اختلال خواب چیست و چگونه درمان می شود؟

 کمبود خواب مشکلی است که بسیاری از افراد جامعه ممکن است که به صورت مداوم یا گاهی اوقات با آن مواجه شوند، این مشکل اگر به صورت بیش از حد به وجود بیاید، تبدیل به اختلال می‌شود، اختلال خواب باعث می‌شود تا زندگی عادی شما با مشکل مواجه شود، به همین دلیل باید در صورت بروز این اختلال باید خیلی سریع اقدام به درمان آن کنید.

در این نوشتار از ای سنج به بررسی اختلال خواب و نحوه درمان آن می‌پردازیم تا بتوانید بهترین درمان را اتخاذ کنید.

اختلال خواب چیست؟

اختلال خواب به هرگونه مشکلی در خواب اطلاق می‌شود که بر کیفیت یا کمیت خواب شما تأثیر منفی می‌گذارد. این اختلالات می‌توانند باعث خواب آشفته، خواب بیش از حد یا ایجاد خستگی و خواب آلودگی در طول روز شوند.

 طبق آخرین آمار، بیش از 75 درصد افراد بین 20 تا 59 سال در سراسر جهان اختلال خواب را تجربه می‌کنند. استرس، اضطراب، مصرف کافئین، الکل، برنامه خواب نامنظم می‌تواند خطر ابتلا به اختلال خواب را افزایش دهد.

علائم اختلالات خواب چیست؟

آگاهی از علائم عمومی این اختلالات به شما کمک می‌کند تا در صورت ابتلا به آنها، به موقع تشخیص داده و درمان را آغاز کنید. در اینجا به برخی از علائم عمومی اختلالات خواب اشاره می‌کنیم:

مشکلات مربوط به خواب

• دشواری در به خواب رفتن: ممکن است برای به خواب رفتن 30 دقیقه یا بیشتر طول بکشد.
• بیدار شدن مکرر در طول شب: شما چندین بار در طول شب از خواب بیدار می شوید و به سختی دوباره به خواب می روید.
• خواب زودهنگام صبح: شما خیلی زود صبح از خواب بیدار می شوید و نمی توانید دوباره به خواب بروید.
• خواب غیرآرام: خواب شما سبک و آشفته است و احساس سرحالی و شادابی بعد از خواب ندارید.
• خواب بیش از حد: شما به طور مداوم احساس خستگی می کنید و نیاز به خواب زیاد دارید، حتی بعد از خواب کافی در شب.

علائم در طول روز

• خستگی و خواب آلودگی: شما در طول روز احساس خستگی و بی حالی می‌کنید و تمرکز و حافظه شما ضعیف می‌شود.
• تحریک پذیری و نوسانات خلقی: شما به راحتی عصبانی، آشفته و مضطرب می‌شوید.
• سردرد: ممکن است صبح ها با سردرد از خواب بیدار شوید.
• مشکلات گوارشی: احتمال دارد که دچار سوء هاضمه، رفلاکس اسید یا یبوست شوید.
• کاهش میل جنسی: شما تمایل کمتری به فعالیت جنسی دارید.
• کاهش اشتها یا پرخوری: ممکن است اشتهای خود را از دست بدهید یا پرخوری کنید.
• اختلال در قضاوت و تصمیم گیری: شما در قضاوت و تصمیم گیری درست مشکل دارید.
• افزایش خطر تصادفات: شما در معرض خطر بیشتری برای تصادفات رانندگی و سایر حوادث هستید.

عوامل موثر در ایجاد اختلال خواب

عوامل مختلفی در ایجاد اختلال خواب موثر هستند که باید به صورت کامل، اطلاعات بالایی در این زمینه داشته باشید، در ادامه به بررسی هر کدام از این عوامل اشاره می‌کنیم:

آلرژی و مشکلات تنفسی

تنفس راحت در هنگام خواب برای داشتن یک خواب شبانه آرام و باکیفیت ضروری است. با این حال، شرایط مختلفی مانند آلرژی، سرماخوردگی و عفونت های تنفسی فوقانی می توانند تنفس را در شب دشوار کرده و خواب شما را مختل کنند. در اینجا به بررسی چگونگی تاثیر این مشکلات بر خواب شما می پردازیم:

آلرژی

• رینیت آلرژیک: التهاب و تحریک مجاری بینی ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا مانند گرده، گرد و غبار، کپک و یا موی حیوانات، می‌تواند منجر به احتقان بینی، عطسه، آبریزش بینی و خارش گلو شود. این علائم می‌توانند تنفس در شب را دشوار کرده و خواب را مختل کنند.
• آسم آلرژیک: التهاب و تنگی مجاری هوایی ناشی از قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا، می‌تواند منجر به خس خس سینه، تنگی نفس، سرفه و احساس فشردگی در قفسه سینه شود.

سرماخوردگی و عفونت های تنفسی فوقانی

• سرماخوردگی: عفونت ویروسی رایج که مجاری تنفسی فوقانی را درگیر می‌کند، می‌تواند منجر به احتقان بینی، عطسه، گلودرد، سرفه و خستگی شود. این علائم می‌توانند تنفس در شب را دشوار کرده و خواب را مختل کنند.
• آنفولانزا: عفونت ویروسی جدی تر که مجاری تنفسی را درگیر می‌کند، می تواند منجر به تب، لرز، درد عضلانی، سرفه، گلودرد و خستگی شود. این علائم می توانند به ویژه در شب بدتر شوند و خواب را مختل کنند.
• سینوزیت: التهاب سینوس ها که ناشی از عفونت باکتریایی یا ویروسی است، می‌تواند منجر به احتقان بینی، درد صورت، ترشحات غلیظ از بینی و کاهش حس بویایی شود.

شب ادراری: اختلالی که خواب شما را مختل می کند

شب ادراری، که به عنوان بی اختیاری شبانه ادرار نیز شناخته می شود، به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد در طول خواب ادرار می کند. این مشکل می‌تواند هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان رخ دهد و علل مختلفی دارد.

درد مزمن

درد مزمن، وضعیتی است که در آن درد به طور مداوم و برای مدت طولانی (معمولاً بیشتر از 3 ماه) ادامه دارد. این درد می‌تواند طاقت فرسا باشد و تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما، از جمله خواب شما بگذارد.

اضطراب و تشویش: کابوس شبانه شما

اضطراب و تشویش، واکنش های طبیعی به استرس یا خطر هستند. با این حال، زمانی که این احساسات بیش از حد یا بدون دلیل مشخص رخ می‌دهند، می‌توانند به یک مشکل تبدیل شوند و بر سلامت روان و جسم شما، از جمله خواب شما تأثیر بگذارند.

انواع اختلالات خواب

اختلال خواب فقط مربوط به بی خوابی نیست و به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود، انواع اختلال خواب، شامل موارد زیر است:

بی خوابی

یکی از مهم‌ترین اختلالات خواب، مربوط به بی خوابی است که تغییر ناگهانی در منطقه زمانی می‌تواند باعث بهم ریختگی ریتم شبانه روزی بدن شما و ایجاد بی‌خوابی شود. یکی دیگر از عوامل ایجاد بی خوابی، مصرف برخی از داروها، مانند داروهای ضد افسردگی، کورتیکواستروئیدها و دیورتیک‌ها است.

بروز آپنه در خواب

آپنه خواب، اختلالی در خواب است که به ناتوانی در تنفس به طور کامل یا به طور مکرر در طول خواب اطلاق می‌شود. این وقفه‌های تنفسی می‌تواند چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد و بارها در طول شب رخ دهد. آپنه خواب می‌تواند یک بیماری جدی باشد که باعث ورود مقادیر کمتری اکسیژن به بدن شما می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی متعددی شود.

خواب پریشی

این نوع از اختلال خواب، شامل موارد زیر است:

• راه رفتن در خواب: فرد در حالی که در خواب است راه می‌رود یا پرسه می‌زند.
• صحبت کردن در خواب: فرد در حالی که در خواب است صحبت می‌کند یا زمزمه می‌کند.
• خوردن در خواب: فرد در حالی که در خواب است غذا می‌خورد یا می‌نوشد.
• وحشت شبانه: فرد در حالی که در خواب است دچار وحشت و اضطراب شدید می‌شود.
• فلج خواب: فرد پس از بیدار شدن از خواب، برای مدت کوتاهی قادر به حرکت یا صحبت کردن نیست.

سندورم پای بی قرار

سندرم پای بی‌قرار (RLS) اختلالی است که با نیاز غیرقابل کنترل به حرکت دادن پاها، به ویژه در شب، مشخص می شود. این نیاز اغلب با احساسات ناخوشایندی مانند سوزن سوزن شدن، مور مور شدن، درد یا سوزش در پاها همراه است.

نارکولپسی

نارکولپسی یک اختلال عصبی است که بر سیستم خواب و بیداری شما تأثیر می‌گذارد. این بیماری با حمله‌های ناگهانی خواب در طول روز، که به عنوان خواب‌آلودگی شناخته می‌شوند، مشخص می‌شود. این حمله‌ها می‌توانند در هر زمانی و در هر مکانی رخ دهند، حتی زمانی که در حال انجام فعالیت‌هایی مانند رانندگی، غذا خوردن یا صحبت کردن هستید.

نحوه تشخیص اختلالات خواب

تشخیص اختلالات خواب گامی اساسی در جهت رسیدن به خوابی آرام و باکیفیت است. برای رسیدن به این هدف، پزشک از ابزارهای مختلفی برای ارزیابی الگوهای خواب شما، شناسایی اختلالات احتمالی و تعیین بهترین روش درمانی استفاده می‌کند. در اینجا به برخی از تست‌های رایج مورد استفاده در تشخیص اختلالات خواب می‌پردازیم:

پلی‌سومنوگرافی (PSG) یا مطالعه چندگانه خواب

این تست جامع‌ترین روش برای بررسی و ارزیابی خواب شماست. در طول PSG، که معمولاً در یک مرکز خواب انجام می‌شود، فعالیت‌های مختلفی در حین خواب شما به طور مداوم رصد می‌شوند، از جمله:

• موج مغزی: با استفاده از الکترودهایی که به پوست سر شما متصل می‌شوند، فعالیت الکتریکی مغز شما ثبت می‌شود. این امر به پزشک کمک می‌کند تا مراحل مختلف خواب (مانند خواب سبک، خواب عمیق و REM) را شناسایی کند و اختلالاتی مانند آپنه خواب یا نارکولپسی را که با الگوهای غیرطبیعی امواج مغزی مرتبط هستند، تشخیص دهد.
• سطح اکسیژن خون: با استفاده از یک سنسور که به انگشت یا لاله گوش شما متصل می‌شود، سطح اکسیژن خون شما در طول خواب رصد می‌شود. این امر به تشخیص آپنه خواب، که با افت ناگهانی سطح اکسیژن خون در هنگام انسداد مجاری هوایی مشخص می‌شود، کمک می‌کند.
• تنفس: حرکات تنفسی شما، از جمله تعداد تنفس و عمق تنفس، با استفاده از کمربند تنفسی یا بالشتک سینه‌ای که حرکات قفسه سینه و شکم شما را رصد می‌کند، اندازه‌گیری می‌شود. این امر به تشخیص آپنه خواب و سایر اختلالات تنفسی مرتبط با خواب کمک می‌کند.
• حرکات بدن: حرکات بدن شما، مانند تکان دادن پاها یا غلتیدن در رختخواب، با استفاده از الکترودهایی که به پاها و بازوهای شما متصل می‌شوند، رصد می‌شود. این امر به تشخیص سندرم پای بی‌قرار و سایر اختلالات حرکتی مرتبط با خواب کمک می‌کند.
• خروپف: صدای خروپف شما نیز در طول PSG ضبط می‌شود.

الکتروانسفالوگرام (EEG) یا نوار مغزی

این تست فعالیت الکتریکی مغز شما را به طور کلی ارزیابی می‌کند. EEG می‌تواند برای تشخیص اختلالات خواب مانند صرع که با فعالیت الکتریکی غیرطبیعی مغز مرتبط هستند، مفید باشد. EEG همچنین ممکن است در حین PSG برای بررسی دقیق‌تر فعالیت مغز در طول خواب استفاده شود.

آزمایش خون ژنتیک

در برخی موارد، ممکن است پزشک برای بررسی وجود جهش‌های ژنتیکی که می‌توانند با اختلالات خواب مرتبط باشند، آزمایش خون ژنتیک تجویز کند. این امر به ویژه در مورد افراد مبتلا به نارکولپسی یا سایر اختلالات خواب خانوادگی مفید است.

نحوه درمان اختلال خواب

خوشبختانه، اختلالات خواب در اکثر موارد قابل درمان هستند. با تشخیص صحیح و درمان مناسب، می‌توانید از خوابی باکیفیت تر و آرام تر لذت ببرید و کیفیت زندگی خود را به طور قابل توجهی ارتقا دهید.

روش‌های مختلفی برای درمان اختلالات خواب وجود دارد:

درمان های رفتاری شناختی (CBT)

CBT یکی از موثرترین درمان ها برای بسیاری از اختلالات خواب، به ویژه بی خوابی، است. این نوع درمان به شما کمک می کند تا افکار و رفتارهای منفی مرتبط با خواب خود را شناسایی و تغییر دهید و الگوهای خواب سالم تری را ایجاد کنید.

دارو درمانی

در برخی موارد، پزشک ممکن است برای درمان اختلال خواب شما دارو تجویز کند. نوع داروی تجویز شده به نوع اختلال خواب و شدت علائم شما بستگی دارد. داروهای رایج برای اختلالات خواب عبارتند از:

• هیپنوتیک ها
• بنزودیازپین ها
• داروهای ضد افسردگی

تغییر سبک زندگی

ایجاد تغییرات در سبک زندگی می تواند به طور قابل توجهی به بهبود کیفیت خواب شما کمک کند. برخی از تغییرات مفید در سبک زندگی عبارتند از:

• داشتن یک برنامه خواب منظم: هر شب در یک زمان مشخص به رختخواب بروید و هر روز صبح در یک زمان مشخص از خواب بیدار شوید، حتی در آخر هفته ها.
• ایجاد یک محیط خواب آرام: محیط خواب خود را تاریک، آرام و خنک نگه دارید.
• اجتناب از کافئین و الکل قبل از خواب: از مصرف کافئین و الکل چند ساعت قبل از خواب خودداری کنید، زیرا می توانند خواب شما را مختل کنند.
• فعالیت بدنی منظم: به طور منظم ورزش کنید، اما از ورزش شدید نزدیک به زمان خواب خودداری کنید.
• تکنیک های آرامش بخش: قبل از خواب از تکنیک های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا استفاده کنید.

درمان های جایگزین

برخی از افراد از درمان‌های جایگزین مانند طب سوزنی، ماساژ یا آروماتراپی برای بهبود خواب خود استفاده می‌کنند. در حالی که تحقیقات بیشتری در مورد اثربخشی این درمان ها مورد نیاز است، برخی از افراد آنها را مفید می‌دانند.

مهم است که با پزشک خود در مورد بهترین روش درمانی برای اختلال خواب خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند علت اختلال خواب شما را مشخص کند و یک برنامه درمانی جامع برای شما تجویز کند که شامل درمان های مناسب، داروها در صورت نیاز و تغییرات در سبک زندگی باشد.

سخن نهایی

اختلال خواب یکی از مشکلاتی است که متاسفانه، بسیاری از افراد به آن، بی توجه هستند و این مشکل، همه ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، انواع مختلفی از اختلال خواب وجود دارد که بی خوابی فقط یک نوع از آن است.

در این نوشتار از ای سنج به بررسی جامع این اختلال و روش‌های درمان آن پرداختیم تا بتوانید با خواب منظم، بازدهی بیشتری در زندگی خود داشته باشید.

سوالات متداول