کارکرد حافظه در مقابل خاطرات

آیا تا به حال در مورد اینکه خاطرات چگونه در ذهن ما ثبت و بازیابی می شوند، تفکر کرده اید؟ در این مقاله قرار است در مورد خاطراتی که سرکوب می شوند و سپس بازیابی می شوند، بحث کوتاهی داشته باشیم

. این مقاله اختصاص به کارکرد حافظه در مقابل خاطرات دارد. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

حافظه و خاطرات

هنوز هم در روانشناسی یک بحث قدیمی در مورد عملکرد حافظه وجود دارد؛ بحث سر این مورد است که آیا خاطراتی که سرکوب شده اند و یا به دست فراموشی سپرده شده اند، می توانند بازیابی شوند؟ و حتی در صورت اینکه بازیابی شوند، این خاطرات دقیق هستند یا نه؟

به نظر می رسد در پاسخ به این سوال یک اختلاف نظر و شکاف عمیقی میان محققان و متخصصان سلامت روان وجود دارد.

طبق یک مطالعه ای که انجام شده است، پزشکان تمایل زیادی به اثبات این موضوع داشتند که، خاطراتی که توسط افراد سرکوب می شوند، در طی یک دوره درمانی می توانند کاملا بازیابی شوند.

در میان عموم مردم هم، اعتقاد بر این است که خاطرات سرکوب شده می توانند، بازیابی شوند. اما به نظر می رسد در زمینه ی کارکرد حافظه تحقیقات بیشتری نیاز است.

حافظه چیست؟

حافظه توانایی ذهن انسان برای رمزگذاری، ذخیره، نگهداری و یادآوری اطلاعات و تجربیات گذشته است. حافظه دارای سه فرآیند مهم است و این سه فرآیند: رمزگذاری، ذخیره سازی و بازیابی می باشد.

آیا تروما و رویداد های آسیب زا به یاد آورده می شوند؟

عموما بیشتر مردم، خاطرات بسیار ناراحت کننده و رویداد های تروماتیک را به خاطر می آورند و گویی هرگز فراموش نمی کنند؛ اما لازم است بدانید که گاهی اوقات آسیب های شدید و سخت هم فراموش می شوند!

دانشمندان به تازگی آغاز به مطالعه در مورد این موضوع کرده اند و سعی دارند چگونگی این موضوع را درک کنند.

درست در زمانی که این فراموشی شدید در مورد خاطرات ناراحت کننده و آسیب زا آغاز می شود، گاهی اوقات یک اختلال تجزیه ای همزمان با آن رخ می دهد؛ برای مثال این اختلالات می توانند شامل، فراموشی تجزیه ای، مسخ شخصیت، مسخ واقعیت و اختلال هویت تجزیه ای و یا تیرگی هوشیاری باشد.

ارتباط میان این اختلالات و تروما در انسان ها در دست تحقیق و بررسی می باشد.

انواع حافظه

پژوهشگرانی به نام ریچارد اتکینسون و ریچارد شیفرین در سال 1968 الگویی را با هدف توضیح ساختار و عملکرد حافظه طراحی کردند. بر اساس این الگو حافظه دارای سه مرحله بوده و به عبارتی دارای سه نوع است:

حافظه حسی؛ اطلاعات به محض دریافت از محیط وارد حافظه حسی که اولین نوع حافظه است، می شوند. اطلاعات برای مدت زمان کوتاهی در این نوع حافظه ثبت می شود و در صورتی که مورد توجه قرار بگیرند، وارد حافظه کوتاه مدت می شوند.

حافظه کوتاه مدت؛ اطلاعاتی که در زمان حال به آن ها فکر می کنیم در حافظه کوتاه مدت یا فعال ثبت می شود. اطلاعات در این حافظه 20 تا 30 ثانیه ذخیره می شوند و در صورتی که توجه زیادی به آن ها شود وارد حافظه بلند مدت می شود.

حافظه بلند مدت؛ اطلاعاتی که وارد حافظه بلند مدت ما می شود، به صورت دائمی در این حافظه ثبت می شود.

خاطرات چه مدت در ذهن می مانند؟

خاطرات، پس از عبور از حافظه حسی و کوتاه مدت وارد حافظه بلند مدت می شوند. خاطرات کوتاه مدت، خاطراتی هستند که در مورد آن ها فکر کرده ایم اما خاطراتی که در حافظه بلند مدت ما ثبت می شوند، ماندگاری زیادی در ذهن دارند و تا سالیان سال به خاطر آورده می شوند. 

چگونگی کار حافظه 

در همین ابتدا باید به شما بگوییم که حافظه مانند یک دستگاه ضبط صوت نمی باشد؛ در مغز تمامی اطلاعات پردازش می شود و پس از پردازش ممکن است به روش های مختلفی در مغز ثبت شوند.

بسیاری از ما ممکن است در مواقع مختلفی، رویداد های آسیب زای خفیفی را تجربه کرده باشیم و با این حال همین رویداد های به ظاهر ناراحتی کمی برای ما به عمل می آورد، در مغز پردازش می شود و ما جزئیات زیادی از آن را به خاطر می آوریم.

دانشمندان در حال مطالعه رابطه بین دو بخش مغز، یعنی آمیگدال و هیپوکامپ هستند، تا در پی آن دلیل این امر را متوجه شوند. طبق مطالعات و نتایج به دست آمده مواردی که در این قسمت ذکر می کنیم، همه ی آن چیزی است که ما در این زمان می دانیم و از آن آگاهیم:

• رویدادهای آسیب زا منجر به تقویت حافظه بلند مدت می شود؛ تجربه تروما یک تجربه رایج برای همه ی ما می باشد و خوب هر فردی ممکن است آن را تجربه کند؛ درک این موضوع که چگونه می توان خاطرات آسیب زا و یا دردناک را فراموش کرد، دشوار است.
•  یک ترومای شدید و آسیب زا ذخیره سازی اطلاعات در حافظه را می تواند با مشکل مواجه کند؛ و این اتفاق درست به گونه ای می افتد که به جای ذخیره خاطرات به عنوان یک خاطره، خاطرات به عنوان یک احساس و یا حس در حافظه ثبت می شوند.
• طبق تحقیقات بیان شده است که، یک خاطره ممکن است سه تا چهار روز طول بکشد تا در حافظه ی بلند مدت ثبت شود. در حال حاضر محرک های حسی می توانند باعث ظاهر شدن مواردی که فراموش شده اند شود؛ دلیل این اتفاق هم این است که موارد فراموش شده در ذهن، از طریق فرآیندی به نام «حافظه، یادگیری و رفتار وابسته به حالت» با محرک های حسی ارتباط برقرار می کنند. 
• خاطرات غلطی از یک رویداد آسیب زا اما خفیف در آزمایشگاه ایجاد شد؛ ولی طبق تحقیقات هنوز مشخص نشده است که این خاطرات چگونه در ذهن و حافظه تاثیر می گذارند. طبق مطالعات انجام شده، افرادی که با یک رویداد آسیب زای شدید زندگی می کنند، ممکن است، این رویداد ها را فراموش کنند؛ خاطرات تروماتیک ممکن است بعد ها به اشکال متفاوت دوباره در زندگی تکرار شود؛ این اشکال ممکن است شامل عواطف و احساساتی باشد که گاها در ذهن مانند یک فلش بک رخ داده و خاطرات را مرور کرده و به عبارت دیگر خاطرات را احیا می کند.
• این موارد به تدریج یک پارچه تر شده و شکل یک دست تری به خود می گیرد و شبیه خاطره دیگری می شود.

علل فراموشی خاطرات

خاطرات به دلایل متفاوتی ممکن است فراموش شوند؛ برخی از علل فراموشی خاطرات شامل موارد زیر می شود:

• استرس بیش از اندازه
• تجربه افسردگی
• سو مصرف الکل و مصرف برخی داروها
• مصرف داروهای بیهوشی
• برهم خوردن تعادل هورمونی در دوران بارداری
• کمبود ویتامین ب 12
• نارسایی کبد و کلیه
• و...

بحث در مورد خاطراتی که بازیابی می شوند

اما آیا واقعا خاطراتی که بازیابی می شوند، درست هستند؟ این بحث همیشه وجود داشته است. برخی درمانگران که با افرادی که دارای خاطراتی از رویداد های شدید و آسیب زا هستند، کار می کنند، بیان کرده اند که، این خاطرات بازیابی شده درست هستند چرا که با احساسات شدید همراه می شوند.

برخی دیگر از درمانگران هم بیان کرده اند که خاطراتی که توسط بیمارانشان بیان می شود، ممکن است درست نباشد. برای مثال خاطره ای از بریدن سر ممکن است درست نباشد.

در این میان هم برخی از گروه‌ ها مدعی شده اند که،  درمانگران به نوعی در حال «کاشت خاطرات» یا ایجاد خاطرات نادرست در بیماران آسیب ‌پذیر تر با بیان اینکه آن ها قربانی آزار و اذیت هستند، حتی در زمانی که هیچ سوء استفاده‌ای رخ نداده‌ است، می باشند!

توجه

در صورتی که در طی جلسات درمانی احساس کردید که درمانگر ممکن است خاطره ای را که شما درست نمی دانید را به شما القا کند، این موضوع را گزارش دهید، چرا که این کار غیر اخلاقی می باشد.  همچنین، توجه داشته باشید که، ارائه یک خاطره تروماتیک شدید در یک محیط آزمایشگاهی کاملا غیر اخلاقی بوده و درست نیست.

برخی تحقیقات نشان داده اند که، خاطرات نادرستی از یک ترومای خفیف می تواند در آزمایشگاه هم ایجاد شود. در یک مطالعه، پیشنهاداتی مبنی بر گم شدن کودکان در یک مرکز خرید ارائه شد.

بسیاری از کودکان به این  نتیجه رسیدند که این خاطره در آنان درست است و واقعا رخ داده و در مرکز خرید گم شده اند در حالی که اینگونه نبوده است.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد کارکرد حافظه در مقابل خاطرات صحبت کردیم. در تحقیقات روانشناسی همیشه بحث مهمی در مورد اینکه آیا خاطرات سرکوب شده پس از بازیابی درست هستند یا خیر، مطرح بوده است.

درست است که در این زمینه تحقیقات خوبی صورت گرفته است، اما برای درک بیشتر این موضوع لزوم تحقیقات بیشتر در این زمینه به نظر می رسد.

 آیا مطلب فوق برای شما مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول