مزاج شناسی چیست؟ چگونه سنجیده می شود؟

قطعاً شما هم تا به حال در مورد مزاج یا طبع افراد چیزهایی شنیده اید، اینکه افراد دارای چه طبعی هستند و بر اساس مزاج خود چه ویژگی هایی دارند.

مزاج را می توان عملکرد سیستم های درونی بدن دانست و یا نتیجه ی فعل و انفعلات درونی اعضای بدن تعریف کرد. مزاج در واقع نوعی ترکیب مرکب است و در نتیجه ی ارتباطات اعضای بدن با یکدیگر به وجود می آید. مزاج  افراد می تواند با گذشت زمان تغییر کند و عوض شود.

بنابراین در این مقاله در مورد مزاج و انواع تست مزاج شناسی مطالبی را انتشار خواهیم داد. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

تاریخچه ی مزاج شناسی

موارد مربوط به مزاج و طبع افراد در علمی به نام مزاج شناسی یا طبع شناسی مورد بررسی قرار می گیرد. اگر در مورد تاریخچه ی بررسی مزاج بخواهیم اطلاعاتی به شما دهیم، باید بگوییم، بررسی مزاج و موارد مربوط به آن به زمان بقراط و تحقیقات او در این زمینه بر می گردد.

خوب در همین ابتدا باید به شما بگویم که بقراط پدر علم پزشکی می باشد. در همان زمان های دور و قدیم بقراط نظریه ای را بر مبنای مزاج ها مطرح کرد. نظریه ی بقراط بیشتر یک نظریه ی مربوط به شخصیت و صفات است.

علاوه بر نظریه ی بقراط در مورد شخصیت و نظریاتی که او در مورد علم پزشکی داشته است، نظریه ی معروفی در مورد عناصر در این جهان خاکی هم داشته است. بقراط بر این باور بود که این دنیا از چهار عنصر اساسی ساخته شده است؛ این چهار عنصر عبارت اند از:

•  آب
•  باد
•  خاک
•  آتش

البته لازم به ذکر است که در یک کتاب قدیمی در حوزه ی پزشکی به نام ذخیره ی خوارزمشاهی در مورد عناصر چهارگانه هستی و ترکیب این عناصر در بدن مطالبی ذکر شده است.

پیش از بقراط نیز فردی به نام امپدوکلس در مورد این عناصر چهار گانه در جهان نظریاتی را بیان کرده بود. شاید بتوان گفت که نظریه ی بقراط در مورد جهان، یکی از پایه های مهم برای نظریه ی مزاج و یا همان نظریه شخصیت او می باشد.

بیشتر بدانید

بقراط جز اولین نظریه پردازان شخصیت بوده است.

علاوه بر نظریه ی شخصیت بقراط، او افراد را بر اساس تیپ شخصیتی به دو دسته کلی تقسیم کرده است. دسته ی اول افرادی هستند که کوتاه قد و چاق می باشند و دسته ی دوم افراد بلند قد و لاغر. بقراط با این دسته بندی ها، توانست مبنایی برای تیپ شناسی در آینده هم ایجاد کند.

مزاج چیست؟

ریشه ی بیان اصطلاح مزاج به زمان های دور و زمان یونان و روم باستان بر می گردد. عده ای مزاج را مساوی با واژه ای به نام طبع هم می دانند. مزاج را می توان عملکرد سیستم های درونی بدن دانست و یا نتیجه ی فعل و انفعلات درونی اعضای بدن تعریف کرد.

مزاج در واقع نوعی ترکیب مرکب است و در نتیجه ی ارتباطات اعضای بدن با یکدیگر به وجود می آید. مزاج  افراد می تواند با گذشت زمان تغییر کند و عوض شود. اما به طور کلی مزاج افراد می تواند تحت تاثیر موارد مختلفی مانند موارد زیر قرار بگیرد:

•  محل زندگی
•  ویژگی شخصیتی
•  طبیعت
•  مصرف غذاهای متعدد
•  و ...

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

علم مزاج شناسی چیست؟

علم مزاج شناسی علمی است که به بررسی مزاج، تعیین ویژگی های جسمانی و روانی افراد به جهت تشخیص بیماری ها و درمان آن ها می پردازد. در علم مزاج شناسی به اصلاح سبک زندگی و تغییر سبک تغذیه پرداخته می شود و غذاهایی که خوردن آن ها مشکل ساز است، از لیست رژیم غذایی فرد حذف می شود.
در علم مزاج شناسی دو دسته مزاج ذاتی و مزاج ناشی از بیماری مورد بررسی قرار می گیرد.

روش های مزاج شناسی

برای مزاج شناسی از روش های مختلفی همچون بررسی موها، بررسی وضعیت خواب، بررسی رنگ پوست و وضعیت بدن، لمس بدن و غیره استفاده می شود.

آیا طبع و مزاج هم معنا هستند؟ 

اصولا این دو واژه اغلب در کنار دیگر استفاده می شوند و حتی ممکن است به جای یک دیگر هم به کار بروند.

اما در واقع این دو کلمه معنای متفاوتی از یک دیگر دارند. اگر به ریشه ی واژه ی طبع توجه کرده باشید، متوجه خواهید شد که طبع مربوط به طبیعت بدن است و چیزی است که از بدو تولد در افراد وجود دارد و به نوعی زمینه زیستی دارد. طبع افراد و یا طبیعت ذاتی بدن آن ها قابل تغییر نمی باشد.

اما بالعکس افراد می توانند مزاج خود را تغییر دهند؛ اما تغییر مزاج چگونه ممکن است؟ با تغییر غذاهایی که در طول روز مصرف می شوند، می توان در مزاج افراد تغییراتی ایجاد کرد.

همچنین اگر فرد به واسطه ی طبع بدنی اش  بیمار شود، احتمالا نمی توان این بیماری ها را سر سری گرفت و یا از روند رو به رشد آن جلوگیری کرد، اما بالعکس اگر فردی به واسطه ی مزاج خودش، دچار بیماری شود، احتمالا با تغییر عادات غذایی و سبک زندگی می تواند تا حد بسیاری روند بیماری خودش را کنترل کرده و حتی متوقف کند.

علاوه بر همه ی این موارد، اگر فردی به طور کامل از بدن خودش و مزاج قالب در بدنش آگاهی و اطلاعات داشته باشد، به راحتی می تواند به یک سطح تعادل در بدن خودش برسد. این برقراری ارتباط فقط در مورد شناخت مزاج صدق می کند و اصولا با شناخت طبع نمی توان کاری برای برقراری تعادل در بدن انجام داد.  

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

خلط چیست؟

یکی از اصطلاحاتی که به کرات در هنگام استفاده از واژه هایی مانند مزاج و یا طبع مورد استفاده قرار می گیرد، خلط می باشد.

برای توضیح خلط باید بگوییم: زمانی که غذایی را صرف می کنیم، این غذا پس از وارد شدن به معده و طی کردن مراحل هضم به عضو دیگری مانند کبد می رود؛ کبد هم چهار نوع مایع و یا خلط مختلف را می سازد. که این چهار مایع دارای ویژگی های زیر می باشد:

•  گرم و تر
•  گرم و خشک
•  سرد و خشک
•  سرد و تر

به ترتیب این چهار خلط به نام های خلط دم، صفرا، سودا و بلغم شناخته می شود. گفته شده است که خلط سودا در طحال ذخیره می شود و خلط صفرا در صفرا. خلط بغمی و دموی هم در خون و غدد لنفاوی و... در گردش می باشد.

انواع مزاج

و اما در این قسمت در مورد نظریه ی مزاج که توسط بقراط ذکر شده است، مطالبی را برای شما بیان خواهیم کرد و انواع مزاج را بر اساس این نظریه توضیح خواهیم داد.

بقراط که در ابتدا بر این باور بود که جهان از چهار عنصر تشکیل شده است و این چهار عنصر در بدن هر انسانی وجود دارد، چهار مزاج کلی برای انسان ها در نظر گرفت و بر این باور بود که هر یک از ما از این چهار نوع مزاج یک مزاج قالب داریم. این چهار مزاج عبارت اند از:

•  سودایی
•  صفرایی
•  بلغمی
• دموی

بدین صورت که گفته می شود، فلان شخص سودایی مزاج است و یا فرد دیگر بلغمی مزاج می باشد.

در میان عناصر چهارگانه در جهان، همان طور که خودتان هم قطعا می دانید، آب خاصیت تر بودن دارد و در بدن مزاج بلغم حکایت گر رطوبت در بدن است. آتش که از خود گرما می دهد، نشان گر مزاج صفرا می باشد، خاک خشک است و با مزاج سودا در بدن در ارتباط است و در نهایت دموی ها یا خونی مزاج ها با باد در ارتباط می باشند.

جالب است بدانید تا قرن ها بعد از بیان این نظریه افراد فکر می کردند که انسان ها فقط دارای همین چهار ویژگی شخصیتی هستند، اما رفته رفته با بیان و ارائه نظریات جدید از دانشمندان و صاحب نظران علمی دیگر، ویژگی ها و تیپ های شخصیتی دیگری هم برای انسان ها در نظر گرفته و بیان شد.

در جهان هستی هر آفریده و موجودی دارای مزاج است، مثلا حیوانات، گیاهان، فصل ها، مزه ها، سن، جنسیت، عضو بدن، ساعات شبانه روز و مکان ها و ...

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

برای مثال به شرح مزاج فصل ها در این قسمت می پردازیم:

•  بهار دارای رطوبت و گرماست، دموی مزاج برای بهار کاربرد دارد. 
• تابستان گرما و خشکی دارد، همه ی ما در تابستان زیاد تشنه می شویم، تابستان صفرا مزاج است.
•  پاییز خشکی و سرما دارد ؛ نشانه ی آن خشکی پوست بدن است. پس می توان گفت که پاییز به مزاج سودا نزدیک است. 
• زمستان هم فصل سرما است و رطوبت دارد. در زمستان ممکن است زیاد سرما بخوریم؛ زمستان به مزاج بلغم شبیه است. 
• و یا می توان گفت که، دریا سرد و تر است و یا خشکی ها گرم و خشک و یا کوه ها خشک و سرد.

روش های مزاج شناسی

برای مزاج شناسی از روش های مختلفی همچون بررسی موها، بررسی وضعیت خواب، بررسی رنگ پوست و وضعیت بدن، لمس بدن و غیره استفاده می شود.

از کجا بفهمیم مزاج ما چیست؟

شناخت مزاج کار چندان سختی نیست؛ برای شناخت مزاج خود می توانید از یک پزشک طب سنتی کمک بگیرید یا با مطالعه این مقاله و دیگر مقالات مشابه و بررسی و تطبیق ویژگی های هر مزاج، مزاج خود را شناسایی کنید. تست های مزاج شناسی هم به شما در شناخت بهتر مزاج کمک می کند.

ویژگی جسمی و اخلاقی هر مزاج 

در ادامه به بررسی ویژگی های جسمانی و اخلاقی هر کدام از مزاج ها می پردازیم:

ویژگی افراد دارای مزاج صفراوی چیست؟

ویژگی ظاهری

•  افرادی قد بلند ولی درشت اندام می باشند.
•  این افراد موهایی پر پشت و ضخیم و تیره دارند. 

ویژگی شخصیتی و رفتاری

•   این افراد، پر از شور و شوق و انرژی می باشند. 
• گفته می شود این افراد خیلی زود از کوره در می روند و عصبانی می شوند. 
• اغلب اوقات تشنه هستند و عطش دارند. 
• این افراد خیلی زود با دیگران صمیمی می شوند. 
• این افراد خونگرم می باشند. 
• خواب کمی دارند.
•  علاقه به خوردن غذاهایی ترش و سر دارند.
•  این افراد خوش بین هستند.
•  رفتار های پیش بینی ناپذیر دارند.
•  این افراد برون گرایانی بدون ثبات هستند.

غذاهای مناسب مزاج صفراوی

غذاهایی با طبع خنک برای افراد صفراوی مزاج مناسب است؛ عرق کاسنی یا عرق شاه تره دو نوشیدنی مناسب برای این افراد است. همچنین خوردن غذاها و میوه هایی مانند، کاهو، کیوی، آلو بخارا، آلوچه، اسفناج، لیمو ترش، نارنج، پرتقال، نان جو، آش، هندوانه، کدو خورشتی، سوپ، اسفناج  برای این افراد خوب است.

ویژگی افراد دارای مزاج دموی چیست؟

ویژگی ظاهری

•  بدنی عضلانی رگ هایی برجسته
•  موهای پرپشتی دارند.

ویژگی های شخصیتی و رفتاری

•  این افراد، خیلی صبور و آرام می باشند.
•  این افراد دارای جسارت ذاتی هستند.
•  این افراد به هوای سرد تمایل بیشتری دارند.
•  این افراد در هنگام غذا خوش اشتها هستند.
•  این افراد خوش بیان هستند.
•  این افراد دیدگاهی آسان گیرانه نسبت به مسائل مختلف دارند.
•  این افراد برون گرا هستند و ثبات رفتاری خوبی دارند.
•  این افراد ممکن است دارای فشار خون باشند و بیشتر از دیگران به بیماری های قلبی و گرفتگی رگ های عروقی مبتلا شوند.
•  این افراد غذای شیرین یا ترش را بیشتر دوست دارند.

غذاهای مناسب مزاج دموی

مصرف میوه جات و سبزیجات تازه، مسهل های گیاهی مانند: خاکشیر، اسفرزه، تخم مرو، بارهنگ، بالنگو، تخم ریحان، سوپ یا آش جو، نان جو، روزانه ۶ لیوان آب خنک (نیم ساعت بعد از غذا و ۲ساعت و نیم بعد از غذا) به این افراد پیشنهاد می شود.
همچنین، خیس شده ی برگ زرد آلو، هلو، انجیر و آلو بخارا بهترین خوراکی برای این افراد است.

زرشک، خیار، سالاد فصل قبل تز عدت، حبوبات و غلات به مقدار کم، انواع توت، کدو خورشتی برای این افراد خوب است.

ویژگی افراد دارای مزاج بلغمی چیست؟

ویژگی های ظاهری

•  این افراد دارای اضافه وزن می باشند و وزن آن ها خارج از محدوده ی نرمال می باشد. 
• این افراد موهایی با تارهای نازک دارند. 
• رنگ پوست این افراد مایل به سفیدی است.

ویژگی های شخصیتی و رفتاری

•  به نسبت خواب زیادی دارند. 
• این افراد دیر به دیر عصبانی می شوند.
•  شور و انرژی این افراد کم است. 
• این افراد تمایل به مصرف غذا های شیرین و پر از ادویه دارند.
•  اعتدال گرا و میانه رو هستند. 
• متفکر هستند. 
• درون گرایانی با ثبات هستند.

غذاهای مناسب مزاج بلغمی

انواع آش و سوپ، ادویه، غذاهای کبابی، عسل، خرمای خشک، انبه، به، توت، سیب، انجیر، کشمش، مویز، جوانه گندم، کرفس، دمنوش دارچین، دمنوش به لیمو برای این افراد خوب است.

ویژگی افراد دارای مزاج سودایی چیست؟

ویژگی ظاهری

•  هیکلی لاغر و باریک دارند. 
• رنگ پوستی تیره دارند.
•  موهای این افراد نازک است.

ویژگی شخصیتی و رفتاری

• این افراد کم می خوابند. 
• علاقه مند به سرما نیستند. 
• این افراد به نظم اهمیت زیادی می دهند.
•  در مورد هرچیز تامل و فکر می کنند.
•  اصولا افرادی خونسرد هستند. 
• درون گرای بی ثبات می باشند.
•  تمایل به مصرف غذاهای شیرین دارند.
•  این افراد صبور و تودار هستند.
•  تمایل به تنهایی دارند.

غذاهای مناسب مزاج سودایی

مصرف برنج با شوید یا زیره، سبزیجات گرم مانند نعناع، ریحان، ترخون، مرزه، جعفری، ساقه کرفس، دارچین، زنجبیل، زعفران، بذرهای ملین همچون تخم شربتی، جوانه گندم در سالاد یا سوپ، روغن زیتون و... برای افراد سودایی مزاج خوب است.

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

مزاج شناسی در فصول

افراد باید در فصول مختلف سال، بر اساس مزاجی که دارند عمل کنند تا کمتر درگیر بیماری شوند؛ بر اساس دیدگاه علمای طب ایرانی، هر فصلی از سال دارای مزاج خاصی است و بر این اساس، افراد ملزم به رعایت برخی نکات برای حفظ سلامتی و پیشگیری از بروز بیماری و به حداقل رساندن بیماری ها هستند.

• بهار از نظر دما، گرم، سرد، مرطوب و خشک و معتدل است اما به گرمای ملایم و مرطوب گرایش دارد، پس بهار گرم و مرطوب است. این فصل بهترین فصل برای خون است و خون را به سطح پوست آورده، رنگ صورت را قرمز تر می کند اما مثل هوای تابستان فرسایشی نیست.
  بیماری های مزمن یا کهنه در این فصل تحریک می شوند و ممکن است دوباره بروز پیدا کنند؛ از این رو ممکن است بیماران مبتلا به مالیخولیا در این دوره بدتر شوند؛ حجامت، استفاده از مسهل و دفع فضولات، انجام ورزش، به اندازه غذا خوردن، نوشیدن مایعات سرد می تواند به افراد کمک کند.
  افرادی که در زمستان زیاد غذا می خورند و کمتر ورزش می کنند، به احتمال بیشتری در این فصل مریض می شوند.

• مزاج فصل تابستان، گرم و خشک است و این مسئله می تواند به تضعیف بدن منجر شود. این فصل صفرا را زیاد می کند و از مزاج دموی و بلغمی می کاهد پس این دو مزاج در این فصل باید غذای سرد و مرطوب بیشتری بخورند. تابستان فصل مناسب افراد مسن، بلغمی مزاج و افرادی که مزاج مرطوب دارند، می باشد. در تابستان رطوبت کمتر شده و سردی اصلاح می شود.

  برخلاف زمستان در این فصل باید غذاهای سبک و معتدل خورد چون گرما به سطح بدن می رسد و بدن از درون سرد است و هضم غذا ممکن است ضعیف تر اتفاق بیوفتد. تابستان فصل استراحت بیشتر، ورزش کمتر و غذای کمتر است. تشدید علائم گرما و خشکی در افرادی که مزاج گرم و خشک دارند و در سنین جوانانی هستند، در این فصل بیشتر می شود. توجه کنید، در این فصل از ملین های قوی استفاده نشود و غذاهای ترش بیشتر مصرف شود.

  پاییز مزاجی سرد و خشک دارد و آفتاب پاییزی هوا را به خشکی می برد. در این فصل از خوردن غذاهایی که مزاج سرد دارند، آب سرد و دوش گرفتن با آب سرد باید خودداری شود. خوابیدن در جای سرد، در این فصل ممنوع است!

• در فصل پاییز، با شکم پر نخوابید؛ از گرمای ظهر و سرمای صبح خودداری کنید و از شب سر خود را از سرما بپوشانید. میوه های فصل را در این فصل بخورید و توجه داشته باشید که فضولات نباید در این فصل در بدن انباشته شوند.
  بیماری های پوستی مانند اگزما و ترک خوردن لب در این فصل به اوج خودش می رسد و افزایش افسردگی در این فصل شایع است. در این فصل بهتر است غذاهای گرم و مرطوب مانند گوشت گوسفند یا بادام مصرف شود.

• زمستان مزاج سرد و مرطوب دارد و این فصل زمینه را برای تشدید بیماری های بلغمی فراهم می کند و اصلا به همین علت است که افراد بالای 50 سال در این فصل بیشتر مریض می شوند. این فصل نقطه مقابل فصل تابستان است و روند تغذیه نیز باید بر خلاف تابستان باشد.

  در فصل زمستان غذاهایی را بخورید که تامین کننده گرما باشند و از مصرف مواد غذایی کم ارزش پرهیز کنید. در زمستان به دلیل سردی هوا، بدن باید تحرک بیشتری داشته باشد و غذای زیادی مصرف شود. حتی اگر در مناطق جنوبی زندگی می کنید باز باید در این فصل ورزش کنید و غذای مناسب بخورید.
  در این فصل از خوردن سبزیجاتی مانند کاسنی خودداری کنید و به جای آن کلم، گل کلم، چغندر و کرفس را جایگزین کنید. در فصل زمستان گرمای داخلی بدن بیشتر بوده و بنابراین هضم غذا آسان تر است پس مهم است که غذای با کیفیت مصرف کنید.

مزاج شناسی اعضای بدن

پزشکان طب سنتی، برای اعضای بدن هم مزاج در نظر گرفته اند؛ مثلا پوست در میان انواع اعضای بدن، متعادل ترین طبع را دارد؛ مزاج برخی اعضای بدن شامل موارد زیر می شود:

اندام دارای مزاج گرم:

• قلب
• کبد
• ریه
• گوشت
• عضله
• طحال
• کلیه
• رگ

اندام دارای مزاج سرد:

• چربی
• مو
• استخوان
• غضروف
• رباط
• عصب
• غشا
• نخاع مغز

اندام دارای مزاج تر:

• خون
• چربی
• مغز
• نخاع
• پستان
• تخمدان
• عضله و پوست
• بافت لنفاوی

اندام دارای مزاج خشک:

• رباط
• غشا
• شریان
• استخوان
• مو
• غضروف
•  قلب

مزاج شناسی از روی زبان

آیا می دانستید از روی رنگ زبان هم می توان اطلاعات کلی در مورد مزاج، وضعیت خون، تعادل اخلاط و غیره به دست آورد؟

رنگ طبیعی و سالم زبان، صورتی است؛ اگر زبان صورتی نباشد، نشان دهنده مشکل در بدن فرد است، بنابراین وضعیت فرد باید بررسی شود:

زبان سفید یا رنگ پریده؛ نشان دهنده زیاد بودن خلط بلغمی در جریان خون است و اگر با علائم دیگر همراه شود نشان دهنده کم خونی یا کمبود خون است.

زبان قرمز: نشان دهنده گرمای زیاد بدن است؛ اگر کل زبان قرمز باشد یک مشکل سیستمیک در بدن وجود دارد و اگر فقط قسمتی از زبان قرمز باشد، یعنی بخشی از بدن دچار مشکل است. قرمز روشن بودن زبان به معنی گرمای افراطی و بیش از حد و تیره بودن آن نشان دهنده تب است. اگر زبان قرمز و متورم باشد نشان دهنده ازدیاد خون است.

زبان قهوه ای؛ نشان دهنده صفرای سیاه یا اضافه سودا در جریان خون است.

زبان زرد؛ نشان دهنده بیماری یرقان یا باقی مانده صفرا در خون و برگشت آن به سمت خون است.

زبان بنفش؛ نشان دهنده راکد ماندن خون است. اگر رنگ زبان بنفش متمایل به قرمز باشد یعنی فرد دچار رکود خون است و اگر بنفش روشن باشد نشان دهنده رکود نیروی حیات بدن است.

مزاج درمانی و تبدیل هر یک از مزاج ها به یک دیگر

متخصصان حوزه طب سنتی ایرانی، بر این باورند میزان ورزش و تحرک بدنی، تغذیه درست، خواب کافی و به اندازه، دفع مواد زائد از بدن، میزان توانایی فرد در مدیریت استرس و آب و هوای منطقه ای که فرد در آن زندگی می کند، می تواند بر مزاج و تغییر مزاج فرد تاثیر بگذارد.

کنترل فرد بر برخی عوامل در تغییر مزاج بیشتر و در برخی موارد کمتر است؛ مثلا فرد با مدیریت استرس می تواند مزاج را در حالت تعادل نگه دارد اما آیا می تواند شرایط آب و هوای محل زندگی اش را هم تغییر دهد؟ البته که برخی راهکارها می تواند به فرد در جهت عملکرد متناسب با مزاجش کمک کند.

وقتی مزاج خود را خوب بشناسیم، خیلی راحت می توانیم مزاجمان را تغییر دهیم یا متوجه علائم تغییر مزاج در خود بشویم. در بسیاری از مواقع با به کار بردن چند راهکار ساده می توان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.
به این مثال ساده توجه کنید؛ همه ی ما ساعات طولانی در روز را مشغول استفاده از تلفن همراه هستیم، همین استفاده بیش از اندازه از تلفن همراه می تواند منجر به ایجاد علائم خشکی در مغز شود و فرد را دچار بی خوابی یا اضطراب کند.
پس با تغییر و رعایت عوامل مرتبط با سبک زندگی به راحتی می توان مزاج خود را اصلاح کرد یا در آن تغییراتی را به وجود آورد و احساس سلامتی بیشتری داشت.

یک نکته مهم دیگر را به خاطر بسپارید؛ حالات روحی که تجربه می کنید، بویی که استشمام می کنید، رنگی که در اتاق خواب یا محیط خانه به کار می برید و خیلی از موارد دیگر می تواند بر مزاج شما تاثیر بگذارد.

طبع هر یک از مواد غذایی و غذاهای مناسب هر مزاج

غذاهایی که ما می خوریم در کبد تغییر می کنند و فعل و انفعلاتی بر روی آن ها صورت می گیرد و در نهایت به چهار شکل، ترکیبی قرمز متمایل به زرد به نام صفرا که به هضم بهتر غذا کمک می کند، ترکیب سرخ رنگ به نام دم یا خلط که حامل اکسیژن و مواد غذایی است، ترکیب قرمز کمرنگ که بلغم نام دارد و به تشکیل بافت عصبی و سلول مغزی کمک می کند و ترکیب قرمز تیره که سودا نام دارد و اشتها را تحریک کرده و به تشکیل بافت استخوانی کمک می کند، تبدیل خواهد شد.

اگر تعادل هر کدام از این اخلاط در بدن بهم بخورد، مشکلات آغاز خواهد شد و بیماری و درد به سراغ فرد خواهد آمد. با شناسایی مزاج و خوردن غذاهای مرتبط با مزاج خود می توانیم از بروز بسیاری از بیماری ها جلوگیری کنیم.

به عنوان مثال، کاهو طبع سرد و تر دارد و به عبارتی بلغم زا است و زمانی که کاهو می خوریم بلغم خون افزایش پیدا می کند، برنج سرد و خشک است و باعث افزایش سودا می شود. انگور که گرم و تر است، خون ساز است یا زنجبیل طبع گرم و خشک دارد و صفرای خون را زیاد می کند.

بنابراین، فردی که طبع گرم صفراوی یا دموی دارد بهتر است غذاهای خنک و سر بخورد یا فردی که طبع سرد بلغمی یا سوداوی دارد بهتر است غذاهای گرم مصرف کند.

تاثیر مزاج بر ازدواج

مزاج بر ازدواج و روابط میان همسران تاثیر دارد. به عنوان مثال، یک زن با مزاج دموی و مردی با همین مزاج ویژگی هایی همچون سلطه جویی و اقتدار طلبی خواهند داشت یا یک مرد و زنی که هر دو مزاج صفراوی دارند، ممکن است خیلی زود عصبانی شوند یا رفتارهای عجولانه از خود نشان دهند.

گفته شده است که زنان سودایی مزاج، ریسک پذیری کمتری دارند، محتاط تر هستند و رفتار های وسواسی بیشتری از خود نشان می دهند و یا زنان بلغمی، زنانی آرام، صبور و مطیع هستند.

شناخت مزاج همسر می تواند به شما در شناخت ویژگی های اخلاقی همسر، بهبود روابط زناشویی و تعاملات میان فردی، پخت غذای مناسب و ... کمک کند.

تاثیر هر مزاج بر احساس گرما و سرما

مزاج بر واکنش افراد در مقابل گرما و سرما اثر می گذارد؛ بلغمی ها در فصل سرمایه نیاز به گرمای شدید دارند، صفراوی ها در همه ی فصل ها دمای بدنشان بالا است و احساس گرما می کنند، دموی ها در فصول گرم احساس گرما و در فصول سرد، سرمایی هستند و باید لباس گرم بپوشند و در نهایت سودایی ها فقط در فصل های سرد سال به لباس گرم نیاز دارند.

تاثیر مزاج بر دوران بارداری و مراقبت های آن

مزاج بر روند بارداری هم تاثیر دارد؛ گرمای بیش از اندازه رحم باعث از بین رفتن نطفه و سرمای بیش از اندازه آن بر فرآیند تخمک گذاری و باروری تاثیر می گذارد. تغذیه مناسب قبل از بارداری به تعادل رحم کمک می کند.

از طرف دیگر، غذاهایی که مادر قبل از تصمیم به بارداری مصرف می کند می تواند بر تعیین جنسیت جنین نقش داشته باشد.

متخصصان طب سنتی می گویند، غذاهای گرم و مقوی در پسر شدن جنین و غذاهای با طبع سرد به دختر شدن جنین کمک می کند.

کنترل مزاج از طریق ورزش

• ورزش مناسب برای مزاج دموی؛ ورزش هایی که به تناسب اندام، چابکی و بهبود مقاومت کمک می کنند؛ مانند: رقص، ایروبیک، تمرین با وزنه

   

• ورزش های مناسب برای مزاج بلغمی؛ ورزش هایی که به افزایش استقامت و حفظ وزن و تناسب اندام کمک می کند؛ مانند: دویدن، ایروبیک

   

• ورزش مناسب مزاج سوداوی؛ ورزش هایی که به حفظ تعادل، چابکی و هماهنگی بدنی کمک می کند؛ مانند: پیلاتس، یوگا، دوچرخه سواری

   

• ورزش های مناسب مزاج صفراوی؛ ورزش هایی که به گرم کردن بدن کمک می کند و از استرس و تنش کم می کند؛ مانند: شنا، کوه نوردی و پیاده روی.

آیا مزاج روی سکس تاثیر دارد؟

بله؛ مزاج می تواند بر نحوه خوابیدن، معاقشه و رابطه جنسی تاثیر بگذارد. به عنوان نمونه:

• افرادی که مزاج دموی دارند به رابطه جنسی علاقه مندند و تحریک آن ها در زمان کم ممکن است؛ آن ها خواهان همراهی همسر خود بوده و دوست ندارند نه بشوند.
• مزاج بلغمی در رابطه جنسی مهربان است؛ آن ها تمایل دارند که همسرشان از آن ها درخواست رابطه کند و تمایلی به رهبری رابطه ندارند؛ آن ها همیشه آماده برقراری رابطه جنسی با همسر هستند.
• سوداوی مزاج ها، شریک جنسی خوبی هستند اما کمتر پیش می آید که خواسته خود را به زبان بیاورند. آن ها به هنگام برقراری رابطه اشتیاق زیادی از خود نشان می دهند و دوست دارند که بفهمند همسرشان به چه چیزی علاقه مند است. زنان سوداوی در سکس رمانتیک و مهربان هستند.
• صفراوی مزاج ها به نیاز همسر خود در رابطه توجه می کنند و سعی بر یادگیری چیزهایی دارند که همسرشان از آن ها لذت می برد.؛ زنان صفراوی مزاج، خواسته ها و نیاز خود را به راحتی بیان می کنند و به خواسته های همسر خود در رابطه توجه دارند.

آیا مزاج شناسی علمی است؟

برخلاف عقیده برخی از افراد که مزاج شناسی را علمی نمی دانند باید بگوییم که مزاج شناسی علمی است و می تواند بر شخصیت تاثیر بگذارد. بر اساس نظر متخصصان، ژن بر مزاج تاثیر دارد و مزاج شناسی علمی است.

تست مزاج شناسی

شاید حالا که این مطالب را خوانده اید، علاقه مند باشید در مورد مزاج خود اطلاعات بیشتری کسب کنید و یا بخواهید بدانید که مزاج قالب بدن شما چیست.

اگر علاقه مند هستید که در این باره اطلاعاتی به دست بیاورید، می توانید از برخی تست ها در این زمینه استفاده کنید. زمانی که در مورد انواع تست های مزاج شناسی در مرورگر خود جستجو کنید، احتمالا تست های بسیاری را پیدا خواهید کرد که به صورت آنلاین برای ارزیابی مزاج به شما معرفی می شوند.

اما تست هایی هم وجود دارند که بر مبنای ویژگی های روانشناختی هستند و دارای اعتبار و پایایی قابل قبولی می باشند. این تست ها شامل موارد زیر می شوند:

 تست مزاج شناسی آیزنک

این آزمون در ابتدا در سال 1967 ساخته شد و برای ارزیابی شخصیت مورد استفاده قرار گرفت. با گذشت زمان بررسی مزاج ها هم به این تست اضافه شد و این آزمون بر اساس ویژگی های شخصیتی قادر به ارزیابی مزاج در افراد شد.

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

این تست بر پایه ی چهار مزاجی که توسط بقراط بیان شده است، طراحی و ساخته شده است.

به طور کلی برای پاسخ دادن به سوالات این تست که 90 عدد می باشد، به پانزده تا بیست دقیقه زمان نیاز است. این تست علاوه بر تاکید بر انواع مزاج بر اساس تئوری ذکر شده توسط آیزنگ می باشد. این تست می تواند برای افراد بالای 16 سال مناسب باشد. از این تست می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

•  شناخت شخصیت
•  ویژگی های شخصیتی
•  اطلاعاتی در مورد تحصیلات
•  اطلاعاتی برای داشتن شغل

این تست کدام مولفه ها را مورد ارزیابی قرار می دهد؟

•  این تست رفتار هایی که شامل پرخاشگری، لجبازی، تکانشگری، عدم همدلی و غیره می شوند را در قالب ویژگی روان نژندی  مورد ارزیابی قرار می دهد. 
• مولفه روان رنجوری  و ویژگی های شخصیتی
•  عامل دروغ گویی
•  عامل برون گرایی 

نکته

 این تست در کشور ایران مورد ارزیابی و اعتبار یابی قرار گرفته است و روایی و پایایی آن تایید شده است.

آزمون مزاج شناسی آیورودا

آیورودا یک نظام دیگر برای بررسی مزاج در افراد است. این نظام بر این باور است که 5 عنصر اساسی وجود دارد و این نظام فضا را به عناصر اصلی اضافه کرده است.

یکی از نسخه های آزمون مزاج شناسی بر اساس آیورودا دارای 38 سوال است و موارد و ویژگی های مختلفی را مورد ارزیابی قرار می دهد. لازم است بدانید که این آزمون از سه بخش مختلف تشکیل شده است.

این آزمون هم یکی از آزمون های خوب برای ارزیابی  مزاج بر اساس نظام آیورودا می باشد.

انتقاد به مزاج شناسی

با پیشرفت علم پزشکی و ارائه ی نظریات علمی، بسیاری از پزشکان و دانشمندان علم مربوط به مزاج را مورد نقد قرار داده و به کلی آن را رد کرده اند. مثلا شاید بارها از بزرگان خانواده شنیده باشید که برای رفع سردی نبات بخورید چرا که نبات مزاجی گرم دارد، این توصیه شاید در عمل کارساز باشد اما توسط پزشکان به کلی رد شده است.

پزشکان بر این باورند که نه تنها مزاج شناسی بر پایه ی علم نیست بلکه هر علمی که بر مبنای طب سنتی هم می باشد، پذیرفته شده نیست. پزشکان از باور رایج در مورد  مزاج و طبیعت بدن در افراد و عامه ی مردم به عنوان یک سندروم یاد کرده و آن را سندروم فرهنگی می نامند.

چند باور رایج در مورد مزاج و بیماری ها در عامه ی مردم وجود دارد، برخی از این باور ها شامل موارد زیر است:

• افرادی که دچار بیماری رماتیسم می شوند، بلغم در قسمت پای آنان رخنه کرده است.
•  اگر هر شب کابوس و خواب بد می بینیم، بدین معناست که سودا بیش از اندازه در سر وجود دارد.
•  اینکه جهان از چهار عنصر تشکیل شده است
•  و ...

این موارد مختلف فقط بخشی از باور های رایج در مورد مزاج در میان عامه ی مردم است. پزشکان هیچ پایه و اساس علمی برای این باور ها پیدا نکرده اند، بنابراین این باور ها را تایید نمی کنند.

زمان مراجع به پزشک متخصص طب سنتی

در صورت بروز هرگونه بیماری یا نقص عملکرد جسمانی بدنی می توانید به پزشکان عمومی یا متخصص طب سنتی مراجعه کنید. متخصصان طب سنتی با بررسی وضعیت شما می توانند برنامه غذایی یا سبک زندگی شما را اصلاح کرده و سلامت شما را تضمین کنند.

اگر علاقمند هستید که بیشتر درباره خودتان کسب کنید و به آگاهی زیادی از ویژگی های شخصیتیتان برسید، می توانید انواع تست های شخصیت شناسی را انجام دهید.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد مزاج و تست های مزاج شناسی صحبت کردیم. درست است که مزاج شناسی در علم پزشکی به تایید نرسیده است و پزشکان بر این باورند که پایه و اساس علمی برای این قضیه وجود ندارد، اما در طب سنتی و بسیاری از مردم مزاج شناسی و دانستن در مورد طبع کاملا پذیرفته شده می باشد و افراد زیادی به توصیه ها بر اساس این علم عمل می کنند.

به هرحال شناخت مزاج و طبع بدن برای کسانی که به آن باور دارند، ممکن است زندگی شادتر و سالم تری را به همراه داشته باشد.

 آیا شما به مزاج شناسی اعتقاد دارید؟ مزاج غالب در شما کدام است؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول