10 مهارت ضروری برای ایجاد و ارتقای تفکر انتقادی
مهارت تفکر انتقادی به شما کمک می کند، شرایط و موقعیت های متفاوت را بر اساس حقایق و اطلاعات موجود درک کرده، بپذیرید و با آن ها مواجه شوید.
معمولا، استفاده از تفکر انتقادی در محل کار شامل، پردازش و سازماندهی حقایق، داده ها و سایر اطلاعات برای تعریف یک مشکل و پیدا کردن راه حل های موثر می باشد.
ممکن است برای استخدام در یک شغل، به مهارت تفکر انتقادی نیاز داشته باشید و بخواهید این مهارت را در رزومه خود بنویسید. علاوه بر آن، ممکن است در تعیین اهداف و موفقیت شغلی، به راهکارهایی برای ایجاد و بهبود این مهارت نیاز داشته باشید.
در این مقاله، قصد بررسی، مهارت تفکر انتقادی، اهمیت آن، راهکارهای ایجاد و ارتقای آن را داریم. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:
- تفکر انتقادی چیست؟
- چگونه می توانیم تفکر انتقادی داشته باشیم؟
- مولفه های تفکر انتقادی
- مثال های تفکر انتقادی
- کاربرد های تفکر انتقادی
- چرا تفکر انتقادی مهم است؟
- 5 مهارت مهم در ارتباط با تفکر انتقادی
- دیگر مهارت های مرتبط با تفکر انتقادی
- چگونه مهارت های تفکر انتقادی خود را تقویت کنیم؟
- آموزش مهارت تفکر انتقادی به کارکنان
- آموزش مهارت تفکر انتقادی به دانش آموزان
- معایب تفکر انتقادی
- جمع بندی ای سنج
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی عمل، تجزیه و تحلیل واقعیت ها برای درک کامل یک مشکل یا موضوع تعریف می شود. فرآیند تفکر انتقادی معمولاً شامل مراحلی مانند، جمع آوری اطلاعات و داده ها، پرسیدن سؤالات متفکرانه و تجزیه و تحلیل راه حل های ممکن می باشد.
به عنوان مثال، شما ممکن است در بخش منابع انسانی یک سازمان کار کنید و نیاز به حل تعارض میان دو کارمند که همکارتان هستند، داشته باشید؛ شما با استفاده از مهارت تفکر انتقادی، می توانید ماهیت تضاد و تعارض میان کارمندان را درک کنید و راه حل های مناسبی برای حل این تعارضات، پیدا کنید.
چگونه می توانیم تفکر انتقادی داشته باشیم؟
در این قسمت به ذکر مراحلی که در تفکر انتقادی و برای حل مسئله به کار برده می شود، می پردازیم:
- در ابتدا باید مسئله و موضوعی که منجر به مشکل شده است، پیدا کنید.
- برداشت هایی در مورد اینکه چرا مشکل به وجود آمده است و چگونه می توان آن را حل کرد، داشته باشید.
- داده ها و اطلاعاتی را در مورد مشکل به وجود آمده، جمع آوری کنید.
- سپس، داده ها و اطلاعات را مرتب و سازماندهی کنید. راه حل های مناسبی پیدا کرده و آن ها را عملی کنید.
- راه حل های کارامد و غیر کارامد را شناسایی کنید. راه هایی که منجر به بهبود راه حل ها می شود، پیدا کنید.
عینیت بخش اساسی تفکر انتقادی است؛ عینیت در تفکر انتقادی بدان معناست که برای حل مشکلات اجازه ندهیم که، تعصبات فردی، احساسات و قضاوت هایمان بر نحوه تفکر و تجزیه و تحلیل مان از اتفاقات، اثر بگذارد.
یک فردی که مهارت تفکر انتقادی خوبی دارد، با دیدگاهی بی طرفانه و بدون قضاوت، بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دارد، مسائل و مشکلات را تجزیه و تحلیل می کند.
مولفه های تفکر انتقادی
برخی از مهم ترین مولفه های تفکر انتقادی شامل، مشاهده کردن، تجزیه و تحلیل کردن شرایط و موقعیت، نتیجه گیری و استنتاج، برقراری ارتباط میان داده ها و اطلاعات، توانایی حل مسئله و به اجرا درآوردن تصمیم است.
مثال های تفکر انتقادی
اگر بخواهیم چند نمونه مثال از تفکر انتقادی بیان کنیم، می توانیم به موقعیت های زیر اشاره کنیم:
وکلا از تفکر انتقادی در موقعیت های مختلف بهره می برند؛ آن ها برای برنده شدن در پرونده های مختلف نیاز به تفکر انتقادی، بررسی راه حل های مختلف، تصمیم گیری و حل و فصل مسائل دارند. یک پرستار برای اتخاذ درمان مناسب و در لحظه باید وضعیت بیمار را بررسی کند و در نهایت بهترین درمان را انتخاب کند.
یک مدیر فروش با طراحی فرم نظرسنجی مشتریان نظرات مشتریات را بررسی می کند و در نهایت تصمیم مناسب را می گیرد. تفکر انتقادی در مشاغل و موقعیت های مختلفی معنا پیدا می کند.
کاربرد های تفکر انتقادی
تفکر انتقادی در موقعیت های مختلف کاربرد دارد؛ تفکر انتقادی منجر به پیشرفت شغلی می شود؛ فرقی نمی کند که مهندس باشید یا پزشک یا کارمند یا فردی که شغل آزاد دارد، تفکر انتقادی به شما کمک می کند در جایگاه شغلی خود پیشرفت کنید و بهترین باشید.
تفکر انتقادی به شما کمک می کند در هر شرایطی، با بررسی وضعیت بهترین تصمیم را اتخاد کنید. تفکر انتقادی به بهبود روابط، آرامش بیشتر و خوشحالی بیشتر منجر می شود.
تفکر انتقادی مهارت حل مسئله را ارتقا دهد و برای فرد خودمختاری و استقلال به همراه دارد.
چرا تفکر انتقادی مهم است؟
مهارت تفکر انتقادی برای کارکردن در هر شغل و صنعتی، چه در سطح مبتدی و چه در سطح پیشرفته، لازم و ضروری می باشد. فردی که دارای تفکر انتقادی باشد، می تواند هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی با دیگران کار کند و تعامل خوبی با همکارانش داشته باشد.
مواردی مانند حل مشکلات، مدیریت یا امور مالی را می توان با استفاده از تفکر انتقادی بهبود بخشید. به همین دلیل است که کارفرمایان، اهمیت بیشتری برای استخدام افرادی که دارای این مهارت هستند، قائل می شوند.
5 مهارت مهم در ارتباط با تفکر انتقادی
در این قسمت، به ذکر پنج مهارت متداول و تاثیرگذار تفکر انتقادی که میتوانید آن ها را در رزومه کاری خود بنویسید یا در مصاحبه خود بیان کنید، می پردازیم:
مشاهده
مهارت های مشاهده ای نقطه شروع تفکر انتقادی هستند. افرادی که مشاهده کنندگان خوبی می باشند، خیلی سریع مشکلات را حس کرده و شناسایی می کنند.
همچنین افرادی که مهارت خوبی در مشاهده دارند، درک خوبی از علت مشکل ساز شدن یک موضوع دارند. آن ها ممکن است با توجه به تجربیاتی که دارند، زمان وقوع یک مشکل پیش از اتفاق افتادنش را پیش بینی کنند.
مهارت های مشاهده خود را بر اساس موارد زیر بهبود ببخشید:
- کاهش سرعت پردازش اطلاعات
- تمرین توجه بیشتر به محیط اطراف
- یادگیری تکنیک های تمرکز حواس
- یادداشت برداری
- گوش دادن فعال
- بررسی آنچه می بینید و می شنوید
تجزیه و تحلیل
پس از شناسایی یک مشکل، به مهارت تجزیه و تحلیل نیاز داریم. توانایی تجزیه و تحلیل و بررسی مؤثر یک موقعیت، شامل دانستن اینکه چه حقایق، داده ها یا اطلاعاتی در مورد مشکل مهم هستند، می باشد.
همچنین مهارت تجزیه و تحلیل، شامل جمعآوری اطلاعات به صورت بیطرفانه، پرسیدن سؤالات مرتبط در مورد دادهها برای اطمینان از صحت آن و ارزیابی عینی یافتهها می باشد.
مهارت تجزیه و تحلیل خود را بر اساس موارد زیر بهبود ببخشید:
- کسب تجربیات جدید؛ به عنوان مثال، خواندن یک کتاب با مفهومی ناآشنا یا شرکت در کلاس ریاضی آنلاین برای به چالش کشیدن خودتان یا طرح ایده های خلاقانه جدید.
