خود کم بینی چیست | نحوه غلبه و مدیریت آن

خود کم بینی، مشکلی است که می‌تواند همه ابعاد زندگی انسان را تحت تاثیر منفی قرار دهد، اگر خود را لایق زندگی شاد نمی‌دانید یا همواره خود را سرزنش بسیاری می‌کنید احتمالا دچار خود کم بینی شده‌اید.

برای دریافت اطلاعات جامع درباره اینکه خود کم بینی چیست و چه علائم، علل و روش‌های درمانی دارد، تا انتهای نوشتار مجله ای سنج با ما همراه باشید تا قدم به قدم، همه ابعاد خود کم بینی را بررسی کنیم.

نوجوانان و جوانان نسبت به سایر گروه‌های سنی بیشتر از خود کم بینی رنج می‌برند.

خود کم بینی چیست؟

خود کم بینی که به آن عقده حقارت هم گفته می‌شود، احساسی عمیق و پایدار از ناکارآمدی، بی‌ارزشی و ناکافی بودن است. این احساس می‌تواند ریشه در تجربیات مختلف دوران کودکی یا بزرگسالی داشته باشد و بر عزت نفس، اعتماد به نفس و روابط فرد با دیگران تاثیر منفی بگذارد.

علائم خود کم بینی

خود کم بینی می‌تواند به بروز مشکلاتی همانند عزت نفس پایین و عدم اتخاذ تصمیم گیری مناسب منجر شود، به همین دلیل باید به نشانه‌های خود کم بینی توجه داشته باشید:

همه چیز باید کامل و بی‌نقص باشد

یکی از نشانه های رایج خود کم بینی این است که فرد احساس کند همه چیز باید کامل و بی نقص باشد. این افراد استانداردهای بسیار بالایی برای خود و دیگران تعیین می‌کنند و به ندرت از عملکرد خود یا دیگران راضی هستند. دلایل این کمال گرایی افراطی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترس از شکست: افراد خود کم بین از اینکه اشتباه کنند یا ناکام شوند، وحشت دارند. آنها معتقدند که اگر کامل و بی نقص نباشند، مورد قضاوت و طرد شدن توسط دیگران قرار می‌گیرند.
• عدم اعتماد به نفس: این افراد به توانایی‌های خود ایمان ندارند و معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند. آنها فکر می‌کنند که فقط در صورتی می‌توانند مورد تأیید و پذیرش قرار بگیرند که همه چیز را به طور کامل و بی نقص انجام دهند.
• تمرکز بر نقاط ضعف: افراد خود کم بین به جای تمرکز بر نقاط قوت و توانایی‌های خود، فقط بر ضعف‌ها و نقص‌هایشان تمرکز می‌کنند. آنها دائماً در حال مقایسه خود با دیگران هستند و به دنبال یافتن ایرادات در خود هستند.
• نیاز به کنترل: افراد خود کم بین نیاز شدیدی به کنترل همه چیز دارند. آنها معتقدند که اگر همه چیز را به طور کامل و بی نقص کنترل کنند، می‌توانند از اشتباه و شکست جلوگیری کنند.

از دیگران دوری می‌کنید

کناره گیری از دیگران یکی از نشانه های رایج خود کم بینی است. افراد خود کم بین به دلیل ترس از قضاوت، طرد شدن و عدم پذیرش توسط دیگران، از اجتماع و روابط دوستانه دوری می کنند. دلایل این کناره گیری می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس بی ارزشی: افراد خود کم بین معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند و لایق دوست داشتن و احترام دیگران نیستند. آنها از اینکه دیگران آنها را بشناسند و نقاط ضعفشان را ببینند، می ترسند.
• ترس از صمیمیت: افراد خود کم بین از ایجاد روابط عمیق و صمیمی با دیگران می ترسند. آنها معتقدند که اگر به دیگران نزدیک شوند، در نهایت آسیب خواهند دید.
• انتظارات منفی از دیگران: افراد خود کم بین انتظار دارند که دیگران آنها را مورد انتقاد قرار داده و قضاوت کنند. آنها معتقدند که هیچ کس آنها را دوست نخواهد داشت و آنها را همانطور که هستند نخواهد پذیرفت.
• ترس از شکست در روابط: افراد خود کم بین از اینکه در روابطشان شکست بخورند، می ترسند. آنها معتقدند که اگر به دیگران نزدیک شوند، در نهایت آنها را ترک خواهند کرد و تنها خواهند ماند.

تصور می کنید با دیگران فرق دارید

احساس متفاوت بودن از دیگران یکی از نشانه های رایج خود کم بینی است. افراد خود کم بین معتقدند که با دیگران متفاوت هستند و به همین دلیل نمی توانند با آنها ارتباط برقرار کنند یا درک شوند. دلایل این احساس متفاوت بودن می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس بی ارزشی: افراد خود کم بین معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند و لایق دوست داشتن و احترام دیگران نیستند. آنها فکر می کنند که با دیگران متفاوت هستند و به همین دلیل نمی توانند در جامعه جایی داشته باشند.
• ترس از قضاوت: افراد خود کم بین از اینکه توسط دیگران مورد قضاوت و طرد شدن قرار گیرند، می ترسند. آنها معتقدند که اگر دیگران آنها را همانطور که هستند بشناسند، آنها را مسخره و تحقیر خواهند کرد.
• نیاز به منحصر به فرد بودن: افراد خود کم بین نیاز شدیدی به منحصر به فرد بودن و خاص بودن دارند. آنها معتقدند که اگر با دیگران شبیه باشند، دیده نخواهند شد و مورد توجه قرار نخواهند گرفت.
• تجربیات دوران کودکی: برخی از افراد خود کم بین در دوران کودکی مورد آزار و اذیت، تبعیض یا طرد شدن قرار گرفته اند. این تجربیات می تواند منجر به این باور شود که آنها با دیگران متفاوت هستند و لایق دوست داشتن و احترام نیستند.

از دیگران انتقاد می‌کنید

انتقاد مداوم از دیگران یکی از نشانه های خود کم بینی است. افراد خود کم بین به جای تمرکز بر نقاط قوت و توانایی های خود، دائماً بر نقاط ضعف و نقص های دیگران تمرکز می کنند و از آنها انتقاد می کنند. دلایل این انتقاد از دیگران می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس بی ارزشی: افراد خود کم بین معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند و لایق دوست داشتن و احترام دیگران نیستند. آنها با انتقاد از دیگران، سعی می کنند احساس خود را بهتر نشان دهند.
• ترس از دیده شدن: افراد خود کم بین از اینکه مورد توجه و قضاوت دیگران قرار گیرند، می ترسند. آنها با انتقاد از دیگران، سعی می کنند توجه را از خود دور کنند.
• حسادت: افراد خود کم بین به موفقیت ها و دستاوردهای دیگران حسادت می کنند. آنها با انتقاد از دیگران، سعی می کنند آنها را پایین بیاورند و خود را برتر نشان دهند.
• نیاز به کنترل: افراد خود کم بین نیاز شدیدی به کنترل همه چیز و همه کس دارند. آنها با انتقاد از دیگران، سعی می کنند آنها را کنترل کنند و مطابق میل خود رفتار کنند.

بسیار حساس هستید

 افراد خود کم بین به شدت به انتقاد، طرد شدن و قضاوت توسط دیگران حساس هستند. دلایل این حساسیت می تواند شامل موارد زیر باشد:

• احساس بی ارزشی: افراد خود کم بین معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند و لایق دوست داشتن و احترام دیگران نیستند. آنها هر گونه انتقاد یا طرد شدن را به عنوان تأییدی بر باورهای خود در نظر می گیرند.
• ترس از شکست: افراد خود کم بین از اینکه اشتباه کنند یا ناکام شوند، وحشت دارند. آنها هر گونه بازخورد منفی را به عنوان نشانه ای از شکست تلقی می کنند.
• نیاز به تأیید: افراد خود کم بین به طور مداوم به دنبال تأیید و پذیرش توسط دیگران هستند. آنها به شدت به نظرات و قضاوت های دیگران اهمیت می دهند.
• کمبود عزت نفس: افراد خود کم بین عزت نفس پایینی دارند و به توانایی های خود ایمان ندارند. آنها معتقدند که به اندازه کافی خوب نیستند و به همین دلیل لیاقت خوشبختی و موفقیت را ندارند.

 عاشق مورد توجه بودن هستید

افرادی که از خود کم بینی رنج می‌برند، احتیاج شدیدی به توجه و تأیید دیگران دارند. آنها برای احساس ارزشمندی، به تحسین و تمجید مداوم از سوی اطرافیان خود نیاز دارند. این نیاز به قدری شدید است که می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی آنها اختلال ایجاد کند. برخی از رفتارهایی که نشان‌دهنده این نشانه هستند عبارتند از:

• جستجوی مداوم تعریف و تمجید: این افراد دائماً به دنبال تأیید دیگران هستند و ممکن است به طور مستقیم از آنها تعریف و تمجید بخواهند.
• خودشیفتگی: آن‌ها ممکن است در مورد دستاوردها و توانایی‌های خود اغراق کنند و به دنبال فرصت‌هایی برای جلب توجه به خود باشند.
• ترس از طرد شدن: آنها از طرد شدن و نادیده گرفته شدن به شدت می‌ترسند و به همین دلیل ممکن است از بیان نظرات و عقاید خود در جمع خودداری کنند.
• حساسیت به انتقاد: هرگونه انتقاد یا بازخوردی منفی را به عنوان حمله شخصی تلقی می‌کنند و به شدت از آن آزرده خاطر می‌شوند.

اشتباهات خود را پنهان می‌کنید

آن‌ها معتقدند که اگر اشتباه خود را آشکار کنند، مورد قضاوت و انتقاد قرار خواهند گرفت و از نظر دیگران بی‌ارزش تلقی می‌شوند. برخی از رفتارهایی که نشان‌دهنده این نشانه هستند عبارتند از:

• دروغ گفتن یا فریب دادن: آنها ممکن است در مورد اشتباهات خود دروغ بگویند یا سعی کنند آنها را به گردن دیگران بیندازند.
• انکار اشتباهات: آنها ممکن است از پذیرش اشتباهات خود خودداری کنند، حتی زمانی که شواهد خلاف آن را نشان می‌دهد.
• سرزنش خود: آنها به جای اینکه از اشتباهات خود درس بگیرند، خود را به خاطر آنها سرزنش می‌کنند.
• ترس از ریسک کردن: آنها از امتحان کردن چیزهای جدید یا به چالش کشیدن خود می‌ترسند، زیرا می‌ترسند که مرتکب اشتباه شوند.
• کمال گرایی: آنها استانداردهای غیرواقعی برای خود تعیین می‌کنند و هرگز از عملکرد خود راضی نیستند.

پنهان کردن اشتباهات می‌تواند پیامدهای منفی متعددی داشته باشد. این کار می‌تواند منجر به اضطراب، استرس و افسردگی شود. همچنین می‌تواند مانع از یادگیری و رشد فرد شود.

ترس از شکست دارید

افرادی که از خود کم بینی رنج می‌برند، ترس شدیدی از شکست دارند. آنها معتقدند که اگر در کاری شکست بخورند، بی‌ارزش و بی‌کفایت هستند. این ترس می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی آنها، از جمله شغل، روابط و تحصیلات، اختلال ایجاد کند. برخی از رفتارهایی که نشان‌دهنده این نشانه هستند عبارتند از:

• اجتناب از چالش‌ها: آنها از انجام کارهایی که ممکن است در آنها شکست بخورند، اجتناب می‌کنند.
• ترس از امتحان کردن چیزهای جدید: آنها از امتحان کردن چیزهای جدید یا به چالش کشیدن خود می‌ترسند، زیرا می‌ترسند که مرتکب اشتباه شوند.
• ترک کردن به محض مواجهه با مشکل: آنها به محض اینکه با مشکلی روبرو می‌شوند، به راحتی تسلیم می‌شوند و تلاش خود را متوقف می‌کنند.
• ترس از قضاوت: آنها از اینکه دیگران آنها را در صورت شکست قضاوت کنند یا مسخره کنند، می‌ترسند.
• تمرکز بر روی نقاط ضعف: آنها به جای تمرکز بر نقاط قوت خود، بر روی نقاط ضعف خود تمرکز می‌کنند.

 احساس عدم احترام از سوی دیگران دارید

افرادی که از خود کم بینی رنج می‌برند، معمولاً احساس می‌کنند که دیگران به آنها احترام نمی‌گذارند. آنها ممکن است احساس کنند که مورد تحقیر، نادیده گرفته شده یا دست کم گرفته شده‌اند. این احساس می‌تواند ناشی از تجربیات واقعی باشد، یا صرفاً بازتابی از باورهای منفی آنها در مورد خودشان باشد. برخی از رفتارهایی که نشان‌دهنده این نشانه هستند عبارتند از:

• حساسیت به انتقاد: هرگونه انتقاد یا بازخوردی منفی را به عنوان حمله شخصی تلقی می‌کنند و به شدت از آن آزرده خاطر می‌شوند.
• ترس از بیان نظرات و عقاید: آنها از بیان نظرات و عقاید خود در جمع خودداری می‌کنند، زیرا می‌ترسند مورد تمسخر یا قضاوت قرار بگیرند.
• پذیرش رفتار نامناسب: آنها به راحتی با رفتار نامناسب دیگران کنار می‌آیند، زیرا احساس می‌کنند که لیاقت احترام بیشتری را ندارند.
• خودداری از کمک خواستن: آنها حتی زمانی که به کمک نیاز دارند، از کمک خواستن از دیگران خودداری می‌کنند، زیرا نمی‌خواهند بار دیگران باشند.
• سرزنش خود: آنها خود را به خاطر کمبود احترام از سوی دیگران سرزنش می‌کنند.

عوامل مؤثر در بروز خود کم بینی

خود کم بینی که به عنوان عزت نفس پایین هم شناخته می شود، یک مشکل روانی رایج است که می تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی فرد داشته باشد. با درک عمیق تر عواملی که به این مشکل دامن می زنند و پیامدهای منفی آن، می توانیم به طور موثرتری با آن مقابله کرده و به افراد در جهت ارتقای عزت نفس خود کمک کنیم. عوامل متعددی می توانند در بروز خود کم بینی نقش داشته باشند، که برخی از آن‌ها عبارتند از:

•  افسردگی همراه با رنج: افرادی که از افسردگی رنج می برند، اغلب با احساسات منفی مانند غم، ناامیدی و بی ارزشی دست و پنجه نرم می‌کنند. این احساسات می توانند منجر به دیدگاه منفی نسبت به خود و توانایی های فرد شوند.
•  احساس شکست: تجربیات مکرر شکست، چه در زمینه تحصیلی، شغلی یا روابط شخصی، می تواند به مرور زمان عزت نفس فرد را از بین ببرد.
• تحقیر شدن: تحقیر، تمسخر و انتقاد مداوم، به خصوص در دوران کودکی، می تواند تصویری منفی از خود در ذهن فرد ایجاد کند و به احساس بی ارزشی و عدم کفایت دامن بزند.
• احساس بی ارزشی: برخی افراد به طور ذاتی مستعد ابتلا به خود کم بینی هستند. این امر می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی، تجربیات دوران کودکی یا ترکیبی از هر دو باشد.

سخن آخر ای سنج درباره خود کم بینی

خود کم بینی یک مشکل رایج است که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. با این حال، با شناخت علل و نشانه‌های خود کم بینی و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان بر این مشکل غلبه کرد. مهم‌ترین نکته، داشتن صبر و پشتکار است. به یاد داشته باشید که شما لایق خوشبختی و موفقیت هستید.

سوالات متداول