رفتار مناسب با کودک لجباز چیست؟

بسیاری از والدین هستند که از لجبازی کودک خود، گلایه دارند. اگر شما هم با فرزند خود این مشکل را دارید به هیچ عنوان تنها نیستید.

متاسفانه با رفتار نامناسب به دلیل عدم آگاهی والدین، این رفتار در کودکان، تشدید می‌شود. لجبازی در همه کودکان وجود دارد و مهم است که برای مدیریت این مشکل، به نکات زیر توجه داشته باشید تا بتوانید بهترین رفتار برای مدیریت لجبازی فرزند خود، انجام دهید.

کودکان لجباز چه ویژگی‌هایی دارند؟

ابتدا باید به صورت دقیق متوجه شویم که آیا فرزند شما، لجباز است یا خیر؟ برای بررسی این موضوع، ویژگی‌های کودکان لجباز را بررسی می‌کنیم:

• امتناع از انجام دستورات: کودکان لجباز معمولاً در برابر دستورات و خواسته‌ها مقاومت می‌کنند.
• بحث و جدل: کودکان لجباز معمولاً دوست دارند بحث و جدل کنند و به سختی می‌توان آنها را قانع کرد.
• پافشاری و اصرار: روی خواسته‌های خود پافشاری می‌کنند و به سختی از آنها دست می‌کشند.
• خشم و عصبانیت: به سرعت عصبانی و خشمگین می‌شوند، به ویژه اگر خواسته‌های آنها برآورده نشود.
• گریه و داد و فریاد: کودکان لجباز معمولاً برای رسیدن به خواسته‌های خود گریه و داد و فریاد می‌کنند.

علل لجبازی کودکان

لجبازی یک رفتار طبیعی در کودکان است که معمولاً در سنین بین 2 تا 4 سالگی و همچنین در دوران نوجوانی دیده می‌شود. در این مراحل رشد، کودکان در حال کسب استقلال هستند و می‌خواهند خودشان تصمیم بگیرند. لجبازی می‌تواند راهی برای کودکان باشد تا قدرت خود را آزمایش کنند و حدود را بسنجند.

علاوه بر مرحله رشد، عوامل دیگری نیز می‌توانند در لجبازی کودکان نقش داشته باشند:

• توجه طلبی: کودکان لجباز معمولاً به دنبال توجه هستند و لجبازی یکی از راه‌هایی است که می‌توانند توجه دیگران را به خود جلب کنند.
• کنترل گری: این دسته از کودکان، می‌خواهند همه چیز را تحت کنترل خود داشته باشند و به همین دلیل، لجبازی را به عنوان یک مسیر، انتخاب می‌کنند.
• مشکلات عاطفی: کودکانی که از مشکلات عاطفی مانند اضطراب یا افسردگی رنج می‌برند، ممکن است به عنوان یک مکانیزم دفاعی به لجبازی رو بیاورند.
• مشکلات تربیتی: کودکانی که والدین سختگیر یا غیرمنطقی دارند یا کودکانی که در یک محیط پر تنش زندگی می‌کنند، ممکن است بیشتر در معرض لجبازی باشند.

نحوه مواجه و مدیریت با کودکان لجباز

تا این قسمت از نوشتار با ویژگی کودکان لجباز و دلایل لجبازی آشنا شدیم، در ادامه به بررسی جامع نحوه مدیریت این رفتار کودکان می‌پردازیم تا بتوانید در صورت تبدیل شدن این رفتار طبیعی به یک اختلال، مدیریت مناسبی داشته باشید، رفتار مناسب با کودک لجباز شامل موارد زیر است:

با کودک لجباز، بحث نکنید

کودکان لجباز معمولاً به دنبال جلب توجه هستند و بحث و جدل یکی از راه‌هایی است که می‌توانند توجه دیگران را به خود جلب کنند. علاوه بر این، کودک لجباز می‌خواهد کنترل همه چیز را در دست خود داشته باشند.

بحث با کودک لجباز فقط وضعیت را بدتر می‌کند. وقتی شما با فرزندتان بحث می‌کنید، به او نشان می‌دهید که به حرف‌های او گوش نمی‌دهید و به او اهمیت نمی‌دهید. این کار باعث می‌شود که او بیشتر لجباز شود و احتمال اینکه به شما گوش بدهد کاهش می‌یابد.

در عوض بحث و جدل، سعی کنید با فرزندتان صحبت کنید. به حرف‌های او گوش بدهید و سعی کنید احساسات او را درک کنید. به او نشان بدهید که برای او و نظرات او ارزش قائل هستید.

برقراری ارتباط موثر با کودک لجباز

یکی دیگر از روش‌های مدیریت لجبازی کودک، مجبور نکردن او به انجام کاری است. با برقراری ارتباط دوستانه، می‌توانید به صورت اصولی، لجبازی را مدیریت کنید. به عنوان مثال اگر در انجام دادن تکالیف، لجبازی می‌کند می‌توانید با هم، برنامه تلویزیونی مورد علاقه او را مشاهده کنید و بعد با کمک شما، تکالیف مدرسه را انجام دهد.

ارائه گزینه‌های مختلف به کودک

به جای دستور دادن مستقیم به کودک لجباز، ارائه گزینه‌های مختلف به او راهی بسیار موثرتر برای جلب همکاری و جلوگیری از لجبازی و سرکشی اوست.

چرا این روش موثرتر است؟

• احساس استقلال: با ارائه گزینه‌ها به کودک، حس استقلال و خودمختاری او را تقویت می‌کنید. این حس به او القا می‌کند که نظرات و خواسته‌هایش برای شما مهم است و در تصمیم‌گیری‌های مربوط به خود نقشی دارد.
• افزایش انگیزه: انتخاب بین گزینه‌های مختلف، انگیزه کودک را برای انجام کارها افزایش می‌دهد. زیرا در این حالت، او احساس می‌کند که کارها به او تحمیل نمی‌شود و خودش انتخاب کرده که چه کاری را انجام دهد.
• کاهش لجبازی: زمانی که کودک احساس استقلال و اختیار می‌کند، احتمال لجبازی و مخالفت او با شما نیز کاهش می‌یابد. زیرا دیگر نیازی به جلب توجه یا نشان دادن قدرت خود از طریق لجبازی احساس نمی‌کند.

درک کردن فرزند لجباز

همدلی و درک از دیدگاه فرزندتان، کلید حل بسیاری از مشکلات تربیتی، از جمله لجبازی، است.

چرا درک دیدگاه فرزندتان مهم است؟

• ایجاد حس امنیت و اعتماد: وقتی فرزندتان احساس می‌کند که شما او را درک می‌کنید، حس امنیت و اعتماد او به شما افزایش می‌یابد.
• کاهش لجبازی: زمانی که کودک احساس می‌کند که شما به نظرات و خواسته‌های او توجه می‌کنید، احتمال لجبازی و مخالفت او با شما نیز کاهش می‌یابد.
• تقویت ارتباط: درک دیدگاه فرزندتان به شما کمک می‌کند تا ارتباط قوی‌تر و عمیق‌تر با او برقرار کنید.
• خودتان را جای او بگذارید: سعی کنید با خودتان فکر کنید که اگر شما جای فرزندتان بودید، چه احساسی داشتید و چه توقعی از اطرافیانتان داشتید.
• به حرف‌هایش با دقت گوش کنید: به طور فعال به حرف‌های فرزندتان گوش کنید و سعی کنید منظور او را بفهمید.
• با او صحبت کنید: با فرزندتان درباره احساسات و خواسته‌هایش صحبت کنید و به او فرصت دهید تا نظرات خود را بیان کند.

ایجاد محیطی امن و شاد برای کودک

خانه باید مکانی باشد که کودک در آن احساس شادی، راحتی و امنیت کند. این امر برای رشد و سلامت جسمی و عاطفی او بسیار مهم است.

نکاتی برای ایجاد محیطی امن و شاد برای کودک

1.  عشق و محبت: به کودک خود عشق و محبت بی قید و شرط نشان دهید. او را در آغوش بگیرید، ببوسید و به او بگویید که چقدر دوستش دارید.
2. احترام: به کودک خود احترام بگذارید و به نظرات و خواسته‌های او توجه کنید. به او اجازه دهید که در تصمیم‌گیری‌های مربوط به خود مشارکت کند.
3.  بازی و سرگرمی: فرصت‌های کافی برای بازی و سرگرمی به کودک خود بدهید. بازی نقش مهمی در رشد و یادگیری کودکان دارد.
4.  تغذیه سالم: به کودک خود غذای سالم و مغذی بدهید. تغذیه مناسب برای رشد و سلامت جسمی و عاطفی کودک ضروری است.

مذاکره با کودکان لجباز

کودکان لجباز به دلیل میل ذاتی به استقلال و عدم تمایل به تسلیم شدن در برابر خواسته‌های دیگران، تمایل شدیدی به اصرار بر خواسته‌های خود دارند. به جای وضع قوانین سختگیرانه و دستوری که می‌تواند به تشدید لجبازی و تنش در روابط منجر شود، مذاکره می‌تواند راه حلی موثر برای حل این مشکل باشد.

مزایای مذاکره با کودکان لجباز

• احساس استقلال: مذاکره به کودک حس استقلال و قدرت انتخاب می‌دهد و به او نشان می‌دهد که نظرات و خواسته‌هایش برای شما مهم است.
• افزایش انگیزه: توافق و تعهدی که در نتیجه مذاکره حاصل می‌شود، انگیزه کودک برای انجام کارهای مورد نظر را افزایش می‌دهد.
• کاهش لجبازی: با احساس استقلال و تعهد، احتمال لجبازی و مخالفت کودک با شما کاهش می‌یابد.
• تقویت مهارت‌های حل مسئله: مذاکره به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های حل مسئله و گفتگو را یاد بگیرد.

تشویق رفتار مثبت در کودک

کودکان در سنین پایین، به طور طبیعی از طریق تقلید از رفتار بزرگسالان، به ویژه والدین، یاد می‌گیرند. به همین دلیل، ارائه الگوی مناسب و نگرش مثبت از سوی والدین، نقشی کلیدی در تربیت کودک، به خصوص در برخورد با لجبازی او دارد.

• مثبت اندیش باشید: سعی کنید در بیشتر مواقع نگرشی مثبت داشته باشید و از کلمات و جملات مثبت در صحبت‌های خود استفاده کنید.
• با صبر و حوصله رفتار کنید: در برخورد با چالش‌ها و لجبازی کودک، صبر و حوصله خود را حفظ کنید و از سرزنش و تنبیه او خودداری کنید.
• به حرف‌های کودک گوش کنید: به طور فعال به حرف‌های کودک خود گوش کنید و به او نشان دهید که برای نظرات و خواسته‌هایش ارزش قائل هستید.
• با کودک خود گفتگو کنید: به جای دستور دادن و امر و نهی، با کودک خود گفتگو کنید و به او فرصت دهید تا نظرات خود را بیان کند.
• مسئولیت‌پذیر باشید: به تعهدات خود در قبال کودک پایبند باشید و به او نشان دهید که مسئولیت‌پذیر هستید.
• مودب باشید: با کودک خود و دیگران با لحنی مودبانه و محترمانه صحبت کنید.

قوانین و مقررات برای کودکان لجباز

داشتن یک قانون مناسب و صحیح، مزایای زیر را برای فرزند شما دارد:

• رشد و پیشرفت: کودکان برای رشد و پیشرفت به قوانین و مقررات نیاز دارند. قوانین به آنها کمک می‌کند تا نظم و انضباط را یاد بگیرند و مسئولیت‌پذیر شوند.
• ایجاد امنیت: قوانین به کودک حس امنیت و آرامش می‌دهد. زیرا او می‌داند که چه انتظاری باید داشته باشد و چه رفتارهایی قابل قبول هستند.
• کاهش لجبازی: تعیین قوانین واضح و مشخص، به کودک کمک می‌کند تا بداند چه کاری باید انجام دهد و از لجبازی و سرکشی خودداری کند.

نکاتی برای تعیین قوانین مناسب

• قوانین را به طور واضح و مشخص بیان کنید: قوانین باید به گونه‌ای باشند که کودک به طور کامل آنها را درک کند.
• منطقی و عادلانه باشید: قوانین باید منطقی و عادلانه باشند و کودک بتواند دلیل آنها را درک کند.
• عواقب عدم پیروی از قوانین را مشخص کنید: به کودک بگویید که اگر از قوانین پیروی نکند، چه عواقبی خواهد داشت.
• در مواقعی انعطاف‌پذیر باشید: در مواقعی مانند تعطیلات یا زمانی که کودک رفتار مثبتی از خود نشان می‌دهد، می‌توانید انعطاف‌پذیر باشید.
• از فرزندتان بخواهید که در مورد قوانین نظر بدهد: نظر و خواسته‌های کودک را در تعیین قوانین لحاظ کنید تا احساس تعهد و مسئولیت کند.

سخن نهایی

لجبازی کودکان یکی از مشکلات اساسی والدین است ولی با توجه به نحوه رفتار مناسب با کودک لجباز، می‌توانید بهترین مدیریت را داشته باشید. لجبازی در همه کودکان وجود دارد، به همین دلیل رفتار مناسب والدین بسیار مهم است تا این موضوع، تشدید نشود.

متاسفانه بسیاری از والدین به دلیل عدم آگاهی، با کودک لجباز خود، بحث می‌کنند که باعث بدتر شدن لجبازی کودک می‌شود. در این نوشتار به صورت جامع به همه ابعاد رفتار مناسب با کودک لجباز پرداختیم تا بتوانید از چالش‌های این کودک خود، به سلامت عبور کنید.

سوالات متداول