تروما چیست | انواع و راه درمان

تروما یکی از زخم‌های عمیق روحی و روانی انسان است که به دلیل اتفاقات ناگوار و سخت در زندگی رخ می‌دهد. ممکن است که تروما در کودکی شکل گرفته باشد و در بزرگسالی، بروز پیدا کند. در صورتی که شدت تروما، بیش از حد باشد و اقدام به درمان نکنید، مشکلات زیادی را برای شما به وجود می‌آورد.

برای جلوگیری از آسیب‌های تروما، نیاز است که با جزئیات این زخم‌های روحی آشنا شوید. با انواع تروما، آشنا هستید؟ از عوامل ایجاد کننده این نوع زخم‌ها، آگاهی دارید؟

در این نوشتار از ای سنج به صورت جامع به زخم‌های روحی یا تروما می‌پردازیم تا بتوانید درمان مناسبی را در نظر بگیرید.

تروما چیست؟

تروما در واقع پاسخی احساسی به یک اتفاق وحشتناک مانند تصادف، تجاوز جنسی، بلایای طبیعی و یا هر تجربه  ناخوشایندی است که احساس امنیت و آرامش فرد را از بین می‌برد و باعث می‌شود فرد احساس خطر و درماندگی کند.

پس تروما بعد از به خطر افتادن امنیت جسمی یا روحی فرق به وجود می‌آید و در صورت شدت آن، باید به یک متخصص برای درمان مراجعه کنید.

3 دسته مختلف تروما بر اساس واکنش‌ها و احساسات فرد

1. ترومای حاد

• واکنش‌ها: شوک، انکار، اضطراب، افسردگی، بی خوابی، کابوس، علائم جسمی مانند سردرد و حالت تهوع
• احساسات: ترس، وحشت، غم، خشم، شرم، گناه
• مدت زمان: تا چند هفته

2. ترومای مزمن

• واکنش‌ها: اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اضطراب، افسردگی، مشکلات حافظه و تمرکز، علائم جسمی مانند درد مزمن
• احساسات: ترس، اضطراب، افسردگی، خشم، انزوا، بی حسی
• مدت زمان: ماه ها و یا سال ها

3. ترومای پیچیده

• واکنش‌ها: اختلال هویت تجزیه ای (DID)، اختلال استرس پس از سانحه پیچیده (CPTSD)، افسردگی اساسی، سوء مصرف مواد
• احساسات: ترس، اضطراب، افسردگی، خشم، انزوا، بی حسی، احساس جدایی از خود
• مدت زمان: طولانی مدت

علت‌های ایجاد تروما

تروما می‌تواند در اثر تجربیات ناگوار و هولناکی ایجاد شود که احساس امنیت و آرامش فرد را از بین می‌برد و او را در معرض خطر و درماندگی قرار می‌دهد.

برخی از علل شایع تروما

• تصادفات: تصادفات رانندگی می‌توانند منجر به تروما شوند.
• بلایای طبیعی: زلزله، سیل، طوفان، و سایر بلایای طبیعی می‌توانند منجر به تروما شوند.
• جنگ و خشونت: جنگ، تجاوز، شکنجه.
• آزار و اذیت: آزار جنسی، جسمی و عاطفی یکی دیگر از علت‌های ایجاد تروما است.
• فقدان: مرگ عزیزان، طلاق، و سایر فقدان‌ها باعث ایجاد تروما می‌شود..
• تجربیات منفی در دوران کودکی: بی توجهی، بدرفتاری و سایر تجربیات منفی در دوران کودکی می‌توانند منجر به تروما شوند.

نشانه‌های وجود تروما در افراد

علائم تروما به نوع و شدت تروما و زمان وقوع آن بستگی دارد. علائم تروما را می‌توان به دو دسته حاد و مزمن تقسیم کرد:

علائم حاد تروما

• شوک: بی حسی، گیجی، عدم باور به اتفاقی که افتاده است
• انکار: انکار اینکه اتفاقی افتاده است یا انکار اینکه اتفاقی که افتاده است، آسیب زا بوده است
• اضطراب: بی قراری، تحریک پذیری، ترس، وحشت
• افسردگی: غم، ناامیدی، بی علاقگی به فعالیت ها
• بی خوابی: مشکل در به خواب رفتن یا بیدار ماندن در طول شب
• کابوس: خواب های آشفته و ترسناک در مورد اتفاقی که افتاده است
• علائم جسمی: سردرد، حالت تهوع، درد معده، تپش قلب

علائم مزمن تروما

• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): این اختلال شامل علائمی مانند کابوس ها، اضطراب، افسردگی و اجتناب از یادآوری رویداد آسیب زا است.
• اضطراب: اضطراب فراگیر، اضطراب اجتماعی، هراس
• افسردگی: افسردگی اساسی، افسردگی غیرمعمول
• مشکلات حافظه و تمرکز: مشکل در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات، مشکل در تمرکز
• علائم جسمی: درد مزمن، مشکلات گوارشی، مشکلات قلبی عروقی

آیا تروما باعث اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌شود؟

نمی‌توان گفت که الزاما هر فردی دچار این اختلال می‌شود، دلایل مختلفی برای این موضوع وجود دارد:

• نوع و شدت تروما: تروماها با شدت و نوع مختلف می‌توانند اثرات متفاوتی بر افراد داشته باشند.
• سابقه تروما: افرادی که در گذشته تجربه ی تروما داشته اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به PTSD در آینده هستند.
• مشکلات سلامت روان: افرادی که مشکلات سلامت روان مانند اضطراب یا افسردگی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به PTSD هستند.
• حمایت اجتماعی: افرادی که از حمایت اجتماعی کافی برخوردار هستند، بهتر می‌توانند با تروما کنار بیایند و احتمال ابتلا به PTSD در آنها کمتر است.

برخی افراد پس از گذشت مدتی با رویداد هولناک کنار می‌آیند و برایشان عادی می‌شود.

انواع روش‌های درمان تروما

بهترین روش درمان روان زخم به نوع و شدت تروما و نیازهای فردی بستگی دارد. مواجه شدن با آسیب‌های روانی، احساسات و خاطرات ناخوشایند بخش مهمی از درمان تروما است.

یک روانشناس با استفاده از روش‌های مختلفی می‌تواند به شما کمک کند تا:

• بی‌اعتمادی خود را نسبت به دیگران برطرف کنید.
• خاطرات تروماتیک خود را پردازش کنید.
• مهارت‌های مقابله‌ای جدیدی را یاد بگیرید.

برخی از روش‌های رایج برای درمان روان زخم عبارتند از:

1. تجربه سوماتیک (Somatic experiencing)

• این روش به شما کمک می‌کند تا تنش و درد عضلانی ناشی از تروما را رها کنید.
• این روش شامل تمرکز بر روی احساسات بدنی و حرکات فیزیکی است.

2. درمان شناختی-رفتاری (Cognitive-behavioral therapy)

• با این روش می‌توانید افکار و باورهای منفی خود را در مورد تجربه ی تروماتیک تغییر دهید.
• این روش همچنین به شما کمک می‌کند تا مهارت‌های مقابله‌ای جدیدی را یاد بگیرید.

3. روش حساسیت زدایی و پردازش دوباره حرکات چشم (EMDR)

• با این روش خاطرات تروماتیک خود را پردازش می‌کنید و آنها را به طور کامل در ذهن خود هضم خواهید کرد.
• این روش شامل حرکات سریع چشم یا سایر محرک‌های حسی است.

انتخاب بهترین روش درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد:

• نوع و شدت تروما
• نیازهای فردی
• ترجیحات فرد
• مهارت و تجربه ی روانشناس

مهم است که فردی که دچار تروما شده است، از یک روانشناس با تجربه کمک بگیرد. روانشناس می‌تواند با توجه به نوع و شدت تروما، بهترین روش درمان را برای فرد انتخاب کند.

تفاوت استرس و تروما

سخن نهایی

تروما یکی از اختلالاتی است که می‌توانید به دلایل مختلفی از جمله تصادف، فقدان عزیزان و تجربیات منفی در کودکی، تجربه کنید، برخی از انواع تروما به دلیل ضعف آن، نیاز به مراجعه به متخصص ندارند ولی در صورت شدت تروما، باید حتما به یک متخصص برای درمان مراجعه کنید تا بهترین روش درمانی برای شما تجویز شود.

سوالات متداول