روانشناسی نوجوان چیست؟

نوجوانی یکی از دوره های سنی حساس می باشد.روانشناسی نوجوان اختصاص به سلامت روان و نیازهای منحصر به سلامت روان در نوجوانان در بازه ی سنی 10 تا 19 دارد. متخصصان و روان شناسان بسیاری اقدام به ارائه نظریاتی در مورد نوجوانی داشته اند.
در این مقاله در مورد روانشناسی نوجوانی مطالبی را انتشار خواهیم داد. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

روانشناسی و نوجوانی

روانشناسی نوجوان اختصاص به سلامت روان و نیازهای منحصر به سلامت روان در نوجوانان در بازه ی سنی 10 تا 19 دارد. بسیاری از افراد در مورد درمان های سنتی مانند گفتگو درمانی برای بزرگسالان و بازی درمانی برای کودکان در حیطه ی روانشناسی اطلاعاتی دارند.

اما نوجوانان در گروه سنی متمایز از بزرگسالان و کودکان قرار دارند. نوجوانان نه کودک اند و نه بزرگسال؛ بنابراین افراد در این گروه سنی نیازهای منحصر به خود را دارند.

توجه

افرادی که در حوزه ی روانشناسی نوجوان کار می کنند، نیازهای نوجوانی که مغز او رشد بیشتری نسبت به دوره ی کودکی داشته ولی هنوز به دوره بزرگسالی نرسیده است را مورد بررسی قرار می دهند.

تاریخچه ی روانشناسی نوجوانی

اصطلاح و مفهوم نوجوانی، جز مفاهیم و اصطلاحات جدید تلقی می شود؛ این اصطلاح برای اولین بار در ایالت متحده آمریکا در اواخر قرن نوزدهم مورد استفاده قرار گرفت و به رسمیت شناخته شد.

اما در حال حاضر همه ی ما می دانیم که کسب اطلاعات در مورد نوجوانی ممکن است تا اواخر عمر ما هم ادامه داشته باشد، چرا که نوجوانان از نظر رشدی با بزرگسالان کاملا متفاوت هستند.

تحقیقات به طور ویژه ای بیان کرده اند که، مغز در دوره ی نوجوانی به طور ویژه ای تحت تاثیر رشد قرار می گیرد و رفتار و عملکرد در دوره نوجوانی به کل تغییر می کند.

در نتیجه، برخی از روان شناسان معروف و تاثیر گذار نظریه هایی در مورد رشد نوجوانان و نیازهای روانی خاص این گروه سنی ارائه کرده اند.

 ژان پیاژه

ژان پیاژه به عنوان یک روانشناس کودک، رشد روانی کودک و نوجوانان را مطالعه کرد و در نتیجه ی مطالعات خود، بینشی در مورد روانشناسی نوجوانان ارائه داد. به گفته پیاژه، نوجوانان از "مرحله عملیاتی عینی" به "مرحله عملیات صوری" می روند.

در مرحله عملیات عینی، کودکان تفکر منطقی را درک می کنند و می فهمند که دیدگاه آن ها لزوماً تنها دیدگاه موجود نیست و دیگران نیز می توانند نقطه نظراتی داشته باشند.

در مرحله عملیات صوری، درک افکار انتزاعی رشد می یابد و فرد می تواند نمادگرایی را درک کرده و فرضیه هایی درباره جهان پیرامون خود بسازد و این فرضیه ها را آزمایش کند.

با این حال، همه ی افراد قادر به رسیدن به این مرحله نیستند؛ پیاژه بیان کرد که، تنها حدود یک سوم بزرگسالان به طور کامل در مرحله عملیاتی صوری قرار می گیرند.

 اریک اریکسون

اریکسون نیز نظریاتی در مورد رشد دارد و رشد را تا پایان عمر افراد مورد مطالعه قرار داده است.

نظریه ی رشد روانی اجتماعی او دارای 8 مرحله از تولد تا پایان عمر است، اریکسون مراحلی را برای نوجوانی در این نظریه در نظر گرفته است؛ هر فرد با پشت سر گذاشتن هر مرحله و بحران های آن می تواند به مرحله ی بعدی برود.

دوره ی نوجوانی با سه مرحله در نظریه اریکسون هم پوشانی دارد:

 سخت کوشی در برابر حقارت؛  تا حدود 12 سالگی، افراد توانایی خود را برای غلبه بر چالش ها و یادگیری مهارت های جدید می توانند رشد دهند.

 هویت در برابر بی هویتی؛  مرحله هویت در برابر بی هویتی، تقریباً بین سنین 12 تا 18 سالگی رخ می دهد. این مرحله شامل رشد قابل توجه هویت و درک احساسات خود از جمله هویت جنسیتی، گرایش جنسی، گرایش های سیاسی و باورهای مذهبی است.

در این مرحله، بسیاری از نوجوانان شروع به پرسیدن در مورد آنچه که والدینشان به آن ها آموخته اند، می کنند و سوالات مداوم آن ها  باعث ایجاد مشکلاتی در رابطه والدین و فرزندان می شود؛ زیرا نوجوان با پرسیدن این سوالات قصد بیان استقلال خود و مستقل شدن را دارند.

 صمیمیت در برابر انزوا؛ این مرحله از حدود 18 سالگی آغاز می شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا می کند، افراد در این مرحله برای جلوگیری از احساس انزوا روابط صمیمی ای را با دیگران ایجاد می کنند.

ویژگی های دوران نوجوانی

برخی از مهم ترین ویژگی های این دوران، شامل موارد زیر می شود:

رشد عقلی؛ نوجوان قدرت ذهنی فوق العاده ی دارد و می تواند رویا پردازی کند و بر خلاف کودکان دنیای ذهنی و درونی خودش را داشته باشد. رشد عقلی با تفکر انتزاعی همراه است و به نوجوان به درک منطقی قضایا و استدلال علمی کمک می کند.

استقلال فکری؛ در این دوره سنجش و ارزیابی مسائل از زوایای مختلف جای خود را به ساده اندیشی دوران کودکی می دهد. نوجوان در این دوره استقلال فکری به دست می آورد و حتی می تواند از والدین خود انتقاد کند یا دچار تردید های اعتقادی شود.

ابراز وجود؛ نوجوان سعی می کند به ثبات شخصیتی دست پیدا کند و توانایی هایش را به دیگران نشان دهد. و تمایل به مستقل شدن و ابراز وجود دارد و دوست دارد که والدین شخصیت و نظرات او را بپذیرند.

عدم تعادل عاطفی؛ متاسفانه در این دوره شاهد عدم تعادل عاطفی در نوجوانان هستیم؛ بسیاری از نوجوانان قادر به کنترل عواطف و احساسات خود نبوده و نمی توانند خشم خود را کنترل کنند و حتی پس از آرام شدن، احساس پشیمانی می کنند. 

اهمیت روانشناسی نوجوان و والدین

روانشناسی نوجوان اهمیت بسیاری دارد؛ والدین با کمک گرفتن از روانشناس نوجوان می توانند رابطه خوبی با نوجوان خود در این دوره داشته باشند و به فرزند خود در رشد بهتر شخصیت و خودشکوفایی استعدادها کمک کنند. می دانیم که نوجوانی دوره پر از چالش و بحران است و تشدید هرگونه بحران می تواند آینده نوجوان را تحت تاثیر قرار دهد.

هرچه آگاهی والدین از دوره نوجوانی، چالش ها و تغییرات آن بیشتر باشد، مواجهه و عملکرد آن ها در این دوره بهتر خواهد بود. در نتیجه مراجعه به روانشناس نوجوان از سوی والدین اهمیت بسیاری دارد.

وظیفه روانشناس نوجوان چیست؟

یک روان شناس نوجوان با اطلاعات تخصصی که در زمینه دوره نوجوانی دارد، می تواند به والدین و نوجوان در مورد امور مرتبط با نوجوانان مشاوره دهد. او می تواند در مورد بحران های دوره نوجوانی با والدین صحبت کند و نوجوان را از چالش های این دوره آگاه کند.
یک روان شناس نوجوان می تواند پیامدهای اتفاقاتی که ممکن است در این دوره تحت تاثیر همسالان یا محیط رخ دهد را برای نوجوان بازکو کند.
همچنین یک روان شناس نوجوان می تواند به نوجوان و خانواده در حل مشکلات خانوادگی، رفع تنش و استرس، فشار های اجتماعی و ... کمک کند.

رفتارهای نوجوانان

اصولا والدینی که فرزند نوجوان دارند، دائما این سوال را از خود می پرسند که،" از کجا باید بدانم که رفتار های مخصوص سن نوجوانی کدام اند؟"

اگرچه که در دوره نوجوانی، نوجوانان ممکن است به خاطر کسب خودمختاری و استقلال والدین را به چالش بکشند و یا زیر سوال ببرند و سعی بر کنار گذاشتن محدودیت ها داشته باشند و همه ی این کارها را به خاطر فرآیند رو به رشد خود انجام می دهند، اما برای والدین، دانشتن این نکته که آیا نوجوانشان رفتار درستی دارد و آیا رفتار های نوجوانشان متناسب با سن است، همیشه یک چالش بوده است.

والدین ممکن است در برقراری تعادل و ایجاد مرزهای سالم و تقویت روابط مثبت با نوجوانان خود دچار مشکلاتی شوند.

بیشتر بدانید

حداقل آستانه  برای درخواست حمایت بیشتر در نوجوانان وجود ندارد. "رفتار های سرکشانه و عصیان گرانه" می تواند نشانه موضوع باشد که نوجوان به دنبال کمک است اما لزوماً مهارت های ارتباطی خوبی برای درخواست کمک ندارد. روانشناس حاذقی که در حوزه ی نوجوانان مهارت دارد، بسیار می تواند کمک کننده باشد.

تغییرات دوره نوجوانی

نوجوانی دوره تغییر است؛ تغییراتی که ملموس و قابل مشاهده هستند. اولین تغییری که در دوره نوجوانی شاهد آن هستیم، تغییر شکل بدن از حالت کودکانه به حالتی شبیه اندام بزرگسالان می باشد.
نوجوانی با تغییرات شدید وزن، قد، تغییر چهره و اندان ها، به وجود آمدن جوش های صورت، حساسیت های اخلاقی و رفتاری، نوسانات عاطفی و احساسی و غیره همراه است.

درمان در نوجوانان

از آنجایی که مغز نوجوانان متفاوت از مغز بزرگسالان عمل می کند، درمانی که برای نوجوانان ممکن است استفاده شود، شبیه به درمان بزرگسالان نیست. چند نکته وجود دارد که والدین در هنگام درمان نوجوان خود باید آن ها را در نظر بگیرند:

•  برقراری رابطه صمیمی و درست با نوجوان کلید اصلی درمان است؛ نوجوان باید به درمانگر خود اعتماد کامل داشته باشد. 
• حفظ حریم خصوصی نوجوانان در جسات درمان بسیار مهم است؛ اگرچه که شاید والدین نگران و علاقه مند به دانستن گفتگوی میان نوجوان و درمانگر باشند، اما مهم است که حریم خصوصی نوجوانان در جلسات درمانی حفظ شود.
•  درمانگران باید به نکاتی مانند خودکشی و یا خودآزاری در نوجوانان و هر موردی که منجر به آسیب به سلامتی نوجوان می شود، توجه داشته باشند.
• جلسات درمان نوجوانان با بزرگسالان کاملا متفاوت است و هر نکته ای در اتاق درمان در مورد نوجوان باید مورد توجه قرار بگیرد.
• اگر فرزند شما به جلسات روان درمانی تیاز دارد، کاملا طبیعی است و عیبی ندارد؛ قرار نیست که همه چیز تحت کنترل والدین باشد.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد روانشناسی نوجوانی صحبت کردیم. نوجوانان در دوره حساس رشدی به سر می برند و نیاز های آنان متفاوت از نیاز های کودکان و بزرگسالان است.

در این دوره سعی کنید درک درستی از نیاز های آنان داشته باشید و در صورت لزوم و برای مشورت از یک متخصص و روانشناسی که در حوزه ی نوجوانی تبحر دارد، کمک بگیرید.

 آیا شما هم فرزند نوجوان دارید؟ آیا برای رفع نیاز های او به روانشناس نوجوان مراجعه کرده اید؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول