تله های زندگیت رو میشناسی؟

تله های زندگیت رو میشناسی؟

تاریخ انتشار: 25 اردیبهشت 1400

با شناخت تله های زندگی، می توانید سلامت خود را افزایش دهید و از یک ذهن آرام برخوردار شوید.

شاید برای شما خیلی پیش آمده باشد، که بدون هیج دلیلی و با اولین دیدار حس بد یا خوبی به شخصی داشته باشید. یا این که نسبت به یک اتفاق بلافاصله قضاوت خاصی داشته باشید.

به هر حال در این پادکست می خواهیم در مورد طرحواره های ذهنی که از آن ها به عنوان تله های زندگی یاد کرده ایم، صحبت کنیم.

تست تله های زندگی

برای انجام تست طرحواره یا تله های زندگی با تفسیر کاملا دقیق، کامل و منحصربه فرد به لینک زیر مراجعه کنید.

تست طرحواره آنلاین

با شناخت طرحواره ها شاید بتوانیم تا حدود زیادی نسبت به دیدگاه ها و نگرش های تان، منعطف تر باشید. چرا که طرحوارها، یادگار دوران کودکی می باشند که همچون عینکی بر روی چشمانمان باقی مانده اند. این طرحواره ها 5 نوع می باشند:

• طرحواره رها شدگی
•  طرحواره بی اعتمادی  
• طرحواره محرومیت هیجانی
•  طرحواره نقص و شرم
•  طرحواره انزوای اجتماعی
• و...

به هر حال، با شناخت طرحوارها و یا تله های زندگی تان، بهتر می توانید از یک رفتار سازگارانه تر برخوردار باشید.

 پس با ما در این پادکست همراه شوید تا به طور خلاصه با تله های زندگی تان آشنا شوید.

متن پادکست:

دوستان و همراهان ای سنج، سلام! با پادکست خوب زی همراه شما هستم که توسط تیم ای سنج تهیه شده است؛ از طریق این ابزار گوشیدنی در هر قسمت در مورد یک موضوع از دیدگاه روانشناختی با شما صحبت می کنیم.
همان طور که از اسم پادکست پیداست، هدف ما نشان دادن راه بهتر زندگی کردنه و اینکه با اصلاحاتی کوچیک در رفتارهای روزمره، تغییرات بزرگی در زندگیمون ایجاد کنیم. در هشتمین قسمت از خوب زی، می خواهیم در مورد طرحواره ها صحبت کنیم و بیشتر بشناسیمشون و بدونیم این سازه های شناختی چه تاثیرات شگرفی بر زندگی ما دارن؛ بعد از شنیدن این قسمت از خوب زی، علت بسیاری از مشکلات در زندگیتون رو پیدا می کنید؛ اما توصیه می کنم، قبل از گوش دادن به این قسمت، تست طرحواره های یانگ رو در وب سایت ای سنج انجام بدید تا وقتی در مورد طرحواره ها صحبت می کنیم، بدونید که در هر کدومش چه وضعیتی وجود داره و یک سری نکات هم هست که در انتها بهشون اشاره می کنیم که بعد از شنیدن این پادکست بهتر رعایت کنین.

طرحواره چیه؟ اگر بخوام خیلی ساده تعریف کنم، طرحواره ها عینک هایی هستند که در دوران کودکی به وسیله تجربیات محیطی، نوع برخورد خانواده اولیه و سبک هیجانیمون در ذهن ما شکل می گیره و در سال های بعدی زندگی ما، اتفاقات محیطی و رفتارهای دیگه رو با این عینک می بینیم.

حال به این فکر کنید که، شاید این عینک پر از خط و خش یا تیره باشه و دید درستی از مسائل به ما نده و اون موقعست که به این عینک می گیم طرحواره های ناسازگار؛ یعنی قالبی از تفکر که باعث عدم ناسازگاری شما با شرایط میشه و مشکلاتی را در مسیر زندگی برای شما به وجود میاره.

حتما براتون پیش اومده که زمان هایی با دیدن فردی بدون اینکه بشناسیمش حس بد یا خوب داریم یا زمان هایی که برای یک مسئله ساده بیش از حد خشمگین می شویم، نسبت به یک داستان قضاوت خاص داشته باشیم، برای برخی مسائل بی دلیل اضطراب بگیریم و این ها چند نمونه از مثال هایی بود که باهاش می تونید مفهوم طرحواره و ناسازگاریش رو درک کنید.طرحواره ها همون نگاه هایی هستند که منجر به هیجانات یا رفتارهایی میشن که دلیلش رو نمی دونیم.
18 طرحواره ناسازگار اولیه داریم که تقریبا همه ی افراد با نسبت های مختلف دارنشون که به این طرحواره ها تله های زندگی هم می گن.

همانطور که از اسمش پیداست اگر تله سطحی باشه میشه به راحتی از آن عبور کرد اما تله ها یا طرحواره های عمیق باعث از بین رفتن سلامت روان، اختلالات شخصیت یا آسیب به خودمون و اطرافیان میشه.

این طرحواره ها در 5 حوزه دسته بندی میشن که هر حوزه شکل گیریش علت هایی در خانواده اولیه داره و در ادامه راجع بهشون صحبت می کنیم.

اما این طرحواره ها چه جوری در ما شکل می گیرند؟

اکثر این قالب های شناختی در سنین کودکی و نوجوانی به وجود میان و رفتارهای والدین در شکل گیری رفتارهای مثبت و منفی بسبار تاثیر گذاره و انسان ها با توجه به محیطی که در آن شکل می گیرن، در موضوعات مختلف طرحواره های مختلفی خواهند داشت.

همچنین کودکان در زمان تولد با یکدیگر متفاوت هستند؛ حتما دیدید نوزادی رو که سخت غذا میخوره، گریه می کنه یا بی قراری داره و در مقابل نوزادی که آروم و خوش خلقه، اینو گفتم که بگم، تفاوت های دوران کودکی به والدین آگاه راهنمایی میده کودکان نیازهای متفاوتی دارند و رفتارهای مشابه کودکان مزیت محسوب نمیشه.

پس سبک هیجانی و خلقی کودک، به اضافه ی محیطی که خانواه براش می سازن و رفتارهاش رو شکل میدن، شکل دهنده طرحواره ها در ذهن کودک هستند. برای مثال کودکی که در محیطی با عشق و ثبات زندگی میکرده در بزرگسالی احساس رها شدگی نخواهد داشت و میتونه به صورت سالم به افراد دل ببنده و حمایت عاطفی دیگران رو حی کنه.
اما والدین بی عاطفه کودکانی رو رشد می دهند که احساس می کنن کسی دوستشون نداره و در این دنیا طرد و رها شدن.

اولین طرحواره ناسازگار از حوزه بریدگی و طرد، رها شدگی است؛ فرد با این طرحواره حس میکنه دیگران نمی توانند نیازهای عاطفی اش را ارضا کنن و تشویقشان کنند. این افراد از لحاظ هیجانی، بی ثباتن و ناگهان خیلی زود بهم می ریزن و زود عصبانی میشن که ریشه اش دقیقا در زمان کودکی و بی توجهی به نیازهاشونه.

طرحواره دوم، بی اعتمادیه؛ این افراد دنیا رو جای ناامنی می ببیند و فکر می کنن دیگران می خواهند به آن ها ضربه بزنند، دروغ گو  و سودجو هستند که این تفکرات علاوه بر اینکه میتونه ریشه اختلالاتی مانند پارانویید باشه منجر به واکنش های پیشگیری در فرد می شود. مثلا من اعتماد نمی کنم که ضربه نخورم.

طرحواره سوم، محرومیت هیجانی است؛ فرد حس میکنه کسی رو در این دنیا برای درک شدن و حمایت شدن نداره و خیلی تنهاست، این افراد هرچی در رابطه محبت ببیند، با کوچک ترین رفتاری که بوی بی محبتی داشته باشه، بهم می ریزن و احساس تنهایی و بی کسی می کنند.

چهارمین طرحواره، نقص و شرم هست؛ احساس اینکه من آدم بی ارزشی هستم و اونقدر زیبا و دوست داشتنی نیستم؛ این احساسات در فرد منجر به خشم و حس سرخوردگی میشه.

طرحواره پنجم، احساس انزوای اجتماعیه؛ احساس اینکه فرد با دیگران متفاوته و به این جامعه و دیگران تعلق نداره که از مقایسه های بیجا و تحقیر کودک شکل می گیره.

حوزه بعدی خود گردانی مختل هست؛ والدینی که بیش از حد از فرزندشون حمایت می کنن یا برعکس اونها رو به حال خودشون رها می کنن در فرزندانشون طرحواره های خودگردانی به معنای مختل شدن استقلال ایجاد می کنند.
این افراد احساس وابستگی بیش از حد یا بی کفایتی در کارهای روزانه دارند و باید به طور دائم، حمایت یک نفر رو در زندگی داشته باشند.

طرحواره وابستگی و بی کفایتی؛ والدین بسیار حمایت گر فرزندانی رو تربیت می کنند که حس می کنن بدون اون ها نمی تونند هیچ کاری رو انجام بدن و این شاید در سنین کودکی ایرادی نداشته باشه اما با افزایش سن باعث درماندگی، وابستگی و بی کفایتی در فرد می شود.

طرحواره بعدی آسیب پذیری است که میتونه نسبت به بیماری ها، هیجانات و سانحه ها باشه؛ ترس از سقوط آسانسور و هواپیما فکر کردن به بیماری ها و ترس از فعال شدن آن ها از عوارض این طرحواره است. این طرحواره در فرد استرس و اضطراب زیادی رو ایجاد میکنه تا جایی که عملکرد فرد رو گاهی اوقات مختل میکنه.

طرحواره خود تحول نیافته؛ افرادی که وابستگی و تعلقات خیلی نزیک خصوصا به والدین دارن که به قیمت از دست رفتن فردیت اون آدم تموم میشه و عموما همسران این افراد خیلی از این مسئله رنج می برند. این افراد موجودیتشون رو وابسته به دیگران تعریف می کنند و این باعث میشه تا حد زیادی در زندگی از اون فرد دنباله روی کنند.

طرحواره نهم شکست است؛ فرد با این طرحواره خودش را کوچیک میدونه و احساس شکست میکنه؛ احساس اینکه من در مقابل هم سن و سالانم دیوانه، بی استعداد و نالایق هستم که عموم این صداها از سنین کم و با توجه به رفتارها و گفتار پدر و مادر شکل می گیره.
توجه توجه! والدینی که شنونده این پادکست هستید و دوستانی که در آینده پدر و مادر خواهید شد، لطفا در انتخاب کلمات برای صحبت کردن با فرزندتان دقت کنید. خیلی از حرف ها که شاید شما به شوخی به فرزندتون میگین میشه صدای ذهنش و شخصیتش رو شکل میده؛ در مکالمه با فرزند دلبندتون از الفاظ معقول و شایسته استفاده کنید.

حوزه بعدی محدودیت های مختل هست؛ افرادی که در خانواده های سهل انگار که خیلی به نیازهای کودک توجهی نداشتند و یا خیلی مهربان و آسان گیر بودند. این افراد به خاطر اینکه در سال های اولیه قوانین منطقی و به جایی رو رعایت نکردن و احترام متقابل نگذاشته اند، در بزرگسالی خویشتن داری کمتری دارن و تعهد پایین تر و اغلب خودخواه، لوس و بی مسئولیت به نظر میرسند.

والدینی که حس برتری رو در کودک تقویت می کنند و بهش همکاری و همدلی با دیگران رو یاد نمی دن که همین باعث میشه فرد در بزرگسالی نسبت به حقوق و احساسات دیگران بی توجه باشه؛ طرحواره های این گروه طرحواره های استحقاقه؛ احساس اینکه من از دیگران یک سر و گردن بالاترم و دیگران باید به خواسته های من احترام بگذارند چون من بیشتر می فهمم.
این افراد کنترل گر هستند و معمولا کمتر با دیگران همدلی می کنند.

طرحواره خویشتن داری ناکافی؛ مشکل در خویشتن داری و تحمل کردن ناکامی ها دارند و این افراد درد یا شکست رو تحمل نمی کنند و واکنش های هیجانی یا تکانشی مانند خشم یا پرخاش دارند، زیاد به خودشون سخت نمی گیرند و به همین دلیل شاید انسجام شخصیتی زیادی نداشته باشند.

حوزه دیگر جهت مندی سمت دیگر آن است، اما والدینی که در کودکی نیازهای کودک خود را سرکوب می کنند و به جای توجه کردن به نیازهای آن ها و فراهم کردن زمینه دستیابی بهشون بیشتر به فکر خودشون و منزلت اجتماعیشون هستند؛ در آینده، بزرگسالی رو تحویل جامعه میدن که به نیازهای خودشون بیشتر از دیگران اهمیت می دهن و برای به دست آوردن تایید دیگران معمولا به خواسته های آن ها تن می دهند.

طرحواره های ناسازگار این گروه، طرحواره اطاعت است؛ این افراد برای اینکه مورد خشم و پس زدن دیگران قرار نگیرن، کنترل خودشون رو به دیگران میسپارن و از دیگران اطاعت افراطی می کنن و بیش از حد، به آن ها توجه می کنند.
حتما شنیدید در مورد افرادی که آروم و سر به زیر بودن اما ناگهان گذاشتن و رفتن، اعتیاد پیدا کردن یا دست به خودکشی زدن و یا طغیان کردن؛ این افراد خشمشون رو بروز نمی دن و همین سبب می شه یک جا و به صورت تکانشی کنترل خشم داشته باشند.

طرحواره ایثار؛ تمرکز افراطی بر نیازهای دیگران و مهم تر دانستن نیازهای آن ها؛ این افراد، اگر به نیازهای خودشون توجه کنند و وقت کافی برای دیگران نگذارند، احساس گناه می کنن و حس می کنن به دیگران آسیب رسوندن.

طرحواره جلب توجه؛ این ها زمانی احساس ارزش می کنند که تایید دیگران رو داشته باشن و انقدر تایید دیگران براشون مهمه، نیازهایی که دارند براشون اهمیت نداره.
فرد با این طرحواره همه تلاشش رو می کنه که دیگران تحسینش کنند؛ حالا یک سری با تیپ و ظاهر و یک سری با مقام و منزلت و اگر این کار رو نکنند، احساس طرد شدگی زیادی دارند.

حوزه گوش به زندگی بیش از حد؛ برخی از والدین، رفتاری سرد و خشن با کودک دارند و فرزندان این خانواده ها، کودکی همراه با خشونت، سخت گیری و خویشتن داری داشتن و همیشه کلی قانون وجود داشته که فرزندان باید رعایت می کردند.
این کودکان سال های اولیه لذت بخشی نداشتند و به جای اینکه در حال شادی و تفریح کردن باشند یاد گرفتند که در حالت گوش به زندگی و ترس به سر ببرند.

حتما دیدید والدینی که در سنین کودکی جلوی فرزندشون دعوا می کنند یا یار کشی می کنند و سعی می کنند والد دیگر رو به اصطلاح از چشم فرزند بندازن، این افراد دید بجه ها رو نسبت به دنیا خراب می کنند و بهشون این دید رو میدن که دنیا جای قشنگی نیست و همیشه باید هوشیار باشن.
طرحواره های ناسازگار این گروه، منفی گرایی و بدبینی هست؛ این افراد یک عینک منفی به چشم دارند و تمام دنیا رو با اون عینک میبینن و جنبه های مثبت زندگی رو دست کم می گیرند و در زندگیشون، استانداردهای بالایی دارند که نرسیدن بهشون باعث احساس شکست در اونها میشه و چرخه منفی بینیشون رو تقویت می کنه.
از اشتباه کردن می ترسند و همیشه مراقب و گوش به زنگ هستن. در کل انقدر که منتظر اتفاقات و رویدادهای تلخ هستند، به دنبال نتایج مثبت نیستند.

طرحواره بازداری هیجانی؛ این افراد، احساسات خودشون رو در روابط نشون نمیدن چون می ترسن طرد بشن؛ احساساتی مانند خوشحالی، برانگیختگی جنسی، محبت و احساسات منفی مانند، خشم و پرخاشگری.
کسانی که این طرحواره رو دارند، بیشتر سعی می کنند با عقلانیت و به دور از هیجان زندگی کنند.

طرحواره معیارهای سرسختانه؛ خانواده هایی که قضاوت گر و عیب جو در دیگران هستند، فرزندانی رو با این طرحواره تربیت می کنند؛این افراد بلند پروازند و سعی می کنند برای جلوگیری از انتقاد، تلاش زیادی داشته باشند. این طرحواره احساس آرامش و خود ارزشمندی رو از فرد میگیره و در طول زمان منجر به عدم رضایت از زندگی میشه.
این افراد بیش از حد کار می کنند و از دیگران هم این انتظار رو دارند و اعتقادات سفت و سخت مذهبی هم دارند. و بقیه رو هم مجبور به انجامش می کنن.

طرحواره آخر تنبیه؛ اعتقاد به اینکه، یه اشتباه شدیدا باید تنبیه بشه و چه من باشم و چه فرد دیگه ای؛ این افراد شرایط رو نادیده می گیرند و همدلی نمی کنند، قضاوتگر هستند و به سختی می توانند از اشتباهات خود یا دیگران بگذرند.

شما به صورت خیلی مختصر با طرحواره ها آشنا شدید؛ پیشنهاد میکنم حتما تست طرحواره های یانگ رو در وب سایتمون به نشانی، www.esanj.ir انجام بدید.

روانشناسان از این آزمون در کلینیک ها برای تشخیص اختلالات و مشکلات استفاده می کنند؛ پس از انجام این تست علاوه بر اینکه متوجه می شوید از هر طرحواره چقدر تاثیر می گیرید، تفسیر خصوصی دریافت می کنید که انحصارا توسط روانشناسان تیم ای سنج تهیه شده.
پس از بررسی دقیق اگر نیاز به درمان وجود داشته باشه، حتما در تفسیر بهش اشاره میشه و در صورتی که طرحواره ناسازگارتون خیلی مشکل ساز نباشه، پیشنهاداتی برای درمانش دریافت می کنید.

همچنین در تفسیر با توجه به طرحواره ها، درصد احتمال ابتلا به اختلالات روان در شما مشخص میشه و متوجه میشید که سال های اولیه زندگی و برخوردها چقدر میتونه بر زندگی ما انسان ها تاثیر گذار باشه.
دوست عزیزم که به این پادکست گوش دادی یا تست رو انجام دادی، حالا نسبت به تله های شخصیتیت آگاهی و می تونی با امید و  تلاش به دنبال رفع این تله ها باشی تا جلوی مشکلات بعدی رو بگیری؛ یادت باشه حال خوب و خوشبختی ساختنیه! پس معمار سرنوشت خودت باش و تاثیر مثبت بر اطرافیان و حتی آینده به جای بگذار.

همراهان عزیر ای سنج، به انتهای این قسمت از پادکست خوب زی رسیدیم، نویسنده این قسمت هم خانم محدثه مختاری از همکاران روانشناس ای سنجه!
دوستان قدیمیمون که میدونن اما برای دوستان جدید: ای سنج مرجع تست های تخصصی روانشناسی به صورت آنلاینه؛ در وب سایت ای سنج، شما به تست های معتبر روانشناسی دسترسی خواهید داشت و بلافاصله پس از اتمام علاوه بر تفسیر و تحلیل کامل تستتون راهکارهایی رو برای بهتر شدن در اون زمینه خاص دریافت می کنید.

امیدوارم که این قسمت براتون مفید بوده باشه؛ تمام قسمت های خوب زی رو می تونید در نرم افزارهای پادکست، ساند کلود و کست باکس و مجله ای سنج بگوشید.
برای اطلاع از سایر تست ها، مطالب مفید علمی روانشناسی و تخفیف ها به اینستاگرام به آدرس  esanj.ir  همراه ما باشید.

در قسمت بعدی عشق و روابط عاشقانه رو می بریم زیر ذره بین روانشناسی و در موردش صحبت می کنیم؛ به قول حضرت مولانا "هرکجا عشق آید و ساکن شود، هرچه ناممکن بود، ممکن می شود".

امیدوارم ناممکن های لذت بخش براتون ممکن بشه و تا قسمت های بعدی، شاد و سلامت و خوب زندگی کنید.

سوالات متداول