تفاوت دلبستگی با وابستگی در روابط عاشقانه چیست؟

دلبستگی و وابستگی می توانند دو مفهوم متفاوت از یکدیگر باشند که اغلب توسط افراد به طور مشابه مورد استفاده قرار می گیرد. هم دلبستگی و هم وابستگی اگرچه مربوط به روابط اولیه ما با والدین، به ویژه مادر هستند اما در بزرگسالی نیز ادامه یافته و می توانند روابط مان را تحت تاثیر قرار دهند.

در این مقاله سعی می کنیم تا ابتدا در رابطه با هر یکی از این مفاهیم صحبت نموده و سپس تفاوت های آن با یکدیگر در روابط عاشقانه را توضیح دهیم.  آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب، به شرح زیر است: 

دلبستگی چیست؟

قبل از اینکه تفاوت این دو مفهوم در روابط عاشقانه را توضیح دهیم، اهمیت دلبستگی را بررسی خواهیم کرد.

جان بالبی یکی از روان شناسان مطرح است که تحقیقات ارزشمندی در زمینه دلبستگی دارد؛ تحقیقاتی که در نهایت منجر به تئوری دلبستگی شد. نکته کلیدی در تئوری دلبستگی، اهمیت رابطه والد و مراقب اصلی با کودک در سنین کودکی است. بر اساس نظریه دلبستگی، چهار نوع دلبستگی داریم؛ دلبستگی ایمن، دلبستگی اضطرابی، دلبستگی اجتنابی و دلبستگی آشفته.

تئوری دلبستگی اهمیت پیوند قوی و سالم را در دوران کودکی برجسته می کند. این نوع دلبستگی مهم در اولین مراحل زندگی به والدین یا مراقبت های اولیه، معمولاً مادر انجام می شود. مادراولین موضوع دلبستگی است که، زمینه را برای پیشبرد همه روابط فراهم می کند.

حتما بخوانید: 270 سوالی که قبل از ازدواج باید از طرف مقابل خود بپرسید!

وقتی این اولین دلبستگی یا رابطه اساسی، یک رابطه ایمن باشد، کودک دارای یک  یک پایگاه ایمن است که می تواند دنیای خود را از طریق آن کشف کند.

با این حال، اگر این رابطه ایمن نباشد، کودک باید زندگی خود را از محلی نا امن و ناپایدار هدایت کند و در هنگام فرار هیچ پایگاه ایمنی برای فرار از زندگی سخت ندارد. وقتی کودک به یک بزرگسال ایمن و سالم متصل می شود، ثبات عاطفی، جسمی و رابطه ای فراهم می شود.

اما اگر کودک به یک بزرگسال نا امن یا ناسالم وصل شود، بی ثباتی عاطفی، جسمی و رابطه ای به یک امر عادی تبدیل می شود. این هنجار ممکن است در روابط آینده نیز تکرار شود.

دلبستگی ایمن همچنین به فرد کمک می کند ارزش ها و باورهای مثبت در مورد خود و دیگران ایجاد کند.  از آنجا که زندگی بر اساس روابط بین خود و دیگران است، این دلبستگی اولیه و ارزش های اصلی ایجاد شده  پیامدهای طولانی مدتی دارند.

مولانا

بیرون ز تو نیست هرچه در عالم هست /  در خود بطلب هر آنچه خواهی که تویی

تفاوت میان دلبستگی و شیفتگی

اگر دوست دارید بدانید چه تفاوت هایی میان دلبستگی و شیفتگی وجود دارد، باید بگوییم:

• وقتی شیفته یک فردی هستیم معمولا بدون در نظر گرفتن مسائل مختلف تصمیم گیری می کنیم. در واقع این تغییرات هورمونی هستند که برای ما تصمیم می گیرند. ما از فرد مقابل خوشمان می آید چون دچار نوسان هورمونی شده ایم و در نتیجه ممکن است بدون اینکه بدانیم چرا، شیفته فرد شویم.
• اما زمانی که دلبسته و عاشق فردی می شویم بدون تصمیم گیری و آگاهی کاری انجام نمی دهیم.
• طول دوران شیفتگی کوتاه است. بالعکس عشق و دلبستگی ماندگار است و زود از بین نمی رود.
• شیفتگی با خیال پردازی در ارتباط است؛ در شیفتگی شما عاشق تصورات و خیالاتی که از فرد در ذهن خود ساخته اید، می شوید. اما در نقطه مقابل، وقتی دلبسته فردی می شوید، از نقاط قوت و ضعف او اطلاع دارید و نسبت به او آگاهید.
• شیفتگی برخلاف دلبستگی بدون حد و مرز است. یک فرد شیفته تصور می کند هرگز نمی تواند بدون معشوقش زنده بماند اما در عشق و دلبستگی احترام به حد و مرز بسیار مهم است.
• آنچه در شیفتگی دیده می شود، احساسات است اما در دلبستگی و عشق هم شاهد احساسات هستیم و هم شاهد عمل.

وابستگی چیست؟

هرگونه اتکا به دیگران را می توان نوعی وابستگی دانست و همه افراد تا حدی به دیگران وابسته هستند. انسان حیوان اجتماعی است و بدون هیچ گونه تعامل با دیگران ممکن است عواقب جدی روانی را تجربه کند. وابستگی می تواند برای توصیف مجموعه ای از نیازها مورد نیاز دیگران باشد، از جمله:

• وابستگی رشد: نیاز فرزندان به والدین یا سایر مراقبان برای تأمین مراقبت.
• وابستگی مالی: وابستگی برای حمایت مالی به شخص یا نهاد دیگری.
• وابستگی اجتماعی یا روانی: اعتماد به دیگران برای تأمین نیازهای اجتماعی یا روانی

برخی از وابستگی ها به طور گسترده ای در رشد انسانی طبیعی تلقی می شود، با این حال، وابستگی شدید می تواند مشکلات روانی ایجاد کند.

آیا وابستگی همان اسارت است؟

به نظر شما وابستگی باعث اسارت می شود؟ همین که به یک فرد وابستگی پیدا کنیم یعنی اسیر او شده ایم و دیگر راه فراری از او نداریم؟

به طور کلی وابستگی یعنی احساس نیاز؛ وقتی وابسته دیگران می شویم یعنی زندگی بدون آن ها برایمان سخت می شود، اگر دیگران نباشند نمی توانیم خوشحال باشیم یا تنها در صورتی خوشبخت می شویم که دیگران در زندگی ما حضور داشته باشند.

یک فرد وابسته به معشوق، هرگز نمی تواند بدون معشوقش زندگی کند و احساس خوشبختی و سعادت داشته باشند. در این صورت یک فرد وابسته ممکن است احساس کند آزادی خودش را از دست داده و در رابطه احساس امنیت ندارد.

در پاسخ به سوالی که در ابتدای این مبحث مطرح شد باید بگوییم اگر وابستگی سالم نباشد، می تواند احساس اسارت، تحت سلطه بودن و تحقیر را به فرد منتقل کند. اگر سالم باشد چه طور؟

هر دو نفر برای خود و رابطشان وقت می گذارند و به یکدیگر توجه دارند؛ در نتیجه؟ فرد احساس اسارت نخواهد داشت.

نشانه های وابستگی چیست؟

وابستگی گاهی اوقات به عنوان یک ویژگی شخصیتی مشخص می شود. برخی از افراد برای تأمین نیازهای درونی بیش از دیگران به نیروهای خارجی وابسته هستند. نمونه هایی از درجه وابستگی ناسالم عبارتند از:

 هم وابستگی

این اصطلاح که معمولاً در ادبیات اعتیاد استفاده می شود، بیشتر به وابستگی متقابل بین افراد مبتلا به اعتیاد و عزیزانشان  اطلاق می شود. وابستگی متقابل همچنین می تواند برای توصیف یک رابطه عاشقانه یا روابط بین فردی بیش از حد وابسته مورد استفاده قرار گیرد.

 شخصیت وابسته

تشخیص شخصیتی که در توانایی خودکفایی فرد اختلال ایجاد می کند و منجر به الگوی طولانی مدت وابستگی به دیگران و همچنین ترس مزمن از کنار آمدن می شود.

تفاوت دلبستگی و وابستگی

هر دو دلبستگی و وابستگی می توانند در دوران کودکی به صورت طبیعی رشد کنند. زمانی که دلبستگی در شرایط غیر نرمال رشد نماید به صورت نا ایمن ایجاد شده و باعث مشکلاتی در افراد می شود.

از سوی دیگر وابستگی نیز زمانی که بیش از حد باشد به صورت چسبندگی در می آید. چسبندگی به این صورت است که فرد به هیچ وجه تمایل و تحمل جدا شدن از دیگران را ندارد.

اما در مفهوم روابط عاشقانه که به آن خواهیم پرداخت منظور از دلبسته شدن دلبستگی ایمن است. اما وابستگی به چسبندگی و یا حتی به نوعی نا ایمن بودن فرد اشاره دارد.

 

تست عشق مثلثی استرنبرگ

شما می توانید با استفاده از تست عشق، سبک عشق ورزی خود را از میان 8 مدل مشخصی نمایید. همچنین راهکارهایی برای تحکیم عشق در این زمینه ارائه شده است. 

تست عشق

تفاوت دل‌ بستگی و وابستگی در تعلق یا تملک

خوب زمانی که دو طرف یک رابطه دلبستگی ایمن را تجربه می کنند، می دانند که یکدیگر تعلق دارند اما خودشان را مالک یکدیگر نمی دانند.
زمانی که احساس تعلق وجود داشته باشد، محبت و عشق وجود خواهد داشت و دو طرف رابطه پناه و حامی یکدیگر هستند. اما متاسفانه زمانی که احساس تملک وجود داشته باشد، شما هرگز شاهد عشق و محبت بدون قید و شرط نخواهید بود.  

تفاوت دل‌بستگی و وابستگی در محدودیت یا آزادی

وقتی دلبسته فردی هستیم برای او ارزش و احترام قائلیم. یک فرد دلبسته هرگز به خودش اجازه نمی دهد که آزادی و آرامش فرد مقابلش را به خطر بیاندازد. در دلبستگی آزادی وجود دارد و در بستر آزادی و احساس تعلق خاطر دو طرف می توانند در  رابطه رشد کنند و به شکوفایی برسند.

اما در وابستگی! شما در وابستگی بیشتر شاهد محدودیت و رفتارهای شکاکانه خواهید بود. یک فرد وابسته که وابستگی ناسالم را تجربه می کند، دائما ترس از دست دادن فرد مقابل را دارد پس برای اینکه با این ترس مقابله کند، محدودیت های غیر منطقی ایجاد می کند و دوست یا همسرش آزادی عمل نمی دهد.

مسلما در چنین رابطه ای، عشق و محبت وجود نخواهد داشت و شما شاهد رشد نخواهید بود. اینجاست که شما از طرف معشوق طرد می شوید چرا که او از بودن در کنار شما احساس اسارت خواهد داشت.

تفاوت بین دلبستگی و وابستگی در روابط عاشقانه

دلبستگی و وابستگی دو مفهوم مهم در روابط عاطفی هستند. بسیاری از افراد این دو موضوع را با هم اشتباه می گیرند. در زیر به مهمترین تفاوت های دلبستگی و وابستگی در روابط عاشقانه خواهیم پرداخت:

 تفاوت در آزادی عمل

اگر فردی نسبت به رابطه ی عاشقانه ی خود احساس دلبستگی داشته باشد، از نظر روانی، آزادی زیادی را تجربه می کند. در چنین شرایطی فرد از استقلال کافی برخوردار بوده، اعتماد به نفس مناسبی داشته و قادر است عشق بدون قید و شرطی را تجربه کند.

این در حالی است که افراد وابسته برای دیگران محدودیت و شرط و شروط خواهند گذاشت. آن ها آزادی دیگران را سلب نموده و باعث می شوند تا طرف مقابلشان به سختی بیفتد.

 تفاوت در مشکلات روانشناختی

افراد با دلبستگی ایمن معمولا سلامت روان خوبی را در روابط احساس می کنند. در مقابل اگر فردی نسبت به رابطه ی عاشقانه ی خود احساس وابستگی داشته باشد، هیجاناتی درهم آمیخته مثل اضطراب، غم، خوش حالی و… را تجربه خواهد کرد.

چنین فردی مدام پیرامون رابطه ی عاطفی خود تصور نا امنی داشته و هر لحظه نگران از دست دادن شریک خود می باشد. این افکار باعث می شود تا او استقلال خود را از دست داده و از هر لحظه طوری رفتار کند که همسر خود را راضی نگه دارد.

 تفاوت در عزت نفس

افراد با دلبستگی ایمن به خود متکی بوده و از عزت نفس بالایی برخوردارند. هنگامی که شخص، ارزشمند بودن خود را درک نمی کند، کفایت و شایستگی اش را به حضور فرد دیگری در زندگی اش گره می زند.

چنین فردی توانایی های خود را هنوز نشناخته است؛ بنابر این فکر می کند حضور شخص دیگر و تایید شدن از جانب او، تضمین کننده ی موفقیت وی است. بنابراین افراد وابسته عزت نفس شان را به دیگران مدیون هستند و در صورتی که آن ها نباشند به شدت شکست می خورند.

 تفاوت در تصمیم گیری

افرادی که دلبتگی ایمن دارند می توانند مستقل تصمیم گرفته و رفتاری مجزا از خود نشان دهند. این در حالی است که فرد وابسته در تصمیم گیری هایش با مشکل مواجه بوده و همواره نیاز به منبعی تایید گر دارد.

 تفاوت در مسئولیت پذیری

افراد دلبسته ایمن دارای مسئولیت پذیری بوده و در روابط خود سعی می کنند نیازهای طرف مقابل را در نظر بگیرند.

اما فرد وابسته در یک رابطه مسئولیت پذیری چندانی از خود نشان نداده و دست به رفتار های افراطی می زند؛ برای مثال یا برای جلب توجه هیچ کاری انجام نمی دهد و یا برای اینکه معشوق خود را نگه دارد دست به انجام کارهایی خارج از وظیفه اش می زند.

 

تست عشق رمانتیک بودن

برای سنجش میزان رمانتیک بودن خود به تست عشق رمانتیک بودن در لینک زیر مراجعه کنید. 

تست عشق رمانتیک بودن

 تفاوت در اقتدار

افراد با دلبستگی ایمن در عین اینکه روابط گرم و صمیمانه ای با طرف مقابل شان دارند اما هیچ وقت خود را خوار و ذلیلی نمی کنند. آن ها اقتدار داشته و می توانند به درستی رابطه را مدیریت نمایند.

اما افراد وابسته تبدیل به آدمی بلکه قربان گو خواهند شد که برای حفظ امنیت روانی شان نظرات خود را بیان نکرده و هر چقدر هم که تحت فشار باشد، مخالفت نمی کنند.

 تفاوت در نگرانی ها

در یک عشق واقعی، ترس و دلهره جایی ندارد؛ اما هنگامی که فرد وابسته ی یک رابطه است، هر لحظه نگران عوامل تهدید کننده و خارج از کنترلی ست که ممکن است رخ دهد و سبب جدایی او و طرف مقابلش شود.

صدای مشاور

وابستگی شدید باعث نگرانی و استرس مداوم در شما خواهد شد. این مساله در بلند مدت احتمال بروز اختلالات روانی مختلف از جمله اضطراب و افسردگی را افزایش می دهد. با توجه به راهنمای بیماری های روانی DSM-5، اگر چسبندگی بیش از حد و احساس ترس از طرد شدن شدید دارید، ممکن است به اختلال شخصیت وابسته مبتلا باشید. توصیه می کنیم در این شرایط حتما به یک روانشناس متخصص مراجعه کنید.

نشانه های دلبستگی سالم در روابط عاطفی

اگر دوست دارید بدانید دلبستگی شما در رابطه عاطفی با همسر، نامزد یا شریک زندگی آینده سالم است یا نه، به برخی نشانه ها توجه کنید:

• با وجود اختلاف نظر، در کنار یکدیگر آرامش دارید.
• به هنگام به وجود آمدن مشکلات برای حل آن تلاش می کنید.
• در تصمیم گیری های مختلف با یکدیگر مشورت می کنید.
• نظر یکدیگر را بدون تحمیل عقاید می پذیرید.
• در سختی ها و مشکلات حامی هم هستید.
• برای رشد و پیشرفت یکدیگر تلاش می کنید.
• همواره یکدیگر را برای برداشتن گام های رو به جلو تشویق می کنید.
• برای خوشبختی یکدیگر تلاش می کنید.
• به یکدیگر احترام می گذارید.
• برای یکدیگر حریم شخصی و خصوصی قائل هستید
• به جای فرد مقابل تصمیم نمی گیرید.
• اگر اشتباه کردید درصدد جبران آن بر می آیید.
• توقع و انتظار معقولی از فرد مقابل دارید.
• برای حال خوب هم تلاش می کنید.
• و..

چگونه خودم را از یک وابستگی نا سالم رها کنم؟

هرکجا که احساس کردید روند رابطه شما یه خوبی پیش نمی رود یا درگیر وابستگی ناسالم شده اید، باید برای نجات خود و رابطتان دست به کار شوید. گاهی ترک یک رابطه نه تنها به ضرر شما نیست بلکه به سود شماست. برای ترک یک وابستگی ناسالم بهتر است:

• خودآگاهی خود را بالا ببرید؛ دلیل انجام برخی رفتارهای مضر در رابطه را پیدا کنید. سعی کنید رفتارهایی که وابستگی ناسالم ایجاد می کنند را اصلاح کنید. یادتان باشد افراد بسیاری مانند شما درگیر وابستگی ناسالم هستند پس دست از خود سرزنشی بردارید!
• دلیل وابستگی ناسالم را پیدا کنید؛ اینکه چرا وابسته یک نفر می شویم حتما دلیلی دارد، دلیلی که ممکن است در ناخودآگاه شما وجود داشته باشد.
• قبول کنید که بودن در این رابطه به ضرر شماست؛ شما باید بپذیرید این رابطه برای شما خوب نیست و برای اینکه سلامت ذهن و روانتان را بیش از این به خطر نیاندازید باید از این رابطه بیرون بیایید یا دست کم عادات غلط مرتبط با وابستگی ناسالم را اصلاح کنید.
• خودتان را دوست داشته باشید؛ ما باید به همان میزان که به دیگران عشق می ورزیم خودمان را هم دوست داشته باشیم؛ پس برای محبت و عشق به خود باید تلاش کنیم.
• در نهایت، برای خود اهداف مهمی تعیین کنید و برای رسیدن به آن ها تلاش کنید، با افراد مثبت اندیش و سالم دوست شوید و وقت بگذرانید و احساسات خود را بشناسید و آگاهی خود را بالا ببرید.

دلبستگی یا وابستگی؟ کدام یک تضمین کننده یک ازدواج موفق می باشد؟

اگر بخواهیم به این مسئله نگاه منطقی و واقع بینانه داشته باشیم، اگر زندگی خود را در گرو احساس شادی، خوشبختی و شادکامی فردی ببینید و حال خوب خود را به حال او گره بزنید، متحمل آسیب های جدی می شوید. یک ازدواج سالم و موفقیت آمیز به مواردبسیاری نیاز دارد که دل بستگی یکی از عوامل مهم آن محسوب می شود.

دلبستگی بهتر است یا وابستگی؟

وابستگی یعنی شما و زندگیتان به بودن فرد مقابل گره خورده است و بدون وجود فرد مقابل، احساس شادی و شادمانی نخواهید داشت اما دلبستگی یعنی شما از بودن در کنار فرد مقابل احساس رضایت دارید، در کنار او برای پیشرفت و موفقیت تلاش می کنید و از پیشرفت فرد مقابل خوشحال و شادمان می شوید اما ضمن داشتن علاقه و محبت به فرد مقابل، استقلال و آزادی عمل خود را دارید.

دلبستگی به شما در بهبود و توسعه فردی کمک می کند و تاثیرات مثبتی بر شما دارد؛ پس به نظر می رسد دلبستگی بهتر از وابستگی است و تاثیرات مثبت آن بر زندگی بیشتر است.

معرفی کتاب درباره دلبستگی و وابستگی

اگر علاقه مند به مطالعه کتاب در زمینه دلبستگی و وابستگی هستید، پیشنهاد ما به شما کتاب، دلبستگی یا وابستگی نوشته مریم جعفری است.

همچنین در حوزه علم روان شناسی کتب متعددی با موضوع دلبستگی یا وابستگی نوشته شده است؛ رهایی از وابستگی، تکنیک رهایی سریع از وابستگی با ضربه تراپی و.. برخی از این کتب می باشند.

 جمع بندی ای سنج 

در این مقاله در مورد تفاوت دلبستگی با وابستگی در روابط عاشقانه صحبت شد. یک انسان آزاده، هیچ گاه به گدایی عشق نمی پردازد؛ او باور دارد که حسادت کردن، کنترل کردن های بیش از اندازه و سلب آزادی فرد مقابل خود نشانه ی عشق نیست!

بنابر این توجه داشته باشید که در یک رابطه ی عاطفی، وابستگی تهدید بزرگی است؛ زیرا سبب می شود افراد از خود واقعی شان فاصله بگیرند و به مرور احساس حقارت فراوانی را تجربه کنند. شکوه عشق آن جاست که عاشق و معشوق یکدیگر را در همان وضعیتی که هستند با تمام نقاط مثبت و منفی خود و دیگری بپذیرند.

بهتر است بدانید که در یک رابطه ی عاطفی سالم، افراد در عین آن که فردیت خود را حفظ می کنند، به فردیت دیگری نیز احترام گذاشته و آن را تهدید نمی کنند. آن ها هر دو دنبال خود شکوفایی خود بوده و زمینه ی خود شکوفایی فرد دیگر را نیز فراهم می سازند.

 شما در روابط چگونه اید؟ به روابط گذشته خود تا کنون فکر کنید؟ آیا دلبسته بودید یا وابسته؟ با کامنت های خود مثال هایی از افراد وابسته و دلبسته که در اطرافتان هست را با ما و خوانندگان به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول