تفاوت خشم و پرخاشگری چیست؟

خشم و پرخاشگری، احساساتی هستند که به دلیل شباهت نیاز آن‌ها به یکدیگر، یکسان در نظر گرفته می‌شود. خشم و عصبانیت یک حالت طبیعی برای هر انسانی است ولی باید توجه داشت که این احساس، به پرخشاشگری تبدیل نشود.

آیا شما هم در هنگام عصبانیت، فردی پرخاشگر هستید؟ تفاوت خشم و پرخاشگری را به صورت دقیق می‌دانید؟

در این نوشتار به بررسی ابعاد تفاوت خشم و پرخاشگری می‌پردازیم.

خشم و عصبانیت چیست؟

خشم یکی از عواطف اساسی انسان است که می‌تواند نقش مهمی در سلامت روان ایفا کند. این احساس می‌تواند به صورت‌های مختلفی مانند عصبانیت، ناراحتی، کینه و نفرت بروز پیدا کند. خشم می‌تواند به عنوان یک هشدار عمل کند و به ما نشان دهد که چیزی در زندگی ما درست نیست. این احساس می‌تواند به ما انگیزه دهد تا برای تغییر شرایط خود اقدام کنیم.

پرخاشگری چیست؟

پرخاشگری رفتاری است که با هدف آسیب رساندن به شخص دیگر یا نابود کردن دارایی او انجام می‌شود. این رفتار می‌تواند به صورت فیزیکی (مانند کتک زدن) یا کلامی (مانند توهین و ناسزا گفتن) باشد. اگر خشم و عصبانیت انسان، به درستی مدیریت نشود، تبدیل به پرخاشگری خواهد شد.

بررسی تفاوت خشم و پرخاشگری

تفاوت اصلی بین خشم و پرخاشگری در نحوه بروز آن‌ها است. خشم یک احساس درونی و پرخاشگری یک رفتار بیرونی است. همه افراد گاهی اوقات خشم را تجربه می‌کنند، اما ممکن است که پرخاشگر نباشند. پرخاشگری یک انتخاب بوده، در حالی که خشم یک احساس غیرارادی است.

نشانه‌های بروز خشم

این احساس می‌تواند به صورت‌های مختلفی بروز پیدا کند، از جمله:

نشانه‌های فیزیکی

• افزایش ضربان قلب
• افزایش فشار خون
• تعریق
• تنش عضلانی
• لرزش
• سرخ شدن صورت
• گره شدن مشت‌ها
• سردرد
• تهوع

نشانه‌های عاطفی

• تحریک‌پذیری
• عصبانیت
• ناراحتی
• کینه
• نفرت
• احساس ناامیدی
• احساس بی‌عدالتی
• احساس مورد تهدید قرار گرفتن
• میل به آسیب رساندن به خود یا دیگران

نشانه‌های رفتاری

• فریاد زدن
• توهین و ناسزا گفتن
• بحث و جدل
• پرخاشگری فیزیکی
• قهر کردن
• گوشه‌گیری
• انزوا
• خودآزاری
• سوء مصرف مواد

انواع خشم و نحوه ابراز آن

همانطور که متوجه شدیم پرخاشگری یکی از انواع خشم است، البته خشم و عصبانیت به روش‌های دیگری هم خود را بروز می‌دهد که شامل موارد زیر است:

پرخاشگری منفعل

پرخاشگری منفعل نوعی ابراز خشم است که به طور غیرمستقیم و از طریق رفتارهای منفعلانه انجام می‌شود. افراد با پرخاشگری منفعل به جای اینکه خشم خود را به طور مستقیم بیان کنند، آن را از طریق رفتارهایی مانند لجبازی، غر زدن، به تعویق انداختن کارها، قهر کردن، یا رفتارهای سرسختانه ابراز می‌کنند.

طعنه زنی

یکی دیگر از انواع روش‌های بروز خشم، طعنه زدن است، طعنه‌زنی نوعی ابراز خشم کلامی است که به طور غیرمستقیم و از طریق طعنه و کنایه انجام می‌شود. افراد با طعنه‌زنی به جای اینکه خشم خود را به طور مستقیم بیان کنند، آن را از طریق کلمات و جملات کنایه‌آمیز و توهین‌آمیز ابراز می‌کنند.

خشم سرد

این نوع خشم به طور پنهان و غیرمستقیم ابراز می‌شود. افراد با خشم سرد به جای اینکه خشم خود را به طور واضح و مستقیم بیان کنند، آن را از طریق رفتارهایی مانند سکوت مطلق، قهر کردن، یا نگاه‌های سرد و خشمگین ابراز می‌کنند.

عوامل درونی مؤثر در ایجاد پرخاشگری

عوامل متعددی در بروز پرخاشگری نقش دارند که می‌توان آن‌ها را به دو دسته عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم کرد. در این مطلب به عوامل درونی مؤثر در ایجاد پرخاشگری می‌پردازیم:

1.  عوامل ژنتیکی: برخی از افراد به طور ژنتیکی بیشتر مستعد پرخاشگری هستند. این افراد ممکن است دارای سطوح بالایی از هورمون‌های تستوسترون یا سروتونین باشند که می‌توانند بر رفتار پرخاشگرانه تأثیر بگذارند.
2. عوامل عصبی: برخی از مشکلات عصبی، مانند اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یا اختلال طیف اوتیسم (ASD)، می‌توانند خطر پرخاشگری را افزایش دهند. این افراد ممکن است در کنترل تکانه‌ها یا درک احساسات خود مشکل داشته باشند.
3.  عوامل روانی: برخی از مشکلات روانی، مانند اختلال شخصیت مرزی، اختلال دوقطبی، یا اسکیزوفرنی، می‌توانند با پرخاشگری مرتبط باشند. این افراد ممکن است دچار توهم، هذیان، یا نوسانات خلقی باشند که می‌تواند منجر به رفتار پرخاشگرانه شود.
4. سوء مصرف مواد مخدر: سوء مصرف مواد مخدر و الکل می‌تواند منجر به پرخاشگری شود. مواد مخدر و الکل می‌توانند بر قضاوت و تفکر فرد تأثیر بگذارند و احتمال رفتارهای تکانشی و پرخاشگرانه را افزایش دهند.
5. آسیب‌های مغزی: آسیب‌های مغزی، به خصوص در نواحی پیشانی مغز، می‌توانند خطر پرخاشگری را افزایش دهند. این افراد ممکن است در کنترل تکانه‌ها یا حل مشکلات خود مشکل داشته باشند.
6. تجارب دوران کودکی: تجربیات منفی دوران کودکی، مانند مورد آزار و اذیت قرار گرفتن یا غفلت، می‌تواند خطر پرخاشگری در بزرگسالی را افزایش دهد. این افراد ممکن است در اعتماد به دیگران یا در تنظیم احساسات خود مشکل داشته باشند.

عوامل بیرونی ایجاد پرخاشگری

عوامل بیرونی موثر در ایجاد پرخاشگری، شامل موارد زیر است:

1. محیط خانوادگی

• خشونت خانوادگی: کودکانی که در معرض خشونت خانوادگی، مانند کتک زدن یا توهین، قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر پرخاشگری در بزرگسالی هستند.
• عدم نظم و انضباط: کودکانی که در خانواده‌ای با نظم و انضباط نامناسب یا ناکافی بزرگ می‌شوند، ممکن است یاد نگیرند که چگونه خشم خود را به طور سالم مدیریت کنند.
• غفلت: کودکانی که مورد غفلت قرار می‌گیرند و نیازهای عاطفی و جسمی آن‌ها به طور کافی برآورده نمی‌شود، ممکن است به پرخاشگری به عنوان راهی برای جلب توجه روی آورند.

2. محیط اجتماعی

• فشار همسالان: نوجوانانی که در معرض فشار همسالان برای رفتار پرخاشگرانه قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر پرخاشگری هستند.
• معرضیت خشونت: کودکانی که در معرض خشونت در جامعه، مانند بزهکاری یا جنگ، قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر پرخاشگری هستند.
• فقدان فرصت‌ها: نوجوانان و جوانانی که فاقد فرصت‌های آموزشی، شغلی یا تفریحی هستند، ممکن است از پرخاشگری به عنوان راهی برای ابراز نارضایتی خود استفاده کنند.

3. رسانه‌ها

•  خشونت در رسانه‌ها: کودکانی که در معرض خشونت در تلویزیون، فیلم‌ها یا بازی‌های ویدیویی قرار می‌گیرند، بیشتر در معرض خطر پرخاشگری هستند.
• ترویج خشونت: رسانه‌هایی که خشونت را ترویج می‌کنند یا آن را بی‌اهمیت جلوه می‌دهند، می‌توانند به افزایش پرخاشگری در جامعه کمک کنند.

4. عوامل اقتصادی

• فقر: کودکانی که در فقر زندگی می‌کنند، به احتمال زیاد، پرخاشگری بیشتری را تجربه می‌کنند.
• بیکاری: جوانانی که بیکار هستند، بیشتر در معرض خطر پرخاشگری هستند.

5. عوامل فرهنگی

• هنجارهای فرهنگی: برخی از فرهنگ‌ها پرخاشگری را بیشتر از سایر فرهنگ‌ها می‌پذیرند.
• نقش‌های جنسیتی: در برخی از فرهنگ‌ها، از مردان انتظار می‌رود که پرخاشگر باشند.

راه های جلوگیری از پرخاشگری 

پرخاشگری یک رفتار مخرب است که می‌تواند به خود فرد و دیگران آسیب برساند. خوشبختانه راه های مختلفی برای جلوگیری از پرخاشگری فردی وجود دارد که به صورت زیر است:

•  شناسایی علائم هشدار دهنده: اولین قدم برای جلوگیری از پرخاشگری، شناسایی علائم هشدار دهنده خشم خود است. این علائم می‌توانند شامل افزایش ضربان قلب، تعریق، تنش عضلانی، و افکار منفی باشند.
• استفاده از تکنیک‌های آرامش بخش: هنگامی که علائم هشدار دهنده خشم را مشاهده کردید، از تکنیک‌های آرامش بخش مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یا یوگا برای آرام کردن خود استفاده کنید.
• تغییر افکار منفی: افکار منفی می‌توانند خشم را تشدید کنند. سعی کنید افکار منفی خود را با افکار مثبت و واقع بینانه جایگزین کنید.
• ابراز خشم به طور سالم: اگر عصبانی هستید، خشم خود را به طور سالم و بدون توسل به خشونت ابراز کنید. می‌توانید با یک دوست یا اعضای خانواده صحبت کنید، یا احساسات خود را در یک دفترچه یادداشت بنویسید.
• حل مشکلات به طور مسالمت آمیز: یادگیری مهارت‌های حل مسئله می‌تواند به شما کمک کند تا مشکلات خود را با دیگران به طور مسالمت آمیز و بدون توسل به خشونت حل کنید.
• اجتناب از موقعیت‌های تحریک کننده: اگر می‌دانید که موقعیتی خاص می‌تواند شما را عصبانی کند، سعی کنید از آن موقعیت اجتناب کنید.
• در صورت نیاز به دنبال کمک تخصصی باشید: اگر با کنترل خشم خود مشکل دارید، از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید.

تاثیرات مثبت خشم در زندگی

خشم، احساسی که اغلب به عنوان یک احساس منفی و مخرب شناخته می‌شود، در واقع می‌تواند جنبه‌های مثبتی نیز داشته باشد. در حالی که مهم است که خشم را به طور سالم مدیریت کنیم، نادیده گرفتن قدرت بالقوه آن به عنوان ابزاری برای تحول و انگیزه اشتباه است.

جنبه‌های مثبت خشم شامل موارد زیر است:

1.  انگیزه: خشم می‌تواند انگیزه‌ای قدرتمند برای اقدام باشد. هنگامی که احساس عصبانیت می‌کنیم، به احتمال زیاد برای تغییر وضعیت یا رفع بی‌عدالتی تلاش می‌کنیم. این می‌تواند منجر به فعال‌سازی، دفاع از خود یا دیگران و پیگیری اهدافمان شود.
2.  مرزبندی: خشم می‌تواند به ما کمک کند تا مرزهای خود را مشخص کرده و از آنها دفاع کنیم. هنگامی که احساس می‌کنیم مورد تجاوز یا بی‌احترامی قرار می‌گیریم، خشم می‌تواند علامتی باشد که باید از خودمان بایستیم و نیازها و خواسته‌هایمان را قاطعانه بیان کنیم.
3.  قدرت شخصی: خشم می‌تواند حس قدرت و توانمندی در ما ایجاد کند. هنگامی که عصبانی هستیم، ممکن است احساس کنیم که کنترل بیشتری بر زندگی خود داریم و می‌توانیم برای رسیدن به آنچه می‌خواهیم اقدام کنیم.
4. همدلی: خشم می‌تواند به ما کمک کند تا با تجربیات دیگران همدلی بیشتری داشته باشیم. مشاهده بی‌عدالتی یا ظلمی که بر دیگران روا می‌شود، می‌تواند خشم ما را برانگیزد و ما را ترغیب کند تا برای کمک به آنها اقدام کنیم.

سخن نهایی

شناخت احساسات مختلف درونی، بسیار مهم است تا بتوانید به درستی اقدام به مدیریت آن کنید. خشم و پرخاشگری دو احساس و حالتی هستند که شباهت زیادی به یکدیگر دارند، خشم یک احساس طبیعی است ولی پرخاشگری خشمی است که کنترل نشده است.

در این نوشتار به صورت جامه به بررسی تفاوت خشم و پرخاشگری پرداختیم تا در شرایط نامناسب، بتوانید بهترین رفتار را داشته باشید.

سوالات متداول