تله عنکبوت: چرا در روابط سمی گیر می‌افتیم و چطور آزاد شویم؟

روابط بین‌فردی، یکی از اساسی‌ترین نیازهای انسان است، اما گاهی اوقات، این روابط به جای اینکه منبع آرامش و رشد باشند، به تله‌های سمی تبدیل می‌شوند که بیرون رفتن از آن‌ها دشوار است. این تله‌ها همانند تار عنکبوت، ما را در خود محصور می‌کنند و انرژی و روحیه‌مان را می‌مکند. در این مقاله از ای سنج به بررسی دلایل گرفتار شدن در روابط سمی و راهکارهایی برای رهایی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

تله عنکبوت در روابط سمی چیست؟

تله عنکبوت در روابط سمی تشبیهی است به وضعیتی که در آن فرد در یک رابطه ناسالم و آسیب‌زا گرفتار می‌شود. این رابطه، همانند تار عنکبوت او را محصور کرده و هر چه بیشتر تلاش می‌کند، بیشتر در آن فرو می‌رود. در حقیقت تله عنکبوت در رابطه به وضعیتی گفته می‌شود که یک رابطه به جای اینکه منبع آرامش و رشد باشد، به یک زندان تبدیل می‌شود.

چرا در روابط سمی گیر می‌کنیم؟

دلایل مختلفی باعث می‌شود افراد در روابط سمی گرفتار شوند. در ادامه با برخی از مهم‌ترین این دلایل آشنا می‌شویم:

ترس از تنهایی

ترس از تنهایی یکی از قوی‌ترین احساسات انسانی است و می‌تواند افراد را در روابط سمی نگه دارد. بسیاری از افراد، ترس شدیدی از تنهایی دارند و به همین دلیل، در روابطی باقی می‌مانند که برایشان سمی است.

احساس وابستگی

وابستگی بیش از حد به یک نفر، می‌تواند باعث شود فرد برای حفظ رابطه، هر چیزی را تحمل کند. فرد وابسته به لحاظ عاطفی، خود را بدون حضور فرد مقابل ناقص می‌بیند. 

عزت نفس پایین

افرادی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است باور کنند که شایسته رابطه بهتری نیستند و به همین دلیل در روابط سمی باقی می‌مانند. آن‌ها ممکن است باور داشته باشند که هیچ کس دیگری آن‌ها را دوست نخواهد داشت یا اینکه لیاقت رفتار بهتری را ندارند.

ترس از تغییر

تغییر همیشه همراه با ترس است و افراد ممکن است به دلیل ترس از روبرو شدن با آینده نامعلوم، در روابط سمی باقی بمانند.

الگوهای تکراری

الگوهای رفتاری که در کودکی آموخته‌ایم، می‌تواند بر روابط بزرگسالی ما تأثیر بگذارد. اگر در کودکی در محیطی سمی بزرگ شده باشیم، ممکن است در بزرگسالی به سمت روابط مشابه جذب شویم.

نیاز به تأیید

برخی افراد، برای تأیید خود به دیگران نیاز دارند و به همین دلیل، حاضرند هر رفتاری را تحمل کنند تا مورد تأیید قرار بگیرند. آن‌ها ممکن است از تنهایی یا طرد شدن بترسند و به همین در روابط سمی باقی بمانند.

علائم رابطه سمی

تشخیص رابطه سمی، گام اول برای رهایی از آن است. برخی از علائم رایج روابط سمی شامل موارد زیر می‌شود:

• احساس خستگی و فرسودگی مداوم
• کاهش اعتماد به نفس
• احساس گناه و شرم
• ترس از ابراز نظر
• احساس کنترل شدن
• خشونت کلامی یا فیزیکی
• دور شدن از دوستان و خانواده
• احساس پوچی و بی ارزشی

بر اساس آمارهای روانشناسی، حدود 30 درصد از روابط عاشقانه به نوعی سمی هستند.

در رابطه باید مراقب چه افرادی بود؟

تله عنکبوت فقط یک رابطه سمی نیست، بلکه یک ترکیب پیچیده بوده و زمانی که به دام بیفتید، بسیار دشوار است که خودتان را از این آشفتگی خارج کنید. افرادی که تله عنکبوت را ایجاد می‌کنند، استادانی هستند که شما را طوری بازی می‌دهند که انگار در یک بازی ویدیویی قرار گرفته‌اید.

آن‌ها طیف وسیعی از تاکتیک‌ها را دارند که می‎‌توانند برای ضربه زدن به شما در زوایای مختلف در طول زمان استفاده کنند. هدف از انجام همه این کارها کنترل کردن شما به هر نحوی اعم از آگاهانه یا غیرآگاهانه است.

افرادی که سعی می‌کنند شما را در دام تله عنکبوت اسیر کنند، معمولاً مشکلات اساسی دارند. آن‌ها می‌توانند بسیار ناامن باشند و اغلب آسیب‌های شدیدی را متحمل شده‌اند، همانند اینکه قبلاً در یک رابطه رها شده‌اند؛ بنابراین هر کاری می‌توانند برای جلوگیری از تکرار آن انجام دهند.

آن‌ها ممکن است به طور کلی شخصیت بسیار کنترل کننده‌ای داشته باشند همانند درجه بالایی از خودشیفتگی که به موجب آن احساس نیاز می‌کنند که دیگران آن‌ها را بدون قید و شرط پرستش نمایند. در حالت کلی، تله عنکبوت می‌تواند بسیار دشوار باشد؛ بنابراین مراقب افراد زیر باشید:

افرادی که بیش از حد جذاب هستند

کسی که شما را در تله عنکبوت محصور می‌کند، معمولاً نمی‌گوید که از آشنایی با شما خوشحالم، اما می‌خواهم شما را کنترل کنم و به دام بیاندازم. این افراد اغلب بسیار بی‌گناه به نظر می‌رسند و در عین حال بسیار جذاب هستند؛ بنابراین مراقب این افراد باشید.

افرادی که در رفتارهای خود ناسازگارند

این شخص ممکن است در یک لحظه شما را با تعارف و هدایایی شگفت‌زده کند تا بین شما دو نفر وابستگی ایجاد نماید و لحظه دیگر ممکن است از شما انتقاد کند و همانند یک آدم بی‌ارزش با شما برخورد نماید. کسی که به اصطلاح دم‌دمی مزاج است، شریک زندگی خوبی برای شما نمی‌شود.

افرادی که از نقطه ضعفتان بر علیه شما استفاده می‌کنند

این افراد از هر نوع آسیب‌پذیری که تجربه کرده باشید یا نقاط ضعفی که با او در میان گذاشته باشید، بر علیه شما استفاده می‌کند. برای مثال، اگر بگویید که در گذشته چگونه به شما خیانت شده است، آن شخص ممکن است بعداً از برچسب "ترومای خیانت" استفاده کند و سپس ادعا کند که "شما به کاری که من انجام دادم به دلیل آسیب خیانت قبلی خود اعتماد ندارید."

افرادی که به شما و کارهایتان برچسب می‌زنند

این افراد معمولاً به سادگی به شما و کارهایتان برچسب می‌زنند و با یک حرکت، شما را قضاوت می‌کنند و می‌گویند که شما فلان خصلت را دارید، بدون اینکه شرایط و پیچیدگی آن را در نظر بگیرند.

افرادی که خیلی راحت از کنترل کردن دیگران صحبت می‌کنند

این افراد به راحتی می‌گویند که قدرت این را دارند تا دیگران را به خوبی کنترل کنند و این یک علائم هشداردهنده است، زیرا وقتی این خصلت را دارند؛ بنابراین می‌توانند کنترل‌گری خود را روی شما هم اعمال کنند.

احساس راحتی و امنیت نشانه یک رابطه خوب است و احساس ناراحتی مداوم نشان دهنده این است که شما در یک رابطه اشتباه قرار گرفته‌اید. اگر ناراحتی تنها چندین بار به وجود آید، ممکن است عادی به نظر برسد، اما اگر به صورت مداوم تکرار شود، نشانه خوبی نیست و بیانگر این است که شما در تله عنکبوت گیر افتاده‌اید.

اگر احساس می‌کنید که آن شخص ارزشش را دارد، می‌توانید یک تلاش جدی برای نجات رابطه انجام دهید، اما خود را نابود نکنید. فرد باید توضیح قابل قبولی برای اعمال و رفتارهای خود و همچنین شواهد روشنی از تغییر واقعی خود ارائه دهد. در غیر این صورت، بهتر است هر چه زودتر از رابطه خارج شده و کاملاً از آن شخص دور شوید.

نمونه‌هایی از رفتارهای سمی در روابط

برای درک بهتر مفهوم رابطه سمی، بهتر است به برخی از رفتارهای رایج در این نوع روابط اشاره کنیم:

• کنترل‌گری: تلاش برای کنترل هر جنبه‌ای از زندگی طرف مقابل
• تحقیر و توهین: استفاده از کلمات و عبارات تحقیرآمیز برای کوچک شمردن طرف مقابل
• ایجاد احساس گناه: سرزنش کردن طرف مقابل برای هر اتفاقی که رخ می‌دهد
• تهدید و ارعاب: استفاده از تهدید برای کنترل طرف مقابل
• نادیده گرفتن احساسات: بی‌توجهی به احساسات و نیازهای طرف مقابل
• ایجاد فاصله و جدایی: جلوگیری از ارتباط نزدیک با طرف مقابل
• خیانت: خیانت عاطفی یا جنسی
• خشونت فیزیکی: هرگونه رفتار فیزیکی که به طرف مقابل آسیب برساند

راهکارهایی برای رهایی از روابط سمی

رهایی از روابط سمی، کار آسانی نیست اما با تلاش و اراده، امکان‌پذیر است. در ادامه، برخی از راهکارهایی که به شما کمک می‌کنند از این تله‌ها رها شوید، ارائه شده است:

قبول واقعیت

اولین قدم برای تغییر، پذیرفتن واقعیت است. باید بپذیرید که در یک رابطه سمی هستید و این رابطه به شما آسیب می‌رساند.

تقویت عزت نفس

عزت نفس پایین، یکی از دلایل اصلی ماندن در روابط سمی است. برای تقویت عزت نفس، به نقاط قوت خود فکر کنید، به خودتان افتخار نمایید و به توانایی‌هایتان ایمان داشته باشید.

حمایت گرفتن از اطرافیان

از دوستان و خانواده‌تان کمک بگیرید. آن‌ها می‌توانند به شما گوش دهند، شما را حمایت کنند و به شما یادآوری نمایند که شما شایسته بهترین‌ها هستید.

تغییر باورهای منفی

باورهای منفی در مورد خود و روابط، شما را در تله نگه می‌دارند. این باورها را شناسایی کرده و سعی کنید آن‌ها را با باورهای مثبت جایگزین نمایید.

یادگیری مهارت‌های ارتباطی

مهارت‌های ارتباطی مؤثر به شما کمک می‌کنند تا نیازهای خود را به طور واضح بیان کنید و در روابطتان تعامل بهتری داشته باشید.

تمرکز بر خود

به جای اینکه تمام انرژی خود را صرف رابطه کنید، روی خودتان تمرکز کنید. به علایق خود بپردازید، دوستان جدید پیدا کنید و به دنبال فعالیت‌های جدید باشید.

جستجوی کمک حرفه‌ای

اگر به تنهایی نمی‌توانید از این رابطه خارج شوید، از یک درمانگر کمک بگیرید. درمانگر می‌تواند به شما کمک کند تا ریشه‌های مشکل را شناسایی کنید و مهارت‌های لازم برای ایجاد روابط سالم را بیاموزید.

نکات مهم درباره رهایی از روابط سمی

• رهایی از یک رابطه سمی ممکن است زمان‌بر باشد، پس صبور باشید.
• به خودتان اجازه دهید که احساسات خود را تجربه کنید.
• به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و افراد زیادی در شرایط مشابه شما قرار دارند.
• سلامت روانی خود را در الویت قرار دهید.

کلام آخر ای سنج درباره تله عنکبوت در روابط

روابط سمی همانند هر چالش دیگری در زندگی، قابل حل هستند. با شناخت علل و علائم این روابط و با استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان از این تله‌ها رها شد و روابط سالم و رضایت‌بخشی را تجربه کرد. به یاد داشته باشید که شما شایسته بهترین‌ها هستید و هیچ‌کس حق ندارد به شما آسیب برساند.

سوالات متداول