استنتاج
فرآیند استنتاج شامل نتیجه گیری درباره اطلاعاتی می شود که برای حل یک مشکل جمع آوری کرده اید. ممکن است برای داشتن یک نتیجه گیری درست، نیازمند دانش یا تجربه فنی یا خاص در شغل مورد نظر خود باشید.
وقتی دست به نتیجه گیری می زنید یعنی بر اساس اطلاعات محدودی که در اختیار دارید، یک نتیجه کلی می گیرید.
به عنوان مثال، یک مکانیک خودرو، بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دارد، باید در مورد مشکل موتور خودرو، تصمیم گیری کند.
- مهارت نتیجه گیری خود را بر اساس موارد زیر بهبود ببخشید:
- تمرکز کردن بر حدس هاس علمی به جای نتیجه گیری سریع
- کاهش سرعت و افزایش دقت در مورد جزئیات
برقراری ارتباط
مهارت های ارتباطی درست در زمان هایی که، باید در مورد مشکل به وجود آمده و توضیح در مورد این مشکل و ارائه راه حل با همکاران و مدیران تان صحبت کنید، لازم و مهم هستند.
مهارت برقراری ارتباط خود را بر اساس موارد زیر بهبود ببخشید:
- مشارکت در بحث های سخت و دشوار؛ مثلا در موقعیت هایی که شما و همکارتان در مورد موضوعی اختلاف نظر دارید برای بهبود این مهارت می توانید با یکدیگر مباحثه کنید.
- ایجاد عادات ارتباطی مناسب مانند گوش دادن فعال، احترام و ...
- درک دیدگاه دیگران و بیان ایده و نظرات خود به صورت آرام و منطقی
حل مسئله
پس از شناسایی و تجزیه و تحلیل یک مشکل و انتخاب راه حل، مرحله نهایی اجرای آن راه حل است. در تفکر انتقادی به سبب اجرای بهترین راه حل ها و تعیین کارآمد بودن راه حل و تطابق آن با مشکل به وجود آمده، به مهارت حل مسئله نیاز داریم.
مهارت حل مسئله خود را بر اساس موارد زیر بهبود ببخشید:
- تعیین اهداف برای به دست آوردن دانش بیشتر در زمینه ی شغل خود
- درک قوی از اطلاعاتی که در حیطه شغلی تان وجود دارد.
- بررسی چگونگی حل مشکلات دیگران در محل کار سوال پرسیدن در مورد تکنیک و فرآیند های کاری
توجه: در صورت واضح نبودن تصویر اینجا را کلیک کنید.
دیگر مهارت های مرتبط با تفکر انتقادی
پنج مهارت انتقادی ذکر شده در قسمت بالا، برای داشتن مهارت تفکر انتقادی موفق، ضروری می باشد. اما چند مهارت نرم مرتبط با تفکر انتقادی وجود دارد. این مهارت ها شامل موارد زیر می شود:
- مهارت های فراشناختی
- مهارت های استدلال استقرایی
- مهارت های خلاقیت
- مهارت های تصمیم گیری
- مهارت های تفکر مفهومی
چگونه مهارت های تفکر انتقادی خود را تقویت کنیم؟
در حالی که ممکن است توانایی بالایی در مهارت های ذکر شده در این مقاله داشته باشید، اما شاید با در نظر گرفتن زمینه های شغلی دیگر، نیاز به بهبود این مهارت ها در خود داشته باشید. شما همیشه می توانید مهارت های تفکر انتقادی خود را از طریق تمرین و دوره های آموزشی بیشتر، بهبود بخشید.
برای ارتقای مهارت های تفکر انتقادی خود، می توانید برخی از مراحل زیر را در نظر بگیرید:
- مهارت های فنی یا خاص صنعت (شغل) خود را گسترش دهید؛ این کار به شناسایی راحت تر مشکلات کمک می کند.
- دوره های اضافی که نیاز به تفکر انتقادی و تحلیلی دارد و مرتبط با شغل و صنعت خودتان است، بگذرانید.
- برای حل مشکلات سازمان و کارفرمای خود، به صورت فعالانه داوطلب شوید.
- از یک فرد آگاه و متخصص در حوزه شغلی و صنعت خود، مشاوره و راهنمایی بگیرید.
- در محیط کار و زمان استراحت، به اتفاق همکارانتان، بازی هایی انجام دهید که نیاز به تفکر انتقادی و نتیجه گیری دارند.
- برای آگاهی بیشتر از نقاط قوت و ضعفتان از یک دوست یا همکار صمیمی بخواهید یک ارزیابی کلی از مهارت های فعلی شما داشته باشد.
- برای پیشرفت در شغل خود یا نوشتن رزومه برای استخدام در شغل مورد نظرتان، مهارت های انتقادی را تمرین کنید.
آموزش مهارت تفکر انتقادی به کارکنان
کارمندانی که مهارت تفکر انتقادی بالایی دارند می توانند به سازمان خود برای تحول و توسعه بیشتر کمک کنند. انتقال و آموزش مهارت تفکر انتقادی به کارمندان کاملا ممکن است. برگذاری دوره های آموزشی این مهارت در سازمان، معرفی کتاب، در اختیار قرار دادن فیلم های دوره های آموزشی می تواند به کارمندان در یادگیری این مهارت کمک کند.
آموزش مهارت تفکر انتقادی به دانش آموزان
باید بدانید یکی از بهترین سنین برای فراگیری مهارت تفکر انتقادی، سنین مدرسه است. کودکان و نوجوانان در این سنین به مراتب بهتر از دیگر سنین پذیرای یادگیری مهارت تفکر انتقادی هستند. معلمان و والدین سهم به سزایی در آموزش این مهارت به فرزندان خود دارند.
به عنوان مثال، تشویق دانش آموزان برای مشارکت در فعالیت های کلاسی، مطرح کردن سوالات مختلف در کلاس، فرصت دادن به دانش آموزان برای فکر کردن به پاسخ سوالات، لیست کردن مزایا و معایب موارد مختلف، تشویق دانش آموزان به برقراری ارتباط با محیط پیرامون، پیدا کردن الگو و رابطه میان موارد مختلف، هدایت کودکان به سمت چالش کشیدن رویداد ها و فعالیت های مختلف و... می تواند به ایجاد و ارتقای مهارت تفکر انتقادی در دانش آموزان کمک کند.
بازی ها و فعالیت های تفکر انتقادی
جالب است بدانید انجام بازی یکی از راهکارهای ارتقای تفکر انتقادی در کودکان و نوجوانان می باشد. برخی از بازی های مناسب برای ارتقای تفکر انتقادی عبارت اند از:
- چه می توانید بسازید؛ در این بازی می تواند از وسایل دور ریختنی یا هر وسیله ای که ذهنتان می رسد، استفاده کنید. شما وسایلی مانند خمیر بازی، ماکارانی، بلوک های اسباب بازی، کاغذ رنگی و ... را در اختیار کودک می گذارید و از او می خواهید چیزهای جدید برای شما بسازد.
- داستان سازی؛ در این بازی چند کلمه به کودک می دهید و از او می خواهید با این کلمات داستان جدیدی برای شما بسازد.
- سناریو سازی؛ در این بازی شما باید سوالات چالشی مطرح کنید و از کودک بخواهید به سوالات شما پاسخ دهد؛ مثلا یکی از سوالاتی که می توانید از کودک بپرسید این است که اگر در یک جزیره دور افتاده گیر بیوفتد، چگونه خود را نجات می دهد؟
پاسخی که کودک به سوالات می دهد را بررسی کنید و با او در خصوص پاسخ ها گفتگو کنید. - معما مطرح کنید؛ اغلب کودکان از طرح معما و پاسخ دادن به معما خوششان می آید. سوال پرسیدن و طرح معما به کودک کمک می کند تا مهارت تفکر انتقادی خود را ارتقا دهد.
معایب تفکر انتقادی
شاید یکی از مهم ترین معایب تفکر انتقادی این باشد که دیدگاهی جدید به فرد ارائه می دهد و این دیدگاه جدید می تواند باورهای فرد را به چالش بکشد، باورهایی که سالیان سال به آن ها اعتقاد داشته است.
جمع بندی ای سنج
در این مقاله در مورد مهارت تفکر انتقادی صحبت کردیم. تفکر انتقادی یکی از مهارت های مهم و ضروری برای استخدام در یک شغل است. برای برجسته کردن رزومه خود و بالا بردن شانس استخدام خود در شغل مورد نظرتان، می توانید این مهارت را در رزومه خود بنویسید.
شما می توانید با به کار بردن راهکارهایی، این مهارت را در خود ارتقا دهید.
آیا از مهارت تفکر انتقادی برخوردار هستید؟ برای ارتقای این مهارت از چه راهکارهایی استفاده کرده اید؟ نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.