هوش کلامی (Verbal Intelligence) چیست؟

هوش کلامی (Verbal Intelligence) موضوعی است که امروز می خواهیم در موردش به بحث و گفتگو بپردازیم. در همین آغاز کار، سوال من از شما این است: هوش کلامی شما را یاد چه چیزی می اندازد؟

نزدیک ترین معنایی که برای هوش کلامی پیدا می کنید چیست؟

بیایید با هم به این سوال که می گوید: شخصی دارای هوش کلامی بالاست، جواب بدهیم که اصلا هوش کلامی یعنی چه؟ و فردی که هوش کلامی بالا دارد یعنی چه توانایی ای دارد؟

در ادامه براساس فهرست مطالب زیر این موضوع را مورد بررسی قرار می دهیم:

"هنگامی که شروع به نوشتن این مقاله کردم، خاطره ای از دوران مدرسه برایم زنده شد. دانش آموزی که هم کلاسی و هم مدرسه ای ما در دوران دبیرستان بود. یادم می آید که همیشه نقل صحبت مجلس معلمان بود؛ می پرسید چرا؟ به خاطر هوش کلامی بالایی که داشت.

البته آن موقع من و هم سن و سال هایم خیلی نمی دانستیم که این هوش کلامی یعنی چه و چرا باعث موفقیت و شناخته شده بودن آن دانش آموز شده بود.

می دانم که دوست دارید بدانید این دانش آموز چه ویژگی های داشته و خوب برای خودم هم خوشایند است که بخواهم برای شما از ویژگی های این دانش آموز بگویم. پس بیش از این وقت را تلف نمی کنم و داستان این دانش آموز موفق را برای تان بازگو خواهم کرد."

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

این نکات مهمی بود که از مکالمه آن روز، در سال های دور دبیرستان یادم آمد. بله او همه ی ویژگی های یک دانش آموز موفق و با استعداد در حوزه هوش کلامی را داشت. به تازگی از یکی دیگر از دوستانم هم شنیده ام که وکیل بسیار موفقی هم شده است و آوازه اش در شهر و حیطه کاری اش میان همگان پیچیده است.

 خوب حالا که یه چیزهایی از هوش کلامی دست گیرتان شد، بیایید که با یکدیگر به سراغ خواندن این مقاله که در حوزه هوش کلامی است برویم.

هوش کلامی چیست؟

خیلی راحت و واضح، هوش کلامی یعنی توانایی تجزیه و تحلیل کردن هر نوع اطلاعات و حل مشکلات با استفاده از استدلالی که مبتنی بر زبان است. نکته دقیقا همین جاست. همه ی این توانایی ها با استفاده از قدرت زبان و کلام صورت می گیرد.

حالا می پرسید استدلال مبتنی بر کلام یعنی چه؟ که البته سوال به جایی است. یعنی اینکه، این استدلال مبتنی بر زبان، ممکن است شامل خواندن یا گوش دادن به کلمات، مکالمه، نوشتن یا حتی فکر کردن باشد.

و چیزی که خیلی مشخص است و همه ی ما آن را می دانیم این است که، در دنیا و جوامع امروزی، خیلی از فعالیت های مان مانند: امر یادگیری، چه در کلاس درس چه در دانشگاه ها و علاوه بر آن در ارتباطات اجتماعی که از پیام کوتاه یا ایمیل و یا اپلیکیشن های ارسال پیام مانند تلگرام و واتس اپ استفاده می کنیم و علاوه بر آن در اطرافمان، از گوش دادن یا خواندن کلمات، برای انتقال معنی و بیان دانش از طریق زبان گفتاری استفاده می کنیم و به عبارت دیگر زبان و کلام پایه و مبنای روابط ما است.

البته هوش کلامی را به نحو دیگری هم می توان معنا کرد.

هوش کلامی یا زبانی، به عبارت دیگر به میزان توانایی و قدرت شما در استفاده از کلمات و به کار بردن این کلمات یا معانی مترادف آن ها، صوت و ترتیب شان در موقعیت های مختلف مربوط است.

 علاوه بر همه ی این ها هوش کلامی: به معنای دانش لغوی، حافظه کلامی، توانایی درک و دستکاری نحو و ظرفیت استفاده از زبان نمادین می باشد.

نکته

نکته ای که این روز ها درمورد هوش کلامی باید در نظر بگیرید این است که هوش کلامی را با فن بیان اشتباه نگیرید.

تاریخچه هوش کلامی

اصطلاح هوش کلامی را اولین بار هوارد گاردنر مطرح کرد. گاردنر یک روانشناس و استاد دانشگاه درایالت متحده امریکا و در دانشگاه هاروارد بود که در حوزه رشد و تحول فعالیت می کرده است.

او که روانشناس به نامی بود کتاب ها و مقاله و مدارک افتخاری بسیاری را در رزومه خود ثبت کرده است.

دلیلی که باعث معروفیت ویژه او شده است، طرح نظریه هوش چندگانه است. اصطلاح هوش کلامی یا زبانی را هم اولین بار در همین نظریه مطرح کرده است.

هوش زبانی یکی از هشت هوش چندگانه  گاردنر است و به معنای توانایی درک و استفاده از زبان گفتاری و نوشتاری است، که می تواند شامل بیان موثر فرد از طریق گفتار یا کلمه نوشتاری و توانایی یادگیری زبان های خارجی باشد.

همچنین توسط هوارد گاردنر به عنوان حساسیت نسبت به معنی و ترتیب کلمات، اصوات، ریتم ها، لحن، واج شناسی، نحو،عملکردهای عملی و مختلف زبان، تعریف شده است.

برای سنجش هوش کلامی خود، می توانید تست هوش گاردنر را انجام دهید.

از نظر گاردنر افرادی که هوش کلامی بالایی دارند در چه زمینه هایی موفق می شوند؟

افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، می توانند وکیلان، روان شناسان، سخنرانان، معلمان، مجریان، خبرنگاران و یا مشاوران املاک و منتقدان، ویرایش کنندگان، ناشران، گویندگان خبر در رادیو یا تلویزیون، مترجمان و گفتار درمان گران خوبی باشند.

این افراد در فعالیت های مربوط به تولید محتوا که این روز ها خیلی مورد توجه است، هم به خوبی عمل می کنند.

ویژگی افراد با هوش کلامی بالا 

•  مشخصه اصلی آنان، موفقیت شان در زمینه های بین فردی و اجتماعی است
• در برقراری ارتباط با دیگران به شدت خوب عمل می کنند؛ چرا که به مهارت های اساسی کلامی مسلط هستند
•  این افراد خوب حرف می زنند.
• دامنه کلماتی که بلد هستند و از آنان استفاده می کنند، زیاد است و همین امر باعث می شود که آن ها منطقی تر به نظر برسند
•  استدلال کردن را به خوبی بلد هستند. 
• به راحتی بتوانند دیگران را قانع و متقاعد کنند.
•  این افراد راه و روش سخن گفتن و حرف زدن را به خوبی بلدند و از کلمات قشنگ در نگارش و یا صحبت های خود استفاده می کنند. 
• به راحتی می توانند منبع الهام و ایده و انرژی در دیگران باشند. 
• این افراد علاوه بر اینکه خوب حرف می زنند شنوندگان خوبی هم هستند و همیشه یک گوش شنوا برای شنیدن حرف ها و سخنان دیگران دارند. 
• مشاوران خوبی برای خانواده و دوستانشان می باشند. 
• می توانند نویسندگان ماهری هم باشند.
•  این افراد علاقه زیادی به خواندن و بیان آنچه که خوانده اند و تعریف آن برای دیگران دارند.
•  از متن های ریتمیک و آهنگین لذت می برند. 
• مهارت های بالای در اصلاح و ویرایش کلمات و نوشته ها دارند.
•  از خواندن و یادگرفتن زبان های جدید در کنار زبان مادری شان بسیار لذت می برند.

ویژگی افراد با هوش کلامی پایین

• درک کلامی ضعیف اغلب به ضریب هوشی کلامی پایین اشاره دارد.
• معمولاً افرادی که هوش کلامی ضعیفی دارند، می توانند افکار خود را به صورت کلامی با دیگران اشتراک بگذارند اما به دلیل عدم مهارت و داشتن دانش لغوی و مهارت های دستکاری نحوی، در بیان کتبی و نوشتن، می توانند چالش هایی را داشته باشند.

با بزرگتر شدن این افراد، ممکن است این مسئله به عنوان سختی و مشکل در این موارد، بروز کند:

•  درک آنچه دیگران می گویند 
• دنبال کردن یک مکالمه روان با اظهار نظر کردن 
• به اشتراک گذاشتن احساسات خود
•  نتیجه گیری معنی دار داشتن از اتفاقات و رویداد ها

مولفه های هوش کلامی

اول از هرچیز این موضوع را بدانید که مولفه های هوش کلامی توسط گاردنر مطرح شده است. در ادامه مولفه های هوش کلامی آورده می شود:

 معنا شناسی

معنا شناسی یعنی اینکه شما استفاده از کلمات را در موقعیت های مختلف بلدید و معنای کلمات را به خوبی می شناسید و می توانید به راحتی برای آن ها مترادف یا متضاد پیدا کنید.

 آوا شناسی

 آوا شناسی یعنی در بیان کلمات، آوا و صوت و لحن درست را ادا کنیم تا معنی کلمات هم به صورت صحیح به دیگران منتقل شود و علاوه بر آن در مخاطب قرار دادن دیگران باید از آوا و صوت مناسب استفاده کنیم.

آوا شناسی یکی از شروط مهم در برقراری و ایجاد رابطه است.

 کاربرد کلمات

 ما باید بدانیم که کی و کجا باید از چه کلمه ای استفاده کنیم .اگر یک کلمه چند معنی متفاوت داشت، از کدام معنی در چه شرایطی باید استفاده کنیم.

 جمله سازی

فرد باید بتواند جملات و کلمات را به درستی در کنار هم بچیند تا بتواند سخن بگوید و با دیگران ارتباط برقرار کند.

در نهایت که داشتن هوش کلامی بالا منوط به توانایی بالای شما در این چهار مولفه است. اگر این موارد را در خود تقویت کنید، می توانید هوش کلامی بالایی داشته باشید.

مزایای هوش کلامی

هوش کلامی فایده های بسیاری دارد؛ از مهم ترین مزایای هوش کلامی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برقراری ارتباط به آسانی با دیگران
• یادگیری زبانی عالی
• فعال ماندن مغز به دنبال یادگیری زبانی مداوم
• تقویت مهارت های ارتباطی
• توسعه مهارت های گفتاری، اجتماعی و عمومی
• غنی شدن دایره واژگان
• توانایی بالا در توضیح و انتقال پیام
• تشخیص تفاوت و شباهت میان کلمات
• تقویت مهارت تحلیلی

آیا هوش کلامی قابل اکتساب است؟

البته که هیچ جا به صراحت اعلام نشده است که هوش کلامی به صورت ذاتی در افراد وجود دارد و یا بالعکس؛ هوش کلامی فقط اکتسابی است. شخص گاردنر که خودش این اصطلاح را مطرح کرده است، هوش کلامی را صرفا ذاتی و یا صرفا اکتسابی نمی داند.

هوش کلامی ممکن است در افرادی در حین تولد وجود داشته باشد ولی این به این معنی نیست که هرکس که از بدو تولد این استعداد را دارد فقط در این زمینه موفق است بلکه فردی هم که به صورت ذاتی این استعداد و یا توانایی را ندارد، با اندکی تلاش و کسب مهارت های مختلف در این زمینه می تواند هوش کلامی را در خود پرورش دهد و به عبارت دیگر آن را کسب کند.

پس هوش کلامی نه ذاتیه ذاتی است و نه اکتسابی؛ و جایی در میان طیف ذاتی بودن و اکتسابی بودن دارد.

روش های کاربردی تقویت هوش کلامی

 تمرین نوشتن

به طور کلی نوشتن و یا به عبارت دیگر نگارش به افزایش هوش کلامی در افراد کمک می کند.

به همین منظور شما می توانید برای شروع، خاطره نویسی کنید و یا اتفاقات روزانه خود را بنویسید . هم چنین اگر علاقه به داستان دارید، نوشتن داستان و یا رمان را شروع کنید.

اگر اهل شعر و ادبیات هم هستید، که چه بهتر! سعی کنید با نوشتن شعر های کوتاه و یا شعر نو که نسبتا پیچیدگی کمتری دارد، تمرین خودتان را برای افزایش هوش کلامی شروع کنید.

 بازی با کلمات

در قدم دوم پیشنهاد ما به شما این است که با کلمات بازی کنید؛ برای مثال متنی را جلوی روی خود بگذارید و سعی کنید متن درون کاغذ را با کلمات مترادف عوض کرده یا جایگزین کنید.

علاوه بر این می توانید رو به روی آینه بایستید و در مورد موضوعی با خودتان صحبت کنید. این کار هم به اکتساب هوش کلامی در شما کمک می کند و هم موجب افزایش اعتماد به نفس در شما می شود.

 عدم منفعل بودن

گام بعدی این است که، خودتان را دست کم نگیرید و در بحث ها و مناظره های دیگران شرکت کنید و صرفا یک شنونده ی منفعل نباشید. فرقی نمی کند که موضوع بحث ها چه چیزی باشد و یا کجا اتفاق بیوفتد، دانشگاه یا محیط کار و یا مدرسه فرقی ندارد.

مهم این است که با دیگران صحبت کنید و از اظهار نظر کردن و بیان عقاید خودتان نترسید.

 مطالعه کردن

نقش مطالعه در بهبود مهارت های کلامی و هوش کلامی را دست کم نگیرید.

کتاب بخوانید؛ سعی کنید از خواندن مقاله های روز دنیا خواه مرتبط با رشته تحصیلی و علایق تان باشد و خواه نباشد، غافل نشوید. برنامه ای برای مطالعه روزانه حتی به مدت چند دقیقه در روز برای خود در نظر بگیرید.

 صحبت کردن

اگر ضبط صوت دارید آن را بردارید؛ اگر هم نه لطفا تنبلی نکنید. امروزه تلفن های همراه این قابلیت را دارند.

ضبط صوت را روشن کنید و برای خودتان زمانی را در نظر بگیرید و به خودتان بگویید و هم چنین تمرین کنید که مثلا دو دقیقه در مورد موضوعی، فرقی نمی کند که موضوع چه باشد، بدون مکث و تپق زدن صحبت کنید.

این موارد قدم های کوچک ولی بزرگ در جهت افزایش هوش کلامی در ما انسان ها می باشد.

هوش کلامی شامل چه مهارت‌هایی است؟

اگر هوش کلامی بالایی دارید یا می خواهید هوش کلامی خود را تقویت کنید باید مهارت های خود را در این زمینه ها ارتقا دهید:

• گوش کردن فعال
• صحبت کردن
• قصه گویی و داستان سرایی
• توضیح دادن
• تدریس
• طنز پردازی
• دریافت مفهوم و معنی کلمه ها
• به خاطر سپردن و به یاد آوری اطلاعات
• متقاعد کردن دیگران با کمک کلمه ها و واژگان

فعالیت‌های مفید برای بهبود هوش کلامی

اگر می خواهید هوش کلامی خود را تقویت کنید و بهبود ببخشید، می توانید از راهکارهای زیر بهره ببرید:

• پادکست های مفید گوش کنید.
• سعی کنید روزانه کلمات جدید یاد بگیرید.
• در مواقع بیکاری داستان های کوچک بسازید و آن را بنویسید یا برای دیگران تعریف کنید.
• رمان بخوانید.
• اگر تمایل دارید یک وبلاگ اختصاصی برای خود ایجاد کنید.
• برای صحبت کردن با دیگران وقت بگذارید.
• به هنگام صحبت کردن به نحوه ادای کلمات و جملات دقت کنید.
• گوش دادن فعال را تمرین کنید.
• بخشی از صحبت های خود را ضبط کنید و آن ها را گوش کنید.
• کتاب خواندن و مراجعه به کتابخانه را فراموش نکنید.
• شعرهای معنی دار حفظ کنید.
• اگر معنی کلمه ای را نمی دانستید، معنای آن را جستجو کنید.
• در یک دقیقه، تمام کلماتی که به ذهنتان می رسد را روی کاغذ بنویسید.
• سعی کنید زبان های جدید یاد بگیرید.
• و...

راهکارهای افزایش هوش کلامی در کودکان 

•  منظور از تلاش برای کودکان این است که، شما می توانید با انجام دادن بازی ها و مهارت هایی هوش کلامی را به کودک خود یاد بدهید و این هوش را در او تقویت کنید. 
• اصلا لازم نیست که کودک را در محیط هایی مانند مدرسه یا کلاس ثبت نام کنید و او را مجبور به آموزش دیدن کنید. تمام فعالیت های اکتساب هوش کلامی را می توانید در خانه و مثلا حین بازی با کودکانتان انجام دهید. 
• با هرچیزی که می توانید، سعی کنید به کودک تان در داستان سازی کمک کنید. می توانید نقاشی هایی را برای او بکشید و از او بخواهید که برای آن ها داستانی بسازد و یا تعریف کند و یا نه تصاویر کتاب و یا اشیایی را در منزل برای داستان سازی او در نظر بگیرید. فراموش نکنید که کودکان قوه تخیل پویایی دارند و می توانند داستان سرایان خوبی باشند. از کودک بخواهید در بازی های خود از شخصیت های جدید و گاهاً تخیلی استفاده کند.
• علاوه بر پلیس یا معلم بودن، مهندس بودن یا شهردار بودن را هم به او یاد دهید. اگر فرزند شما الفبا را می داند و آموخته است، او را با کلمات سرگرم کنید و از او بخواهید که با کلمات بازی کند و یا جملات و کلمات جدید بسازد.
• یاد دادن زبان های جدید به کودک و تشویق او برای برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی، صحبت کردن با او و نظر خواهی کردن در مواردی از او، نامه نوشتن به شما و یاد دادن کلمات جدید روزانه به او و مانند این فعالیت ها از دیگر کار هایی است که می توانید برای تقویت مهارت کلامی در فرزندتان انجام دهید.

تمام این فعالیت ها نمونه کوچکی از بازی ها و مهارت هایی است که می توانید با کودک خود تمرین کنید. با اندکی تفکر، خودتان هم می توانید بازی های جدیدی را برای فرزندتان به وجود بیاورید.

بازی برای تقویت هوش کلامی

بازی ها ضمن سرگرم کردن افراد به تقویت هوش کلامی کمک می کنند؛ برخی از بازی های موثر بر تقویت هوش کلامی عبارت اند از:

• بازی های فکری
• بازی با لغات
• 20 سوالی
• سوال پرسیدن در مورد اسم یک شی یا ویژگی های آن

مشاغل مربوط به افراد دارای هوش کلامی

اگر هوش کلامی بالایی دارید و دوست دارید بدانید چه مشاغلی مناسب شما است، باید بگوییم مشاغلی که در ادامه ذکر می کنیم، مشاغلی همخوان با افراد دارای هوش کلامی بالا است:

• نویسنده
• روزنامه نگار
• وکیل
• شاعر
• سیاستمدار
• روان شناس
• مجری تلوزیون یا رادیو
• استاد دانشگاه
• بازیگر
• کتابدار
• فیلم نامه نویس
• مترجم
• مبلغ
• معلم
• بازاریاب
• ویراستار
• و...

آیا هوش کلامی منجر به موفقیت می شود؟ 

البته که بله! داشتن هوش کلامی بالا در افراد می تواند تاثیرات خوبی در فعالیت های او داشته باشد؛ مثلا از مواردی که می توانم به آن اشاره کنم، داشتن هوش کلامی بالا منجر به موفقیت های بیشتر در حوزه ی شغلی و تحصیلی، علاقه بیشتر به دانستن و کشش بیشتر سمت خواندن و مطالعه کردن، زیباتر سخن گفتن و هم چنین سخنرانی بهتر، درک بهتر از تجارب، توانایی بیشتر در نگارش متون مثل نامه های اداری و یا حتی داستان هایی با موضوعات مختلف، کم شدن استرس و اضطراب حین حرف زدن در محیط غریبه، گزارش نویسی بهتر در محیط کار یا برای دروس در مدرسه و دانشگاه ها و خیلی از موارد دیگر می شود.

آیا می توانیم هوش کلامی را اندازه گیری کنیم؟

بله چرا که نه!
به طور کلی هوش کلامی در نمرات مربوط به آی کیو و تست های هوشی و ارزیابی زبان قابل بررسی و ردیابی است. علاوه بر آن، از طریق مصاحبه و مشاهده هم تا حدودی قابل اندازه گیری می باشد.

یکی از راه های ارزیابی هوش کلامی، انجام تست هوش نه گانه گاردنر است. 

چگونه می توان به افراد برای افزایش هوش کلامی زبانی کمک کرد؟ 

اول از هرچیز باید به شما یادآوری کنم که، هوش کلامی با ضریب هوشی یکسان نیست و علاوه بر آن یک سری اختلالات از جمله اوتیسم و کم توجهی و اختلال شنوایی اشاره کرد که به هوش مرتبط نیست و مربوط به اختلالات گفتاری است.

از این گذشته اگر استدلال های کلامی در افراد با مشکل مواجه بود می توانیم با برنامه ریزی های خاص و حمایتی و کسب مهارت های کلامی و یا گفتار درمانی به این افراد کمک کنیم.

اگر تمایل دارید تا بدانید هوش هیجانی چیست، به صفحه مورد نظر مراجعه نمایید.

معرفی کتاب در زمینه هوش کلامی

اگر تمایل به مطالعه کتاب در زمینه هوش کلامی دارید، پیشنهاد ما به شما مطالعه کتاب، قدرت هوش کلامی  (The power of verbal intellingence) از تونی بازان است. او در این کتاب در مورد هوش کلامی و تاثیرات آن بر بهبود حافظه، درک و فم بهتر صحبت می کند.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد هوش کلامی صحبت شد. همانطور که گفته شد این نوع هوش، نه ذاتیه ذاتی است و نه اکتسابی؛ در حقیقت جایی در بین طیف ذاتی بودن و اکتسابی بودن را به خود اختصاص داده است.

هوش کلامی سبب موفقیت های روز افزون در افراد می شود بنابراین ضرورت دارد که برای تقویت این نوع هوش از انواع شیوهای درمانی استفاده نمایید، تا بتوانید در زمینه های مختلف کاری، تحصیلی، خانوادگی، اجتماعی و ... رشد داشته باشید.

 تا چه حد فکر می کنید که از هوش کلامی برخوردار هستید؟ لطفا دیدگاه و نظرات ارزشمند خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول