وسواس شستشو | علل، علائم و درمان

آیا تاکنون در اطرافیان خود را شخصی را دیده اید که به طور مرتب و بیمار گونه ای در حال شستشو و تمیز کردن اطراف خود باشد؟ در چنین شرایطی گفته می شود که این شخص به وسواس شستشو دچار شده است.

اما علت چیست؟ آیا هر نوع شستشوی مکرری نشان از وسواس شستشو است؟ آیا علاقه مند به تمیزکاری نوعی وسواس است؟

در این مطلب از سایت ای سنج قصد داریم تا به صورت کامل در خصوص وسواس شستشو و جزئیات مربوط به آن ها صحبت کنیم. بنابراین اگر احساس می کنید شما یا یکی از نزدیکانتان ممکن است به این اختلال دچار باشید، توصیه می کنیم حتما تا انتها این مطلب همراه ما باشید.

وسواس شستشو چیست؟

وسواس شستشو که معروف به OCD است، یک اختلال روانی است که فرد مبتلا به آن فراتر از یک شستشوی ساده عمل می کند. یعنی به صورت افراطی به نظافت اهمیت می دهد و همواره احساس می کند تمامی محیط کثیف یا دارای میکروب هستند. البته نام دیگر این اختلال Ablutomania است.

این دسته از افراد از بیمار شدن یا مبتلا به برخی از بیماری ها مثل آنفولانزا، سرطان و اچ ای وی می ترسند. گروهی از افراد که در مرحله شدید تری از این عارضه قرار دارند، این تصور را دارند که اگر تمیزی آن طور که باید انجام نشود، ممکن است اتفاقی منفی رخ دهد!

برای این که درک بهتری از وسواس شست و شو داشته باشید، بیایید تا با چرخه OCD آشنا شوید:

وسواس:

داشتن هرگونه فکر غیر ارادی و آزاردهنده وسواس است، افراد دارای وسواس شستشو، ترس از آلودگی دارند و این فکر همواره در آن ها وجود دارد.

اضطراب:

داشتن افکار وسواسی منجر به حالت های اضطرابی می شود.

رفتار اجباری:

این افراد برای تسکین علائم خود، مجبور به رفع آن ها و انجام شستشوی مکرر می شوند. در این میان برخی ممکن است تمیزکاری را تنها برای یک محدوده بخواهند، یعنی دست ها، اشیاه اطراف و ...

تسکین موقت:

تمیز کردن سبب رهایی از افکار و ترس های وسواسی می شود و این گونه فرد بعد از اتمام کاری برای مدت کوتاهی علائمی ندارد. اما این چرخه به طور مرتب بارها در طول روز تکرار می شود.

علت وسواس شستشو چیست؟

علت وسواس شست و شو هنوز به طور دقیق مشخص نشده است و این اختلال به عوامل مختلفی بر می‌گردد. با این حال، محققان به عنوان عوامل احتمالی عاملی ایجاد ‌کننده وسواس شستشو می ‌توانند از موارد زیر اشاره کنند:

عوامل ژنتیک

بررسی و تحقیق در مطالعات ژنتیکی نشان می‌دهد که وراثت و جغرافیایی این اختلال در خانواده ‌ها نقش دارد. افرادی که تاریخچه خانوادگی از OCD دارند، احتمالاً از بیشترین در معرض ابتلا به این اختلال هستند.

نوروشیمی مغزی

اختلال در سیستم‌های نوروترانسمی مغزی مانند سروتونین و دوپامین ممکن است نقشی در وسواس شستشو داشته باشد.

شیوه‌های فکری

نحوه تفکر و واکنش‌های فرد نیز می ‌توانند نقشی در ظهور وسواس شستشو داشته باشند. افرادی که تمایل به انجام عملکردهای بازنگری، خطا و چینش مکرر پرداخته و در برابر ترس‌ها و وسواس ‌های خود عملکردهایی را انجام می ‌دهند، ممکن است در معرض خطر ایجاد وسواس شستشو باشند.

عوامل محیطی

محیط و تجربیات زندگی نیز می‌توانند در ظهور وسواس شستشو نقش داشته باشند. ممکن است تجربیات ناخوشایند یا استرس‌زا، مانند واقعات تراژیک یا فشار ناشی از محیط کار یا تحصیلی، به ظهور و تشدید وسواس شستشو منجر شوند.

در کل، به عنوان یک اختلال روانی، وسواس شستشو به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، نوروشیمیایی، رفتاری و محیطی بر می‌گردد. درمان این اختلال معمولاً شامل ترکیب مشاوره روان‌شناختی (مانند درمان تراپی شناختی-رفتاری) و داروهای معین می‌ باشد تا علائم کاهش یابند و کیفیت زندگی بهبود یابد.

علائم و نشانه ‌های وسواس شستشو

وسواس شستشو یک اختلال روانی است که به عنوان یک اختلال اضطرابی نیز شناخته می‌شود. علائم وسواس شستشو عبارتند از:

وسواس

این علائم شامل افکار، تصورات، یا احساسات مزاحم و تکراری هستند که به فرد به صورت ناخودآگاه و بدون کنترل می ‌آیند. این وسواس ‌ها معمولاً به شدت ناراحت ‌کننده هستند و ممکن است مربوط به اشیاء یا مسائل خاصی باشند، مانند وسواس از آلودگی یا وسواس از نقص و کمال.

عملکردهای تکراری

افراد مبتلا به وسواس شستشو معمولاً به منظور کاهش نگرانی ناشی از وسواس ‌ها، عملکردهای تکراری انجام می‌ دهند. این عملکردها ممکن است شامل شستشو و پاک‌کاری مکرر، بررسی مکرر، ترتیب‌ دهی و تنظیم اشیاء یا عملکردهای دیگر باشند.

ناراحتی و استرس

این افراد به طور معمول تحت تأثیر استرس و اضطراب قرار دارند و حتی عدم انجام عملکردهای تکراری ممکن است به آن‌ها ناراحتی بیشتری بیافرازد.

محدودیت در زندگی روزمره

وسواس شستشو می‌تواند به محدودیت‌هایی در زندگی روزمره افراد منجر شود، مانند زمان بسیاری که صرف می‌کنند یا از انجام فعالیت‌های مهم دیگر منصرف می‌شوند.

آیا وسواس شستشو یک بیماری روانی است؟

بله، وسواس شستشو (OCD) یک اختلال روانی است. این اختلال با تکراری شدن فکرها (وسواس) و انجام عملیات تکراری (که به عنوان رفتارهای وسواسی شناخته می‌شوند) مشخص می‌شود. افراد مبتلا به OCD اغلب احساس تنش و اضطراب ناشی از این تکرارها دارند و برای کاهش این احساسات، به رفتارهای وسواسی و تکراری پرداخته و آنها را اجرا می‌کنند.

OCD معمولاً باعث تخریب کیفیت زندگی فرد می‌شود، زیرا افراد ممکن است وقت زیادی را صرف فعالیت‌های وسواسی کنند و نتوانند به طور مطلوبی به امور روزمره و اجتماعی خود پردازند. این اختلال می‌تواند در تحصیلات، کار، روابط شخصی، و سبک زندگی کلی فرد تأثیر منفی بگذارد.

آیا کودکان نیز به وسواس شستشو دچار میشوند؟

بله، کودکان هم می ‌توانند به وسواس شستشو دچار شوند. علائم وسواس شستشو در کودکان معمولاً با علائمی مانند ترتیب‌ دهی وسایل، تمیزکاری مکرر و ترس از آلودگی یا بیماری مشخص می‌شود.

درمان OCD در کودکان نیز ممکن است به نحوی مشابه درمان بزرگترها باشد. این درمان ممکن است شامل مشاوره روان‌شناختی، رفتار درمانی، و در مواردی داروها باشد. تیم متخصص درمانی معمولاً به همراه خانواده کودک کار می‌کند تا به بهبود و مدیریت علائم کمک کند. اهمیت شناختن و درمان زودهنگام این اختلال در کودکان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا از تأثیرات طولانی مدت آن جلوگیری شود.

وسواس شستشو چگونه بر زندگی روزمره شما تاثیر می گذارد؟

وسواس شستشو (OCD) می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره شما تأثیر بگذارد. این اختلال روانی ممکن است باعث تنش و اضطراب زیاد شود و به شکل‌های مختلف بر زندگی شما اثر بگذارد. برخی از تأثیرات و مشکلات وسواس شستشو در زندگی روزمره عبارتند از:

زمان‌بر بودن

افراد مبتلا به OCD ممکن است ساعات زیادی را صرف انجام عملیات شستشو و تمیزکاری مکرر کنند. که می‌تواند زمان زیادی از روز را درگیر کند و باعث کاهش تایم برای کارهای دیگر شود.

اضطراب و تنش

وسواس شستشو معمولاً با اضطراب شدید همراه است. انجام رفتار های تکراری و ترتیب ‌درستی‌ خواهی می‌تواند باعث تنش روزانه و نگرانی شود.

تحمل پایین

افراد ممکن است به دلیل افکار و نگرانی‌های خود قادر به تحمل شرایط و موقعیت ‌های معمول زندگی نباشند. که ممکن است باعث اجتناب از بسیاری از فعالیت‌ها و کمبود روابط شود.

اختلال در روابط

اضطراب و رفتارهای تکراری ممکن است تأثیر منفی بر روابط افراد با دیگران داشته باشد. که می‌تواند به تداخل در روابط خانوادگی و اجتماعی منجر شود.

خستگی و افت انرژی

انجام رفتارهای تکراری و مکرر ممکن است باعث خستگی و افت انرژی شود و بر کارکرد روزمره افراد تأثیر منفی بگذارد.

افزایش هزینه‌ها

ترتیب‌ دادن به وسایل و عملیات شستشو مکرر ممکن است باعث افزایش هزینه‌ها شود، زیرا مصرف مواد شوینده و تجهیزات خاص بیشتر می شود.

از دست دادن فرصت‌های زندگی

برخی از افراد ممکن است به دلیل OCD فرصت‌های مهم در زندگی را از دست بدهند، از جمله فرصت‌های شغلی یا تحصیلی.

مقایسه وسواس شستشو در خانم‌ها و آقایان و تفاوت های میان آنها

همان طور که اشاره کردیم، وسواس شست و شو  یک اختلال روانی است که به عنوان یک اختلال اضطرابی شناخته می ‌شود و در آن افراد دارای افکار و نگرانی ‌های پیوسته (وسواس) هستند و به عمل‌های تکراری می‌ پردازند.

این اختلال ممکن است در هر جنسیت و در هر سنی اتفاق بیافتد، اما تفاوت‌ هایی در عوامل ریشه ‌ای و نحوه ظاهر شدن میان خانم‌ها و آقایان ممکن است وجود داشته باشد.

تفاوت‌هایی که ممکن است بین وسواس شستشو در خانم‌ها و آقایان وجود داشته باشد، عبارتند از:

نسبت جنسیتی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که وسواس شستشو در خانم‌ها بیشتر از آقایان رخ می‌دهد. اما این تفاوت نسبی است و هر دو جنس ممکن است مبتلا به این اختلال شوند.

علائم و محتوای وسواس: ممکن است نوع و محتوای وسواس در زنان و مردان متفاوت باشد. به عنوان مثال، برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان ممکن است بیشتر به مسائل مرتبط با بهداشت و تمیزی مثل شستشوی دست‌ها تمایل داشته باشند، در حالی که مردان ممکن است به مسائلی مانند ترتیب‌ دهی و ترتیب‌بندی اشیاء علاقه داشته باشند.

پاسخ به درمان: تفاوت‌هایی ممکن است در پاسخ به درمان وسواس شستشو در زنان و مردان وجود داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنان ممکن است بهتر به درمان‌های روان‌شناسی پاسخ دهند، در حالی که مردان ممکن است به درمان‌ های دارویی بهتر پاسخ دهند.

به هر حال، اهمیت تشخیص صحیح و درمان به موقع وسواس شستشو برای هر دو جنس بسیار مهم است.

وسواس شستشو چه عوارض هایی دارد؟

وسواس شستشو می ‌تواند منجر به عوارض و مشکلات روانی در زندگی شود. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:

استرس و اضطراب

افراد مبتلا به وسواس شستشو معمولاً تحت استرس و اضطراب نسبت به تمرکز بر روی الزامات شستشو و بازنگری مداوم قرار دارند.

افسردگی

افراد ممکن است از افسردگی رنج ببرند به دلیل اینکه نمی‌توانند از وسواس‌های خود فرار کنند و اجرای کار های مکرر آنها زمان و انرژی زیادی می‌ گیرد.

محدودیت در زندگی روزمره

این وسواس می ‌تواند زندگی روزمره فرد را مختل کند، از جمله کاهش عملکرد در محیط کار، مدرسه و اجتماعی.

کمبود وقت

اجرای عملیات تکراری و مکرر ممکن است وقت زیادی از زندگی روزمره را بگیرد.

اختلافات در روابط

به علت مشغول شدن به شستشو و بازنگری مداوم، افراد ممکن است مشکلاتی در روابط خود با دیگران داشته باشند.

عدم رضایت

افراد ممکن است از عدم توانایی در کنترل وسواس‌های خود و از عوارض آن بر روی زندگی رضایت نداشته باشند.

بهترین راه برای مدیریت وسواس شستشو مشاوره و درمان حرفه‌ای توسط متخصصین روان‌شناسی و روان‌ پزشکی است.

تشخیص اختلال وسواس شستشو

البته که برای تشخیص دقیق این اختلال، نیاز به ملاحظه و ارزیابی یک متخصص روان ‌شناسی یا پزشک روانپزشک دارید. تشخیص OCD عموماً براساس علائم و شدت آنها تعیین می‌ شود. مراحل تشخیص اختلال OCD شامل موارد زیر می‌شوند:

مصاحبه: متخصص روان‌شناسی یا روانپزشک با شخص مبتلا به OCD مصاحبه می‌کند تا علائم و تجربیات او را بشناسد. این مصاحبه شامل سوالاتی در مورد نوع و شدت وسواس‌ها و رفتار های انجام ‌شده به عنوان پاسخ به وسواس‌ها می‌ شود.

تاریخچه پزشکی: اطلاعات پزشکی شامل سابقه بیماری‌ های روانی یا جسمی و داروهای مصرفی نیز بررسی می ‌شود.

معیارهای تشخیصی: بر اساس معیارهای تشخیصی اختلالات روانی (مثل DSM-5)، متخصص از تطابق علائم شما با معیارهای تشخیصی OCD اطمینان حاصل می‌کند.

بعد از تشخیص OCD، درمان‌های مختلفی مانند مشاوره روان‌شناسی، درمان دارویی با داروهای ضداضطراب و ضدافسردگی، و ترکیب متداول این دو نوع درمان ممکن است توصیه شود.

روش های درمان وسواس شستشو چیست؟

وسواس شستشو یک اختلال روانی است که نیاز به درمان دارد. درمان OCD معمولاً شامل ترکیبی از روش ‌های مختلف است که ممکن است شامل موارد زیر باشند:

مشاوره و پیشنهادهای روان‌شناسی

مراجعه به یک روان‌شناس یا روان‌پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا درک عمیق‌تری از عواملی که وسواس شستشو را ایجاد می‌کند به دست آورید و به مهار و مدیریت آن کمک کند.

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

این روش درمانی به افراد کمک می‌کند تا با افکار و نگرانی ‌های خود آشنا شوند و به تدریج به کاهش اجبارهای تکراری و میزان وسواس بپردازند. CBT شامل تغییر الگوهای فکری و رفتاری است.

پیشگیری از مواجهه و پاسخ (ERP)

در طی این درمان، درمانگر تلاش می کند تا محرک های بیرونی و درونی شما را شناسایی کند، از بیمار خواسته می شود تا افکار خود را به طور کلامی توصیف کند و در نهایت کمک می شود تا بتوانید موقعیت های استرس زا را به طور منطقی حل کنید.

داروها

در برخی موارد، داروها ممکن است به عنوان جزء درمان OCD مورد استفاده قرار گیرند. داروهای معمولاً به عنوان مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) و داروهای ضداضطراب مانند دیازپام استفاده می‌شوند.

استفاده از نوروفیدبک

این تکنیک‌ها به شما کمک می ‌کنند تا آگاهی بیشتری از عوامل مغزی خود به دست آورید و آنها را کنترل کنید.

پشتیبانی خانواده

خانواده ایفای نقش مهمی در درمان OCD دارند. آنها می‌توانند با افراد مبتلا به OCD همکاری کنند و به آنها کمک کنند تا با عواقب این اختلال مقابله کنند.

درمان های پوستی

وسواس سبب آسیب به پوست و بدن نیز می شود، بنابراین درکنار درمان های روان شناختی مهم است که برای پوست نیز اقداماتی انجام دهید. به طور مثال شما می توانید از کرم های زیر برای درمان خود استفاده کنید:

کرم های ترمیمی، نرم کننده ها، استروئید های موضعی

برنامه نظافت خانه را تغییر دهید

برخی از کارهایی که به صورت روتین انجام می دادید را دیگر انجام ندهید، زمان شروع کار ها را به تاخیر بیندازید؛ کار شبانه را موکول به فردا کنید.

درمان وسواس را به آرامی شروع کنید

مهم ترین نکته در مورد درمان این است که نباید انتظار داشته باشید که یک شبه این وسواس درمان شود، بلکه روند کاری را آهسته شروع کنید و حتما مطابق با توصیه های پزشک خود پیش بروید.

دقت داشته باشید که درمان وسواس شست و شو نیازمند صبر و پیگیری است و ممکن است یک فرآیند طولانی باشد. مهمترین نکته این است که افراد مبتلا به OCD به پزشکان متخصص مراجعه کنند و درمان مناسب را با همکاری متخصصین دریافت کنند.

پیشگیری از وسواس شستشو

پیشگیری از وسواس شست و شو (OCD) می‌تواند به عنوان یک موضوع مهم مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه پیشگیری کامل از این اختلال ممکن نیست، اما می‌توان اقداماتی انجام داد تا خطر بروز آن کاهش یابد یا شدت علائم کمتر شود.

تشویق به استفاده از تجربه‌های آموزشی

کودکان را تشویق کنید تا از تجربه ‌های جدید و آموزشی استفاده کنند. این به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های مختلف آموزشی را تجربه کنند و از آن‌ها یاد بگیرند.

مدیریت استرس

کمک به کودکان برای مدیریت استرس و اضطراب می‌ تواند به پیشگیری از بروز OCD کمک کند. تمرین ‌های آرامشی، تمرین‌ های تنفسی و تغذیه سالم می ‌توانند در این زمینه موثر باشند.

تشویق به تنوع در عملکرد

تنوع در انجام فعالیت ‌ها و علاقه ‌های کودکان را تشویق کنید. این کار ممکن است به جلوگیری از تمرکز افرازی بر یک موضوع خاص که ممکن است به OCD منجر شود، کمک کند.

ارتباط با کودک

به کودک خود فرصت دهید تا با شما درباره احساسات و نگرانی‌هایش صحبت کند. ارتباط با والدین و پشتیبانی از کودک می‌تواند از تشدید علائم OCD جلوگیری کند.

نتیجه گیری ای سنج

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با وسواس شست و شو و جزئیات مربوط به آن آشنا کنیم؛ در آخر در نظر داشته باشید که، اگر کسی مشکوک به داشتن OCD است یا علائمی از این اختلال در خود یا دیگران مشاهده می‌ کند، مهم است که به متخصصین مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کند. اکتشاف زودرس و مداخله موثر می‌تواند به بهبود و کاهش علائم OCD کمک کند.

سوالات متداول