تربیت جنسی کودکان | بررسی 0 تا 100

تربیت جنسی کودکان یکی از مهم‌ترین مسائلی است که بسیاری از والدین به آن توجهی ندارند، این بی توجهی می‌تواند به دلیل وجود تابوهای موجود در جامعه باشد. آیا از اهمیت تربیت جنسی کودکان آگاه هستید؟ از اصول آن اطلاعات کاملی دارید؟

در این نوشتار از ای سنج به بررسی کامل تربیت جنسی و نحوه آن می‌پردازیم.

تربیت جنسی کودکان چیست؟

همانطور که اشاره کردیم در بعضی جوامع و همینطور بین خانواده‌های ایرانی، گفتگو درباره مسائل جنسی با کودکان، ناپسند محسوب می‌شود، این موضوع می‌تواند به دلیل موارد زیر باشد:

• ترس و شرم: بسیاری از افراد از صحبت کردن درباره مسائل جنسی به دلیل ترس و شرم خودداری می‌کنند. آنها ممکن است از قضاوت شدن توسط دیگران یا به اشتراک گذاشتن تجربیات خصوصی خود بترسند.
• نگرانی‌های مذهبی: برخی از ادیان و فرهنگ‌ها دیدگاه های منفی نسبت به مسائل جنسی دارند. این نگرش‌ها می‌تواند منجر به سکوت و شرم در مورد این موضوع شود.
• کمبود اطلاعات: بسیاری از افراد به دلیل کمبود اطلاعات و آموزش صحیح، در مورد مسائل جنسی احساس ناآگاهی و عدم آسودگی می‌کنند.

تربیت جنسی کودک فرایندی مداوم و تدریجی است که به کودک کمک می‌کند تا درک درستی از بدن خود، جنسیت، روابط و احساسات جنسی داشته باشد. این فرایند باید با توجه به سن، بلوغ و سطح درک کودک انجام شود.

پس در تربیت جنسی کودکان باید موضوعات مهمی از جمله هویت جنسی، اعضای جنسی و کارکرد آن را با شیوه صحیح به کودک آموزش دهیم، با این آموزش‌ها، می‌توانیم از کودک در شرایط و موقعیت‌های خطرناک مواظبت کنیم، پس به هیچ عنوان به این موضوعات بی توجه نباشید.

فضای آموزش در تربیت جنسی کودکان 

بسیار مهم است که مباحث تربیت جنسی کودکان توسط والدین آموزش داده شود، بهترین فضا برای آموزش مسائل جنسی به کودک، خانواده و در کنار پدر و مادر است. در این فضا، کودک احساس امنیت و محبت را دریافت می‌کند و می‌تواند به راحتی سوالات ذهنی خود را بپرسد و جواب‌های درست و دقیق را دریافت کند.

دیافت اطلاعت مربوط به مباحث جنسی از طریق دوستان و هم کلاسی‌ها می‌تواند معایب زیر را داشته باشد:

• اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده: این اطلاعات، اکثراً نادرست و گمراه‌کننده است. این اطلاعات می‌تواند باعث شود که کودک دیدگاه اشتباهی نسبت به مسائل جنسی پیدا کند و در آینده با مشکلاتی مواجه شود.

• شوخی و تمسخر: مسائل جنسی برای بچه‌ها، موضوعی جذاب و خنده‌دار محسوب می‌شود. به همین دلیل، ممکن است که همکلاسی‌ها و دوستان کودک با این موضوع شوخی کنند.

• جنسیت‌زدگی: اطلاعاتی که بین بچه‌ها رد و بدل می‌شود، اکثراً جنسیت‌زده هستند. این اطلاعات باعث می‌شود که کودک دیدگاه اشتباهی نسبت به زن و مرد پیدا کند و در آینده با مشکلاتی در روابطش با جنس مخالف مواجه شود.

بنابراین، خیلی مهم است که والدین با فرزندان خود در مورد مسائل جنسی صحبت کنند و اطلاعات درست و دقیق را در اختیار آن‌ها قرار دهند.

اهمیت تربیت جنسی در کودکان

ممکن است شما هم از آن دسته والدینی هستید که معتقدید در صورت عدم اطلاع فرزندان از مسائل جنسی، کنجکاوی آن‌ها کاهش‌ می‌یابد، در صورتی این این تفکر اشتباه است. با آموزش تربیت جنسی کودکان، امنیت بیشتری را برای آن‌ها فراهم می‌کنید. به طور کلی تربیت جنسی به دلایل زیر برای کودکان مهم است:

• کاهش احتمال سوء استفاده جنسی: مطالعات نشان داده‌اند که کودکانی که آموزش جنسی مناسب دریافت می‌کنند، کمتر در معرض سوء استفاده جنسی قرار می‌گیرند.
• افزایش اعتماد به نفس: تربیت جنسی به کودکان کمک می‌کند تا احساس مثبتی نسبت به بدن خود داشته باشند و به خود احترام بگذارند.
• کاهش رفتارهای پرخطر: آموزش جنسی می‌تواند به کودکان در مورد خطرات رفتارهای جنسی پرخطر، مانند بیماری‌های مقاربتی و بارداری ناخواسته، آموزش دهد.
• ایجاد روابط سالم: تربیت جنسی به کودکان کمک می‌کند تا روابط سالم و احترام‌آمیز با دیگران ایجاد کنند.

مراحل تربیت جنسی کودکان

 برای اینکه بتوانید به درستی، تربیت جنسی  کودکان را انجام دهید نیاز است که طبق این سه مرحله پیش بروید:

اولین قدم در تربیت جنسی کودکان: سنجش اطلاعات قبلی

همانطور که اشاره کردید، مسائل جنسی بخش طبیعی از زندگی و جامعه هستند و کودکان دیر یا زود با آنها مواجه می‌شوند. چه شما در مورد این موضوعات صحبت کنید چه نکنید، آنها در محیط بازی، آموزش و از طریق دوستان خود با این مسائل آشنا خواهند شد.

اولین قدم در تربیت جنسی کودکان این است که اطلاعات قبلی فرزند خود را در مورد مسائل جنسی بسنجید. این کار به شما کمک می‌کند تا:

• سطح دانش و درک کودک خود را از مسائل جنسی ارزیابی کنید.
• موضوعاتی که برای فرزندتان مبهم یا گمراه‌کننده هستند را شناسایی کنید.
• مناسب‌ترین روش برای صحبت با فرزندتان در مورد مسائل جنسی را انتخاب کنید.

برای سنجش اطلاعات قبلی فرزندتان می‌توانید از سوالات زیر استفاده کنید:

• "فکر می‌کنی بچه‌ها از کجا می‌آیند؟"
• "نام اعضای خصوصی بدن را می‌دانی؟"
• "آیا تا به حال در مورد مسائل جنسی چیزی شنیده‌ای یا دیده‌ای که برایت سوال باشد؟"

دومین قدم در تربیت جنسی کودکان: تصحیح اطلاعات اشتباه

ممکن است فرزند شما از قبل اطلاعات اشتباه در مورد مسائل جنسی داشته باشد. این اطلاعات می‌تواند از منابع مختلفی مانند دوستان، رسانه‌ها یا حتی افراد بزرگسال در خانواده به او رسیده باشد.

دومین قدم در تربیت جنسی کودکان این است که اطلاعات اشتباه آنها را تصحیح کنید و حقایق را به آنها بگویید.

1. ابتدا به باورهای او گوش کنید و درک کنید که از کجا این اطلاعات را به دست آورده است.
2. با لحنی آرام و بدون قضاوت، به او توضیح دهید که چرا این اطلاعات اشتباه هستند.
3. از منابع معتبر و مناسب با سن او برای ارائه اطلاعات صحیح استفاده کنید.
4. به او فرصت دهید تا سوالات خود را بپرسد و به آنها پاسخ دهید.

نکات مهم درباره تربیت جنسی کودکان

برای اینکه بتوانید اطلاعات مناسبی را به کودک خود انتقال دهید توجه به نکات زیر، الزامی است:

متناسب با سطح فرزند خود صحبت کنید

برای درک بهتر کودک، باید متناسب با سطح فهم و درک او، نکات مربوط به تربیت جنسی را بیان کنید، بهتر است که خود را جای کودک قرار دهید تا متوجه شوید که با چه زبانی باید مفاهیم را انتقال دهید.

از نام‌های اصلی استفاده کنید

 استفاده از نام صحیح بخش‌های مختلف بدن در هنگام صحبت با کودکان در مورد مسائل جنسی به دلایل زیر مفید است:

• به کودک کمک می‌کند تا بداند که بدن او طبیعی و سالم است. استفاده از نام های صحیح به جای نام های ساختگی یا توهین آمیز به کودک کمک می‌کند تا بداند که بدن او شرم آور نیست.
• در این صورت کودک در صورت نیاز به کمک، به طور واضح صحبت می‌کند. اگر کودک شما مورد آزار جنسی قرار گرفته باشد، استفاده از نام های صحیح می‌تواند به او کمک کند تا آنچه را که اتفاق افتاده است به طور واضح به شما یا یک بزرگسال مورد اعتماد دیگر بگوید.

آموزش ببینید

 منابع زیادی برای کمک به شما در یادگیری در مورد مسائل جنسی وجود دارد. می‌توانید کتاب‌ها و وب سایت‌هایی استفاده کنید که اطلاعات جامع و دقیقی ارائه می دهند.

صحبت با فرزندتان در مورد مسائل جنسی یک گفتگوی مداوم است. با افزایش سن فرزندتان، باید به گفتگوهای خود ادامه داده و اطلاعات بیشتری به او بدهید.

هر دو والدین در تربیت جنسی سهیم باشند

بهتر است که پدر و مادر در تربیت جنسی کودک، مشارکت کنند. این مشارکت به کودک نشان می‌دهد که هر دو والدین در زندگی او حضور دارند و از او حمایت می‌کنند و می‌تواند به کودک احساس امنیت و اعتماد به نفس بدهد.

زمان تربیت جنسی کودکان

بعد از بررسی ماهیت تربیت جنسی و مراحل آن، این سوال مطرح می‌شود که در چه زمانی باید تربیت جنسی کودکان آغاز شود؟ 

حتما می‌دانید که رشد جنسی کودک از همان سال‌های اول زندگی آغاز شده و والدین باید به این موضوع توجه داشته باشند، بهتر است که قبل از بلوغ فرزند، تربیت جنسی را آغاز کنید. باید توجه داشت که سن بلوغ در دختر و پسر متفاوت است:

 بلوغ دخترها معمولاً بین سن 9 تا 13 سالگی شروع می‌شود، اما این فقط یک محدوده سنی کلی است. برخی از دختران ممکن است زودتر یا دیرتر از این سن بلوغ را تجربه کنند. مهم است که به یاد داشته باشید که هر دختری با سرعت خاص خود رشد می‌کند و هیچ «زمان مناسب» واحدی برای شروع بلوغ وجود ندارد.

صحبت با فرزندتان در مورد قاعدگی قبل از شروع آن بسیار مهم است. این به او کمک می‌کند تا بداند چه انتظاری باید داشته باشد و احساس ترس یا شرمندگی نکند.

بلوغ در پسران هم از 10 تا 13 سالگی رخ می‌دهد، قبل از رسیدن به بلوغ، بهتر است که خود را برای تربیت جنسی آماده کنید.

تربیت جنسی کودکان در سنین مختلف

همانطور که اشاره کردیم، تربیت جنسی کودکان باید به صورت مدام انجام شود، به همین دلیل در این بخش، مراحل مهمی را بررسی می‌کنیم:

تا 2 سالگی

در این بازه زمانی می‌توانید با زبان کودک خود، اطلاعاتی درباره اندام‌های جنسی و بخش‌های مختلف بدن به کودک خود انتقال دهید.

2 تا 3 سالگی

در این دوران، کودکان احساس کنجکاوی پیدا می‌کنند. این کنجکاوی فرصتی عالی برای آموزش نام و عملکرد قسمت های مختلف بدن به کودکان است. می توانید با اشاره به قسمت های مختلف بدن خود و دیگران، نام آنها را به کودک بگویید.

4 تا 5 سالگی کودک

ممکن است که کودک شما در این سنین سوال کند که بچه‌ها از کجا می‌آیند، شما می‌توانید با زبان ساده نحوه رشد و تولد انسان را با زبان کودکانه بیان کنید.

6 تا 8 سالگی

در این سن، سوالات بیشتری در ذهن بچه‌ها وجود دارد و با توجه به سطح فهم فرزند خود، اطلاعات مناسبی را درباره مباحث جنسی به کودک انتقال دهید.

9 تا 12 سالگی

در دوران بلوغ، نوجوان به دلیل تغییرات هورمونی، بدنی و عاطفی زیادی که تجربه می‌کند، سوالات بسیاری در ذهنش شکل می‌گیرد. وظیفه شما به عنوان یک بزرگسال، اطمینان خاطر دادن به اوست. به او بگویید که تمام این تغییرات، از جمله جوش صورت، احتلام، رشد سینه‌ها، موی زهار و زیر بغل و قاعدگی، طبیعی و قابل انتظار هستند و همه هم سن و سالان او نیز این تجربیات را خواهند داشت.

به او یادآوری کنید که این مرحله گذراست و پس از گذر از آن، به یک فرد بالغ تبدیل خواهد شد.

همچنین، درباره تغییرات خلقی که در این دوران تجربه می‌کند با او صحبت کنید و به او بگویید که این تغییرات هورمونی می‌تواند باعث شود که به سرعت غمگین، خشمگین و یا شاد شود.

13 سالگی به بعد

در دوران حاضر، بلوغ و نوجوانی به طور میانگین دو سال زودتر از ابتدای قرن گذشته اتفاق می‌افتد. در این دوره، تربیت جنسی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند زیرا مفهوم جنسی برای نوجوان ملموس‌تر می‌شود.

اگر تا به حال در مورد مسائل جنسی با فرزندتان صحبت نکرده‌اید، این زمان آخرین فرصت برای شروع این گفتگو است. گفتگو در مورد مسائل جنسی از ابتدای کودکی نه تنها کار شما را برای گفتگو در این دوره آسان‌تر می‌کند، بلکه به فرزندتان دانش و قدرت کافی برای تصمیم‌گیری‌های درست در مورد مسائل جنسی می‌دهد.

همچنین، اگر در سال‌های گذشته رابطه محکمی با فرزندتان ایجاد کرده باشید، او احساس امنیت و اعتماد می‌کند و می‌تواند در مورد هر مسأله‌ای که با آن روبرو می‌شود با شما صحبت کند.

راه‌های آموزش مسائل جنسی به کودکان

بهتر است که تابوهای مسائل جنسی را کنار بگذارید و با آگاهی کامل نسبت به توضیح این مسائل برای کودکان خود اقدام کنید، برای آموزش مسائل جنسی می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:

آموزش مراقبت از بدن به کودکان

باید به این موضوع توجه کنید که کودکان می‌توانند در معرض تعرض جنسی قرار بگیرند، به همین دلیل باید حریم خصوصی و نحوه مراقبت از بدن را به کودک خود آموزش دهید. کودک شما باید آموزش ببیند که در چه زمانی باید نسبت به لمس بدن خود توسط دیگران، واکنش منفی نشان دهد.

در زدن هنگام ورود به اتاق والدین

آموزش اجازه گرفتن و سپس ورود به اتاق پدر و مادر، از جمله مهارت‌های مهمی است که باید به کودکان آموزش داده شود. این آموزش نه تنها به حفظ حریم شخصی والدین کمک می‌کند، بلکه به کودک نیز می‌آموزد که به حریم شخصی دیگران احترام بگذارد. با آموزش در زدن و احترام به حریم شخصی به کودک تان، می‌توانید به او کمک کنید تا به یک فرد بالغ مسئول و محترم تبدیل شود.

پاسخ ساده به سوالات جنسی کودکان

کودکان کنجکاوی بسیاری درباره مسائل جنسی دارند و به همین دلیل باید با آرامش و بیان مناسب، سوالات و دغدغه‌های کودک خود را پاسخ دهید.

صادق باشید

صحیح است که کودکان در سنین مختلف کنجکاوی‌های متفاوتی دارند و بارداری یکی از موضوعاتی است که ممکن است ذهن آنها را به خود مشغول کند. در پاسخ به سوالات کودک درباره بارداری، باید به سن و درک او توجه کرد و متناسب با آن پاسخ‌های مناسب و در عین حال ساده ارائه داد.

آموزش مهارت نه گفتن به کودک

 آموزش مهارت نه گفتن به کودک از جمله مهم‌ترین مهارت‌هایی است که باید به او آموخت. این مهارت به کودک کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، به خصوص در برابر خواسته‌های نامعقول و خطرناک، از خود محافظت کند.

سوال نپرسیدن کودک درباره مسائل جنسی نشانه چیست؟

یکی از مهم‌ترین دلایل می‌تواند مربوط به عدم احساس راحتی کودک با والدین باشد. همچنین احساس خجالت هم در این موضوع بی تاثیر نیست، در چنین شرایطی نیاز است که شما به عنوان والدین، گفتگو را آغاز کنید و از همان سنین ابتدایی، مباحث را مطرح کند تا فرزند شما احساس راحتی داشته باشد.

تربیت جنسی یک فرآیند است

تربیت جنسی یه فرایند مداوم است که باید در طول دوران کودکی و نوجوانی ادامه داشته باشد. نیازهای جنسی و سوالات مربوط به هر سنی متفاوت است، به همین دلیل مهم است که به طور مداوم با فرزند خود در مورد این مسائل گفتگو کنید.

صبور بودن والدین برای تربیت جنسی کودکان

شما باید به عنوان یک فرد قابل اعتماد برای فرزند خود باشید تا با شما احساس راحتی داشته باشد. اگر با بی حوصلگی پاسخ سوالات کودک را بدهید، فرایند تربیت جنسی به درستی شکل نمی‌گیرد و کودک سوالات ذهنی خود را از شما نمی‎‌پرسد.

مسائل جنسی خصوصی هستند

باید به کودک مشاوره دهید که ما نباید از مسائل جنسی خجالت بکشیم، همچنین نباید اجازه دهیم که شخصی بدن ما را لمس کند، صحبت درباره مسائل جنسی باید توسط والدین انجام شود و نباید با هر شخصی این کار را انجام داد.

بیمار جنسی تربیت نکنیم

با اهمیت ندادن با تربیت جنسی کودکان، می‌توانید مشکلات زیادی را برای فرزندان خود ایجاد کنید، رخ دادن اتفاقات زیر می‌تواند باعث آسیب دیدن کودک شما شود:

1. شوخی کردن با مسائل جنسی در خانه
2. فرق گذاشتن بین جنس مرد و زن
3. دیدن رابطه جنسی
4. عدم رعایت حریم خصوصی 
5. خطرناک نشان دادن رابطه جنسی
6. بی اطلاعی والدین از تربیت جنسی کودکان
7. برای تربیت جنسی کودکان این کارها را انجام دهید
8. آگاهی جنسی خود را به روز کنید.
9. رابطه ایمن و صمیمی با فرزند خود داشته باشید.
10. درباره محیط‌های پرخطر جنسی به کودک خود هشدار دهید.
11. درباره ارتباط با دوستان و مسائل جنسی صحبت کنید.

اصول گفتگو در تربیت جنسی کودکان

صحبت با کودکان در مورد مسائل جنسی می‌تواند دلهره‌آور باشد، اما ضروری است. گفتگوی صادقانه و مناسب با سن کودک، به آنها کمک می‌کند تا بدن خود را بشناسند، حدود را درک کنند و تصمیمات آگاهانه در مورد سلامت جنسی خود بگیرند.

در اینجا چند اصل کلیدی برای گفتگوی موثر در مورد مسائل جنسی با کودکان اشاره می‌کنیم:

•  زود شروع کنید: هرگز برای صحبت با فرزندتان در مورد مسائل جنسی زود نیست. می‌توانید از سنین پایین با استفاده از کلمات ساده و مناسب با سن، در مورد بدن، احساسات و روابط سالم صحبت کنید.
• گفتگو را مداوم و باز نگه دارید: گفتگو در مورد مسائل جنسی نباید یک مکالمه منفرد باشد. باید به صورت مداوم و با تناسب با رشد و تغییرات فرزندتان ادامه داشته باشد.
• صادق باشید: کودکان می‌توانند بی‌صداقتی را تشخیص دهند، بنابراین صادق بودن بسیار مهم است. حتی اگر پاسخ آسانی برای سوال آنها ندارید، صادق بودن و قول دادن به یافتن پاسخ بهتر بسیار مهمتر از ارائه اطلاعات غلط یا گمراه کننده است.
•  مناسب با سن صحبت کنید: میزان اطلاعاتی که به اشتراک می‌گذارید باید با سن و سطح بلوغ فرزندتان متناسب باشد. برای کودکان کوچکتر، از کلمات ساده و مثال‌های ملموس استفاده کنید. با بزرگتر شدن فرزندتان، می‌توانید اطلاعات بیشتری ارائه دهید و در مورد موضوعات پیچیده‌تر بحث کنید.
• به سوالات آنها پاسخ دهید: کودکان کنجکاو هستند و سوالات بسیاری خواهند داشت. برای پاسخ به سوالات آنها با صبر و حوصله وقت بگذارید، حتی اگر شما را معذب کند. به یاد داشته باشید که هیچ سوال بدی وجود ندارد و بهترین راه برای از بین بردن ناآگاهی و پیشگیری از مشکلات در آینده، ارائه اطلاعات دقیق و مناسب به آنها است.
• به ارزش‌ها و باورهای آنها احترام بگذارید: ممکن است ارزش‌ها و باورهای شما با ارزش‌ها و باورهای فرزندتان یکسان نباشد. مهم است که به دیدگاه آنها احترام بگذارید، حتی اگر با آن مخالف هستید. هدف شما این است که به آنها اطلاعاتی بدهید تا بتوانند تصمیمات آگاهانه در مورد سلامت جنسی خود بگیرند، نه اینکه آنها را متقاعد کنید که با شما موافقت کنند.
• یک شنونده خوب باشید: به فرزندتان اجازه دهید تا بدون قضاوت و انتقاد صحبت کند. به آنها نشان دهید که برای شما مهم هست که چه احساسی دارند و به آنها اطمینان دهید که در کنارشان هستید.

معرفی کتاب درباره تربیت جنسی کودکان

هویت جنسی کودک، در شخصیت او تاثیر زیادی دارد، به همین دلیل والدین باید با آگاهی کامل، این موضوعات را با کودکان خود در میان بگذارند، شما می‌توانید برای آموزش مراقبت جنسی به کودکان از کتاب‌هایی مانند " بدن من مال منه " و رازهایی که نباید مخفی کرد " اطلاعات خوبی در این باره به دست آورید.

سخن نهایی

تربیت جنسی صحیح، کودکان را برای داشتن روابط سالم و ایمن در آینده آماده می‌کند. به آنها کمک می‌کند تا بدن خود را بشناسند و به آن احترام بگذارند. با توجه به اهمیت بالای تربیت جنسی کودکان و لزوم توجه به این نکات توسط والدین، مهم است که نکات این مقاله را با سایر والدین هم به اشتراک بگذارید.

همچنین پیشنهاد می‌دهیم که سایر مقالات مربوط به روانشناسی کودک و مشاوره خانواده را در ای سنج مطالعه کنید.

سوالات متداول