5 نظریه روانشناسی عشق

بنظر شما چرا مردم عاشق می شوند؟ چرا برخی عشق ها بسیار ماندگار و برخی دیگر از عشق ها بسیار زودگذر است؟

روانشناسان و محققان چندین تئوری مختلف درباره عشق را برای توضیح چگونگی شکل گیری و دوام عشق ارائه داده اند و ما در این مقاله قصد داریم شما را با 5 تا از بهترین تئوری های مطرح شده راجع به عشق آگاه سازیم. در باکس زیر می توانید فهرست مطالب را نیز مشاهده فرمایید.

عشق چیست؟

عشق یكی از بنیادی ترین و اساسی ترین هیجانات انسان است. به طور كلی هیجانات، بر اساس کتاب "فهمیدن روانشناسی" كه توسط دون هاکنبری و ساندرا ای هاکنبری نوشته شده است، یک حالت روانشناختی پیچیده هستند که شامل سه مولفه مشخص هستند:

یک تجربه ذهنی

یک پاسخ فیزیولوژیکی

یک واکنش رفتاری یا بیانی

برای مثال زمانی كه در حال خوردن غذای مورد علاقه تان هستید، تجربه ی ذهنی شما خوشمزه بودن آن است و پاسخ فیزیوژیك شما می تواند این باشد كه اشتهایتان بیشتر خواهد شد و در نهایت احتمالا با یك لبخند واكنش رفتاری خودتان را از دوست داشتن غذا نشان می دهید.

درک این موضوع كه چگونه یك فرد عاشق می شود و یا به چه دلیلی عاشق می شود، آسان نیست.

در حقیقت، برای مدت زمانی طولانی، افراد معتقد بودند كه عشق آنقدری مرموز و معنوی است كه علم نمی تواند از عهده ی درك كامل آن بربیاید. در ادامه قصد داریم تا به چهار نظریه اصلی ارائه شده برای توضیح عشق و سایر وابستگی های هیجانی بپردازیم.

پنج نظریه اصلی عشق

دوست داشتن در مقابل عاشق بودن

زیک روبین (Zick Rubin)، روانشناس، اظهار داشت که عشق رمانتیک از سه عنصر تشکیل شده است:

دلبستگی: به معنای نیاز به دریافت مراقبت، تأیید و تماس فیزیکی با شخص دیگر است.

دلسوزی: شامل ارزش گذاشتن به  نیازها و شادی های طرف مقابل به اندازه نیازهای خود است.

صمیمیت: به اشتراك گذاشتن افکار، خواسته ها و احساسات با شخص مقابل گفته می شود.

بسیاری پیش آمده است كه ما از دیگران قدردانی و تحسین زیادی می کنیم و از گذراندن وقت با آن شخص لذت می بریم. ممكن است حتی بخواهیم در كنار او باشیم. اما این لزوماً به عنوان عشق شناخته نمی شود. روبین معتقد بود این موضوع دوست داشتن است.

از طرف دیگر، عشق بسیار عمیق تر، شدیدتر است و شامل میل شدید به صمیمیت و تماس جسمی است. افرادی که "دوست هم هستند "از معاشرت با یکدیگر لذت می برند، در حالی که کسانی که "عاشق یكدیگر هستند"، به اندازه ای كه به نیازهای خودشان اهمیت می دهند نیز به نیاز های یكدیگر اهمیت می دهند.

بر اساس این تعریف، روبین پرسشنامه ای را برای ارزیابی نگرش افراد در مورد دیگران ابداع کرد و دریافت که مفاهیمی كه تعریف كرده است (شامل دوست داشتن و عاشق بودن می شود)، می تواند ماهیت عشق را توضیح دهد.

عشق مهربانانه در مقابل عشق پرشور

طبق گفته روانشناس، الین هاتفیلد و همکارانش، عشق دو نوع اساسی دارد:

عشق مهربانانه: ویژگی عشق مهربانانه احترام متقابل، دلبستگی، محبت و اعتماد است. عشق مهربانانه معمولاً از روی احساس درک متقابل و احترام مشترک نسبت به یکدیگر شکل می گیرد.

افراد با عشق مهربانانه احساس مشتاق بودن نسبت به یکدیگر دارند، اما شدت آن معمولاً آنقدری زیاد نیست كه موجب فشار برای طرفین باشد. این نوع عشق شامل مراقبت عمیق از شخص دیگر، شناخت واقعی فرد دیگر و متعهد بودن به شخص مقابل از در اوقات خوب و بد است.

 عشق پرشور: در این نوع از عشق، احساسات شدید، جذابیت جنسی، اضطراب و محبت دیده می شود. وقتی این احساسات شدید دو طرفه باشد، طرفین احساس آرامش و  رضایت می کنند اما اگر عشق یك طرفه باشد، منجر به احساس یأس و نا امیدی می شود.

روانشناس هاتفیلد معتقد است که عشق پرشور مقطعی است و معمولاً بین 6 تا 30 ماه طول می کشد.

هاتفیلد همچنین پیشنهاد می کند که عشق پرشور در 3 حالت به وجود می آید كه:

انتظارات فرهنگی افراد را به عاشق شدن را ترغیب کند.

فرد مقابل برای شخصبا ایده ها و انتظاراتی كه از عشق ایده آل خود داشته است یكی است.

شخص در حضور شخص مقابل تحریک فیزیولوژیکی فزاینده ای را تجربه کند.

به طور ایده آل، معمولا عشق پرشور به عشق مهربانانه منجر می شود، که ماندگاری آن بسیار بیشتر خواهد بود. همچنین اكثر مردم تمایل به روابطی دارند که عشق مهربانانه همراه با امنیت و مهربانی، با عشق پرشور تركیب شود اما هاتفیلد معتقد است که این امر نادر است.

مدل چرخ رنگی عشق

جان لی روانشناس در کتاب خود به نام رنگ های عشق در سال 1973 سبک های عشق را با چرخ رنگ مقایسه کرد. همانطور که سه رنگ اصلی وجود دارد، لی معتقد بود که سه سبک اصلی عشق وجود دارد. این سه سبک عشق عبارتند از:

 اروس (Eros): اصطلاح اروس از کلمه یونانی به معنای "پرشور" یا "وابسته به عشق شهوانی" است. لی معتقد بود که این نوع عشق هم شامل اشتیاق جسمانی و هم عاطفی می شود.

 لودوس (Ludos): لودوس از واژه یونانی به معنی "بازی" آمده است. این شکل از عشق به صورت بازیگوشی و سرگرم کننده است و لزوما یك رابطه ی جدی نیست. کسانی که این شکل از عشق را در روابط خود دارند، آماده تعهد نیستند و از صمیمیت بیش از حد نیز اجتناب می كنند.

 استورج (Storge): این كلمه از اصطلاح یونانی به معنای "محبت طبیعی" است.

این شکل از عشق اغلب با عشق خانوادگی بین والدین و فرزندان، خواهر و برادرها و اعضای خانواده گسترده نشان داده می شود.

همچنین این نوع عشق می تواند در اثر دوستی هایی ایجاد شود افراد علایق و مسئولیت های خود را به طور تدریجی با یكدیگر به اشتراك می گذارند و به یكدیگر محبت می ورزند.

در ادامه نظریه ی چرخ رنگ، لی پیشنهاد کرد همانطور که می توان رنگ های اصلی را برای ایجاد رنگ های مکمل ترکیب کرد، این سه سبک اصلی عشق را می توان با هم ترکیب کرد و نه سبک عشق ثانویه متفاوت ایجاد کرد. به عنوان مثال، ترکیب دو نوع عشق اروس و لودوس منجر به شیدایی یا عشق وسواسی می شود.

6 مدل عشق نظریه ی لی

همانطور كه گفته شد سه سبک اصلی وجود دارد:

 اروس: دوست داشتن یک فرد ایده آل

 لودوس: عشق به عنوان یک بازی

 استورج: عشق به عنوان دوستی

 سه سبک ثانویه شامل موارد زیر می شود:

 شیدایی (اروس + لودوس): عشق وسواسی

پراگما (لودوس + استورج): عشق واقع بینانه و عملی

 آگاپه (اروس + استورج): عشق فداکارانه    

نظریه مثلثی عشق

رابرت استرنبرگ، روانشناس آمریکایی که به خاطر نظریه هایش در مورد عشق، هوش و خلاقیت شناخته شده است، نظریه ی مثلثی عشق را پیشنهاد داد که نشان می دهد عشق سه عامل دارد:

صمیمیت

شهوت

تعهد

شما می توانید تست مثلث عشق استرنبرگ را انجام دهید و از سبک عشق و میزان علاقه خود و همسرتان آگاه شوید.

ترکیبات مختلف این سه مولفه باعث ایجاد انواع مختلف عشق می شود. به عنوان مثال، ترکیب صمیمیت و تعهد منجر به عشق دلسوزانه می شود، در حالی که ترکیب شهوت و صمیمیت منجر به عشق رمانتیک می شود.

به گفته استرنبرگ، روابطی كه حداقل دو عامل از سه عامل گفته شده را داشته باشند، نسبت به روابطی كه تنها بر یك عامل پایدار هستند، ماندگارتر خواهد بود.

اگر دوست دارید حقایقی درمورد به عشق بدانید، به صفحه مورد نظر مراجعه نمایید.

نکته

استرنبرگ معتقد است كه تركیب سه عامل یعنی صمیمیت، شهوت و تعهد، موجب بوجود آمدن عشق كامل می شوند. همچنین او معتقد بود كه این نوع عشق، شدیدترین و ماندگارترین نوع عشق است اما در عین حال نادرترین نوع عشق است.

جمع بندی ای سنج

عشق مجموعه عواطف و رفتارهایی است که با صمیمیت، شور و تعهد مشخص می شود كه شامل: مراقبت، نزدیکی، محافظت، جاذبه، محبت و اعتماد است و شدت آن می تواند متفاوت باشد و با گذشت زمان تغییر کند.

عشق با طیف وسیعی از احساسات مثبت، از جمله شادی، هیجان، رضایت از زندگی و سرخوشی همراه است، اما همچنین می تواند منجر به احساسات منفی مانند حسادت و استرس شود.

وقتی صحبت از عشق می شود، بعضی از افراد می گویند این یکی از مهم ترین احساسات انسانی است.

با وجود این که عشق یکی از مفهوم هایی است بسیار مورد مطالعه قرار گرفته است، اما هنوز هم نیاز به مطالعه ی بیشتر در این مورد نیاز می شود. به عنوان مثال، محققان بحث می کنند که آیا عشق یک پدیده زیست شناختی است یا فرهنگی؟!

آیا تا به حال عاشق شده اید؟ با خواندن این مقاله توانستید بفهمید که عشق شما از کدام نوع سبک های عشق است؟ نوع سبک عشقتان را برای ما در قالب یک نظر بنویسید.