آیا راه نجاتی برای وسواس وجود دارد؟

⦁ از کنار پیاده رو راه میروم چون میترسم به دیگران اسیب بزنم.
⦁ قبل از اینکه از خانه خارج شوم تنها با یک بار چک کردن از خاموش بودن اجاق گاز و بسته بودن در و پنجره ها مطمئن میشوم.
⦁ در روز بارها وبارها به خانواده و دوستان تماس میگیرم تا از سلامت انها با خبر شوم.
⦁ بسیار بر سلامت دندان های خود اهمیت میدهم و تمامی مراقبت های مربوط به دندان ها را مرتبا انجام میدهم.
کمی صبر کنید!

به نظر شما کدام یک از جملات بالا میتواند نشان دهنده اختلال وسواس باشد؟     

  واژه وسواس، واژه ایی است که بسیار درروز میشنویم یا میگوییم. بسیارپیش آمده که خودمان بگوییم من به چیزی بسیار وسواس دارم.برای مثال میگوییم من به نظافت اتاقم وسواس دارم.به   این معنی است که نظافت اتاق اهمیت دارد ولی درکنار آن به فعالیت هایی مثل امور مربوط به شغل،خانواده،دوستان و... هم می پردازدیم.اما این اعمال یا افکار اختلال وسواس نیستند چون فرد درگیراختلال وسواس،این افکار یا اعمال را با شدت بیشتری و با مدت زمان درگیری بیشتری متحمل میشود.افراد مشهور بسیاری در طول تاریخ دچار این اختلال شده اند.مثل :دونالد ترامپ،هاوی ماندل و نیکولا تسلا.
⦁  اختلال وسواس ((Obsessive compulsive disorder ۲بخش دارد:
۱ . وسواس فکری، افکار و ایده هایی است که مرتب در ذهن فرد تکرار میشوند و فرد دچار اضطراب میشود که رایج ترین آنها : وسواس آلودگی، وسواس های مرتبط با کمال گرایی،نگرانی از اسیب زدن به خود و از دست دادن کنترل خود و...است. برای مثال فرد دچار یکسری افکاری میشود. مثل:
⦁ به دیگران دست نمیدهم چون ممکن است دست فرد آلوده به میکروب باشد و از آن طریق میکروب به من هم انتقال داه شود.
⦁ کودک را در آغوش نمیگیریم چون میترسم به او آسیب بزنم.
⦁ وسائل داخل اتاق باید باهم قرینه باشند.. 
۲ . وسواس عملی،اعمال و رفتارهایی است که فرد برای از بین بردن افکار وسواسی خود انجام میدهد که باعث آرامش موقت آنها می شود،رایج ترین آنها : وسواس شست و شو ،تکرار و... است.در این بخش فرد به اعمالی مثل :
⦁ شستن دست حداقل ۴ بار پشت هم 
⦁ حمام رفتن حداقل برای ۴ الی۵ ساعت 
⦁ تکرار یک حرکت (برای مثال:چشمک زدن) برای چندین دفعه بطور مداوم  
⦁ دعا کردن های افراطی و ترسیدن از انجام ندادن آنها  
میپردازد و یک احساس اجبارپیدا میکند و میداند که این اعمال غیر منطقی است.

⦁ برای درک بیشتر از این که وسواس میتواند تاثیراتی بر جنبه های مختلف زندگی بگذارد پیشنهاد میکنیم داستان زیر را بخوانید:
⸩هر روز که سرکار میرم وقتی به این فکر میکنم که ممکنه میزکارم آلوده به میکروب باشه و این میکروب میتونه من رو بیمار کنه و ازهمین طریق خانوادم هم بیمار بشن اضطراب تمام وجودم رو میگیره در حدی که نمی تونم روی کارم تمرکز کنم.برای همین هرروز قبل شروع کارم میزم رو با مواد شوینده تمیز میکنم که باعث میشه احساس آرامش کنم اما فردا بازم دچار همین افکار واضطراب ها میشم.میزکارم رو از همه ی همکارانم دور گذاشتم چون اونها اصلا میزشون رو تمیز نمیکنن و من میترسم که آلودگی میزهای اونها به میزمنم برسه.من حتی نمی تونم به دوستانم دست بدم چون فکر میکنم اونها آلوده هستند. حتی اگر مجبور به دست دادن بشم هم بعدش هرچقدر که دستام رو میشورم بازم احساس تمیزی نمیکنم.حتی وقتی فکر میکنم موقع غذا خوردن ممکنه به اونها آسیب بزنم دچار اضطراب میشم و در نتیجه باهاشون غذا نمیخورم.من بارها در روز با پدر ومادرخودم تماس میگیرم چون میترسم اتفاقی براشون بیوفته.تو خونه هم وضیعت خیلی خوب نیست همیشه با همسرم بحث میکنم چون اون فکر میکنه من خیلی حساسیت زیادی دارم و اصلا درکم نمیکنه.بچه ها هم همیشه از من ناراحت هستن چون من خیلی کنترلشون میکنم که اتفاق بدی براشون نیوفته.بعضی اوقات از بچه های خودم دوری میکنم مخصوصا وقتی چاقو دستم باشه.میترسم که بهشون آسیب بزنم. شب ها قبل خواب همیشه چک میکنم که اجاق خاموش باشه و یا فلکه گاز رو میبندم اما بازهم از ترس شب ها از خواب میپرم و مرتبا چک میکنم که فلکه گاز رو بستم یا نه در نتیجه اصلا خواب خوبی ندارم و برای همین در طول روز احساس خستگی میکنم. 
اینها می تواند بخشی از زندگی فردی باشد که از اختلال وسواس رنج میبرد.همانطور که از داستان پیداست وسواس میتواند فرد را از اجتماع دور کند،باعث ایجاد اضطراب و افسردگی و مشکلات درون خانواده شود.

 دلایل ابتلا به این اختلال چیست؟

 اختلال وسواس به دلایل مختلفی میتواند به وجود بیاید،که به برخی از آنها اشاره می کنیم :
⦁ وراثت،
⦁ تغییرات که در محیط اتفاق میوفتد،
⦁  تقلید و یادگیری رفتارهای فردی که در نزدیکی دچار وسواس است.مثل: والدین یا خواهر و برادرو...
⦁ فشار ها و ناامنی هایی که در محیط وجود دارد یکی ازمهمترین عوامل است که باعث ایجاد وسواس میشود.
⦁ داشتن والدین سختگیر و کمال گرا که با تحقیر کردن و سرزنش کردن با کودک صحبت
میکنند و به پاکیزگی کودک به صورت افراطی تاکید میکنند و یا از فرد رضایت پیدا نمیکنند و فرد برای کسب رضایت انها و طرد نشدن توسط انها دچار این رفتارها میشود.
⦁ (نکته ایی که اهمیت بالایی دارد این است که سخت گیری والدین و سرزنش کردن کودکان باعث شدید شدن این اختلال هم میشود.)
⦁ ترس از دست دادن ارتباط خود با خداوند که باعث افراط  درانجام دادن اعمال دینی میشود.و...

اما برای درمان این اختلال چکار کنیم؟

      راه های بسیار برای خوددرمانی اختلال وسواس وجود دارد که به بعضی از مهمترین آنها اشاره میکنیم:
⦁ محیط زندگی خود راتغییر دهید :اگر در محیطی زندگی میکنید که فشار های روانی زیادی را تجربه میکنید، به محیطی که در آن میتوانید آرامش داشته باشید بروید.
تغییرات اب وهوایی هم باعث کمک به درمان این اختلال میکنند زیرا باعث کاهش اضطراب میشوند.میتوانید به محیط های خوش آب و هوا نقل مکان کنید.
⦁ از فشارهای زندگی خود کم کنید: اگر شغلی دارید که باعث ایجاد فشار و اضطراب در شما میشود ،توصیه میشود این فشار ها را کم کنید.
⦁ همراهی با جمع: میتوانید از خانواده خود کمک بگیرید و یا به صورت دسته جمعی به گردش بروید و ازانزوا و گوشه گیری دربیایید.
⦁ افکار خود را ضبط کنید یا بنویسید:با ضبط کردن و نوشتن وخواندن آنها پی میبرید که این افکار غیر منطقی هستند و باعث کم شدن این افکار میشوند.

⦁ برای خود مشغله درست کنید:برای خود برنامه ریزی کنید و کارهای مورد علاقتان را انجام دهید اما توجه داسته باشید که نباید خود را خسته کنید.

⦁ ورزش کنید:یکی از بهترین راه های دفع اضطراب ورزش کردن است. سعی کنید که در روز زمانی را برای ورزش های هوازی اختصاص دهید.مثل:یوگا،ایروبیک و ...

⦁ تغییر سبک زندگی:سعی کنید سبک زندگی سالمی را با ورزش کردن،در ساعت مشخصی خوابیدن و داشتن زمان خواب مناسب و خوردن غذاهای سالم در زندگی خود داشته باشید.

(البته این نکته بسیار مهم است که در مواقعی که فرد از شدت بالایی از این اختلال رنج میبرد حتما باید به روانشناس یا روانپزشک مراجع کند و با روشهای اصولی این اختلال را درمان و یا کنترل کند.)

در نمودار زیر سعی کردیم که به طور خلاصه روش های درمان را مرور کنیم:
روش های درمان اختلال  وسواس

 چگونه به افرادی که دارای این اختلال هستند کمک کنیم؟

⦁ از سرزنش کردن و انتقاد کردن از این افراد بپرهیزید: این عمل تنها باعث بیشتر شدن وسواس انها میشود.
⦁ فرد را مجبوربه دست کشیدن کارهای وسواسی نکنید: این کار تنها باعث بیشترشدن فشار بر فرد شده و در نتیجه باعث افزایش رفتارهای وسواسی میشود.
⦁  صبور باشید:از فرد نخواهید که به سرعت رفتار و افکار وسواسی خود را کنار بگذارد درعوض با مهربانی و صبور بودن و حمایت از فرد و نه رفتارش به کاهش رفتار و افکار کمک کنید.

 فیلم هایی که برای درک هرچه بهتر این اختلال پیشنهاد میشود :

⦁ فیلم ابد و یک روز به کارگردانی و نویسندگی سعید روستایی که مادرخانواده دچار وسواس احتکار است که در این اختلال فرد در دور ریختن وسائل بی ارزش توانایی  ندارد. 
⦁ فیلم هوانورد (( The Aviator به کارگردانی مارتین اسکورسیزی ، نویسندگی جان لوگان و بازی لئوناردو دیکاپریو در نقش هوارد هیوز در سال ۲۰۰۴ ساخته شد. در این فیلم شخصیت هوارد هیوز دچار اختلال وسواس است.
⦁ فیلم به همان خوبی که پیش میاد (As Good as it gets   (در سال ۱۹۹۷ به کارگردانی جیمز ال.بروکس و با بازی جک نیکلسون ساخته شد.جک نکیلسون در این فیلم نقش فردی را بازی میکند که دچار اختلال وسواس است.