استرس باعث چه بیماری هایی می شود؟

به نظر شما تجربه استرس در طولانی مدت چه تاثیرات منفی بر بدن دارد؟ آیا از پیامد های ناگوار استرس مزمن آگاهی دارید؟ می دانم که تقریبا همه ی ما انسان ها در تجربه استرس شبیه یک دیگر هستیم.

در واقع نمی توانیم بگوییم هیچ انسانی تا به حال استرس را تجربه نکرده است. اما نکته مهمی که در رابطه با استرس وجود دارد، مدیریت و کنترل آن است.
هرگز این نکته مهم را فراموش نکنید! اگر نتوانید استرس خودتان را مدیریت کنید، اتفاقات بدی برای بدن شما می افتد. می پرسید چه اتفاقاتی؟ سوال شما درست و به جاست.
استرس بر تمام سیستم های بدن، از جمله سیستم های اسکلتی عضلانی، قلبی عروقی، تنفسی، دستگاه گوارش، دستگاه تناسلی و عملکرد غدد درون ریز تاثیر می گذارد. استرس به تنهایی می تواند عامل بسیاری از بیماری های جسمانی و روانی در افراد باشد.

پس تا جایی که امکان دارد باید از عامل استرس دوری کنیم. دوست دارید بدانید، استرس باعث چه بیماری هایی می شود؟ در این مقاله همراه ما باشید. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقالات مرتبط با استرس را در مجله ای سنج مطالعه کنید. 

نشانه های استرس

خطرناک ترین چیز در مورد استرس، تاثیراتی است که بر روی شما می گذارد گاها شما متوجه این تاثیرات نمی شوید؛ بنابراین شناخت نشانه های استرس برای مقابله با آن برای هر فردی لازم است. برخی از نشانه های استرس، شامل موارد زیر می شود:

نشانه های شناختی:

• مشکلات حافظه
• ناتوانی در تمرکز
• قضاوت ضعیف
• افکار منفی
• افکار مضطرب
•  پرش افکار
• نگرانی دائمی

نشانه های عاطفی:

• افسردگی یا ناراحتی 
• اضطراب و آشفتگی
• بدخلقی، تحریک پذیری یا عصبانیت
• احساس غرق شدن در افکار  
• تنهایی و انزوا
• سایر مشکلات سلامت روانی یا عاطفی

نشانه های جسمانی:

• درد
• اسهال یا یبوست
• حالت تهوع، سرگیجه
• درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع
• از دست دادن میل جنسی
• سرماخوردگی یا آنفولانزای مکرر

نشانه های رفتاری:

• کم و بیش غذا خوردن
• خوابیدن زیاد یا کم
• کناره گیری از دیگران
• به تعویق انداختن یا نادیده گرفتن مسئولیت ها
• استفاده از الکل، سیگار یا مواد مخدر برای آرامش
• عادات عصبی (مانند جویدن ناخن، قدم زدن)

انواع بیماری های استرس

بدن انسان برای مقابله با استرس در سطح کم، همیشه آماده است. اما اگر سطح استرس بالاتر برود یا استرس طولانی مدت یا مزمن شود، بدن توان مقابله در برابر استرس را از دست خواهد داد.

نتیجه؟ اینکه در این صورت  ما به راحتی بیمار می شویم. در ادامه به بررسی تاثیرات استرس بر مناطق مختلف بدن و بروز انواع بیماری های جسمانی در نتیجه استرس، خواهیم پرداخت.

 سیستم عضلانی اسکلتی

برای شما هم پیش آمده در هنگام استرس، تنش عضلانی را تجربه کنید؟ تنش عضلانی و منقبض کردن عضلات یک واکنش طبیعی در مقابل استرس است. وقتی استرس می گیریم ماهیچه ها منقبض می شوند و زمان که از استرس رها می شویم، ماهیچه ها آزاد می شوند.

حالا زمانی که بدن در استرس طولانی مدت باشد، عضلات دائما در تنش و انقباض هستند و فرصت کمتری برای استراحت دارند. در این صورت ما چه بیماری را تجربه می کنیم؟ اگر گفتید؟ سردرد.

