اختلال اضطراب جدایی چیست؟

اختلال اضطراب جدایی یکی از اختلالات رایج اضطرابی است که در آن افراد، به ویژه کودکان، ترس و اضطراب شدیدی نسبت به جدایی از افرادی که به آن‌ها وابسته هستند، تجربه می‌کنند.

این ترس می‌تواند به حدی شدید باشد که بر زندگی روزمره فرد، از جمله روابط اجتماعی، عملکرد تحصیلی و شغلی، تأثیر منفی بگذارد. در این مقاله به همه آنچه باید درباره اختلال اضطراب جدایی بدانید، خواهیم پرداخت. همراه ما در ای سنج باشید.

اختلال اضطراب جدایی چیست و چه علائمی دارد؟

اختلال اضطراب جدایی با ترس مداوم و بیش از حد جدایی از فرد یا افرادی که به آن‌ها وابسته هستند، مشخص می‌شود. این ترس می‌تواند به صورت فیزیکی همانند سردرد، دل درد و حالت تهوع و روانی همانند اضطراب، نگرانی و وحشت بروز کند. به طور کلی، علائم شایع اختلال اضطراب جدایی عبارت‌اند از:

• ترس شدید از جدایی: فرد از اینکه از والدین، مراقبین یا افراد مهم دیگر جدا شود، به شدت می‌ترسد.
• نگرانی بیش از حد: فرد به طور مداوم نگران اتفاق بدی است که احتمال دارد برای او یا فردی که به او وابسته است، بیفتد.
• اجتناب از موقعیت‌هایی که منجر به جدایی می‌شود: فرد ممکن است از رفتن به مدرسه، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی یا خوابیدن تنها اجتناب کند.
• کابوس‌های شبانه: فرد ممکن است کابوس‌هایی در مورد جدایی ببیند.
• علائم جسمانی: سردرد، دل درد، حالت تهوع، بی‌اشتهایی، مشکل در خوابیدن از جمله علائم جسمانی رایج هستند.
• مشکل در تمرکز: فرد ممکن است در مدرسه یا محل کار مشکل در تمرکز داشته باشد.

شیوع اختلال اضطراب جدایی در کودکان

حدود 4 تا 5 درصد از کودکان در مقطعی از زندگی خود علائم اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند.

علائم در کودکان

در کودکان، علائم اضطراب جدایی ممکن است به صورت زیر ظاهر شود:

• چسبیدن به والدین
• گریه کردن هنگام ترک شدن توسط والدین
• امتناع از رفتن به مدرسه یا مهدکودک
• ترس از تنها ماندن در خانه
• مشکل در خوابیدن به تنهایی

علائم در بزرگسالان

در بزرگسالان، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اضطراب شدید هنگام جدایی از همسر یا شریک زندگی
• نگرانی مداوم در مورد سلامتی و امنیت عزیزان
• احساس تنهایی و انزوا
• دشواری در تمرکز و انجام وظایف
• علائم جسمانی همانند سردرد، دل درد یا تهوع در زمان جدایی

چه عواملی در ایجاد اضطراب جدایی نقش دارند؟

اختلال اضطراب جدایی یک اختلال روانی است که با ترس شدید و مداوم جدایی از افراد مورد علاقه، به ویژه والدین یا مراقبان، مشخص می‌شود. این ترس می‌تواند به حدی شدید باشد که بر زندگی روزمره فرد، به ویژه کودکان، تأثیر منفی بگذارد. چندین عامل می‌توانند در ایجاد اضطراب جدایی نقش داشته باشند:

عوامل ژنتیکی

• سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی اضطراب یا سایر اختلالات روانی می‌تواند خطر ابتلا به اضطراب جدایی را افزایش دهد.
• وراثت: برخی از ژن‌ها ممکن است فرد را مستعد ابتلا به این اختلال کنند.

عوامل محیطی

• تجربیات دوران کودکی: رویدادهای استرس‌زای دوران کودکی همانند طلاق والدین، از دست دادن یکی از عزیزان یا تغییر مکرر محل زندگی می‌توانند خطر ابتلا به این اختلال را افزایش دهند.
• سبک فرزندپروری: سبک فرزندپروری بسیار محافظه‌کارانه یا بیش از حد کنترل‌گر می‌تواند به ایجاد وابستگی بیش از حد در کودک و در نتیجه اضطراب جدایی منجر شود.
• تغییرات بزرگ در زندگی: رویدادهای مهم زندگی همانند شروع مدرسه، نقل مکان یا از دست دادن شغل می‌توانند باعث بروز یا تشدید علائم این اختلال شوند.

عوامل روانی

• شخصیت: افرادی که به طور کلی حساس‌تر و مضطرب‌تر هستند، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال باشند.
• نگرانی بیش از حد: نگرانی مداوم در مورد آینده و اتفاقات بد می‌تواند اضطراب جدایی را تشدید کند.
• تصویر ذهنی منفی: داشتن تصورات منفی در مورد جدایی از افراد مورد علاقه می‌تواند باعث افزایش ترس و اضطراب شود.

سایر عوامل

• اختلالات همراه: وجود سایر اختلالات روانی همانند افسردگی یا اختلال وسواس فکری - اجباری می‌تواند اضطراب جدایی را تشدید کند.
• مشکلات جسمی: برخی مشکلات جسمی همانند بیماری‌های مزمن هم می‌توانند به ایجاد اضطراب جدایی کمک کنند.

اختلال اضطراب جدایی در کودکان

اختلال اضطراب جدایی در کودکان بسیار شایع است. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است از رفتن به مدرسه، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی یا خوابیدن تنها اجتناب کنند. درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان معمولاً شامل روان‌درمانی و مشارکت والدین است.

اضطراب جدایی در کودکان تا سنین خاصی امری طبیعی است. کودکان خردسال به دلیل وابستگی عاطفی به والدین، ممکن است هنگام جدایی از آن‌ها احساس ناراحتی کنند، اما چه زمانی این اضطراب به یک مشکل تبدیل می‌شود که نیاز به توجه دارد؟

علائم هشداردهنده که نشان می‌دهند اضطراب جدایی کودک شما ممکن است فراتر از حد طبیعی باشد عبارت‌اند از:

• تداوم طولانی مدت: اگر علائم اضطراب جدایی بیش از چند هفته ادامه داشته باشد و با افزایش سن کودک بهبود نیابد.
• تداخل با زندگی روزمره: اگر اضطراب جدایی باعث شود کودک از رفتن به مدرسه، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی یا خوابیدن به تنهایی اجتناب کند و بر عملکرد تحصیلی یا روابط اجتماعی او تأثیر منفی بگذارد.
• شدت زیاد علائم: اگر علائم اضطراب جدایی بسیار شدید باشند، به طوری که کودک به دلیل ترس از جدایی دچار حملات وحشت یا مشکلات جسمی مانند سردرد و دل درد شود.
• تغییر در رفتار: اگر کودک به طور ناگهانی و شدید دچار تغییرات رفتاری همانند پرخاشگری، گوشه‌گیری یا افسردگی شود.

عوامل دیگری که می‌توانند نشان دهنده نیاز به کمک حرفه‌ای باشند شامل موارد زیر می‌شوند:

• سابقه خانوادگی اختلالات اضطرابی: اگر در خانواده شما سابقه اختلالات اضطرابی وجود داشته باشد.
• رویدادهای استرس‌زای اخیر: اگر کودک اخیراً رویدادهای استرس‌زایی همانند طلاق والدین، از دست دادن یکی از عزیزان یا تغییر مدرسه را تجربه کرده باشد.
• مشکلات جسمی: اگر کودک مشکلات جسمی همانند بیماری مزمن داشته باشد.

اگر نگران اضطراب جدایی کودک خود هستید، بهتر است با یک متخصص سلامت روان کودک مشورت کنید. متخصص می‌تواند با ارزیابی کامل وضعیت کودک، تشخیص دقیق دهد و برنامه درمانی مناسب را ارائه کند.

نکاتی برای والدین جهت اختلال اضطراب جدایی در کودکان

• ایجاد محیطی امن و آرام: ایجاد یک محیط امن و آرام در خانه می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس امنیت بیشتری نماید.
• تعیین روال‌های منظم: داشتن روال‌های منظم برای خواب، غذا خوردن و فعالیت‌های روزانه می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس امنیت بیشتری نماید.
• آموزش مهارت‌های مقابله با اضطراب: به کودک آموزش دهید که چگونه با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی همانند تنفس عمیق و مدیتیشن، اضطراب خود را کاهش دهد.
• حمایت از کودک: به کودک خود نشان دهید که او را دوست دارید و از او حمایت می‌کنید.
• صبر و شکیبایی: درمان این اختلال زمان‌بر است و نیاز به صبر و شکیبایی دارد.

اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان

اگرچه اختلال اضطراب جدایی بیشتر در کودکان دیده می‌شود، اما در بزرگسالان هم می‌تواند رخ دهد. در بزرگسالان، این اختلال ممکن است به دنبال رویدادهای استرس‌زای زندگی همانند از دست دادن شغل، طلاق یا مرگ یکی از عزیزان بروز کند. درمان اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان مشابه درمان در کودکان است.

عوامل خطر اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی در کودکان با موارد زیر بیشتر رخ می‌دهد:

• سابقه خانوادگی اضطراب یا افسردگی
• شخصیت‌های خجالتی و ترسو
• وضعیت اجتماعی - اقتصادی پایین
• والدین بیش از حد محافظت کننده
• فقدان تعامل مناسب والدین
• مشکلات برخورد با بچه‌های هم سن و سال خودشان
• نقل مکان به خانه جدید
• تغییر مدارس
• طلاق
• مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده

تشخیص اختلال اضطراب جدایی

تشخیص اختلال اضطراب جدایی توسط یک متخصص سلامت روان انجام می‌شود. متخصص با بررسی علائم فرد و انجام معالجه بالینی، می‌تواند به تشخیص دقیق برسد.

درمان اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی، یک اختلال روانی قابل درمان است. روش‌های درمانی مختلفی برای این اختلال وجود دارد که با توجه به شدت علائم، سن فرد و عوامل دیگر، انتخاب می‌شوند. روش‌های درمانی رایج اختلال اضطراب جدایی شامل موارد زیر می‌شود:

روان‌درمانی

روان‌درمانی یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اضطراب جدایی است. درمانگر به فرد کمک می‌کند تا:

• مهارت‌های مقابله با اضطراب را بیاموزد: تکنیک‌هایی همانند تنفس عمیق، مدیتیشن و آرام‌سازی عضلانی به فرد کمک می‌کنند تا اضطراب خود را مدیریت کند.
• افکار منفی را تغییر دهد: درمانگر به فرد کمک می‌کند تا افکار نگران‌کننده و غیرمنطقی را شناسایی و تغییر دهد.
• مهارت‌های اجتماعی را بهبود بخشد: این مهارت‌ها به فرد کمک می‌کنند تا روابط اجتماعی خود را تقویت کند و احساس امنیت بیشتری داشته باشد.
• قرار گرفتن تدریجی در موقعیت‌های اضطراب‌زا: فرد به تدریج در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرد که باعث ایجاد اضطراب می‌شود تا بتواند با ترس‌های خود روبرو شود و بر آن‌ها غلبه کند.

دارودرمانی

در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی را برای کاهش علائم تجویز کند. این داروها معمولاً به عنوان مکمل روان‌درمانی استفاده می‌شوند.

آموزش والدین

اگر کودک دچار اضطراب جدایی باشد، آموزش والدین بسیار مهم است. درمانگر به والدین آموزش می‌دهد که چگونه به کودک خود کمک کنند تا با اضطراب مقابله کند و مهارت‌های جدیدی را بیاموزد.

درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان

در کودکان، درمان اغلب شامل موارد زیر است:

• بازی درمانی: درمانگر از بازی برای کمک به کودک استفاده می‌کند تا احساسات و افکار خود را بیان نماید.
• داستان‌گویی: داستان‌گویی می‌تواند به کودک کمک کند تا با موقعیت‌های ترسناک روبرو شود و راه‌های مقابله با آن‌ها را بیاموزد.
• نقش‌آفرینی: نقش‌آفرینی می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی خود را بهبود بخشد و با دیگران ارتباط برقرار کند.

درمان اضطراب جدایی زمان‌بر است و نیاز به صبر و شکیبایی دارد. از طرفی همکاری خانواده در روند درمان بسیار مهم است.

اثرات اختلال اضطراب جدایی بر زندگی خانوادگی

رشد عاطفی و اجتماعی هر دو به طور جدی تحت‌تأثیر اختلال اضطراب جدایی قرار دارند. این وضعیت می‌تواند باعث شود کودک از تجربه‌های حیاتی برای رشد طبیعی اجتناب کند. این اختلال همچنین می تواند بر زندگی خانوادگی تأثیر بگذارد. برخی از این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• فعالیت‌های خانوادگی که با رفتار منفی محدود می‌شوند.
• والدین وقت کمی برای خود یا یکدیگر دارند که منجر به ناامیدی می‌شود.
• خواهر و برادرهایی که از توجه اضافی به کودک مبتلا به اختلال اضطراب جدایی حسادت می‌کنند.
• اگر فرزند شما به این اختلال مبتلا است، با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی و راه‌هایی که می‌توانید به مدیریت تأثیر آن بر زندگی خانوادگی کمک کنید، صحبت نمایید.

چه کسانی تحت‌تأثیر اضطراب جدایی قرار می‌گیرند؟

اختلال اضطراب جدایی می‌تواند هر کسی را در هر سنی تحت‌تأثیر قرار دهد، اما بیشتر در کودکان مشاهده می‌شود. با این حال، این اختلال می‌تواند در نوجوانان و حتی بزرگسالان هم رخ دهد. گروه‌های سنی بیشتر در معرض خطر به شرح زیر هستند:

• کودکان پیش‌دبستانی و دبستانی: این گروه سنی به دلیل وابستگی عاطفی قوی به والدین و مراقبان، بیشتر در معرض ابتلا به اضطراب جدایی هستند.
• نوجوانان: تغییرات هورمونی، فشارهای تحصیلی و اجتماعی و جدایی از دوستان و خانواده در این دوره می‌تواند باعث تشدید اضطراب جدایی شود.
• بزرگسالان: رویدادهای مهم زندگی همانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق یا تغییر شغل می‌تواند در بزرگسالان باعث بروز اضطراب جدایی شود.

پیشگیری از اختلال اضطراب جدایی

اگرچه نمی‌توان از بروز اختلال اضطراب جدایی به طور کامل جلوگیری کرد، اما می‌توان اقدامات زیر می‌تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد:

• ایجاد محیطی امن و حمایت‌کننده برای کودکان: والدین باید به کودکان خود احساس امنیت و اعتماد بدهند و به آن‌ها کمک کنند تا مهارت‌های مقابله با استرس را یاد بگیرند.
• مواجهه تدریجی کودکان با موقعیت‌های جدید: والدین باید به کودکان خود کمک کنند تا به تدریج با موقعیت‌های جدید همانند رفتن به مدرسه یا مهدکودک روبرو شوند.
• آموزش مهارت‌های حل مسئله و مقابله با استرس: این مهارت‌ها می‌تواند به افراد کمک کند تا با موقعیت‌های استرس‌زا به طور مؤثر مقابله کنند.
• مراجعه به متخصص در صورت مشاهده علائم: در صورت مشاهده علائم اختلال اضطراب جدایی در خود یا فرزندتان، مراجعه به متخصص بهداشت روان ضروری است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما علائم زیر را نشان می‌دهد، بهتر است با پزشک یا روان‌شناس مشورت کنید:

• این علائم بیش از چند هفته ادامه داشته باشد.
• بر عملکرد روزانه کودک تأثیر بگذارد.
• باعث ناراحتی شدید کودک یا خانواده شود.

کلام آخر ای سنج درباره اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی یک اختلال روانشناختی رایج است که با ترس شدید و مداوم از جدایی از افراد مورد علاقه، به ویژه والدین، مشخص می‌شود. این ترس می‌تواند به حدی شدید باشد که بر زندگی روزمره فرد، به ویژه کودکان، تأثیر منفی بگذارد.

تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اضطراب جدایی بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید، بسیاری از افراد با این اختلال دست و پنجه نرم کرده‌اند و با درمان مناسب توانسته‌اند بر آن غلبه کنند.

سوالات متداول