثر برای کاهش علائم استرس است به شرطی که دوره ی مصرف آن را بر اساس نظر پزشک متخصص شروع کنید.

هدف از تولید داروهای ضد استرس و ضد اضطراب، تسکین فوری علائم استرس می باشد؛ اگرچه تاثیر برخی از این داروها چند روز یا چند هفته بعد از مصرف نمایان می شود اما به هرحال دارو یک روش درمانی سریع تر نسبت به راهکار های درمانی خانگی می باشد.

اگر دچار استرس مزمن و طولانی مدت هستید، قبل از مصرف داروهای ضد استرس به شما پیشنهاد می کنیم، مقالات چگونه در خانه استرس خود را درمان کنیم؟، چگونه استرس و اضطراب شدید خود را درمان کنیم؟، درمان استرس و اضطراب و دیگر مقالات مرتبط با استرس  را در مجله ای سنج مطالعه کنید.

نکته

ای سنجی عزیز، یک نکته مهم دیگر در مورد مصرف داروهای ضد استرس وجود دارد که باید از آن مطلع باشید؛ مصرف داروهای ضد استرس با عوارض جدی همراه است. در واقع درست است که این داروها به شما کمک می کنند از شدت استرس خود کم کنید و آرامش از دست رفته تان را مجددا به دست بیاورید، اما مصرف هیچ داروی شیمیایی بدون عوارض نیست.

اگر از داروهای ضد استرس و اضطراب، در موارد دیگری به جز تسکین استرس و اختلالات اضطرابی استفاده کنید، این داروها خطر آفرین و مشکل ساز می شوند و علاوه بر آن، استفاده مداوم از این داروها، توانایی شما را برای مقابله با اضطراب در آینده کمتر می کنند.

دارو به خودی خود بد نیست اما با برخی عوارض روان شناختی همراه می شود:

• بدن شما به مصرف دارو، وابستگی فیزیولوژیکی پیدا می کند. 
• مغز به مرور زمان به دوز دارو وابستگی پیدا می کند و شما دیگر توانایی مقابله با استرس به صورت طبیعی را نخواهید داشت. 
• اگر مصرف دارو را قطع کنید، عوارض شدید ترک را تجربه خواهید کرد. 
• حتی در صورت عدم نیاز به دارو، نمی توانید مصرف آن را قطع کنید.
•  قطع مصرف به صورت یکباره ممکن نخواهد بود. 
• مصرف دارو وابستگی روانی ایجاد می کند و شما تا زمانی که دارو مصرف می کنید به دنبال درمان های دیگر نمی روید. 
• وقتی دارو را قطع می کنید استرس بیشتری تجربه می کنید و تمایل دارید بلافاصله به مصرف دارو ادامه دهید و همین رفتار مقابله با استرس را سخت تر می کند.

پس حتی زمانی که مجبور به مصرف داروی ضد استرس و اضطراب شدید، باید به یادگیری راهکارهای مقابله ای ادامه دهید تا بتوانید استرس خود را بدون مصرف دارو هم کنترل کنید.

قرص ضد اضطراب و ضد استرس برای چه مواردی تجویز می شود؟

همان طور که از نام این قرص ها پیداست، قرص ضد اضطراب و ضد استرس به منظور تسکین علائم اضطراب در فرد مورد استفاده قرار می گیرند. استرس و اضطراب در طولانی مدت می تواند عملکرد طبیعی فرد را مختل کند؛ بنابراین بعضی افراد برای بهبود وضعیت خود این داروها را انتخاب می کنند.

این داروها به تسکین موقت علائم اضطراب کمک می کنند، اما به ریشه کن کردن علت اصلی اضطراب کمک نمی کنند. همچنین باید توجه داشت که داروها باعث تسکین سریع و فوری علائم می شوند، اما اعتیاد آور هستند و عوارض جانبی جدی به همراه دارند.

بهترین قرص ضد استرس

در حال حاضر، هیچ داروی مشخصی به عنوان داروی ضد استرس وجود ندارد اما پزشکان برای درمان استرس، از داروهای ضد اضطراب کمک می گیرند. باید یک نکته دیگر هم به شما یادآوری کنم.

استرس و اضطراب علی رغم اینکه اغلب اوقات کنار هم می آیند اما با یکدیگر کاملا متفاوت هستند اما به دلیل برخی شباهت ها از داروی یکسان برای درمان آن ها استفاده می شود.

اگر تحت استرس زیادی قرار دارید اما علائم آن قدر شدید نباشد، احتمالا روان پزشک برای شما محبوب ترین داروی ضد اضطراب یعنی بوسپیرون را تجویز می کند.

بوسپیرون تنها کاری که انجام می دهد، کاهش علائم اضطراب است، این دارو عوارض جانبی کمی دارد و تقریبا جز دارو های بی خطر محسوب می شود. البته مصرف این دارو در برخی افراد با عوارض جانبی همراه است.

دیگر داروی ضد اضطراب، بنزودیازین است؛ این داروها به نسبت اعتیاد آور و با ایجاد علائمی مانند خستگی و ضعف همراه است. جالب است بدانید از داروهای ضد افسردگی که رایج ترین آن ها مهار کننده های بازجذب سروتونین می باشد، برای درمان افسردگی استفاده می شود.

در ادامه به بررسی داروهای ضد استرس و اضطراب خواهیم پرداخت:

 داروهای آرام بخش (ضعیف کننده CNS)

داروهای آرام بخش بر فعالیت سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارند و باعث ایجاد آرامش، کاهش اضطراب و تنش، خواب آلودگی و کندی تنفس می شود.

مصرف داروهای آرام بخش در دوزهای بالاتر، می توانند باعث اختلال در گفتار، اختلال در توانایی راه رفتن، قضاوت ضعیف و کاهش بازخورد شوند.
مصرف بیش از حد این داروها با اثرات بالقوه کشنده همراه است.

بنزودیازپین

یکی از متداول ‌ترین گروه‌های آرام ‌بخشی که تجویز می‌شود، بنزودیازپین‌ها هستند که شامل داروهای زیر می شود:

•  آلپرازولام (زاناکس) 
• کلونازپام (کلونوپین)
•  دیازپام (والیوم)
•  لورازپام (آتیوان)
•  تریازولام (هالسیون)
•  تمازپام (رستوریل) 
• کلردیازپوکساید (لیبریوم)
•  برومازپام (لکتوپام) 
• اگزازپام (سراکس)

از بنزودیازپین ها برای درمان مشکلات خواب همچون بی خوابی هم استفاده می کنند؛ برخی داروهای موثر برای رفع بی خوابی عبارت اند از:

•  لورازپام (آتیوان) 
• نیترازپام (موگادون)
•  اگزازپام (سراکس)
•  تمازپام (رستوریل)
•  تریازولام (هالکون)
•  فلورازپام (دالمان)

بنزودیاژپین ها به صورت قرص، کپسول، محلول در بازار عرضه می شوند.
عوارض بنزودیازپین ها؛ خواب آلودگی و خستگی، سرگیچه و حالت تهوع، از دست دادن تعادل می باشد.
عوارض جانبی کمتر شایع؛ افسردگی، فراموشی، مشکلات تنفسی، مشکلات در جهت یابی و .. است. 

طبقه قدیمی تر داروهای آرام بخش یا تضعیف کننده سیستم CNS طبقه باربیتورات ها می باشد که امروزه کمتر تجویز می شوند.

دارو های آرام بخش که شامل بنزدو دیازپین ها و باربیتورات ها می شود، بر عملکرد انتقال دهنده عصبی گابا تاثیر می گذارد.

گابا جزو انتقال دهنده ی عصبی مهاری است که اگر ترشح آن زیاد باشد فرد مضطرب و اگر ترشح آن در مغز کم باشد، فرد در حالت آرامش قرار می گیرد. پس می شود گقت این دارو ها بر کاهش عملکرد گابا نقش دارند و بعد از اثر گذاری چه اتفاقی می افتد؟ بدن کند و آرام می شود.

سایر داروهای معمول تجویز شده با اثرات آرام بخش عبارتند از:

•  آنتی هیستامین ها؛ داروهایی که معمولاً برای کاهش واکنش های آلرژیک مانند آتاراکس یا ویستاریل استفاده می شوند).
•  داروهای خواب آور؛ مانند گلوتتیمید (دوریدن)، متیپریلون (نولودار) و اثکلروینول (پلاسیدیل).

 مسدود کننده های بتا

از این داروها معمولا برای کنترل فشار خون و درمان برخی مشکلات قلبی استفاده می شود. مصرف این داروها در برخی افراد با کاهش استرس همراه می شود. برخی از داروهایی که در این طبقه قرار می گیرند، عبارت اند از:

•  ایندرال (پروپرانولول)
•  تنورمین (اتنولول)

عملکرد این داروها چگونه است؟

مسدود کننده های بتا بر عملکرد انتقال دهنده عصبی نوراپی نفرین تاثیر می گذارد و باعث منع ورود این انتقال دهنده در شریان ها و عضله قلب می شوند و در نتیجه  شریان ها گشاد می شوند و در نهایت بر عملکرد قلب و کاهش نیروی انقباض تاثیر می گذارند.

شایع ترین عوارض جانبی منفی بتا بلاکر یا مسدود کننده های بتا؛ سردی دست ها و پاها، خستگی و اختلال خواب (به عنوان مثال، کابوس ) است.
عوارض جانبی کمتر رایج مصرف بتا بلاکرها شامل؛ ناتوانی جنسی، سرگیجه، خس خس سینه، مشکلات دستگاه گوارش، بثورات پوستی و خشکی چشم می باشد.

 بوسپیرون

این دارو از نظر شیمیایی، ترکیب یکسانی با بنزودیازپین ها و باربیتورات ها ندارد. از این دارو برای درمان علائم جسمانی اضطراب مانند، تنش بدنی، لرزش اندام ها، سرگیجه و حالت تهوع، ضربان قلب تند استفاده می شود. پس، استفاده از دارو در طولانی مدت گزینه خوبی به نظر نمی رسد.

این دارو اثر آرام بخش، شل کننده عضلات و ضد تشنج ندارد. هنوز عملکرد دقیق این دارو مشخص نیست اما طبق تحقیقات مصرف این دارو بر گیرنده های انتقال دهنده های عصبی سروتونین و دوپامین که بر خلق و خو تاثیر می گذارند، اثر می گذارد. این دارو اعتیاد آور نمی باشد.

شاید بتوان گفت، بزرگ ترین عیب این دارو، تسکین اضطراب بعد از یک تا سه هفته است. البته برخی از مصرف کنندگان این دارو گزارش داده اند که تاثیر مثبت این دارو به اندازه بنزودیازپین ها نمی باشد.

اگر از این دارو، تا 14 روز بعد از مصرف داروهای مهار کننده MAO استفاده شود، عوارض جدی کشنده ای برای فرد روی می دهد. همچنین مصرف گریپ فروت یا آب گریپ فروت با این دارو به صورت همزمان، عوارض جانبی جدی ایجاد می کند و با خطرات بالقوه همراه است.

 داروهای ضد افسردگی

درست است که این دارو ها برای درمان افسردگی کاربرد دارند اما از برخی داروهایی که در این دسته قرار می گیرند، برای درمان استرس و اضطراب هم استفاده می شود.

داروهایی که جز خانواده مهار کننده های بازجذب سروتونین هستند که شامل پاکسیل، پروزاک و لکساپرو می شود، رایج ترین داروهای ضد افسردگی تجویز شده با هدف کاهش اضطراب و استرس هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه داروهای ضد افسردگی، می توانید مقاله معروف ترین داروهای ضد افسردگی: عوارض جانبی و موارد مصرف را در مجله ای سنج مورد مطالعه قرار دهید.

مکمل گیاهی

می دانستید برخی مکمل های غذایی خاصیت ضد استرس و ضد اضطراب دارند؟

•  گیاه کاوا 
• گل ساعتی 
• سنبل الطیب 
• گیاهان دارویی گل گاو زبان، بابونه، رازک
•  عرق بیدمشک
•  جو دو سر
•  گل  نارنج 
• گیاه گشنیز
•  و...

از جمله گیاهان دارویی موثر در کاهش استرس و اضطراب هستند. البته مصرف گیاهان دارویی هم ممکن است با عوارض همراه شود. بنابراین قبل از مصرف گیاهان دارویی حتما با یک متخصص مشورت کنید.

برخی دیگر مکمل های مفید و موثر برای درمان استرس شامل موارد زیر می شوند:

• قرص منیزیوم
• کپسول امگا 3
• مکمل ویتامین c
• قرص ویتامین D
• قرص های ضد استرس حاوی تری سیکلیک

آیا من به روش دارو درمانی نیاز دارم؟

برای پاسخ به این سوال، باید وضعیت و شرایطی که در آن قرار دارید را مورد ارزیابی قرار دهید. اگر استرس و اضطراب تاثیر بد و جدی بر عملکرد شما گذاشته است، در کنار روان درمانی می توانید دارو درمانی را شروع کنید.
شروع دارو درمانی باید با نظر پزشک متخصص صورت بگیرد؛ در هر صورت بهتر است ابتدا روان درمانی را شروع کنید تا بتوانید مشکل خود را به صورت ریشه ای حل کنید.

عوارض قرص های ضد اضطراب و ضد استرس

داروی استرس و اضطراب داروی های اعتیاد آوری هستند که منجر به وابستگی شدید می شوند؛ اما وابستگی تنها عوارض این داروها نیست. شایع ترین عوارض قرص های ضد اضطراب و ضد استرس عبارت اند از:

• خواب آلودگی
• گیجی
• بی قراری
• اختلال در تفکر
• کندی روانی حرکتی
• اسهال
• یبوست
• حالت تهوع
• ضعف و خستگی
• توهم 
• هذیان
• گریه
• و...

گاهی اوقات قرص های ضد اضطراب و ضد استرس می توانند با عوارض جدی جانبی همراه باشد، عوارضی که گاها می تواند کشنده باشد. برخی از عوارض جانبی جدی این داروها عبارت اند از:

• از دست دادن حافظه
• فشار خون بالا یا پایین
• بثورات پوستی
• فراموشی پیش رونده
• تشنج
•  تاری دید
• اختلال در عملکرد جنسی
• لکنت زبان
• کما
• و...

فواید قرص ضد استرس

برخی از مزایای قرص های ضد استرس عبارت اند از:

• متوقف کردن استرس و اضطراب در لحظه و ایجاد آرامش
• مسدود کردن چرخه اضطراب؛ وقتی احساس ناآرامی و اضطراب می کنید، اضطراب شما تشدید می شود، این داروها اجازه تکرار چرخه اضطراب را نمی دهند.
• توقف چرخه اضطراب منجر به فواید فیزیولوژیکی زیادی می شود؛ کاهش ترشح آدرنال، کاهش خستگی و ضعف، کاهش کورتیزول و افزایش احساس آرامش، عملکرد بالا در تفکر، هضم بهتر غذا و...
• آرامش بیشتر و به دنبال آن خواب راحت تر
• کنترل افکار منفی
• وقتی فرد می داند داروی ضد اضطراب را در دسترس دارد، حتی اگر از آن استفاده نکند، چون می داند در دسترس است، احساس آرامش می کند.

چگونه می توان مصرف داروهای ضد استرس و ضد اضطراب را قطع کرد؟

بدن به مصرف روزانه داروهای ضد اضطراب عادت می کند و قطع این داروها می تواند عوارض قطع را برای فرد به همراه داشته باشد. پس حتی اگر فرد برای مدت زمان کوتاهی داروی ضد اضطراب مصرف کند، به هنگام ترک دارو علائم و عوارص ترک را تجربه می کند.

بهترین کاری که می توان به هنگام قطع مصرف داروهای ضد اضطراب و ضد استرس انجام داد، مشورت با پزشک و قطع دارو زیر نظر او است. دیگر راهکاری که می تواند به هنگام ترک دارو موثر باشد و عوارض قطع دارو را به حداقل برساند، قطع تدریجی دارو در مدت زمان طولانی تر با کم کردن دوز روزانه  دارو است که البته این کار هم باید تحت نظارت پزشکانجام شود.

آیا داروهای ضد اضطراب با داروهای دیگر تداخل دارند؟

بله! و اصلا به همین دلیل است که قبل از شروع مصرف داروهای ضد اضطراب باید با پزشک مشورت کنید. اگر پزشک تشخیص بدهد که شما باید داروی ضد اضطراب مصرف کنید، در این حالت باید او را در جریان داروهایی که در گذشته مصرف کرده یا در حال حاضر مصرف می کنید، بگذارید تا احتمال ایجاد هرگونه تداخل دارویی به حداقل برسد.

مصرف داروهای گیاهی یا حتی یک داروی سرماخوردگی ساده می تواند با داروهای ضد اضطراب تداخل ایجاد کند. به هنگام مصرف داروهای ضد اضطراب بهتر است، از مصرف همزمان دیگر داروهای آرام بخش، الکل، مواد افیونی و مواد مخدر اکیدا پرهیز شود. برخی از نشانه هایی که ممکن است در اثر تداخل دارویی ایجاد شود، شامل موارد زیر می شود:

• خطر مرگ
• بروز مشکلات تنفسی
• بیهوشی
• تشنج
• اختلال در افکار و گفتار
• کاهش ضربان قلب
• گیجی
• ضعف و خستگی
• و...

چه فعالیت هایی را می توانیم به جای مصرف قرص ضد استرس انجام بدهیم؟

متخصصان بر اساس نتایج تحقیقاتی که انجام داده اند، برخی فعالیت های موثر بر کاهش استرس را پیشنهاد داده اند و بر این باورند این فعالیت ها می تواند از شدت استرس و اضطراب کم کنند:

• گوش دادن به موسیقی مورد علاقه
• ورزش کردن و تحرک بدنی
• پیاده روی و دو
• دوش آب گرم یا سرد
• خوردن غذای مورد علاقه به همراه دوستان
• معاشرت با دوستان صمیمی و اعضای خانواده 
• مدیتیشن و یوگا
• خیال پردازی
• صرف زمان در طبیعت
• مشاهده طلوع خورشید و غروب آن
• انجام بازی فکری
• شنا کردن
• خودگویی مثبت
• وقت گذراندن با حیوانات
• نوشتن نگرانی ها و مشکلات بر روی کاغذ
• رقصیدن
• آواز خواندن
• کتاب خواندن
• رانندگی در جاده و گوش دادن به موسیقی مورد علاقه
• یادگیری مهارت جدید
• نواختن ساز
• تماشای بازی کودکان
• تاب بازی
• خرید کردن
• نوشیدن آب
• کمک گرفتن از روان درمانگر
• و....

آیا داروهای ضد استرس و ضد اضطراب بر توانایی های شخص تاثیر می گذارند؟

بله، مصرف داروهای ضد استرس و ضد اضطراب مثل بنزودیازپین ها بر توانایی های افراد تاثیر می گذارد. مثلا مصرف این دارو می تواند بر توانایی فرد هنگام انجام کارهایی که به دقت و تمرکز بالا نیاز دارد، مثل رانندگی تاثیر بگذارد.
تاثیر منفی این داروها زمانی بیشتر می شود که فرد دارو را با الکل یا دیگر داروهای مصرف کند.

پس، پیش از انجام کارهای خطرناک یا کارهایی که نیاز به دقت و هوشیاری دارند، به دوز مصرفی دارو و تاثیری که می تواند بر شما و توانایی هایتان داشته باشید،دقت کنید.

آیا کودکان و نوجوانان می توانند از قرص های ضد استرس استفاده کنند؟

مصرف داروهای ضد استرس برای کودک یا نوجوان فقط باید با تجویز پزشک صورت بگیرد. گاها کودکان با مصرف داروهای ضد استرس به جای آرام شدن، دچار بی قراری یا تحرک می شوند؛ به همین دلیل مصرف اینگونه داروها فقط باید زیر نظر پزشک صورت بگیرد.

چند نکته درباره داروهای ضد استرس

مهم ترین نکاتی که باید در مورد مصرف داروهای ضد استرس و اضطراب به خاطر بسپارید این است که:

• هرگز این داروها را بدون مشورت و نظر پزشک مصرف نکنید.
• از مصرف داروهای ضد استرس و ضد اضطراب به صورت خودسرانه خودداری کنید.
• به هنگام مصرف این داروها، الکل مصرف نکنید.
• مصرف این داروها با داروهای آرام بخش یا ضد افسردگی می تواند خطرناک باشد.
• اگر سابقه بیماری خاصی دارید یا قرص خاصی مصرف می کنید، پزشک را در جریان بگذارید.
• داروهای ضد استرس را در دسترس کودکان قرار ندهید.
• و...

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد بهترین داروها برای کاهش استرس استفاده کردیم. همه ی ما در موقعیت های مختلف استرس را تجربه می کنیم و اجتناب از استرس غیر ممکن به نظر می رسد.

خوشبختانه راهکارهای درمانی متفاوتی برای کاهش استرس وجود دارد که یکی از این راهکارها استفاده از داروهای ضد اضطراب می باشد. مصرف این دارو ها حتما باید با تجویز پزشک صورت بگیرد.

 آیا تجربه استفاده از داروهای ضد استرس را داشته اید؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول