شناخت اجتماعی در روانشناسی

آیا تا به حال در مورد مفاهیم شناخت اجتماعی در روانشناسی چیز هایی شنیده اید؟ در این مقاله در مورد نحوه ای که در مورد دیگران فکر می کنیم، مطالبی را انتشار می دهیم.

این مقاله اختصاص به شناخت اجتماعی در روانشناسی دارد. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

شناخت اجتماعی چیست؟

در توضیح شناخت اجتماعی باید بگوییم که این رشته زیر مجموعه ای از روانشناسی اجتماعی می باشد. در شناخت اجتماعی، به نحوه ی پردازش، ذخیره و به کار بردن اطلاعات در مورد دیگران  و موقعیت های اجتماعی مختلف می پردازیم.

این رشته به نقشی که فرآیندهای شناختی در تعاملات اجتماعی ما ایفا می کنند، تمرکز می کند. لازم است بدانید که طرز فکر ما در مورد دیگران، نقش مهمی در چگونگی تفکرات، احساسات و تعاملات ما با دیگران و اطرافیانمان دارد.

اما شاید برای شما هم سوال پیش بیاید که روانشناسان مختلف چگونه شناخت اجتماعی را توصیف می کنند؟ در پاسخ باید گفت که شناخت اجتماعی تعریف مشخص و واحدی ندارد.

برای تعریف این رشته یک سری ویژگی مشترک وجود دارد که همه ی روانشناسان از این ویژگی ها برای تعریف شناخت اجتماعی استفاده می کنند. برخی از این ویژگی ها عبارت اند از:

•  شناخت اجتماعی شامل مجموعه فرآیند هایی است که درک ما از دیگران و چگونگی شناخت ما از انسان ها در دنیای اطرافمان را توصیف می کند.
• شناخت اجتماعی، مطالعه فرآیندهای ذهنی ای می باشد که در درک ما از دیگران، به خاطر سپردن موارد مختلف، تفکر و توجه به افراد دیگر در دنیای اجتماعی ما نقش به سزایی دارند.
• شناخت اجتماعی رویکردی است که مواردی همچون، دلایلی که ما به اطلاعات خاصی در مورد دنیای اجتماعی توجه می کنیم، نحوه ثبت این اطلاعات در حافظه و نحوه استفاده از این اطلاعات برای تعامل با افراد دیگر را شامل می شود. 

به طور کلی، شناخت اجتماعی فقط یک موضوع خاص در حیطه ی علم روانشناسی نیست بلکه  رویکردی است برای مطالعاتی  که در حوزه ی روانشناسی اجتماعی انجام می شود.

با استفاده از رویکرد شناخت اجتماعی، می توان در مورد موضوعات مختلفی، تحقیق و بررسی داشت. برخی از این موضوعات عبارت اند از:

•  نگرش‌ها
•  ادراکات فردی
•   تعصبات 
• کلیشه‌ها
•   خودپنداره
•   انواع مختلف تبعیض
•  فرآیند متقاعد کردن دیگران
•   تصمیم ‌گیری ها 
• و ...

یک مثال کاربردی در زمینه شناخت اجتماعی

موقعیتی را در نظر بگیرید: شما یک قرار ملاقات با فردی دارید که او را نمیشناسید و قرار است برای اولین بار با یکدیگر دیدار کنید؛ در این شرایط شما احتمالا نگرانی هایی در مورد نحوه این ملاقات، برداشت های طرف مقابل و نظر او در مورد خودتان هستید و همچنین ممکن است در مورد رفتاری که قرار است در این قرار انجام دهید هم نگرانی هایی دارید.

تصور شما از این فرد چیست؟ آیا می توانید معانی پشت رفتار های او را متوجه شوید؟

مثال ذکر شده فقط نمونه ای از یک تاثیر شناختی در تعاملات اجتماعی با دیگران است. احتمالا شما هم بتوانید موارد زیادی را در مورد تاثیر شناخت اجتماعی در زندگی روزمره ذکر کنید.

ما انسان ها بخش زیادی از شبانه روزمان را صرف برقراری ارتباط با دیگران می کنیم. بنابراین لزوم شاخه ای علمی برای کمک به درک احساسات، تفکرات و رفتار های ما در موقعیت های اجتماعی احساس می شد.

استفاده از مفاهیم، اصول و روش ها

روان شناسی نیز همچون دیگر علوم همواره در حال تغییر و تحول است؛ روان شناسان اجتماعی همراه با تغییرات از روش ها و یافته های علوم شناختی بهره برده و در نتیجه با به کار گیری مفاهیم و اصول شناخت احتماعی، روان شناسی شناختی را با روان شناسی اجتماعی ترکیب کردند.
و اصول شناختی در روان شناسی و فرآیند های رشد و شناخت دیگر مثمر الثمر واقع شد.

انواع تفکر در شناخت اجتماعی

سه نوع تفکر در شناخت اجتماعی عبارت اند از:

• سریع و خودکار؛ این تفکر کاملا ناخودآگاه و غیر ارادی بوده و برای آن توجه کمی داریم و انرژی زیادی نمی گذاریم.
• کنترل شده؛ این تفکر کاملا خودآگاه، ارادی و از روی کنترل و عمد می باشد.
• توامان؛ این شیوه از تفکر آمیخته ای از تفکر خودآگاه همراه با توجه و ناخودآگاه به صورت غیر ارادی است.

نظریه شناخت اجتماعی بندورا

یکی از دلایلی که سبب شهرت آلبرت بندورا شد، نظریه شناخت اجتماعی است؛ او در این نظریه به رابطه میان انسان، عوامل محیطی و عوامل شخصی اشاره می کند و معتقد است که این عامل سه گانه می تواند رفتار و اعمال فرد را کنترل کند.
در نظریه شناخت اجتماعی مبانی اجتماعی اندیشه و عمل و مبحث خودکارآمدی مورد بررسی قرار می گیرد. این نظریه به خصوص در امور آموزش و تربیت کاربرد بسیار دارد.

شباهت شناخت اجتماعی با ادراک اجتماعی

شناخت اجتماعی از آن جهت که بیان چگونگی نحوه توجه ما به اطلاعات و ذخیره آن و یادآوری در مواقعی که به آن احتیاج داریم می پردازد با شناخت اجتماعی شباهت هایی دارد. ادراک و شناخت اجتماعی زیربنای فهم ما از دنیای اجتماعی می باشد.

تفاوت شناخت اجتماعی وادراک اجتماعی

تفاوت میان ادراک و شناخت اجتماعی در مدت زمان بررسی و مطالعه آن توسط روانشناسان است. ادراک اجتماعی از مدت ها پیش توسط روان شناسان مورد بررسی قرار گرفته است اما شناخت اجتماعی موضوعی جدیدتر بوده و در علوم دیگر هم مورد بررسی قرار گرفته است.

نقش شناخت اجتماعی در روانشناسی

شناخت اجتماعی به عنوان زیر مجموعه ای از روان شناسی اجتماعی به بررسی نحوه جمع آوری، نگهداری و استفاده از اطلاعات در فرد می پردازد و آن را در بستر موقعیت های اجتماعی مورد بررسی قرار می دهد.
شناخت اجتماعی به فرآیند و نقش های اجتماعی مهم در برخورد های اجتماعی اشاره می کند و بر نحوه فکر، احساس و برخورد ما با دیگران تاثیر می گذارد.

چگونگی رشد شناخت اجتماعی در انسان

باید بگوییم که شناخت اجتماعی در سنین کودکی و نوجوانی در انسان ها رشد پیدا می کند؛ درست همانند کودکی که رشد می کند و به مرور شناخت و احساسات و افکار و انگیزه های دیگران را نیز درک می کند و از آن آگاه می شود.

رفته رفته، کودکان در درک احساسات دیگران، یادگیری نحوه واکنش در موقعیت‌های اجتماعی، درگیر شدن در رفتارهای اجتماعی و در درک دیدگاه دیگران بهتر عمل می کنند و پیشرفته تر می‌شوند.

درحالی که نظریات متفاوتی در زمینه شناخت اجتماعی وجود دارد، یکی از این نظریات مهم، نظریه ژان پیاژه می باشد. پیاژه بیان می کرد، رشد شناختی در کودکان طی مراحلی شروع و در نتیجه تکمیل می شود:

•  در مراحل ابتدایی کودکان بسیار خود محور و خود میان بین هستند، در این مراحل کودکان دنیا را از نگاه خودشان می بینند و تصور می کنند که دیگران هم با آن ها هم نظر هستند.
•  در مراحل بعدی، همانطور که کودکان بزرگ تر می شوند، دیدگاه آن نسبت به دیگران و دنیا تغییر می کند و در نتیجه به چرایی و چگونگی رفتار ها در خودشان و دیگران فکر می کنند.

طبق تحقیقات جدیدتر، کودکان در سنین کمتری نسبت به آنچه پیاژه مطرح کرد، توانایی درک رفتار ها دیگران را پیدا می کنند.

حتی در کودکان پیش دبستانی دیده شده است که، آن ها می توانند در مورد اینکه دیگران چه تفکری در موقعیت های دیگر دارند، فکر کنند.

بیشتر بدانید

یکی از مهم ترین نظریاتی که  در رشد و پیدایش  شناخت اجتماعی تاثیر داشت، نظریه ذهن بود.  نظریه ذهن، نظریه ای است که، به توانایی های افراد در درک و تفکر در مورد حالات روانی دیگران  اشاره می کند.

به طور کلی نظریه ذهن به ، توانایی در نظر گرفتن افکار، انگیزه ها، نیازها، احساسات و تجربیاتی که ممکن است افراد دیگر داشته باشند، می پردازد و به مهم بودن این موارد اشاره می کند.

توانایی تفکر در مورد چگونگی تاثیر جالات ذهنی بر نحوه عملکرد افراد به جهت شکل گیری برداشت های اجتماعی و توصیف چگونگی  و چرایی اینکه چرا انسان ها دست به اعمال مختلف میزنند، از جمله موارد مهم است.

تفاوت های فرهنگی

روانشناسان اجتماعی به این نتیجه رسیده اند که، تفاوت های فرهنگی هم نقش مهمی در شناخت اجتماعی دارند.

در نگاه به یک موقعیت اجتماعی یکسان، دو فرد مختلف ممکن است نگرش متفاوتی به این موقعیت یکسان داشته باشند؛ چرا که هر فردی دارای تجربیات، دانش، تأثیرات اجتماعی، احساسات و تغییرات فرهنگی منحصر به خود است.

همه ی مردم انواع رفتار های دیگران را تفسیر می کنند، تعاملات مختلف برایشان معنای متفاوت دارد و سپس در موقعیت های متفاوت بر اساس باورهایی که دارند عمل می کنند و در نهایت هنجارهای فرهنگی ای را که بر انواع  شناخت اجتماعی آن ها تأثیر می گذارند را تقویت و دوباره تولید می کنند.

عده ای از محققان بر اساس تحقیقات خود متوجه شده اند که، تأثیرات فرهنگی و جمعی  بر نحوه تفسیر افراد از موقعیت‌های اجتماعی اثر گذار می باشند.

برای مثال، یک رفتار اجتماعی یکسان در یک محیط فرهنگی اگر قرار باشد در فرهنگ دیگری اتفاق بیوفتد، ممکن است معنا و تفسیر بسیار متفاوت تری از آنچه در آن فرهنگ روی می دهد، داشته باشد.

سوالاتی درباره شناخت اجتماعی در روانشناسی

روان شناسان اجتماعی چندین سوال مهم را در حوزه شناخت اجتماعی مطرح کرده و علاقه مند به پژوهش برای یافتن پاسخ این سوالات هستند.
برخی از مهم ترین این سوالات عبارت اند از:

• افکار ما چه تاثیری روی احساساتمان دارند؟
• شناخت خودمان چگونه ایجاد شده و چگونه روی روابط ما با دیگران اثر می گذارد؟
• کدام فرایندهای ذهنی روی ادراک فردی اثر دارند یا چگونه دیگران را درک می کنیم؟
• چگونه این نگرش را به دست می آوریم؟
• این خصوصیات چه نقشی در زندگی اجتماعی ما دارند؟
• چطور احساسات و عواطف افراد دیگر را درک می کنیم؟
• چطور طرز فکر یا احساسات آن ها را حدس می زنیم؟
• کدام علائم یا نشانه ها را برای ساخت این فرضیه ها استفاده می کنیم؟

انتقادات به شناخت اجتماعی

•  یکی از چالش ها و انتقاداتی که، به مطالعات شناخت اجتماعی شده است این است که، در این مطالعات بیش از اندازه به رفتار های فردگرایانه تاکید شده است.
•  از سوی دیگر، شناخت اجتماعی  یک موضوع کاملا اجتماعی می باشد و عده ای معتقدند مدل هایی که در این زمینه ارائه شده است، بسیار محدود و سنتی می باشند. 
• در نهایت، ممکن است با تمرکز بیشتر  بر ابعاد جمعی و تعاملی تفکرات انسانی، درک بهتری از نحوه تفکر و درک افراد درباره رفتار اجتماعی داشته باشیم.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد شناخت اجتماعی در روانشناسی صحبت کردیم. شناخت اجتماعی یکی از رشته های روانشناسی اجتماعی می باشد که به عنوان رویکردی اجتماعی می تواند در زمینه های مختلفی همچون، تفکرات و احساسات و تعاملات انسانی مورد استفاده قرار بگیرد.

 آیا مطلب فوق برای شما مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول