چرا بعضی‌ها هیچوقت نمی‌توانند از گذشته عبور کنند؟

گذشته، بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی هر فرد است. خاطرات خوش و ناخوش، تجربیات موفق و شکست‌ها، همه و همه در شکل‌گیری هویت ما نقش دارند. اما چرا برخی افراد به شدت در بند گذشته می‌مانند و نمی‌توانند به آینده نگاه کنند؟

این پرسش، موضوعی پیچیده و چند وجهی است که روانشناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه، هر یک از زاویه خود به آن پرداخته‌اند. در این مقاله از ای سنج سعی خواهیم کرد با بررسی دلایل مختلف، به درک عمیق‌تری از این موضوع دست یابیم و راهکارهایی برای عبور از گذشته ارائه دهیم.

چرا رها کردن گذشته دشوار است؟

تجربیات زندگی به طرق مختلف بر افراد تأثیر می‌گذارد. برخی افراد پس از یک تجربه دشوار به راحتی می‌توانند به راه خود ادامه دهند، در حالی که برخی دیگر متوجه می‌شوند که این تجربیات تأثیر پایداری بر سلامت روان آن‌ها دارد. افرادی که در رها کردن وقایع خاص گذشته مشکل دارند، ممکن است ضربه روحی را تجربه کرده باشند.

تروما نوعی زخم روانی است که می‌تواند در اثر هر تجربه ناراحت کننده‌ای همانند از دست دادن، خطر یا خجالت ایجاد شود. اغلب افراد تروما را با درگیر شدن در یک رویداد خشونت آمیز مرتبط می‌دانند. با این حال، می‌تواند هر کسی را تحت‌تأثیر قرار داده و ناراحتی ناشی از آن هم می‌تواند طرز فکر مردم را تغییر دهد.

برخی افراد نشخوار فکری یا تمایل به فکر کردن بیش از حد در مورد چیزهای مشابه را تجربه می‌کنند. با این حال، نشخوار فکری ممکن است حل مشکلات را دشوارتر کند و در نتیجه مانع از حرکت افراد به جلو شود. افراد همچنین ممکن است به دلایل دیگری در گذشته بمانند.

به عنوان مثال، آن‌ها ممکن است مشتاق تجربیات مثبتی باشند که اکنون به پایان رسیده‌اند یا به دلیل تمایل ناخودآگاه خود به اجتناب از آسیب دیدن در آینده، در مورد رویدادهای گذشته تمرکز کنند.

دلایل ناتوانی در عبور از گذشته

ناتوانی در عبور از گذشته با دلایل متعددی همراه است که در ادامه به معرفی این موارد خواهیم پرداخت:

وابستگی عاطفی به گذشته

• خاطرات خوش: برخی افراد به شدت به خاطرات خوش گذشته وابسته هستند و تلاش می‌کنند تا آن دوران را دوباره زنده نمایند. این وابستگی می‌تواند مانع از لذت بردن از لحظات حال شود.
• تلاش برای جبران گذشته: افراد ممکن است به دلیل اشتباهات گذشته احساس گناه یا شرم کرده و تلاش کنند تا با جبران گذشته، آرامش خاطر پیدا نمایند. این تلاش مداوم می‌تواند آن‌ها را در گذشته حبس کند.

ترس از آینده

• عدم اطمینان: آینده همیشه با ابهام همراه است و ترس از ناشناخته‌ها می‌تواند افراد را به گذشته پناه دهد.
• ترس از تکرار اشتباهات: افرادی که در گذشته تجربه‌های تلخی داشته‌اند، ممکن است از تکرار آن اشتباهات در آینده بترسند و به همین دلیل درجا بزنند.

ضعف در مهارت‌های مقابله با مشکلات

• نداشتن مهارت‌های حل مسئله: برخی افراد به دلیل نداشتن مهارت‌های لازم برای حل مشکلات، نمی‌توانند با چالش‌های زندگی مقابله کنند و به گذشته پناه می‌برند.
• عدم توانایی در مدیریت احساسات: ناتوانی در مدیریت احساساتی همانند غم، خشم و ترس می‌تواند مانع از حرکت به جلو شود.

عوامل روانشناختی

• افسردگی: افسردگی یکی از مهم‌ترین دلایل ماندن در گذشته است. افراد افسرده تمایل دارند به گذشته بازگردند و خاطرات خوش را مرور کنند.
• اضطراب: اضطراب هم می‌تواند مانع از عبور از گذشته شود. افراد مضطرب به دلیل ترس از آینده، نمی‌توانند از گذشته دل بکنند.

عوامل اجتماعی

• فشارهای اجتماعی: فشارهای اجتماعی همانند انتظارات خانواده و دوستان، می‌تواند افراد را به گذشته بازگرداند.
• فرهنگ و باورها: برخی فرهنگ‌ها و باورها، بر ماندن در گذشته تأکید دارند و تغییر را دشوار می‌سازند.

چگونه گذشته را رها کنیم؟

مراحل زیر ممکن است به افراد کمک کند تا از خاطرات ناراحت کننده همانند اشتباهات یا پشیمانی‌های گذشته دوری کنند.

تصمیم بگیرید که رها کنید

اولین قدم برای رها کردن، درک این موضوع است که باید آمادگی کامل برای انجام این کار داشته باشید. این مسئله ممکن است در زمان‌های مختلف برای افراد مختلف اتفاق بیفتد، اما زمانی که فردی این تصمیم را می‌گیرد، می‌تواند قدرت‌بخش باشد.

احساسات خود را بیان نمایید

خاطرات رویدادهای گذشته می‌تواند احساسات پیچیده یا قوی را به همراه داشته باشد. اجازه دادن به خود برای احساس بدون قید و شرط و بدون تلاش برای مبارزه یا اصلاح آن‌ها، گام مهمی در جهت پردازش آنچه اتفاق افتاده، است. انجام این کار ممکن است دشوار باشد، بنابراین احتمال دارد بیان این احساسات در یک مکان امن و با یک دوست قابل اعتماد یا با یک درمانگر به شما کمک کند.

مسئولیت اعمال خود را بر عهده بگیرید

بر عهده گرفتن مسئولیت می‌تواند به افرادی که نسبت به گذشته احساس گناه، خجالت یا شرم دارند، کمک کند. انجام این کار به معنای سرزنش کردن خود نیست، بلکه صرفاً به آنچه اتفاق افتاده است، می‌پردازد. قبول مسئولیت به افراد کمک می‌کند کمتر احساس درماندگی کرده و احساس کنند که اگر بتوانند مسئولیت گذشته را بر عهده بگیرند، می‌توانند همین کار را برای آینده هم انجام دهند.

ذهن آگاهی را تمرین کنید

ذهن آگاهی مهارتی است که افراد را تشویق می‌کند تا بر آنچه در زمان حال اتفاق می‌افتد، تمرکز کنند. انجام این کار می‌تواند به افراد مبتلا به نشخوار فکری کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که هوشیارتر هستند، نشخوار فکری کمتری را تجربه می‌کنند و احتمال بیشتری دارد که نسبت به خود دلسوز باشند. برخی از راه‌های تمرین ذهن آگاهی شامل موارد زیر می‌شود:

• توجه به شادی‌های کوچک همانند طعم یک غذای خوشمزه یا گرمای خورشید روی پوست
• گذراندن زمان در طبیعت هر زمان که ذهن شما درگیر است
• پرداختن به سرگرمی‌های خلاقانه و آگاهانه همانند نقاشی یا نواختن آلات موسیقی
• تمرین مراقبه ذهن آگاهی

راه‌های زیادی برای مدیتیشن وجود دارد. مبتدیانی که مدیتیشن ذهن آگاهی را امتحان می‌کنند، می‌توانند از این موارد استفاده نمایند:

• نشستن در جایی آرام، بدون حواس پرتی
• بستن چشم‌ها و چندین نفس عمیق کشیدن
• تمرکز بر دم و بازدم

این روند مستمر بازگشت به زمان حال، اساس ذهن آگاهی است. برخی ممکن است تجسم افکار خود را در حال شناور کردن مفید بدانند، در حالی که برخی دیگر ممکن است ترجیح دهند عبارتی را تکرار کنند که آن‌ها را به یاد زمان حال می اندازد.

شفقت به خود را تمرین کنید

شفقت به خود شامل رفتار با مهربانی، مراقبت و بخشش است. افراد می‌توانند با تغییر گفتار خود، شفقت به خود را تمرین کنند. این کار شامل توجه به زمانی است که افکار آن‌ها انتقادی می‌شود. یادآوری شفقت به خود می‌تواند راه خوبی برای تمرین این مهارت باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که در گذشته گیر می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانی هستند.

چگونه روابط گذشته را رها کنیم؟

رها کردن روابط می‌تواند دشوار باشد، زیرا انسان‌ها ممکن است وابستگی عمیقی به یکدیگر داشته باشند. علاوه بر نکات فوق، افراد می‌توانند اقدامات دیگری را برای رها کردن یک رابطه انجام دهند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• محدود کردن موقت یا دائمی تماس با افراد گذشته
• کاهش یادآوری آن‌ها همانند بلاک یا آنفالو کردن در رسانه‌های اجتماعی
• تعیین و رعایت مرزها
• صرف زمان برای خودمراقبتی و رشد شخصی

در نظر داشته باشید که فکر کردن به جنبه‌های مثبت جدایی می‌تواند به کاهش احساس از دست دادن کمک کند. به عنوان مثال، پس از پایان یک رابطه، برخی از افراد ممکن است بخواهند اهداف جدیدی همانند مسافرت، گرفتن حیوان خانگی یا یافتن شغل جدید را دنبال کنند.

افرادی که در روابط ناسالم یا آزاردهنده بوده‌اند ممکن است برای رها کردن نیاز به حمایت بیشتری داشته باشند، زیرا آسیب در این افراد شدیدتر خواهد بود. در این روابط معمولاً دلبستگی ناسالم بوده و افراد رفتار آزاردهنده‌ای را تجربه کرده‌اند.

چگونه کینه را کنار بگذاریم؟

احساس خشم حل نشده، خیانت و رنجش در میان کسانی که برای رها کردن رویداد گذشته تلاش می‌کنند، رایج است. خشم و رنجش همچنین می‌تواند در عواقب تروما یا به عنوان یکی از ویژگی های مرتبط با اختلال استرس پس از سانحه رخ دهد. برخی از اقدامات جانبی برای مدیریت این احساس شامل موارد زیر می‌شود:

خشم خود را به روشی مطمئن ابراز کنید

برخی افراد در ابراز خشم دچار تردید می‌شوند. با این حال عصبانیت و پرخاشگری یکسان نیستند. خشم یک احساس و حالت فیزیولوژیکی است و پرخاشگری شامل عمل بر روی آن احساسات است (اغلب به روشی که باعث آسیب می‌شود). ابراز خشم به راحتی امکان پذیر است. به عنوان مثال، افراد می‌توانند روش‌های زیر را امتحان کنند:

• در مورد احساسات خود روی کاغذ بنویسند و سپس آن را دور بیاندازند
• احساسات خود را از طریق هنر، موسیقی یا سایر سرگرمی‌های خلاقانه ابراز کنند
• خود را با ورزش کردن همانند دویدن مشغول کنند

راه بخشش را باز بگذارید

موضوع بخشش در میان افرادی که تجربه تلخی همانند خیانت، بی عدالتی یا سوء استفاده را داشته‌اند، بحث برانگیز است. با این حال، بخشش به معنای چشم پوشی از اقدامات مضر دیگران یا پذیرفتن عذرخواهی آن‌ها نیست. درعوض، بخشش می‌تواند به معنای پذیرش این باشد که اعمال یک فرد مضر بوده و من باید خشم را رها کنم تا به خودم کمک کنم.

بخشیدن دیگران یا بخشیدن خود ممکن است زمان‌بر باشد و شامل پردازش درد عاطفی، درک آنچه باعث آن شده است و فکر کردن در مورد آنچه که برای بخشش نیاز است، می‌شود.

تکنیک بخشیدن کسی که به ما آسیب زده است

بخشش، فرایندی پیچیده و شخصی است که نیازمند زمان، صبر و تلاش است. در اینجا چند تکنیک و راهکار برای بخشیدن کسی که به شما آسیب زده است، ارائه می‌شود:

پذیرش احساسات

• به خودتان اجازه دهید احساسات خود را تجربه کنید: خشم، ناراحتی، غم و اندوه، همگی احساسات طبیعی هستند. آن‌ها را انکار نکنید و به خودتان زمان دهید تا این احساسات را پردازش نمایید.
• احساسات خود را شناسایی کنید: مشخص کنید که دقیقاً چه احساسی دارید و چرا. این کار به شما کمک می‌کند تا بهتر درک کنید که چه چیزی شما را آزار می‌دهد.
• احساسات خود را ابراز کنید: با یک دوست یا مشاور صحبت کنید، احساسات خود را بنویسید یا از طریق هنر یا موسیقی آن‌ها را ابراز کنید.

تغییر دیدگاه

• به جای تمرکز بر آسیب، روی یادگیری تمرکز کنید: از این تجربه چه درس‌هایی می‌توان گرفت؟ چگونه می‌توانید از این تجربه برای رشد و قوی‌تر شدن استفاده کنید؟
• به خودتان یادآوری کنید که بخشش به معنای فراموش کردن یا توجیه کردن رفتار آسیب‌زننده نیست: بخشش به معنای رها کردن خشم و کینه است تا بتوانید به زندگی خود ادامه دهید.
• به خودتان یادآوری کنید که بخشش به نفع شما است: نگه داشتن خشم و کینه فقط به خودتان آسیب می‌زند. بخشش به شما کمک می‌کند تا از بار منفی رها شوید و احساس آرامش و سبکی کنید.
• به دیدگاه فرد مقابل هم فکر کنید: سعی کنید بفهمید چرا آن فرد آن کار را انجام داد. آیا اشتباهی مرتکب شد؟ آیا تحت فشار بود؟ این کار به شما کمک می‌کند تا همدلی بیشتری داشته باشید.

اقدامات عملی

• فاصله بگیرید: اگر لازم است، از فردی که به شما آسیب زده است، فاصله بگیرید. این کار به شما زمان و فضای لازم برای پردازش احساساتتان را می‌دهد.
• مرزها تعیین کنید: مشخص کنید که چه رفتارهایی را از دیگران می‌پذیرید و چه رفتارهایی را نمی‌پذیرید. این کار به شما کمک می‌کند تا از خودتان محافظت کنید.
• به دنبال کمک حرفه‌ای باشید: اگر در بخشش مشکل دارید، از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا احساسات خود را پردازش کنید و راهبردهای مقابله‌ای سالم را یاد بگیرید.
• بر روی خودتان تمرکز کنید: به خودتان اهمیت دهید و به نیازهای خودتان توجه کنید. فعالیت‌هایی را انجام دهید که به شما احساس خوبی می‌دهند.
• به خودتان زمان بدهید: بخشش فرایندی زمان‌بر است. به خودتان فشار نیاورید و به خودتان اجازه دهید با سرعت خودتان پیش بروید.

تمرینات ذهنی

• مدیتیشن و ذهن‌آگاهی: این تمرینات به شما کمک می‌کنند تا آرامش خود را حفظ کنید و احساسات خود را کنترل نمایید.
• تصویرسازی ذهنی: تصور کنید که فردی که به شما آسیب زده است را می‌بخشید. این کار به شما کمک می‌کند تا احساسات مثبت را در خودتان تقویت کنید.
• نوشتن نامه: نامه‌ای به فردی که به شما آسیب زده است بنویسید و احساسات خود را در آن بیان کنید. لازم نیست نامه را ارسال نمایید.

چه زمانی باید به دنبال درمان بود؟

در صورتی که رها کردن گذشته چالش برانگیز باشد و افکار و احساسات منفی برای هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه پیدا کنند، افراد باید به درمانگر مراجعه کنند. انواع مختلفی از درمان وجود دارد که در ادامه به برخی از رایج‌ترین آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد
• درمان شناختی رفتاری
• کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی

سخن پایانی ای سنج درباره عبور کردن از گذشته

عبور از گذشته، فرایندی پیچیده و زمان‌بر است. هر فردی با توجه به شرایط و ویژگی‌های شخصیتی خود، به روشی متفاوت با این موضوع برخورد می‌کند. مهم‌ترین نکته این است که با آگاهی از دلایل ماندن در گذشته و با استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان به تدریج از این چالش عبور کرد. به یاد داشته باشید که شما شایسته یک زندگی شاد و رضایت‌بخش هستید و گذشته نباید مانع از رسیدن شما به این هدف شود.

سوالات متداول