پست وبلاگی
مدت مطالعه: 8 دقیقه 
ای سنج
21 اسفند 1402
مدت مطالعه: 8 دقیقه موسیقی درمانی چیست | نحوه کاربرد آن بر سلامت روح و جسم
با توجه تاثیرات موسیقی بر روح و روان انسان، جای تعجب نیست که از این هنر، برای درمان استفاده شود. با استفاده صحیح از موسیقی، می‌توانید باعث بهبود سلامت روح و جسم خود شوید.
آیا می‌دانید که از موسیقی درمانی برای بهبود افسردگی، کیفیت خواب و مدیریت درد استفاده می‌شود؟ قصد دارید اطلاعات کاملی درباره نحوه عملکرد موسیقی بر درمان انسان، مطلع شوید؟
ما در ای سنج همه ابعاد موسیقی درمانی را بررسی می‌کنیم تا از این روش درمانی، بهترین استفاده را داشته باشید.
فهرست مطالب
موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی درمانی روشی نوین برای ارتقای سلامت روان و افزایش خودآگاهی است که از قدرت صدا و موسیقی استفاده می‌کند. در موسیقی درمانی، درمانگر از موسیقی و فعالیت‌های موسیقیایی مانند گوش دادن به موسیقی، آواز خواندن، نواختن ساز و حرکات موزون برای رسیدن به اهداف درمانی استفاده می‌کند.
تاریخچه موسیقی درمانی
موسیقی از دیرباز به عنوان ابزاری برای درمان و بهبودی انسان مورد استفاده قرار گرفته است. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که مصریان باستان، یونانیان و چینیان از موسیقی برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کردند.
تاریخچه موسیقی درمانی نوین به قرن 19 باز می‌گردد. در سال 1840، یک پزشک انگلیسی به نام توماس بید از موسیقی برای درمان بیماران خود استفاده کرد. در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20، موسیقی درمانی در بیمارستان‌های روانی آمریکا و اروپا مورد استفاده قرار گرفت.
در جنگ جهانی دوم، موسیقی درمانگران از موسیقی برای کمک به سربازان مجروح استفاده کردند. پس از جنگ، موسیقی درمانی به عنوان یک رشته حرفه ای شناخته شد و انجمن‌های موسیقی درمانی در کشورهای مختلف تأسیس شدند.
امروزه، موسیقی درمانی در بیش از 70 کشور جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی درمانی به عنوان یک روش مکمل در درمان بیماری‌های مختلف مانند افسردگی، اضطراب، درد و اختلالات یادگیری مفید است.
موسیقی درمانگر کیست؟
موسیقی درمانگر متخصصی در رشته موسیقی درمانی است که:
- دروس مرتبط با موسیقی را مطالعه نموده است.
- در زمینه روانشناسی و علوم رفتاری تحصیلات دارد.
- تجربه‌های علمی و کاربردی مناسب در زمینه موسیقی درمانی کسب کرده است.
وظایف موسیقی درمانگر
- ارزیابی نیازهای بیمار
- طراحی برنامه درمانی مناسب
- اجرای برنامه درمانی
- ارزیابی پیشرفت بیمار
- ارائه مشاوره و راهنمایی
سه اصل اولیه استفاده از موسیقی برای درمان
گاستن، موسیقی درمانگر معروف، سه اصل اولیه استفاده از موسیقی را چنین برشمرده است:
- ایجاد یا تجدید روابط بین فردی: موسیقی می‌تواند ابزاری قدرتمند برای ایجاد ارتباط بین افراد باشد. موسیقی می‌تواند احساسات مشترکی را بر انگیزد و افراد را به یکدیگر نزدیک کند. موسیقی همچنین می‌تواند برای تجدید روابط بین فردی که به هر دلیلی دچار اختلال شده است، مورد استفاده قرار گیرد.
- رشد احساس ارزشمندی: موسیقی می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس ارزش و اهمیت کنند. موسیقی می‌تواند خلاقیت و اعتماد به نفس را در افراد تقویت و همچنین باعث می‌شود تا احساسات خود را به طور موثرتری بیان کنند.
- استفاده از پتانسیل ریتم در کسب نیرو و نظم: ریتم موسیقی می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس قدرت و نظم کنند.
انواع موسیقی درمانی چیست؟
موسیقی درمانی را می‌توان به دو شیوه کلی تعریف کرد:
- پویا: در این روش، شرکت کنندگان بع صورت فعال در فرآیند موسیقی درمانی مشارکت می‌کنند. این مشارکت می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آهنگسازی: خلق موسیقی جدید، چه به صورت بداهه‌پردازی و چه با استفاده از روش‌های آهنگسازی سنتی.
- نواختن ساز: نواختن یک ساز به تنهایی یا به همراه دیگران.
- آواز خواندن: خواندن آهنگ‌های موجود یا خلق آهنگ‌های جدید.
- حرکات موزون: رقصیدن یا انجام حرکات موزون در پاسخ به موسیقی.
- غیر پویا: در این روش، افراد به طور فعال در موسیقی را خلق نمی‌کنند، اما با شنیدن موسیقی به آن واکنش نشان می‌دهند. این واکنش‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- گوش دادن ساده: بدون هیچ گونه فعالیت خاصی به موسیقی گوش دادن.
- تجسم: تصور تصاویر یا داستان‌هایی در ذهن در هنگام گوش دادن به موسیقی.
- نوشتن: نوشتن در مورد احساسات یا افکاری که در هنگام گوش دادن به موسیقی به وجود می‌آیند.
- بحث: صحبت در مورد موسیقی با یک درمانگر.
شما می‌توانید بهترین شیوه موسیقی درمانی را با توجه به نیاز و سلیقه خود انتخاب کنید، به طور کلی موسیقی درمانی شامل روش‌های زیر است:
موسیقی درمانی تحلیلی: پنجره ای به سوی ناخودآگاه
موسیقی درمانی تحلیلی روشی نوین در موسیقی درمانی است که از قدرت موسیقی برای کاوش در اعماق ذهن ناخودآگاه و ارتباط با لایه‌های پنهان وجود استفاده می‌کند. در این روش، فرد با بداهه‌پردازی در آواز یا نواختن ساز، بدون هیچ گونه برنامه‌ریزی یا تفکر قبلی، احساسات و افکار ناخودآگاه خود را بیان می‌کند.
موسیقی درمانی بننزون: سفری به سوی هویت صدای موسیقایی
موسیقی درمانی بننزون، یکی دیگر از موسیقی درمانی است که از ترکیب مفاهیم روانکاوی با فرآیند آهنگسازی برای ارتقای سلامت روان و کشف و پرورش هویت موسیقایی فرد استفاده می‌کند. این روش توسط کارلوس بننزون، آهنگساز و روانکاو آرژانتینی، ابداع شده است.
اصول بنیادی موسیقی درمانی بننزون
- هویت صدای موسیقایی: هر فرد دارای هویت صدای موسیقایی منحصر به فردی بوده که انعکاسی از وضعیت درونی و تجربیات زندگی اوست.
- ارتباط بین موسیقی و روان: موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای ارتباط با لایه‌های عمیق‌تر روان و بیان احساسات و افکاری که به طور کلامی قابل بیان نیستند، مورد استفاده قرار گیرد.
- خلاقیت: فرآیند آهنگسازی می‌تواند به عنوان ابزاری برای تقویت خلاقیت و خودآگاهی مورد استفاده قرار گیرد.
موسیقی درمانی شناختی رفتاری (CBMT): هارمونی ذهن و رفتار
موسیقی درمانی شناختی رفتاری (CBMT) از ترکیب موسیقی با درمان شناختی رفتاری (CBT) برای ارتقای سلامت روان و تغییر الگوهای رفتاری استفاده می‌کند. این روش توسط استفان فینچر، روانشناس و موسیقی‌دان آمریکایی، ابداع شده است.
اصول بنیادی موسیقی درمانی شناختی رفتاری
- قدرت موسیقی: موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای تغییر الگوهای تفکر و رفتار مورد استفاده قرار گیرد.
- درمان شناختی رفتاری: CBT روشی درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا الگوهای تفکر منفی خود را شناسایی و تغییر دهند و رفتارهای سالم را جایگزین رفتارهای ناسالم کنند.
- ترکیب موسیقی و CBT: CBMT از قدرت موسیقی برای جذاب‌تر کردن و موثرتر کردن CBT استفاده می‌کند.
موسیقی درمانی اجتماعی: هارمونی برای تغییر اجتماعی
از قدرت موسیقی برای ایجاد تغییرات اجتماعی مثبت استفاده می‌کند. این روش بر مشارکت فعال اعضای گروه در فعالیت‌های موسیقایی برای رسیدن به اهداف مشترک تأکید دارد.
اصول موسیقی درمانی اجتماعی
- قدرت موسیقی: موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد همبستگی، تقویت اعتماد و ارتقای همکاری در بین افراد جامعه مورد استفاده قرار گیرد.
- تغییر اجتماعی: موسیقی به عنوان ابزاری برای افزایش آگاهی در مورد مسائل اجتماعی، ترویج صلح و عدالت و ایجاد تغییرات مثبت در جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- مشارکت فعال: موسیقی درمانی اجتماعی بر مشارکت فعال اعضای گروه در فعالیت‌های موسیقایی برای رسیدن به اهداف مشترک تأکید دارد.
موسیقی درمانی به روش نوردوف رابینز
موسیقی درمانی به روش نوردوف-رابینز، که به موسیقی درمانی خلاق و آزاد نیز معروف است، روشی نوین است که از قدرت موسیقی برای ارتقای سلامت روان و تقویت خلاقیت استفاده می‌کند. این روش توسط پائول نوردوف و کارولین رابینز، آهنگسازان و موسیقی‌دانان انگلیسی، ابداع شده است.
اصول بنیادی موسیقی درمانی نوردوف-رابینز
- قدرت موسیقی: موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای ارتباط با لایه‌های عمیق‌تر روان و بیان احساسات و افکاری که به طور کلامی قابل بیان نیستند، مورد استفاده قرار گیرد.
- خلاقیت: فرآیند بداهه‌پردازی موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای تقویت خلاقیت و خودآگاهی مورد استفاده قرار گیرد.
- ارتباط: موسیقی می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط و تقویت روابط بین افراد مورد استفاده قرار گیرد.
روش بانی در تصویرسازی و موسیقی هدایت شده (GIM): سفری به اعماق ناخودآگاه
روش بانی در تصویرسازی و موسیقی هدایت شده (GIM) روشی نوین در موسیقی درمانی است که از قدرت موسیقی کلاسیک برای تحریک تخیل و کاوش در اعماق ناخودآگاه استفاده می‌کند. این روش توسط هلن بانی، روانشناس و موسیقی‌دان آمریکایی، ابداع شده است.
اصول بنیادی روش بانی
- قدرت موسیقی: موسیقی کلاسیک می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد آرامش، تمرکز و تحریک تخیل مورد استفاده قرار گیرد.
- تخیل: تخیل می‌تواند به عنوان ابزاری برای دسترسی به لایه‌های عمیق‌تر روان و کشف تجارب و احساسات پنهان مورد استفاده قرار گیرد.
- ناخودآگاه: ناخودآگاه منبع خلاقیت و حکمت است و می‌توان از طریق تخیل به آن دسترسی پیدا کرد.
روان درمانی صوتی: سفری به سوی خودآگاهی از طریق صدا
روان درمانی صوتی از قدرت صدا برای ارتقای سلامت روان و افزایش خودآگاهی استفاده می‌کند. این روش بر تمرینات صوتی، صداهای طبیعی و تکنیک‌های تنفس برای ایجاد ارتباط با احساسات و تکانه‌های حسی مراجع تمرکز دارد.
اصول بنیادی روان درمانی صوتی
- قدرت صدا: صدا می‌تواند به عنوان ابزاری برای بیان احساسات، کاهش استرس و ارتقای سلامت روان مورد استفاده قرار گیرد.
- خودآگاهی: افزایش خودآگاهی از طریق تمرینات صوتی و توجه به صداهای بدن می‌تواند به مراجع کمک کند تا احساسات و تجربیات خود را بهتر درک کند.
- ارتباط: روان درمانی صوتی می‌تواند به مراجع کمک کند تا ارتباط عمیق‌تری با خود و دیگران برقرار کند.
موسیقی درمانی در برابر صدا درمانی
موسیقی درمانی و صدا درمانی دو روش در ارتقای سلامت روان و افزایش خودآگاهی هستند که از قدرت صدا استفاده می‌کنند. با وجود شباهت‌های بین این دو روش، تفاوت‌های مهمی نیز بین آنها وجود دارد.
شباهت‌های موسیقی درمانی و صدا درمانی
- هدف: هر دو روش به دنبال ارتقای سلامت روان، کاهش اضطراب و استرس، افزایش خودآگاهی و تقویت خلاقیت هستند.
- استفاده از صدا: در هر دو روش از قدرت صدا برای ایجاد آرامش، تمرکز و تحریک تخیل استفاده می‌کنند.
تفاوت‌های موسیقی درمانی و صدا درمانی
- نوع صدا: موسیقی درمانی از موسیقی به عنوان منبع صدا استفاده می‌کند، در حالی که در صدا درمانی از صداهای مختلف مانند صداهای طبیعی، آواز، تُنگ و ضربات استفاده شده است.
- ساختار: موسیقی درمانی معمولاً ساختاری منظم دارد و شامل گوش دادن به موسیقی، نواختن ساز، آواز خواندن و ترانه‌سرایی می‌شود. صدا درمانی می‌تواند ساختاری آزاد داشته باشد و شامل تمرینات تنفسی، مدیتیشن و حرکات موزون باشد.
- تمرکز: موسیقی درمانی بیشتر بر ارتباط با احساسات و تجربیات مراجع از طریق موسیقی تمرکز داشته ولی صدا درمانی بیشتر بر ارتعاشات صدا و تاثیر آنها بر بدن و ذهن متمرکز است.
در طول یک جلسه موسیقی درمانی چه اتفاقی می‌افتد؟
متخصصین موسیقی درمانی با شناسایی اهداف مدنظر، به شما در رسیدن به سلامتی و کیفیت زندگی بهتر کمک می‌کنند. موسیقی می‌تواند به کاهش احساسات منفی مانند غم، اضطراب و خشم و افزایش احساسات مثبت مانند شادی، آرامش و امید کمک کند، همچنین موسیقی باعث افزایش تمرکز و توجه می‌شود، به همین دلیل ابتدا باید هدف خود را مشخص کنید.
جلسات موسیقی درمانی با توجه به نیازها و اهداف مراجع متفاوت هستند. با این حال، فعالیت‌های مشترکی وجود دارند که در بیشتر جلسات موسیقی درمانی انجام می‌شوند.
- گوش دادن به موسیقی: فرد به موسیقی انتخاب شده توسط درمانگر یا خود گوش می‌دهد.
- نواختن ساز: فرد بیمار سازی را انتخاب می‌کند و با راهنمایی درمانگر آن را می‌نوازد.
- آواز خواندن: مراجعه کننده آواز می‌خواند و درمانگر او را راهنمایی می‌کند.
- ترانه‌سرایی: بیمار ترانه‌ای می‌نویسد و آن را می‌خواند یا می‌نوازد.
- بداهه‌پردازی: به طور خلاقانه و بدون برنامه قبلی با موسیقی یا صدا کار می‌کند.
- حرکات موزون: با موسیقی حرکات موزون انجام می‌دهد.
بیان احساسات به روش سالم برای سلامت روان ضروری است. موسیقی درمانی فضایی امن و حمایتی برای بیان احساسات، حتی احساسات دشوار مانند خشم، غم و ترس را فراهم می‌کند.
جلسات موسیقی درمانی در مکان‌های زیر می‌تواند انجام شود:
- مطب خصوصی: درمانگران موسیقی در مطب خصوصی خود جلسات موسیقی درمانی را برگزار می‌کنند.
- مراکز درمانی: بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مراکز توانبخشی نیز ممکن است خدمات موسیقی درمانی ارائه دهند.
- مدارس: موسیقی درمانی می‌تواند در مدارس برای کمک به دانش‌آموزان در یادگیری، رشد و ارتباط با دیگران استفاده شود.
- زندان‌ها: موسیقی درمانی در زندان‌ها برای کمک به زندانیان در کاهش استرس، اضطراب و خشم هم برگزار می‌شود.
- سایر مکان‌ها: جلسات موسیقی درمانی می‌تواند در سایر مکان‌ها مانند خانه سالمندان، مراکز نگهداری معلولان و آسایشگاه‌های جانبازان نیز برگزار شود.
موسیقی درمانی برای چه مشکلاتی مفید است؟
با آگاهی کامل از کاربردهای موسیقی درمانی، می‌تواند از این شیوه درمان، به بهترین شکل ممکن استفاده کنید:
کاربردهای موسیقی درمانی
- کاهش اضطراب و استرس
- بهبود خلق و خو
- کاهش علائم افسردگی
- افزایش اعتماد به نفس
- تقویت عزت نفس
- بهبود روابط
- کاهش درد
- بهبود کیفیت خواب
- افزایش تمرکز
- تقویت خلاقیت
- کاهش علائم آلزایمر و زوال عقل
- کاهش علائم اوتیسم
- کمک به افراد دارای معلولیت
- کاهش فشار خون
- کاهش ضربان قلب
- تقویت سیستم ایمنی بدن
- کاهش درد
- بهبود تنفس
- بهبود حرکت
کاهش علائم بیماری‌های مزمن
موسیقی درمانی می‌تواند به افراد در هر سنی و با هر نوع مشکلی کمک کند. اگر به دنبال راهی برای ارتقای سلامت روان، کاهش علائم بیماری و افزایش کیفیت زندگی خود هستید، موسیقی درمانی می‌تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
مزایای موسیقی درمانی
موسیقی درمانی از سنین کودکی تا پیری قابل استفاده است، با استفاده از موسیقی درمانی می‌توانید تاثیرات زیر را دریافت کنید:
- کاهش ضربان قلب و فشار خون: موسیقی می‌تواند سیستم عصبی را آرام کند و فشار خون و ضربان قلب را کاهش دهد.
- از بین بردن گرفتگی عضلات: موسیقی می‌تواند تنش عضلانی را کاهش دهد و بهبودی را تسریع کند.
- ترشح آنزیم اندورفین: موسیقی می‌تواند ترشح هورمون‌های شادی مانند اندورفین را تحریک کند.
- کاهش استرس و افزایش آرامش: موسیقی می‌تواند اضطراب و استرس را کاهش دهد و احساس آرامش را افزایش دهد.
- تقویت مهارت های حرکتی در کودکان: موسیقی به کودکان در تقویت مهارت‌های حرکتی و هماهنگی عصب و عضله کمک می‌کند.
- بهبود ارتباطات در نوجوانان: موسیقی درمانی می‌تواند به نوجوانان دارای ناتوانی‌های رشدی و/یا یادگیری در برقراری ارتباط با دیگران کمک کند.
نکات مهم موسیقی درمانی
رقص به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های موسیقی درمانی، مزایای متعددی برای سلامت روان و جسمی افراد دارد، با این حال، اگر دارای مشکل فیزیکی هستید این روش برای شما مناسب نیست.
موسیقی درمانی می‌تواند به عنوان یک روش مکمل در کنار درمان‌های دیگر مانند دارو، روان‌درمانی و فیزیوتراپی استفاده شود.
آیا موسیقی درمانی عوارض دارد؟
عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد عوارض جانبی موسیقی‌درمانی نقش داشته باشند، از جمله:
- شرایط بیمار
- سابقه پزشکی بیمار
- فرهنگ بیمار
- سن بیمار
- نوع موسیقی استفاده شده
- نحوه استفاده از موسیقی
- مهارت موسیقی‌درمانگر
برای کاهش احتمال عوارض جانبی موسیقی‌درمانی، مهم است که به شرایط هر بیمار توجه شود. موسیقی‌درمانگر باید سابقه پزشکی، فرهنگ و سن بیمار را در نظر بگیرد. همچنین مهم است که از نوع مناسب موسیقی و نحوه صحیح استفاده از موسیقی استفاده شود.
سابقه موسیقی درمانی در ایران
سابقه موسیقی درمانی در ایران طولانی نیست و به سال 1380 بر می‌گردد. در این سال، انستیتوی روان‌پزشکی، انجمن موسیقی درمانی را تاسیس کرد. اهداف انجمن موسیقی درمانی ایران به این صورت است:
- ایجاد زمینه های لازم برای به کارگیری این علم در رشته‌های پزشکی، روانشناسی، روان‌پزشکی، توانبخشی و بهبود سلامت و نشاط جامعه
- معرفی و ترویج موسیقی درمانی به عنوان یک روش درمانی موثر
- ارائه آموزش های لازم به متخصصان و علاقه مندان به موسیقی درمانی
- انجام پژوهش های علمی در زمینه موسیقی درمانی
- برگزاری همایش‌ها، کارگاه های آموزشی و سمینار ها در زمینه موسیقی درمانی
موسیقی درمانی برای کودکان
موسیقی درمانی برای کودکان هم کاربرد و مزایای بسیاری دارد که در ادامه، این مزایا را بررسی می‌کنیم:
- تقویت مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی: موسیقی می‌تواند به کودکانی که در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشکل هستند کمک کند.
- کاهش اضطراب و استرس: به کودکان در آرامش و کنترل اضطراب و استرس کمک می‌کند.
- افزایش اعتماد به نفس: باعث احساس ارزشمندی و باور به توانایی‌های کودک می‌شود.
- تقویت مهارت‌های یادگیری: موسیقی می‌تواند به کودکان در یادگیری مفاهیم جدید و تقویت حافظه کمک کند.
سخن نهایی
با توجه به اثرات فوق‌العاده مثبتی که موسیقی درمانی برای جسم و روان انسان دارد، بسیاری از کشورها از این درمان استفاده می‌کنند، در این نوشتار به صورت کامل بررسی کردیم که موسیقی درمانی برای چه بیماری‌هایی مناسب است و به چه روش‌هایی انجام می‌شود.
در پایان به شما پیشنهاد می‌دهیم تا سایر مطالب این سنج در زمینه‌های مختلف روانشناسی را مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی درباره مشکلات روحی، شغلی، خانوادگی و عاطفی به دست آورید.
اصطلاحات مهم این مقاله
جهت نمایش بیشتر
اصطلاحات کلیک نمایید
سوالات متداول
-
موسیقی درمانی چه فوایدی دارد؟
- موسیقی درمانی می‌تواند فواید مختلفی از جمله کاهش استرس و اضطراب، افزایش آرامش و احساس خوشبختی، بهبود کیفیت خواب، کاهش درد، تقویت مهارت‌های حرکتی و ارتباطی، افزایش اعتماد به نفس و خودآگاهی و بهبود علائم اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات یادگیری داشته باشد.
-
جلسات موسیقی درمانی چگونه برگزار می‌شوند؟
- جلسات موسیقی درمانی معمولاً به صورت انفرادی یا گروهی برگزار می‌شوند. در هر جلسه، موسیقی درمانگر با توجه به نیازهای هر فرد، فعالیت‌های موسیقیایی مناسب را انتخاب می‌کند.
-
هزینه موسیقی درمانی چقدر است؟
- هزینه موسیقی درمانی به عوامل مختلفی از جمله محل زندگی، نوع موسیقی درمانی و تعداد جلسات بستگی دارد.
