ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا چیست؟ از علائم تا درمان

ترس از تاریکی (Nyctophobia) یکی از انواع فوبیا است که ممکن است بزرگسالان یا کودکان را درگیر کند. یعنی این دسته از افراد زمانی که در یک محیط تاریک قرار می گیرند به ترس، اضطراب و حتی وحشت دچار می شوند.

البته که ترس در کودکان تا حدی طبیعیست، خصوصا در سنین 2 الی 3 سالگی به دلیل ناشناخته بودن محیط برای کودکان از قرارگیری در مکان تاریک ترس دارند. اما رفته رفته بیشتر با محیط آشنا می شوند و انتظار می رود این ترس کمتر شود.

اما چنانچه ترس از تاریکی به طرز عجیبی در شما وجود داشته و علائم خاصی را از خود نشان دهید یعنی به فوبیا دچار هستید.

در ادامه و در این مطلب از سایت ای سنج قصد داریم تا به صورت کامل در خصوص ترس از تاریکی و هرآنچه که مربوط به آن می شود صحبت کنیم؛ بنابراین توصیه می کنیم حتما تا انتها این مطلب همراه ما باشید.

تاریکی هراسی چیست؟

ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا، یک نوع اضطراب است که در آن فرد ترس و نگرانی از مواجهه با تاریکی یا محیط ‌های خاموش و نیمه تاریک دارد. این ترس ممکن است به خاطر تجربه‌های منفی در گذشته یا هر دلیل دیگری باشد.

برای بعضی افراد، این ترس می‌تواند تا حدی شدید باشد که حتی در زندگی روزمره و عملکرد آن ها نیز اختلال ایجاد کند.

علائم ترس از تاریکی

علائم نیکتوفوبیا بسیار شبیه به علائمی می باشد که شما در زمان سایر فوبیا ها احساس می کنید.

علائم جسمی تاریکی هراسی عبارتند از:

• ناراحتی معده
• لرزیدن یا سوزن سوزن شدن
• افزایش ضربان قلب
• گرگرفتگی تعریق سرد
• سبکی سر یا سرگیجه
• درد قفسه سینه
• مشکلات تنفسی

علائم عاطفی شامل:

• از دست دادن کنترل یا احساس دیوانگی
• احساس ناتوانی نسبت به ترس
• نیاز شدید برای فرار از وضعیت
• احساس می‌کنید ممکن است بمیرید یا از هوش بروید
• احساس اضطراب یا وحشت شدید

دلایل ترس از تاریکی در بزرگسالان

ترس از تاریکی در بزرگسالان می‌تواند به دلایل گوناگونی باشد. در زیر به برخی از این دلایل اشاره می‌کنیم:

تجربه‌های منفی گذشته

تجربه‌های نامطلوب از تاریکی می‌تواند در افراد ترس ایجاد کند. به طور مثال تجربه‌ی بیماری، تعرض یا حادثه در شب می‌تواند باعث ترس از تاریکی شود.

ترس از هیولاها و موجودات مخفی

شاید عجیب باشد اما بسیاری از افراد در دوران کودکی شایعات و داستان‌های ترسناک درباره هیولاها و موجوداتی که در تاریکی زندگی می‌کنند را شنیده‌اند. این ایده می‌تواند به ترس از تاریکی در بزرگسالی نیز منتقل شود.

عدم راحتی در شرایط ناشناخته

در شرایطی که چشم توانایی دید کامل به محیط اطراف را ندارد، افراد به دلیل عدم آشنایی با محیط و خطر احتمالی در آن محل، احساس ناراحتی و ترس می‌کنند.

تاثیر رسانه‌ها

برخی فیلم‌ها، مجموعه‌های تلویزیونی و کتاب‌ها می‌توانند تصویر تاریکی را زیاد کنند و در افراد ترس از آن ایجاد کنند.

احساس ضعف

شاید ترس از تاریکی در برخی از افراد نشانه‌ای از احساس ضعف یا بی‌اعتمادی در مواجهه با شرایط ناشناخته یا پرخطر باشد.

جنبه‌ی روانی

برخی ممکن است به دلایل روانی نظیر اختلال اضطراب عمومی، کاهش وضوح تمرکز و یا عدم اعتماد به نفس دچار ترس از تاریکی شوند.

ترس از تاریکی در کودکان

ترس از تاریکی در کودکان بسیار شایع است و معمولاً یک قسمت طبیعی از رشد و تکامل آنها به حساب می آید. در زیر به برخی از دلایل ترس از تاریکی در کودکان اشاره کرده ایم:

تصویر سازی ذهنی

زمانی که شما یک داستان ترسناک برای کودک تعریف می کنید و یا قسمتی از فیلمی را مشاهده می کند، کودک از این قسمت تصویر سازی هایی در ذهن خود انجام می دهد که در نهایت سبب فوبیا می شود.

عدم توانایی در تشخیص جزئیات

در تاریکی، دید کودکان محدودتر است و این موضوع ممکن است ترس را افزایش دهد. یعنی آنها نمی‌توانند جزئیات محیط را به خوبی ببینند و این امر می‌تواند ترس از شیاطین تخیلی و موجودات ترسناک را افزایش دهد.

افزایش حس ترسناکی در محیط

شب هنگام، صداها و اتفاقات غیرمعمول ممکن است در محیط تاریک ترس را افزایش دهند. به طور مثال صدای باد، صدای بارون، صدای جیرجیرک و ... در شب احساس ترس القا می کنند.

جنبه‌های تصویری

تاریکی ممکن است باعث ایجاد تصاویر تخیلی ترسناک در ذهن کودکان شود. آنها ممکن است به تصویری از هیولاها، روح‌ها و موجودات ترسناک فکر کنند.

توانایی کنترل محیط

کودکان به طور کلی کنترل کمتری بر محیط خود دارند و این ممکن است ترس را تشدید کند، زیرا توانایی کنترل کمتر بر محیط می تواند احساس ناتوانی و ناامنی در آنها ایجاد کند.

نکته:

البته که ترس از تاریکی در کودکان معمولاً با گذر زمان کاهش می‌یابد و برای بسیاری از کودکان به خودی خود از بین می‌رود. اما اگر این ترس به حدی شدید باشد که زندگی روزمره کودک را تحت تأثیر قرار دهد یا برای مدت زمان طولانی ادامه داشته باشد، بهتر است با مشاوره روان‌شناختی حرفه‌ای مشورت کنید. مشاوره می‌تواند به کودک کمک کند تا با این ترس مقابله کند و به طور مرحله‌ به‌ مرحله آن را کاهش دهد.

فوبیا ترس از تاریکی چقدر شایع است؟

این فوبیا نه تنها در کودکان بلکه در میان بزرگسالان نیز شایع است، طی تحقیقات انجام شده حدود 45 درصد از کودکان ترس از تاریکی دارند و این فوییا یکی از رایج ترین ترس ها در سنین 6 تا 12 سال می باشد.

محرک های نیکتوفوبیا چیست؟

تقریباً همه گاهی اوقات در تاریکی احساس ناراحتی می کنند. اما یک فوبیای خاص چیزی بیش از یک ترس گاه به گاه استو این فوبیا مانع زندگی روزمره می شود! کودکان و بزرگسالان مبتلا به نیکتوفوبیا اغلب در موارد زیر دچار اضطراب شدید می شوند:

• ورود به یک مکان تاریک (مانند سینما)
• آماده شدن برای خواب
• دیدن غروب خورشید
• فکر کردن در تاریکی
• تلاش برای خواب شبانه
• خاموش کردن چراغ ها
• تماشای یک فیلم یا برنامه تلویزیونی با صحنه های تاریک

ترس از تاریکی و اختلال در خواب

Nyctophobia اغلب با بی خوابی همراه است، افرادی که مشکل خواب دارند ممکن است دچار ترس از تاریکی شوند و افرادی که از تاریکی می ترسند اغلب در خواب مشکل دارند، یعنی زمانی که چراغ ها را خاموش می کنند یا حتی چشمان خود را می بندند، می توانند دچار اضطراب شدید شوند.

برای جلوگیری از تاریکی، افراد مبتلا به نیکتوفوبیا ممکن است سعی کنند با چراغ روشن بخوابند، اما خوابیدن با چراغ روشن می تواند خواب آرام را بسیار دشوار کند.

خواب کم می تواند باعث خستگی مفرط شود و در مورد کودکان مشکلات خواب در رشد کودک شما اختلال ایجاد می کند و می تواند منجر به مشکلات رفتاری یا یادگیری شود. بنابراین بسیار مهم است حتما برای درمان این فوبیا اقدام کنید.

نحوه تشخیص نیکتوفوبیا

نیکتوفوبیا یا ترس از تاریکی، یک اختلال اضطرابی است که توسط ترس ناشی از تاریکی یا مکان‌های تاریک تشخیص داده می‌شود. برای تشخیص نیکتوفوبیا، روش‌های مختلفی وجود دارد که بهترین روش برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد. در ادامه، چند روش تشخیص نیکتوفوبیا را برایتان آورده ایم:

صحبت با روانشناس

روانشناس می‌تواند با شما در مورد تجربیات قبلی، علائم، ترس‌ها و اضطراب‌هایی که در مواجهه با تاریکی تجربه می‌کنید، صحبت کند. این مصاحبه به روانشناس کمک می‌کند تا دلایل ترس شما را به درستی تشخیص دهد و درمان متناسب با شرایط شما را توصیه کند.

مطالعه خوداندیشی

به کمک خوداندیشی و نوشتن درباره تجربیات شما در مورد تاریکی و ترس و اضطرابی که در آنجا تجربه کرده‌اید، می‌توانید خود را بیشتر بشناسید و علت این اضطراب را بهتر بفهمید. این شیوه می‌تواند به تحلیل خودکارآمدی و روانی شما کمک کند.

آزمون‌های روانشناسی

برخی روانشناسان ممکن است از آزمون‌ها و سنجش‌های روانشناسی استفاده کنند تا از وجود اختلال اضطرابی و نیکتوفوبیا در شما اطمینان حاصل کنند. این آزمون‌ها ممکن است شامل سوال یا تست های فوبیا باشند.

راه های مقابله با ترس از تاریکی

مقابله با ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا می‌تواند به صورت تدریجی و با کمک متخصص انجام شود. در ادامه، چند راهکار برای مقابله با ترس از تاریکی ذکر می‌شود:

مواجه تدرجی (Exposure Therapy): این روش شامل مواجه تدریجی با محیط‌ها یا شرایط تاریک است. برای مثال، ابتدا ممکن است در یک محیط نسبتاً روشن باشید و سپس به تدریج به محیط‌های تاریک‌تر منتقل شوید.

استفاده از روش‌های آرام‌سازی: تمرینات تنفس عمیق، تمرینات مرتبط با ذهن‌آگاهی، و تمرینات مرتبط با آرامش می‌توانند به شما کمک کنند تا در مواجهه با ترس از تاریکی آرام بشوید.

آموزش مهارت‌های مدیریت استرس: یادگیری نحوه مدیریت استرس و اضطراب می‌تواند به شما در مواجهه با ترس از تاریکی کمک کند.

استفاده از روش‌های تفکر مثبت (Cognitive Restructuring): یادگیری نحوه تغییر نگرش‌های منفی و افکار اشتباه درباره تاریکی به افکار مثبت و متعادل می‌تواند مفید باشد.

استفاده از فنون آرام‌سازی مثل مدیتیشن و یوگا: این فنون می‌توانند به شما کمک کنند تا به آرامش و استراحت برسید و اضطراب را کاهش دهید.

استفاده از تکنیک‌های تنظیم هیجان (Emotion Regulation Techniques): یادگیری نحوه مدیریت هیجان‌های ناخواسته می‌تواند در کنترل ترس و اضطراب کمک کند.

مهم است که این روش‌ها تحت نظر یک متخصص به کار گرفته شوند تا بهترین نتیجه را بگیرید. همچنین، تمرین مستمر و صبر در طول فرآیند مقابله با ترس از تاریکی نیز بسیار مهم است.

5 پیامد ترس از تاریکی

رس از تاریکی (نیکتوفوبیا) می‌تواند به عنوان یکی از انواع اضطراب و ترس‌های متداول در کودکان و بزرگسالان به شمار رود. پیامدهای ترس از تاریکی می‌تواند در طول شب و هنگام خوابیدن تاثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلات خواب و استرس برای فرد شود. در زیر چند پیامد احتمالی این ترس را بررسی خواهیم کرد:

مشکلات خواب: افرادی که از تاریکی ترس دارند، ممکن است مشکلاتی در خواب روزانه و شبانه داشته باشند. آن‌ها ممکن است ترس در خوابیدن در تاریکی داشته باشند و از بیدار شدن در تاریکی وحشت کنند.

استرس و اضطراب: ترس از تاریکی می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب در فرد شود. آن‌ها معمولا احساس نگرانی و ترس در تارکی دارند و نمی توانند آرامش خود را به دست آورند.

محدودیت‌های روزمره: ترس از تاریکی می‌تواند باعث بروز محدودیت هایی در کارهای روزمره شود. ممکن است فرد از شرکت در فعالیت‌های شبانه نظیر خروج شبانه، کمپینگ و یا برنامه‌های دیگری که شامل تاریکی هستند، پرهیز کند.

اثرات بر اعتماد به نفس: ترس از تاریکی می‌تواند بر اعتماد به نفس فرد تاثیر بگذارد. فرد ممکن است احساس عدم اطمینان و ترس از خطرهای موجود در تاریکی کند.

اثر بر روابط اجتماعی: افرادی که از تاریکی ترس دارند ممکن است در برخورد با شرایطی که مرتبط با تاریکی هستند، مانند قرار گرفتن در محیط‌های تاریک، از برقراری روابط اجتماعی و شرکت در فعالیت‌های گروهی خودداری کنند.

ترس از تاریکی یا نیکتوفوبیا چگونه درمان می شود؟

چندین روش درمانی متعدد برای این عارضه وجود دارد، این که شما کدام یک از آن ها را انتخاب کنید وابسته به سن، نوع ترس و نظر پزشک متفاوت است.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

تراپی CBT به عنوان یکی از موثرترین روش‌ها برای درمان ترس‌ها و اضطراب‌ها شناخته می‌شود. این نوع تراپی به شما کمک می‌کند تا با باورها و تفکرات منفی مرتبط با تاریکی مقابله کنید و رفتارهای جدیدی را در مواجهه با تاریکی یاد بگیرید.

مواجه درمانی

این روش یکی از روش های درمانی موثر می باشد که برای بسیاری نتیجه بخش است، در طی آن برای مواجه با ترس ممکن است با قرار گیری در محیط شعله کم نور شروع کنید و به تدریج شعله‌ی نور را کاهش دهید تا تاریکی کامل را تحمل کنید.

مصرف دارو

همچنین گاهی وضعیت به نحوی است که استفاده از دارو واجب است، خصوصا اگر ترس از تاریکی موجب شده باشد تا شما نتوانید به درستی بخوابید، در این زمان دارو هایی برای مدریت حال شما تجویز می شوند.

عوارض ترس از تاریکی چیست؟

ترس از تاریکی، به عنوان یکی از انواع اضطرابات، می‌تواند تأثیرات منفی متعددی بر روزمرگی و کیفیت زندگی فرد داشته باشد. برخی از عوارض و اثرات منفی ترس از تاریکی شامل موارد زیر می‌شوند:

اضطراب

ترس از تاریکی می‌تواند اضطراب فراوانی ایجاد کند. افراد ممکن است در مواجهه با تاریکی اضطراب شدیدی تجربه کنند که در نهایت موجب اختلالات روزمرگی می شود.

محدودیت‌های روزمرگی

ترس از تاریکی می‌تواند باعث محدودیت‌های زندگی روزمرگی شود. افراد ممکن است از انجام فعالیت‌های شبانه‌روزی خود منع شوند یا برای اجتناب از تاریکی تغییرات زیادی در روال زندگی‌شان ایجاد کنند.

اجتناب از تجربه‌های جذاب

ترس از تاریکی ممکن است باعث شود تا فرد از تجربه‌هایی مثل سفرهای شبانه یا شرکت در رویدادهای شبانه لذت نبرد.

عوارض جسمی

ترس از تاریکی می‌تواند منجر به عوارض جسمی نظیر مشکلات خواب، افزایش ضربان قلب، تعریق شدید، تنگی نفس و سایر واکنش‌های فیزیولوژیکی شود.

انزوا اجتماعی

افرادی که از تاریکی رنج می‌برند، ممکن است از مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و دوستانه خود اجتناب کنند.

اثرات روانی

ترس از تاریکی می‌تواند بر روان و افکار افراد تأثیر بگذارد، از جمله ایجاد افکار منفی و احساسات ناراحتی.

نتیجه گیری ای سنج

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با ترس از تاریکی و موارد مربوط به آن آشنا کنیم. در آخر این مورد را در نظر داشته باشید که این ترس در دسته فوبیا های خاص قرار دارد و نیاز است که حتما برای درمان اقدام کنید.

امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد، در صورت داشتن هرگونه سوال در این زمینه در بخش نظرات برای ما بیان کنید.

سوالات متداول