سردرد های تنشی و سردرد های میگرنی در نتیجه استرس و تنش مزمن عضلات در ناحیه شانه و گردن و سر به وجود می آیند. علاوه بر آن، درد هایی اسکلتی که در ناحیه کمر یا اندام های فوقانی تجربه می کنیم، ممکن است در اثر استرس به وجود بیایند. استرس شغلی نقش مهمی در به وجود آمدن این درد ها دارند.

درمان سیستم عضلانی اسکلتی ناشی از استرس

اگر این درد ها را در نتیجه استرس تجربه می کنم؛ چه کاری باید انجام دهم؟!

•  انجام تکنیک های مدیریت استرس
•  انجام تکنیک های تمدد اعصاب 
• انجام فعالیت هایی که به کاهش استرس کمک می کنند

اگر این کارها را انجام دهم، چه اتفاقی برای من رخ می دهد؟!

•  کاهش استرس
•  کاهش ابتلا به اختلالاتی که در نتیجه استرس بروز پیدا می کنند. 
• افزایش احساس شادکامی و خوشبختی
•  بهبود خلق و خو
•  بهبود عملکرد روزانه

 دستگاه تنفسی

حتما می دانید کار دستگاه تنفسی چیست؛ من یکبار دیگر به شما یادآوری می کنم. دستگاه تنفسی اکسیژن را به سلول های بدن می رساند و ضایعات دی اکسید کربن را دفع می کند. حتما نحوه ورود اکسیژن به بدن را می دانید؟ بله، درسته! اکسیژن ابتدا از بینی وارد شده، سپس از طریق حنجره که در گلو است به سمت نای می رود و بعد هم به ریه.

در این قسمت اکسیژن برای گردش خون وارد گلبول قرمز می شود. همه این موارد را مرور کردیم تا به این موضوع برسیم که استرس مزمن چه تاثیری بر دستگاه تنفسی دارد؛ می توانید بگویید تاثیر استرس بر دستگاه تنفسی چیست؟ 5 ثانیه وقت دارید! آفرین!

 استرس باعث می شود راه انتقال اکسیژن از بینی به ریه منقبض شود. در نتیجه؟ وقتی استرس می گیریم دچار تنگی نفس، تنفس سریع می شویم.

اگر مشکل تنفسی نداشته باشیم می توانیم از پس این مشکل بر بیاییم اما فکر کردید افرادی که مبتلا به بیماری های تنفسی هستند زمانی که استرس مزمن را تجربه می کنند، چه اتفاقی برایشان رخ می دهد؟ بله استرس باعث به وجود آمدن آسم و بیماری انسداد مزمن ریه در فرد می شود.

همچنین استرس بر ایجاد، آلرژی، آپنه خواب نقش دارد. 

مطالعات آماری

طبق بررسی های صورت گرفته، رخداد یک عامل استرس حاد مانند مرگ عزیزان می تواند باعث حملات آسم شود یا تنفس سریع خطر ابتلا به حملات وحشت زدگی یا پانیک را افزایش می دهد.

درمان سیستم تنفسی ناشی از استرس

اگر این درد ها را در نتیجه استرس تجربه می کنم؛ چه کاری باید انجام دهم؟!

•  تمرین و کار با یک روان شناس حاذق برای ایجاد آرامش 
• یادگیری تکنیک های تنفس صحیح 
• انجام تکنیک های رفتاری شناختی

 سیستم قلبی عروقی

کار سیستم قلبی عروقی چیست؟ سیستم قلبی عروقی از قلب و رگ ها خونی تشکیل شده است و در نتیجه همکاری این دو عضو اکسیژن و تغذیه لازم به همه اندام های بدن می رسد. وقتی هم استرس می گیریم این دو عضو با همکاری یکدیگر سعی می کنند، عامل استرس را خنثی کنند.
وقتی به هر دلیلی استرس میگیریم و هورمون استرس در بدن ترشح می شود، ضربان قلب تند تر می زند و عضلات قلب انقباضات سریع تری دارند.

در همین حال، رگ‌ های خونی که خون را به سمت عضلات بزرگ و قلب هدایت می‌کنند، گشاد می‌شوند در نتیجه میزان خون پمپ شده به این قسمت‌های بدن افزایش پیدا می کند و فشار خون بالا می‌رود.

اما تاثیر استرس بر سیستم قلبی عروقی بدن؛ در نتیجه استرس مزمن و تاثیر آن بر سیستم قلبی عروقی، فرد ممکن است بیماری های زیر را تجربه کند:

•   افزایش فشار خون 
• حمله قلبی
•   سکته قلبی 
• التهاب در سیستم گردش خون به ویژه عروق کرونر
•   تغییر سطح کلسترول تاکی کاردی

بیشتر بدانید

 بر اساس یک مطالعه، خطر ابتلا به بیماری های قلبی مرتبط با استرس در زنان متفاوت است؛ بسته به اینکه زنان در دوره قبل یا بعد یائسگی قرار داشته باشند، سطح هورمون استروژن در زنانی که دوره های عادت ماهیانه دارند، برای کنترل و مدیریت استرس به رگ های خونی کمک می کند و در نتیجه دربرابر بیماری های قلبی آسیب پذیری کمتری دارند. زنان یائسه به دلیل از دست دادن استروژن این سطح از محافظت را از دست می دهند، بنابراین آن ها در معرض خطر بیشتری برای اثرات استرس بر بیماری قلبی قرار می گیرند.

 سیستم غدد درون ریز

زمانی که در موقعیت های ترسناک، تهدید آمیز، چالش بر انگیز و استرس زا قرار می گیریم. در این حالت هورمون های استروئیدی به نام گلوکوکورتیکوئیدها که کورتیزول یکی از آن ها می باشد، در بدن تولید می شوند؛ باید بدانید کورتیزول هورمون استرس است.

 بدن برای مقابله با این وضعیت یک سری فعالیت در محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) انجام می دهد که این محور شامل غدد درون ریز می شود.

در صورت تمایل می توانید مقاله کورتیزول چیست؟ را در مجله ای سنج مطالعه کنید.

حال استرس مزمن چه تاثیری بر سیستم غدد درون ریز دارد؟

• اختلال در عملکرد سیستم ایمنی
•  اختلال در عملکرد محور هیپوتالاموس-هیپوفیز- آدرنال 
• خستگی مزمن
• اختلالات متابولیسمی مانند چاقی، دیابت
• ابتلا به افسردگی
• ابتلا به بیماری های خود ایمنی
• اختلالات پوستی
•  آکنه 
• اگزما
•  آلوپسی 
• خشکی پوست 
• تعریق زیاد 
• ضعف ناخن 
• ریزش مو 
• چاقی
•   دیابت نوع دوم

 دستگاه گوارش

روده دارای صد ها ملیون نورون است که هم به صورت مستقل فعالیت می کند و هم با مغز در ارتباط است. استرس می تواند بر ارتباط بین مغز و روده تاثیر بگذارد. در این حالت چه اتفاقی می افتد؟

•  درد در ناحیه شکم
•  دل درد
•  نفخ و افزایش آروغ
•  ناراحتی روده
•  تغییر خلق و خو؛ به سبب تاثیر استرس بر باکتری های روده
•  اسپاسم مری
•  سوزش سر دل
•  رفلاکس اسید معده
•  ایجاد مشکل در بلع 
• حالت تهوع و استفراغ 
• اسپاسم عضلانی روده 
• بیماری التهابی روده
•  سندروم روده تحریک پذیر

 سیستم عصبی

بیایید به اتفاق یکدیگر اعضای سیستم عصبی را نام ببریم؛ بخش مرکزی که شامل مغز و نخاع می شود و بخش پیرامونی که شاما سیستم عصبی خود مختار و جسمی است. زمانی که فرد استرس می گیرد، هر کدام از بخش های سیستم عصبی برای مقابله با استرس تلاش می کنند.

وقتی استرس می گیریم، چه تغییراتی در سیستم عصبی به وجود می آید؟

•  قلب تند تر می زند
•  تنفس سریع تر می شود.
•  رگ های خونی در بازو و پا گشاد می شود.
•  تغییراتی در فرآیند گوارش رخ می دهد. 
• سطح گلوگز در جریان خون افزایش می یابد.
•  درصد ابتلا به اختلالات ایمونولوژیک افزایش می یابد. 
•  درصد بروز عفونت بیشتر می شود.

تاثیر استرس بر روان

بیشتر مردم استرس را به صورت منفی تجربه می کنند؛ یعنی به هنگام تجربه استرس احساسات، افکار، احساسات بدنی و رفتارهای مرتبط را به صورت منفی ادراک می کنند. در نتیجه ممکن است احساسات و هیجاناتی نظیر خشم، ناامنی، غم، ضعف، عصبانیت، تلخی و غیره را تجربه کنند.
لازم به ذکر است، فرد به هنگام تجربه این احساسات و هیجانات احساس عدم کنترل بر شرایط و موقعیت را تجربه می کند و فکر می کند نمی تواند تغییری در وضعیت خودش به وجود بیاورد.

در نتیجه احساس منفی استرس، فرد می تواند مشکلات فیزیکی و دردهای جسمانی زیادی را تجربه کند و با ادامه پیدا کردن این چرخه منفی، اثرات بسیار مضری بر سلامت روان فرد وارد می شود.
پرخاشگری، افسردگی، افزایش مصرف الکل، اضطراب، اختلال خواب، مصرف بی رویه غذا و غیره برخی از تاثیرات استرس بر وضعیت سلامت روان است.

آیا استرس باعث سرطان می شود؟

متاسفانه ابتلا به سرطان یا تشدید سرطان یکی از پیامد های استرس مزمن در طولانی مدت است. استرس با تاثیری که بر عملکرد سیستم ایمنی می گذارد و منجر به تضعیف آن می شود و همچنین تاثیری که بر ترشح برخی هورمون ها دارد، می تواند به صورت غیر مستقیم بر ایجاد سرطان تاثیر بگذارد.
لازم به ذکر است، استرس های گاه و بیگاه خطر آن چنانی برای فرد ندارد اما اگر استرس مزمن و طولانی شود، خطر آفرین می شود.

علل استرس

موقعیت ها و فشارهایی که باعث استرس می شوند به عنوان عوامل استرس زا شناخته می شوند. ما معمولاً عوامل استرس ‌زا مانند یک برنامه کاری فشرده یا رابطه پر تعارض را منفی می‌دانیم.
با این حال، هر چیز ناخوشایندی که منجر به تنش در شما شود، می تواند استرس زا باشد. عوامل استرس زا برای هر فردی متفاوت است. به طور کلی برخی عوامل استرس زا شامل:

علل محیطی رایج استرس زا  

• تغییرات اساسی در روند زندگی
• مشکلات در محل کار یا مدرسه
• مشکلات در رابطه
• مشکلات مالی بیش از حد
• مشکلات مربوط به فرزندان و خانواده

علل فردی رایج استرس

• بدبینی
• عدم قطعیت
• تفکر سفت و سخت، عدم انعطاف پذیری
• خودگویی منفی
• انتظارات غیر واقعی
• کمال گرایی
• نگرش همه یا هیچ

در صورت تمایل پیشنهاد می کنیم مقاله چرا استرس دارم؟ و نحوه حل استرسم را در مجله ای سنج مورد مطالعه قرار دهید.

عوارض استرس در مردان

دستگاه تناسلی مردان تحت تاثیر سیستم عصبی فعالیت می کند. ترشح بیش از اندازه کورتیزول که همان هورمون استرس است، بر عملکرد طبیعی بیوشیمیایی دستگاه تناسلی مردانه تاثیر می گذارد. در نتیجه، استرس مزمن با تاثیر گذاری بر هورمون تسترون می تواند موجب، اختلالات زیر شود:

•  اختلال در تولید مثل 
• کاهش میل جنسی
•  نداشتن میل جنسی
•  اختلال در نعوظ ناتوانی جنسی

اگر استرس بر سیستم ایمنی تاثیر بگذارد، مردان آسیب پذیری بیشتری در مقابل عفونت خواهند داشت؛ در نتیجه بیماری های زیر را تجربه می کنند:

•  عفونت مجراری ادراری
•  عفونت غده پروستات
• عفونت بیضه

عوارض استرس در زنان

 دوره عادت ماهیانه

استرس مزمن می تواند بر چرخه قاعدگی دختران نوجوان، زنان تاثیر بگذارد. در نتیجه استرس زنان و دختران ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

•  نا منظم شدن دوره قاعدگی
•  قطع دوره قاعدگی
•  تغییرات در طول دوره 
• تجربه دوره قاعدگی همراه با درد زیاد
• تجربه سندروم پیش از قاعدگی 
• تجربه نشانه ها و علائم یائسگی

 میل جنسی

هرگونه استرسی که توسط زنان تجربه شود، ممکن است بر میل جنسی تاثیر بگذارد. این روند با کاهش میل جنسی یا نداشتن میل جنسی همراه می شود.

 باروی

استرس تاثیر زیادی بر روند بارداری و باروری زنان خواهد داشت. استرس تاثیر زیادی بر موارد زیر دارد:

•  توانایی زنان برای باردار شدن
•  سلامتی در دوره بارداری
• سازگاری پس از زایمان 
• تجربه افسردگی پس از زایمان

از دیگر تاثیرات استرس بر زنان، شامل موارد زیر است:

• ابتلا به سندروم پلی کیستیک
•  بیماری در ناحیه رحم

اختلالات مرتبط با آسیب و عامل استرس زا

استرس علاوه بر تاثیری که بر سلامت جسمانی می گذارد، با بروز برخی اختلالات روانی نیز در ارتباط است. برخی از اختلالات روانی که در اثر استرس مزمن به وجود می آیند، عبارت اند از:

•  افسردگی
•  اختلالات اضطرابی
•  اختلالات جنسی 
• اختلال در چرخه خواب
•  اختلال خوردن آلزایمر
•  آسیب پذیری در مقابل ابتلا به روان پریشی

تمرینات مقابله با استرس

همان طور که پیش تر اشاره کردیم، استرس تاثیر زیادی بر سلامت روان و جسم افراد می گذارد. بسیاری از افراد به دنبال راهی برای مقابله با استرس می باشند؛ چه راهکارهایی برای مقابله با استرس وجود دارد؟

 تکنیک های آرام سازی

انجام تمرین و تکنیک هایی که به ایجاد آرامش کمک می کنند، تاثیر مطلوبی بر کاهش استرس دارند. برخی تکنیک های ساده اما تاثیر گذار آرام سازی عبارت اند از:

•  تنفس عمیق شکمی
•  تمرکز بر جملات آرامش بخش
•  تجسم تصاویر صلح آمیز
•  مراقبه
•  دعا کردن
•  یوگا
•  تای چی 

 تمرینات جسمانی

انجام تمرینات منظم جسمانی، تاثیر زیادی بر افزایش خلق و احساس شادکامی و مقابله با استرس دارد. ورزش و فعالیت بدنی با تاثیر بر موارد زیر، باعث کاهش استرس می شود:

•  کاهش هورمون های استرس؛ آدرنالین و کورتیزول
•  افزایش اندورفین
• بهبود آرامش
•  کیفیت بهتر خواب

 برخورداری از حمایت اجتماعی

داشتن روابط اجتماعی سالم، به مقابله بهتر با استرس کمک می کند. برخورداری از حمایت به افراد احساس امنیت و آرامش می دهد و همین باعث می شود که فرد استرس و ترس کمتری را تجربه کند. حمایت اجتماعی شامل موارد زیر می شود:

•  دوستان صمیمی 
• خانواده
•  آشنایان 
• همکاران
•  بستگان
•  مربیان
•  و ...

 صحبت در مورد احساسات و مشکلات

یکی از تمرینات خوب برای مقابله با استرس، صحبت کردن در مورد احساساتی که تجربه می کنیم و مشکلاتی که داریم، است. اگر احساس نارضایتی می کنید با دیگران صحبت کنید. صحبت با یک دوست صمیمی و آگاه به شما کمک می کند از استرس دور شوید و احساسات بهتری داشته باشید. 

 داشتن رژیم غذایی سالم

داشتن رژیم غذایی سالم بخشی از تمرینات خود مراقبتی است. شما می توانید انواع میوه، سبزیجات، غلات، آجیل را در برنامه غذایی خود بگنجانید. 

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد تاثیر استرس بر ایجاد بیماری صحبت کردیم. تجربه استرس در زندگی امروز همه ی ما اجتناب ناپذیر است اما باید برای مقابله با استرس چاره ای اندیشید چرا که تجربه استرس در طولانی مدت و به صورت مزمن، تاثیرات منفی زیادی بر سلامت روان و سلامت جسم دارد. وظیفه ی ما در مقابل استرس، محافظت از سلامت جسم و روانمان می باشد.

شما کدام یک از بیماری های ذکر شده در این مقاله را در اثر استرس، تجربه کرده اید؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول