افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک چیست؟ علت و درمان

فرد در افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک (melancholic depression) همه نشانه‌های افسردگی اعم از احساس غم، عذاب وجدان، اعتماد به‌ نفس پایین و همچنین مشکلاتی در خواب و اشتها را تجربه خواهد کرد.

بنابراین با توجه به اینکه این نوع افسردگی معمولاً باعث بروز مشکلات عمده ای در خلال زندگی می شود توجه به علل و درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک چیست؟

اختلال افسردگی از آن دسته اختلالاتی می باشد که در دوره‌های کوتاه یا بلند احساسات منفی و ناکام کننده در آن متجلی می‌شود که با توجه به دلایل ایجاد، نوع و شدت نشانه‌ها و همین‌طور مدت باقی ماندن علائم به انواع مختلفی تقسیم می شود.

حال یکی از شدیدترین این نوع اختلال افسردگی حالت ملانکولیک یا افسردگی مالیخولیایی می باشد که در آن فرد تمام نشانه ها و ملاک های یک افسردگی را دارا می باشد. این نوع از افسردگی بیشتر درونی بوده و ممکن است در غیاب اتفاقات ناراحت کننده و استرس‌زا در فرد رخ دهد.

در این نوع افسردگی افراد همواره احساس بی لذتی شدید و بی انگیزگی دارند در نتیجه میل به خودکشی و از دست دادن زندگی خود در آن ها بیشتر است بنابراین روانشناسان این نوع افسردگی را افسردگی زیستی هم می نامند.

لازم به ذکر است که افسردگی مالیخولیایی بیشتر در کسانی اتفاق می‌افتد که به صورت متناوب نشانه‌های افسردگی اساسی را دارند.

علائم افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک

افرادی که درگیر افسردگی ملانکولیک هستند، علائم اختلال افسردگی اساسی را تجربه می کنند؛ با این تفاوت که برخی از این علائم در اختلال افسردگی ملانکولیک شدیدتر می باشد و اکثر اوقات علل و ریشه‌ی درونی دارد.

به طور کلی درصورتی‌ که هر فردی به مدت دو هفته حداقل 5 تا از نشانه‌های زیر را داشته باشد می توان گفت که وی دچار اختلال افسردگی ملانکولیک شده است. این علائم عبارتند از:

• احساس دل مردگی
• سحرخیزی افراطی و بدون هدف
• ناامیدی شدید
• خلق افسرده‌تر در صبح های زود
• تحریک پذیری و اضطراب بالا
• احساس ضعف در عزت‌ نفس
• اختلال در خوردن (پر خوری یا بی اشتهایی)
• کاهش وزن شدید
• لذت نبردن از همه فعالیت‌های خود
• اختلالات خواب (خواب زیاد یا کم)
• عدم تمرکز
• ناتوانی در تصمیم گیری
• احساس گناه شدید
• فکر و صحبت زیاد در مورد مرگ
• افکار خودکشی
• اقدام به خودکشی
• احساس پوچی و بی هدف

عوارض ابتلا به افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک

افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک همچون افسردگی اساسی بسیاری از جنبه های زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد که در ادامه به مهم ترین عوارض این نوع افسردگی اشاره می شود:

• تحت تاثیر قرار گرفتن بسیاری از جنبه‌های زندگی
• از دست دادن موقعیت شغلی خود
• افت شدید تحصیلی یا ترک تحصیل کردن
• مشکلات فراوان در روابط و ارتباطات اجتماعی
• اجتناب کردن از همه نوع تفریحات
• میل به انزوا و گوشه‌گیری

علت افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک

گرچه از دیدگاه اکثر روانشناسان می توان گفت که اصلی‌ترین دلیل ایجاد این نوع اختلال افسردگی انتقال‌دهنده‌های عصبی می باشد اما با این وجود باید همواره دانست که تمامی انواع اختلال افسردگی اساسی دارای زمینه‌های مشترک فیزیولوژیک-روانی- اجتماعی می باشند.

در ادامه سعی می گردد مهم ترین علت های بروز افسردگی مالیخولیایی را مطرح کنیم:

آسیب‌های گذشته

آسیب های تلخ در زندگی مانند مواردی چون طلاق خود یا اطرافیان، مرگ عزیزان، شکست، تغییر محل زندگی و مسائل و آسیب هایی از این دسته همگی می تواند باعث ایجاد افسردگی شود. گرچه تا حدودی اگر فرد مدیریت هیجانی خوبی داشته باشد می تواند بر این تجربیات و آسیب های آن غلبه کرد.

افکار ناکارآمد و منفی

یکی از مهم ترین دلایل اصلی ایجاد افسردگی در افراد مختلف افکار ناکارآمد و منفی می باشد. در ادامه سه نوع از متداول ترین این نوع افکار آورده شده است: 

• ناتوانی در کنترل شرایط و وضعیت موجود
• تلاش فراوان جهت راضی نگه داشتن اطرافیان خود (چرا که بر این باور هستند که از دید آنان دوست داشتنی و محبوب نیستند).
• احساس بی ارزشی، ناتوانی و اعتماد به نفس پایین

روابط اجتماعی نامناسب

تنهایی و منزوی ماندن از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر این نوع اختلال افسردگی می باشد که می تواند آسیب های زیادی به روحیه شما وارد کند بنابراین سعی کنید شبکه ای از دوستان و اطرافیان داشته باشید که به شما در روند درمان کمک کنند.

تشخیص افسردگی ملانکولیک ( تشخیص افسردگی مالیخولیایی )

از نظر انجمن روانشناسی آمریکا افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک یک تشخیص مجزا نیست و به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های افسردگی نشانه گذاری می‌شود. بنابراین باید اذعان کرد که معمولاً روان شناس برای تشخیص افسردگی اساسی با خصایص ملانکولیک (مالیخولیا) موارد زیر را از شما می‌پرسد:

• کیفیت خوابتان چگونه است؟
• آیا برای شما صبح از رختخواب بلند شدن سخت و طاقت فرسا است و شروع روز آزارتان می دهد؟
• آیا حال و احوال تان به صورت کلی در صبح‌ها بدتر می گردد؟
• آیا جدیداً در چرخه خواب تان مشکلی به وجود آمده است؟
• آیا نسبت به گذشته میزان تمرکزتان تغییر کرده است؟
• یک روز معمولی برای شما چگونه سپری می گردد؟
• آیا اخیرا ریتم زندگی روزانه تان تغییر کرده است؟
• آیا همچنان مثل سابق از علائق تان لذت می‌برید؟

چه عواملی ریسک ابتلا به مالیخولیا را بالا می برد؟

اینکه چرا یک فرد مبتلا به مالیخولیا می شود، هنوز دلیل واحد و مشخصی ندارد اما پژوهشگرانی که در این زمینه تحقیق کرده اند می گویند، تغییرات زیستی یا بیولوژیکی می تواند عاملی برای ایجاد افسردگی باشد. علاوه بر آن، مواردی از قبیل عدم ثبات روانی، افزایش سن یا بستری شدن در بیمارستان احتمال ابتلا به مالیخولیا را بیشتر می کند.

درمان افسردگی مالیخولیایی 

وضعیت افسردگی مالیخولیایی را می توان با روش دارو درمانی یا مشاوره درمانی بهبود بخشید که هر یک را به تفکیک توضیح خواهیم داد:

دارو درمانی

در ادامه به روش‌های دارویی معمول در درمان افسردگی مالیخولیایی اشاره خواهیم کرد، اما توجه داشته باشید که تشخیص و تجویز داروها باید توسط پزشک متخصص انجام شود و همچنین درمان باید بر اساس شدت و نوع افسردگی تنظیم شود.

• استابیلیزاتورهای خلق و خو: این دسته داروها شامل لیتیوم، والپروآت، لاموتریژین و کاربامازپین می‌شود. آنها به منظور کنترل سطح خلق و خو و پیشگیری از دوره‌های افسردگی و منیا برای بیمار تجویز می‌شوند.
• آنتی‌دپرسانت‌ها: برخی از آنتی‌دپرسانت‌ها نیز در درمان افسردگی مالیخولیایی استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از آنتی‌دپرسانت‌های استفاده شده در افسردگی مالیخولیایی شامل سرترالین، فلوکستین و بوپروپیون هستند.
• آنتی‌پسیکوتیک‌ها: در برخی موارد، آنتی‌پسیکوتیک‌ها مانند ریسپریدون، کوئتیاپین و اولانزاپین می‌توانند در کنترل خلق و خو و علائم افسردگی مالیخولیایی مؤثر باشند.

در نهایت مهم است که با پزشک خود مشورت کنید تا درمان مناسب و سازگار با وضعیت شما تعیین شود. همچنین، مراقبت‌های پزشکی و روان‌درمانی نیز می‌تواند در ترکیب درمانی کمک کننده باشد.

مشاوره درمانی

جهت بهبود سلامت و درمان افسردگی مالیخولیایی علاوه‌ بر دارودرمانی، می توان با گفت‌وگو و مشاوره نیز اقدام کرد.

لازم به ذکر است گفت‌وگودرمانی و مشاوره در کنار دارو درمانی اثر بیشتری دارد. در مشاوره و گفت‌وگو درمانی، بیمار و درمانگر متخصص، درباره‌ی علائم این مشکل و موضوعات پیرامون آن صحبت می‌کنند.
در حقیقت مشاوره درمانی یکی از روش‌های موثر در درمان افسردگی مالیخولیایی می باشد که در موارد زیر کاربرد زیادی دارد :

• برای کمک به شناخت و مدیریت علائم افسردگی
• تغییر الگوهای رفتاری غیرمفید
• بهبود روابط و بهبود کیفیت زندگی بیماران
• توانایی مقابله با بحران‌ها و وقایع سخت
• جایگزین کردن رفتارها و عقاید منفی با نمونه‌های مثبت و سازنده
• بهبود مهارت های ارتباطی
• رو به رو شدن با چالش‌ها
• افزایش عزت نفس
• بازگرداندن احساس مدیریت و رضایت به زندگی

در ادامه، برخی از روش‌ها و فنون مشاوره درمانی که در درمان افسردگی مالیخولیایی استفاده می‌شوند را می‌توان ذکر کرد:

مشاوره فردی

در این نوع مشاوره، فرد با یک مشاور روان‌شناس یا روان‌درمانگر در محیط خصوصی ملاقات می‌کند. مشاوره برای فرد بر اساس نیازهای شخصی ارائه می‌شود و به ارائه فضایی امن برای بیمار برای بیان مشکلات و نگرانی‌هایش کمک می‌کند.

مشاوره گروهی

در این روش، گروهی از افرادی که با افسردگی مالیخولیایی مواجه هستند، در یک فضای گروهی با یک مشاور یا تیم مشاوره‌دهنده ملاقات می‌کنند. در این محیط، اعضای گروه می‌توانند تجربیات، احساسات و راهکارهای خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند و از تجربیات دیگران در یادگیری و بهبود خود بهره ببرند.

مشاوره خانواده

افسردگی مالیخولیایی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روابط خانوادگی داشته باشد. در مشاوره خانواده، اعضای خانواده در محیطی مشترک با یک مشاور خانواده ملاقات می‌کنند تا راهکارها و روش‌هایی را برای تغییر الگوهای رفتاری و بهبود روابط خانوادگی پیشنهاد دهند.

 مشاوره روان‌درمانی شناختی-رفتاری (CBT)

CBT یک روش درمانی مبتنی بر شناخت و رفتار است که در درمان افسردگی مالیخولیایی نیز مؤثر است. در این روش، افراد با کمک مشاور به شناخت الگوهای منفی تفکر و رفتاری خود می‌پردازند و راهکارهای مثبت و سازنده‌تری را برای مدیریت افکار و احساسات منفی یاد می‌گیرند. مهم است که با یک متخصص روان‌شناس یا روان‌درمانگر مشورت کنید تا روش درمانی مناسب بر اساس نیازهای شخصی شما تعیین شود و مشاوره صحیح و حرفه‌ای در درمان افسردگی مالیخولیایی تجربه شود.

سبک زندگی مناسب بیماری مالیخولیا

مالیخولیا یا افسردگی ملانکولیک، یک اختلال روانی جدی است که نیاز به مراقبت حرفه‌ای دارد. به همین دلیل، درمان این بیماری به ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی و داروها بستگی دارد. با این حال، سبک زندگی سالم و مراعات اصول بهداشت روانی می‌تواند بهبود درمانی را تسهیل کند.

در ادامه تعدادی از عوامل مهم در سبک زندگی مناسب برای مدیریت بیماری مالیخولیا را ذکر می‌کنیم:

• توجه به خود: بهترین راه برای مدیریت مالیخولیا از طریق توجه به خود است. حفظ روزمرگی، خواب کافی، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم بهبود روحیه و روانی شما را تسهیل می‌کند.
• فعالیت بدنی: ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند برای سلامت روانی و جسمی شما مفید باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت بدنی می‌تواند سطح اندوفین ها را افزایش داده و بهبود خلق و خوی شما را به همراه داشته باشد.
• مدیریت استرس: یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا و تمرینات آرامش بخش می‌تواند به شما کمک کند تا با افکار و احساسات منفی مبتلا به مالیخولیا بهتر کنار بیایید.
• ارتباطات اجتماعی: رابطه‌های اجتماعی و حمایت از خانواده، دوستان و جامعه می‌تواند عوامل مهمی در بهبود حالت روانی شما باشند.
• مراقبت از خود در طول درمان: درمان مالیخولیا ممکن است طولانی مدت باشد و نیاز به مراقبت مداوم دارد. پیروی از دستورات پزشک، مراجعات منظم به مشاوره و درمان‌های دارویی و روان‌شناختی، و گزارشات دقیق و پی در پی از تغییرات و نیازهای تان به تیم درمانی می‌تواند در بهبود شما تأثیرگذار باشد.

بی توجهی به درمان افسردگی

بی‌توجهی به درمان افسردگی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از علل ممکن شامل عدم آگاهی در مورد افسردگی و درمان آن، عدم دسترسی به خدمات درمانی، ترس از استفاده از درمان‌های روانشناختی یا داروها، ناامیدی از درمان و عدم اعتقاد به اثربخشی آنها، استیگما و تبعیض اجتماعی در مورد افراد مبتلا به افسردگی، وجود عوارض جانبی قابل توجهی در درمان‌های قبلی و مشکلات مالی ممکن است باشند.

با این حال، بی‌توجهی به درمان افسردگی می‌تواند عواقب جدی داشته باشد. افسردگی می‌تواند تأثیرات عمده‌ای بر روی زندگی روزمره فرد داشته باشد و باعث کاهش کیفیت زندگی، مشکلات در روابط شخصی و اجتماعی، ناتوانی در کار و تحصیل، خطر افزایش خطر خودکشی و مشکلات جسمی مرتبط با استرس مزمن می‌شود.

بنابراین، اگر شما یا کسی در اطرافتان به افسردگی مبتلا هستید، توصیه می‌شود به مشاوره حرفه‌ای مراجعه کنید. روان‌درمانی، مشاوره روانشناختی، داروها و ترکیبی از آنها به عنوان روش‌های معتبر و مؤثر در درمان افسردگی شناخته شده‌اند.

تأمین حمایت اجتماعی و حرفه‌ای، آموزش راهکارهای مدیریت استرس و افزایش سلامت عمومی نیز می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که محیط اطرافتان از نظر حسن نیت، فهم و حمایت باشد تا شما بهترین فرصت برای بهبود یافتن داشته باشید.

احتمال خودکشی در افسردگی مالیخولیا

افسردگی مالیخولیا یک بیماری جدی است که می‌تواند به خطرات جدی، از جمله خطر خودکشی، منجر شود. به همین دلیل، مراقبت، حمایت و درمان مناسب بسیار اهمیت دارد. در زیر، علائم و نشانه‌هایی که ممکن است بر اثر افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک، احتمال خودکشی افزایش یابد، آورده شده است:

• اظهارنظرها یا افکار مربوط به خودکشی
• احساس ناامیدی شدید و عدم امید به زندگی
• افزایش عدم توانایی در انجام کارهای روزمره
• افزایش تغییرات در الگوی خواب (خواب زیاد یا خواب نداشتن)
• کاهش چشم‌پوشی از ارتباطات اجتماعی و انزوا
• افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر
• تغییرات شدید در اشتها و وزن
• خستگی شدید و کاهش انرژی
• افکار خودکشی در محتوای مطالبات و پیام‌های اجتماعی یا رسانه‌های اجتماعی

اگر خودتان یا اطرافیان تان بعضی از نشانه‌های بالا را دارید، توصیه می‌شود فوراً اقدام به مراجعه به یک روان شناس حرفه‌ای کنید. بدون شک روان شناسان می‌توانند ارزیابی دقیق‌تری را انجام دهند و به شما کمک کنند تا خطر خودکشی را بهبود بخشید و درمان مناسب را به شما ارائه دهند.

تفاوت مالیخولیا و افسردگی حاد

متخصصان مالیخولیا را از افسردگی حاد جدا دانسته اند؛ انجمن روانپزشکی آمریکا افسردگی مالیخولیا را تحت عنوان اختلال افسردگی حاد طبقه بندی کرده است اما برخی متخصصان بر این باورند که این بیماری را باید یک اختلال روانی متمایز از افسردگی در نظر گرفت.

برای کنترل مالیخولیا چه می توان کرد؟

بهترین و قطعی ترین راه کنترل این بیماری، مراجعه به متخصص سلامت روان و پیگیری جلسات درمانی است. افزون بر آن می توان یوگا و مدیتیشن انجام داد و تمرینات ذهن آگاهی را در برنامه روزانه قرار داد.
ورزش به صورت روزانه و سبک تغذیه سالم می تواند کمک کننده باشد.

پیاده روی روزانه و خواب کافی نیز می تواند به فرد کمک کند؛ همچنین شرکت در گروه درمانی حمایتی نیز می تواند موثر باشد.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله، ما به بررسی وضعیت افسردگی مالیخولیایی یا ملانکولیک پرداختیم و علت‌ها و درمان‌های این وضعیت بیماری را بررسی کردیم.

افسردگی مالیخولیایی یک بیماری روانی جدی است که تأثیرات مختلفی بر زندگی فرد مبتلا دارد و نیاز به تشخیص و درمان مناسب دارد. درمان‌های متنوعی برای این بیماری وجود دارد، از جمله داروها، درمان‌های روان‌شناختی و تغییرات در سبک زندگی. اما، نیاز به تحقیقات بیشتر و بهبود در روش‌های درمانی و پیشگیری از این بیماری وجود دارد.

با توجه به شناخت بهتر وضعیت افسردگی مالیخولیایی، می‌توانیم اقداماتی اثربخش تر در جهت کاهش بار این بیماری بر جامعه و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا انجام دهیم.

آیا در اطرافیان تان کسی را می شناسید که در گیر افسردگی مالیخولیایی باشد؟ برای درمان خود از چه شیوه ای استفاده کرده است؟ لطفاً دیدگاه و نظرات ارزشمند خودتان را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول