

زندگی روزمره با OCD
اختلال وسواس اجباری (OCD) دارای الگویی از افکار و ترسهای ناخواسته است که بهعنوان وسواس شناخته میشود. این وسواسها شما را به سمت انجام رفتارهای تکراری سوق میدهد که به آن اجبار هم میگویند.
زندگی روزمره با OCD موجب ناراحتیهای زیادی شده و این وسواسها و اجبارها مانع از انجام فعالیتهای عادی روزانه میشود. در نهایت، شما احساس میکنید برای کاهش استرس خود مجبور به انجام اعمال اجباری هستید.
اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) چیست؟
OCD یک وضعیت سلامت روان است که شامل یک وسواس یا اجبار، اعمال ناراحتکننده و افکار تکراری است. زندگی روزمره با OCD و انجام کارهای روتین برای افراد مبتلا به OCD میتواند چالشبرانگیز باشد. بین 1 تا 3 درصد از جمعیت جهان به OCD مبتلا هستند. این عارضه بیشتر در سنین 18 تا 29 سالگی دیده میشود.
افراد مبتلا به OCD افکار، تصاویر یا تمایلات ناخواستهای دارند که احساس میکنند قادر به کنترل آن نیستند. آنها ناراحتی زیادی را تجربه میکنند که احتمالاً شامل ترس، انزجار، شک، یا اعتقاد به اینکه کارها باید به روش خاصی انجام گیرند، میشوند.
برخی از افراد مبتلا به OCD زمان زیادی را صرف تمرکز روی این وسواسها میکنند که در فعالیتهای شخصی، اجتماعی و حرفهای اختلال ایجاد خواهد کرد.
به زبان دیگر میتوان گفت اختلال وسواس فکری - اجباری (OCD) یک بیماری روانی است که باعث ایجاد افکار یا تمایلات ناخواسته مکرر (وسواس) میشود. همچنین میتواند موجب شود که کارهای خاصی را بارها و بارها انجام دهید.
بهعنوانمثال، یک عادت اجباری ممکن است این باشد که پس از دستزدن به چیزی که ممکن است کثیف باشد، دستان خود را بارها بشویید. اگرچه نمیخواهید به این کارها فکر کنید یا آنها را انجام دهید، اما احساس میکنید که نمیتوانید انجام ندهید.
شما حتی اگر سعی کنید افکار یا تمایلات آزاردهنده را نادیده بگیرید یا از شر آنها خلاص شوید، آنها باز هم بازمیگردند. اگر مبتلا به OCD هستید، ممکن است از این وضعیت شرمنده، خجالتزده و ناامید شوید، اما برخی روشهای درمانی میتوانند مؤثر باشند.
انواع OCD
وسواسها و اجبارها در بیماری OCD معمولاً حول موضوعات مشترک خاصی میچرخند و در زندگی روزمره با OCD اختلال ایجاد میکنند. این موارد عبارتاند از:
چک کردن
این نوع از OCD شامل نگرانی دائمی از اینکه کار اشتباهی انجام دادهاید یا اینکه اتفاق بدی قرار است بیفتد، میشود، بنابراین قفل، سیستم هشدار، اجاقگاز یا کلیدهای چراغ را بارها و بارها بررسی میکنید.
آلودگی
این مورد به ترس از چیزهایی که ممکن است کثیف باشند یا اجبار به تمیزکردن آنها اشاره دارد. شما ممکن است از دستزدن به دستگیرههای در، استفاده از توالتهای عمومی یا دستدادن خودداری کنید.
تقارن و نظم
این نوع از OCD موجب میشود که شما وسایل خود را به شیوهای خاص و با نظم و تقارن بچینید. همچنین شامل شمارش اجباری یا اعمال تکراری هم میشود.
نشخوار فکری و افکار مزاحم
این مورد یک وسواس فکری است و برخی از این افکار احتمال دارد خشن یا آزاردهنده باشند.

علائم اختلال OCD معمولاً در دوره بلوغ ظاهر میشود.
علائم OCD چیست؟
OCD شامل دو نوع علائم اصلی به نام وسواس فکری و اجبار است. بسیاری از افرادی که با OCD زندگی میکنند، هم وسواس و هم اجبار را تجربه میکنند، اما برخی افراد فقط یکی را تجربه میکنند.
این علائم زودگذر یا کوتاهمدت نیستند و حتی علائم خفیفتر هم ممکن است حداقل یک ساعت در روز طول بکشد و به طور قابلتوجهی بر فعالیتهای روزانه شما تأثیر بگذارد. وسواس یا اجبار ممکن است بر توانایی شما برای توجه در مدرسه یا تکمیل وظایف در محل کار تأثیر بگذارد.
این علائم حتی میتوانند شما را از رفتن به مدرسه یا محل کار یا هر جای دیگری باز دارند. شما ممکن است متوجه شوید که افکار وسواسی درست نیستند یا بدانید که رفتارهای اجباری آزاردهنده هستند، بااینحال اغلب احساس میکنید که جلوگیری از آنها برای شما غیرقابلکنترل است.
وسواس
محتوای افکار وسواسی میتواند بسیار متفاوت باشد، اما چند موضوع رایج شامل موارد زیر میشود:
- نگرانی در مورد میکروب، کثیفی یا بیماری
- ترس از آسیبرساندن به خود یا شخص دیگری
- ترس از گفتن چیزی توهینآمیز یا زشت
- افکار جنسی صریح یا خشونتآمیز
- نگران بودن درباره دورانداختن اشیا
- زیرسؤالبردن تمایلات یا جهتگیری جنسی شما
- نگرانی در مورد سلامت و ایمنی خود یا عزیزانتان
- تصاویر، کلمات یا صداهای مزاحم
این افکار ناخواسته و مزاحم، بدون توجه به اینکه چقدر سعی میکنید آنها را نادیده بگیرید یا سرکوب کنید، بازمیگردند و پافشاری آنها میتواند به این باور قویتر منجر شود که اگر اقداماتی برای جلوگیری از آنها انجام ندهید، ممکن است درست باشند یا محقق شوند.
اجبارها
نمونههایی از رفتارهای اجباری در OCD عبارتاند از:
- شستن دستها، اشیا یا بدن
- سازماندهی یا ترازکردن اشیا به روشی خاص
- شمردن یا تکرار عبارات خاص
- تلاش برای جایگزینی یک فکر بد با یک فکر خوب
- اجاقگاز را بارها و بارها چک کنید تا مطمئن شوید که خاموش است
- بارها و بارها درها را بررسی کنید تا از قفل بودن آنها مطمئن شوید
- چند بار لمسکردن چیزی
- جمعآوری اشیای خاص یا خرید چندین مورد از یک کالا
- پنهانکردن اشیایی که میتوانید از آنها برای آسیبرساندن به خود یا شخص دیگری استفاده کنید
هنگامی که دچار وسواس شدید، ممکن است احساس کنید مجبور هستید برای تسکین اضطراب و ناراحتی ناشی از آن یا جلوگیری از تحقق آن فکر وسواسی اقدام کنید.
همچنین احتمال دارد احساس کنید نیاز دارید که این اقدامات را چند بار تا زمانی که همه چیز درست به نظر برسد، تکرار کنید.
علل ایجاد OCD
عوامل ژنتیکی، عصبی، رفتاری، شناختی و محیطی همگی ممکن است در ابتلا به OCD نقش داشته باشند. در ادامه به طور مجزا این موارد را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
علل ژنتیکی
به نظر میرسد OCD در خانوادهها وجود داشته باشد که نشاندهنده یک پیوند ژنتیکی احتمالی است و مغز افراد مبتلا به OCD با تفاوتهای مشخصهای کار میکند.
علل مرتبط با خود ایمنی
گاهی اوقات، علائم OCD پس از عفونت در کودکان ظاهر شده و شامل عفونتهای استرپتوکوکی گروه A، از جمله گلودرد استرپتوکوکی، بیماری لایم و ویروس آنفولانزای H1N1 میشوند.
پزشکان ممکن است بروز علائم OCD را سندرم عصب روانپزشکی حاد کودکان (PANS) بنامند. در کودک مبتلا به PANS، علائم به طور ناگهانی شروع شده و طی چند روز ایجاد میشود.
علل رفتاری
افراد مبتلا به OCD یاد میگیرند از ترس مرتبط با موقعیتها یا اشیای خاص با انجام روشهایی برای کاهش خطر اجتناب کنند. ترس اولیه ممکن است در حوالی یک دوره استرس شدید، همانند یک رویداد آسیبزا یا ازدستدادن یک شخص شروع شود.
هنگامی که فرد یک شی یا شرایط را با این احساس ترس مرتبط میکند، شروع به اجتناب از آن شی یا موقعیت کرده بهنحویکه مشخصه OCD باشد.
علل شناختی
نظریه دیگر این است که OCD زمانی شروع میشود که افراد افکار خود را اشتباه تفسیر میکنند. اکثر مردم گاهی اوقات افکار ناخواسته یا مزاحم دارند، اما برای افراد مبتلا به OCD، اهمیت این افکار شدیدتر میشود.
علل محیطی
هنوز مشخص نیست که آیا رویدادهای استرسزای زندگی و آسیبهای روحی ممکن است به طور مستقل موجب OCD شوند یا بهعنوان محرکی برای افرادی که مستعد ابتلا به این بیماری هستند عمل کنند.
رویدادهای محیطی که ممکن است به طور بالقوه به OCD کمک کنند عبارتاند از:
- عوارض دوران بارداری یا زایمان
- تغییرات تولیدمثل مرتبط با سن
- مشکلات اجتماعی و اقتصادی
- آسیبهای تروماتیک
- ابتلا به یک بیماری جدی
پزشکان چگونه OCD را تشخیص میدهند؟
پزشک شما ممکن است یک معاینه فیزیکی و آزمایش خون انجام دهد تا مطمئن شود عامل دیگری موجب بروز علائم شما نمیشود. آنها همچنین در مورد احساسات، افکار و عادات شما صحبت خواهند کرد.
علاوه بر این، پزشک ممکن است پرسشنامهای به شما بدهد و از شما بپرسد آیا به کارهای خاصی فکر میکنید یا انجام میدهید که با OCD مشترک هستند و چقدر شما را آزار میدهند.
آنها همچنین ممکن است با خانواده یا دوستان شما صحبت کنند. در نظر داشته باشید که بسیاری از مسائل روانی علائم مشابهی دارند، بنابراین تشخیص درست ممکن است زمان ببرد. در حالت کلی، موارد تشخیص بیماری OCD به شرح زیر است:
- شما وسواس، اجبار یا هر دوی این عوامل را دارید و نمیتوانید آنها را کنترل کنید.
- شما ممکن است در پاسخ به یک وسواس خاص مجبور به انجام یک اجبار شوید و احتمال دارد به طور موقت از استرس ناشی از آن وسواس راحت شوید.
- وسواس و اجباری که حداقل 1 ساعت در روز طول می کشد.
- علائمی که با کار، زندگی اجتماعی یا بخش دیگری از زندگی تداخل پیدا میکند.
- هیچ توضیح فیزیکی یا روانی دیگری برای علائم شما وجود ندارد.
روشهای درمان OCD
خوشبختانه، OCD قابل درمان است و افراد مبتلا به این اختلال میتوانند با کمک درمانهای مناسب، زندگی با کیفیتتری داشته باشند، اما رویکرد درمانی مناسب به علائم فرد و شدت آنها بستگی دارد. پزشکان ممکن است رواندرمانی، دارو یا هر دو را به بیماران پیشنهاد کنند.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT نوعی رواندرمانی و خط اول درمان برای OCD است. این نوع درمان میتواند به فرد کمک کند تا نحوه تفکر، احساس و رفتار خود را تغییر دهد. CBT ممکن است شامل مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP) باشد.
ERP فرد را در معرض موقعیتها و اشیایی قرار میدهد که موجب ترس و اضطراب میشود. با گذشت زمان، از طریق فرایندی به نام عادتکردن، مواجهه مکرر منجر به کاهش یا ناپدیدشدن اضطراب شده و به فرد میآموزد که در برابر انجام رفتارهای اجباری مقاومت کند.
داروها
مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) که نوعی ضدافسردگی هستند، داروهای خط اول OCD به شمار میروند. در ادامه با نمونههایی از SSRI آشنا میشویم:
- اسیتالوپرام
- سیتالوپرام
- فلووکسامین
- پاروکستین
- فلوکستین
- سرترالین
پزشکان ممکن است داروهای دیگری همانند داروهای ضد روانپریشی را هم در کنار SSRI تجویز کنند.
درمانهای دیگر
اگرچه CBT و SSRI درمانهای خط اول هستند، اما پزشکان ممکن است گزینههای دیگری را هم برای این بیماری مطرح کنند که در این بخش به آنها اشاره میکنیم:
- تحریک عمیق مغز که شامل تحریک الکتریکی است
- تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال، نوعی تحریک غیرتهاجمی مغز
- فرسایش استریوتاکتیک، نوعی رادیوتراپی
زندگی روزمره با OCD
حفظ یک سبک زندگی سالم ممکن است به افراد مبتلا به OCD کمک کند تا وضعیت خود را مدیریت کنند. انجام این کار ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یک رژیم غذایی متعادل
- ورزش منظم
- خواب زیاد
- گذراندن وقت با دوستان و خانواده
- یوگا
- مدیتیشن
- ماساژدادن
چالشهای زندگی روزمره با OCD
زندگی با OCD میتواند چالشهای بسیاری را به همراه داشته باشد. بهعنوانمثال وسواسها و اعمال اجباری میتوانند ساعتها از وقت فرد را بگیرند و مانع از انجام فعالیتهای روزمره شوند.
از طرفی اضطراب ناشی از افکار وسواسی و ترس از عواقب عدم انجام اعمال اجباری میتواند به طور مداوم فرد را تحتفشار قرار دهد. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به OCD احساس میکنند که متفاوت هستند و از دیگران خجالت میکشند و این احساس میتواند منجر به انزوا و کاهش روابط اجتماعی شود.
OCD میتواند بر روابط فرد با خانواده، دوستان و همکاران تأثیر بگذارد و وسواسها و اعمال اجباری میتوانند بر تمرکز و بهرهوری فرد در محیط کار یا تحصیل هم تأثیرگذار باشند.
نتیجهگیری ای سنج درباره زندگی روزمره با OCD
OCD یک وضعیت سلامت روان است که با وسواس و اجبار مشخص میشود. این وسواسها و اجبارها میتواند زمانبر باشند و ممکن است بر زندگی روزمره و روابط فرد تأثیر بگذارند.
OCD معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع میشود و ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله عوامل ژنتیکی و محیطی یا رفتارهای آموخته شده رخ دهد. زندگی با OCD یک سفر است و بهبودی کامل ممکن است زمانبر باشد.
با اینحال، با کمک درمانهای مناسب و حمایت اطرافیان، افراد مبتلا به OCD میتوانند بر چالشهای این اختلال غلبه کرده و زندگی رضایتبخشتری داشته باشند.
اصطلاحات مهم این مقاله
سوالات متداول
-
آیا میتوان OCD را به طور کامل درمان کرد؟
- درحالیکه درمان کامل OCD ممکن است برای همه افراد امکانپذیر نباشد، اما با درمان مناسب و مداوم میتوان علائم را به طور قابلتوجهی کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
-
آیا بیماری OCD خطرناک است؟
- برخی افراد فکر میکنند وجود وسواسهای فکری به معنای خطر دیوانگی بوده و بسیار خطرناک است. درحالیکه اکثر افراد در صورت دریافت درمان مناسب میتوانند این مشکل را در خود بهبود بخشند و مجدداً سلامت ذهن خود را به دست آورند.
-
آیا OCD در کودکان هم رخ میدهد؟
- بله این بیماری میتواند در کودکان هم رخ دهد، اما علائم در کودکان ممکن است با بزرگسالان متفاوت باشد.
-
چگونه میتوان به فرد مبتلا به OCD کمک کرد؟
- شما میتوانید با حمایت، درک و تشویق فرد مبتلا به OCD به او کمک کنید. همچنین میتوانید او را تشویق کنید که به دنبال درمان حرفهای باشد.