کل گرایی در روانشناسی یعنی چه؟

کل گرایی اصطلاحی است که در حیطه علم روان شناسی بررسی می شود؛ رویکرد کل گرایی برای درک رفتار و روان انسان ها استفاده می شود. بر اساس رویکرد کل گرایی ذهن را باید به عنوان یک کل در نظر گرفت و نباید آن را به اجزای کوچک تر تقسیم کنیم. یک عبارت کلیدی در این رویکرد آن است که کل بیش از مجموع اجزای یک چیز است.
بنابراین در این مقاله در مورد کل گرایی در روانشناسی صحبت خواهیم کرد. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

مروری بر مفهوم کل گرایی

کل گرایی رویکردی برای درک رفتار و ذهن انسان به صورت کلی می باشد. در مقابل رویکرد کل گرایی رویکرد جزئی گرایی یا تقلیل گرایی قرار دارد؛ در رویکرد تقلیل گرایی هرچیزی را به کوچکترین جز آن تقسیم می کنند. در رویکرد تقلیل گرایی گفته می شود، ما زمانی قادر به درک کلی از یک چیز هستیم که آن را به اجزای کوچک تر تقسیم کنیم.

از نگاه روانشناسی، دیدگاه کل گرایی بیان می کند که، مهم است که ذهن را به عنوان یک کل در نظر بگیریم و آن را به اجزای کوچک تر تقسیم نکنیم. درست است که هر بخش نقش خود را به درستی و به تنهایی ایفا می کند اما، همه ی این بخش ها به صورت کل و یک پارچه با یک دیگر در ارتباط هستند.

به صورت کلی، کل گرایی بیان می کند، انسان چیزی فراتر از مجموع اجزای خود می باشد. دیدگاه کل گرایی تأکید می کند که، برای درک نحوه تفکر انسان ها، شما باید به جای  تمرکز بر نحوه عملکرد تک تک اجزا به صورت جداگانه  باید به کل رفتار توجه کنید. 

نکته

روانشناسان بر این باورند که، در کل گرایی  بررسی نحوه عملکرد همه بخش ها و ارتباطشان با یکدیگر هم مهم است.

کل گرایی در روانشناسی

کل گرایی به عنوان رویکردی برای درک سیستم ها در روانشناسی و همچنین در علوم دیگر از جمله پزشکی، فلسفه، اکولوژی و اقتصاد استفاده می شود. عبارت کلیدی در این رویکرد این است: " کل بیش از مجموع اجزای یک چیز است."

به عنوان مثال، در حوزه  علم پزشکی و برای درمان یک فرد همه ی جنبه های سلامتی فرد از جمله علائم جسمی، عوامل روانی و تأثیرات اجتماعی مورد بررسی قرار می گیرد.

یکی از دلایلی که توجه به کل یک چیز را مهم می کند، داشتن ویژگی های نوظهور و بدیع است. ویژگی های نو ظهور، ویژگی هایی هستند که در کل یک ساختار وجود دارند اما با مشاهده قطعات جداگانه،  قابل مشاهده نیستند.

به عنوان مثال، مغز انسان را در نظر بگیرید. مغز شامل میلیون ها سلول عصبی می باشد، اما فقط با نگاه کردن به تک تک نورون ها نمی توانید بفهمید که مغز دقیقا چه کاری انجام می دهد.

تنها با یک نگاه جامع به مغز و با نگاهی به نحوه عملکرد همه ی اجزا، می توانید نحوه انتقال پیام های عصبی، نحوه ذخیره خاطرات و نحوه تصمیم گیری را درک کنید.

حتی نگاه به سایر جنبه های مغز مانند، ساختارهای فردی كل فرآیند مغز را به ما نشان نمی دهد. تنها در صورت اتخاذ یک رویکرد کلی تر است که، ما واقعاً قادر به درک نحوه عملکرد همه ی اجزای مغز با یکدیگر هستیم.

 مزایای کل گرایی

 همانند رویکرد تقلیل گرایانه در روانشناسی، کل گرایی هم مزایا و هم معایبی دارد. یکی از مواردی که کل گرایی می تواند به روان شناسان کمک کند، در نظر گرفتن یک تصویر بزرگ و کلی است تا روان شناس بتواند هر چیزی را که جا افتاده و از دیدش پنهان شده، در نظر بگیرد. در مقابل، ممکن است تمرکز زیاد بر کل یک چیز، سبب عدم توجه به جزئیات دقیق و با اهمیت شود.

چند نمونه از مزایای کلیدی کل گرایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• در نظر گرفتن همه ی عوامل در یک کل
•  داشتن دیدی کلی و تصویری گسترده نسبت به موضوع

معایب کل گرایی

درست است که کل گرایی مزایایی دارد اما در کنار مزایای آن معایبی هم برای آن وجود دارد. این معایب عبارت اند از:

•  کلی گرایی تمایل بیشتری به تعمیم دادن دارد که همین موضوع گاهی اوقات می تواند، دقت بر جزئیات را با مشکل مواجه کند.
• کل گرایی ممکن است بیش از حد پیچیده باشد.

چگونه از کل گرایی استفاده کنیم؟

هنگام بررسی سوالات مختلف در علم روانشناسی، روانشناسان ممکن است با در نظر گرفتن شیوه ی همکاری عوامل مختلف و تأثیر متقابل این عوامل بر کل فرد، یک رویکرد جامع اتخاذ کنند.

در کامل ترین و گسترده ترین حالت، کل گرایی به تک تک تأثیراتی که عوامل مختلف ممکن است بر رفتار یا عملکرد داشته باشند، نگاه می کند.

برای مثال، یک روانشناس انسان گرا ممکن است محیط فرد (از جمله محل زندگی و کار)، ارتباطات اجتماعی (شامل دوستان، خانواده و همکاران)، سابقه  و گذشته فرد(شامل تجربیات دوران کودکی و سطح تحصیلات) و سلامت جسمی (از جمله سطح سلامتی و استرس فعلی) را در نظر بگیرد.

هدف از این سطح از تجزیه و تحلیل این است که، بتوان نه تنها نحوه تأثیر هر یک از این متغیرها بر بهزیستی کلی را در نظر گرفت، بلکه نحوه تعامل و تأثیر این عوامل بر یکدیگر را نیز مشاهده کرد.

در موارد در علم روانشناسی، کل گرایی ممکن است کمی متمرکز تر باشد. به عنوان مثال، روانشناسان اجتماعی در تلاش اند که متوجه شوند که گروه ها چگونه و چرا رفتار هایی را از خود نشان می دهند.

گاهی اوقات گروه ها متفاوت تر از افراد واکنش نشان می دهند؛ بنابراین نگاه کلی تر به رفتار گروه به روانشناسان اجازه می دهد تا ویژگی های نو ظهور و بدیع موجود را ارزیابی کنند.

کل گرایی در مقابل جزئی گرایی

برای فهم بهتر کارکرد این دو رویکرد، می توانید به نحوه ی کاربرد این رویکرد ها در مطالعه و درمان یک بیماری روانی توجه کنید. تصور کنید که، دو روانشناس با رویکرد کل گرایی و تقلیل گرایی، تمایل دارند در مورد افسردگی اطلاعات بیشتری کسب کنند:

•  روانشناسی که از رویکرد کلی گرایی برای مطالعه افسردگی استفاده می کند، ممکن است به جای تمرکز بر درک چگونگی تأثیر عوامل مختلف بر افسردگی، عواملی مانند، بررسی الگوهای فکری، روابط اجتماعی و سطوح انتقال دهنده های عصبی، صرفا بر سطح افسردگی فرد متمرکز شود.
• روانشناسی که از رویکرد جزئی گرایانه برای مطالعه ی استفاده می کند، ممکن است به تک تک عوامل خاصی که بر افسردگی تأثیر می گذارند، مانند سطوح انتقال دهنده های عصبی در مغز، نحوه تعاملات و الگوهای فکری و ...  توجه خاص و ویژه ای داشته باشد.

مثال هایی از کل گرایی در روانشناسی

بسیاری از مکاتب روان شناسی بر کل گرایی تمرکز داشته اند؛ من باب مثال می توان به رویکرد های روان شناختی گشتالت، انسان گرایی، اجتماعی اشاره کرد.

در مکتب گشتالت درمانی که ریشه در فرهنگ کلیسایی دارد، رفتار انسان یک کل در نظر گرفته می شود؛ در این رویکرد ذهن انسان و نحوه درک جهان از دیدگاه انسانی با یک رویکرد جامع و کلی ارزیابی می شود.

در مکتب روان شناسی انسان گرایی که نیازها، انگیزه ها، خواسته های انسان با دیدگاه کلی نگاه می شود، همانند آنچه در نظریه نیازها و سلسله مراتب نیازهای مازلو آمده است.

در روان شناسی اجتماعی، انسان در بستر اجتماع و به عنوان عضوی از گروه بررسی می شود؛ این نگاه کل گرایانه به انسان است.

معرفی کتاب درباره کل گرایی

در صورت تمایل به مطالعه کتاب در زمینه کل گرایی پیشنهاد می کنیم کتاب، کل گرایی و کل نگری نوشته منصور متین را مطالعه کنید.
این کتاب جز کتب فلسفی مدرن می باشد و یک بررسی همه جانبه از واقعیت، جامع نگری و کل نگری دارد؛ در این کتاب کل نگری عامل مهمی برای موفقیت در نظر گرفته می شود و به فهم دنیای پیرامون و حل مسئله کمک می کند.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد کل گرایی در روانشناسی صحبت کردیم. جذابیت رویکرد کل گرایی از این رو می باشد که، می تواند تمام عناصر و عواملی که موجب می شود ما همانطور که هستیم باشیم را با هم  ترکیب و مرتبط می کند.

انسان موجودی بی نهایت پیچیده می باشد و کل گرایی توانایی این را دارد که،  به همه عوامل بیرونی و درونی که بر گذشته، حال و آینده ما تأثیر می گذارد، بپردازد. درست است که تقلیل گرایی و کل گرایی دو رویکرد مقابل هم هستند، اما هر دوی این رویکرد ها تاثیر به سزایی در رشد روانشناسی داشته اند.

 آیا مطلب فوق برای شما مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول