خودشیفته ها را بهتر بشناسید

اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic personality disorder) یک وضعیت روانی است که در آن افراد نیاز عمیق به توجه و تحسین بیش از حد، روابط آشفته، احساس مهم بودن و عدم همدلی با دیگران دارند. اما پشت این نقاب اعتماد به نفس شدید، عزت نفس شکننده ای نهفته است که در برابر کوچکترین انتقادی آسیب پذیر است.

اختلال شخصیت خودشیفته در بسیاری از زمینه های زندگی مانند روابط، کار، مدرسه یا امور مالی مشکلاتی ایجاد می کند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفتگی ممکن است به طور کلی ناراضی و نا امید باشند.

وقتی که به آنها لطف یا تحسین خاصی که معتقدند سزاوار آن هستند داده نمی شود، آنها ممکن است روابط خود را ناتمام بدانند و دیگران از بودن در کنار آنها لذت نبرند. درمان اختلال شخصیت خودشیفته حول محور گفتار درمانی (روان درمانی) است.

برای شناخت بیشتر خودشیفته ها، لطفاً کلیپ بالا را مشاهده کنید.

در صورتی که تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه خودشیفتگی داشته باشید، پیشنهاد می کنیم مقاله، خودشیفتگی چیست؟ | پاسخی به مهمترین سوالات و مقاله چه تفاوتی بین فرد خودشیفته و ضد اجتماعی وجود دارد؟ را در مجله ای سنج مطالعه کنید.

اختلال شخصیت خودشیفته چیست؟

همان طور که از نام این اختلال پیداست، این اختلال جز اختلالات روان شناختی بوده و در دسته اختلالات شخصیت قرار می گیرد؛ فردی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder) باشد، اهمیت زیادی را برای خودش قائل است، به توجه بیش از اندازه نیاز دارد و دوست دارد دائما مورد تایید و توجه و تحسین دیگران باشد.

این افراد اهمیت کمی برای دیگران قائل هستند، در ظاهر اعتماد به نفس بالایی دارند اما در باطن اعتماد به نفس و عزت نفس آن ها کم است و از اینکه دیگران از آن ها انتقاد کنند، ناراحت می شوند.

مبتلایان به اختلال شخصیت خودشیفته غرور کاذب دارند و خودشان را سزاوار هرگونه توجه و محبت می دانند.

علائم اختلال شخصیت خودشیفته

پیش از هرچیز باید بگوییم این اختلال در اوایل بزرگسالی بروز پیدا می کند و اگر به موقع تشخیص داده نشود، عملکرد فرد را در زندگی مختل می کند.

افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند؛ دارای ویژگی های زیر می باشند:

• احساس خود بزرگ بینی نسبت به خود
• نیاز به تحسین و تشویق مداوم
• شایسته و لایق دانشتن خود در هر چیز
• تمایل به محبوب بودن و برتر بودن در هرچیز
• دستاوردها و استعدادهایشان را بیش از حد بزرگ نشان می دهند.
• خیال پردازی در مورد موفقیت، قدرت دارند.
• از مورد انتقاد قرار گرفتن بیزار هستند.
• همدلی ضعیفی دارند.
• از دیگران به نفع خواسته های خود سو استفاده می کنند.
• درک خوبی از احساسات و نیازهای دیگران ندارند.
• به دیگران حسادت می کنند.
• رفتار متکبرانه دارند.
• مغرور و گاها لاف زن می باشند.
• دوست دارند از هرچیز بهترینش را داشته باشند.
• متظاهر هستند و خودستایی می کنند.
• اگر اوضاع آن طور که دوست دارند، نباشد عصبانی شده و پرخاشگری می کنند.
• مشکلاتی را در روابط خود با دیگران تجربه می کنند.
• احتمال ابتلای آن ها به سو مصرف مواد و الکل زیاد است.

علل ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته

نتایج مطالعات نشان می دهد، قرار گرفتن در معرض برخی عوامل احتمال ابتلای به اختلال شخصیت خودشیفته را بالا می برد؛ برخی عوامل تاثیر گذار بر ابتلای به این بیماری عبارت اند از:

• ژنتیک
• سبک تربیت
• بی توجهی و سو استفاده در دوران کودکی
• انتظارات غیر واقع بینانه والدین از کودکان
• تاثیرات فرهنگی و اجتماعی
• و...

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هستند؟

با تکیه بر نتایج پژوهش ها می توان گفت، افرادی که حمایت بیش از حد از سوی خانواده دریافت کرده اند یا والدین آن ها سهل انگار بوده اند و افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به این اختلال را داشته باشند، نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند.

همچنین این اختلال در مردان بیش از زنان دیده می شود؛ این اختلال در دوره نوجوانی یا آغاز بزرگسالی بروز پیدا می کند.

پیامدهای ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته

ابتلا به اختلال خودشیفتگی باعث بروز مشکلاتی همچون:

• بروز مشکلات بین فردی
• بروز مشکل در محل کار یا محل تحصیل
• ابتلا به افسردگی و اضطراب
• ابتلا به سایر اختلالات شخصیتی
• ابتلا به بی اشتهایی عصبی
• سو مصرف مواد مخدر یا الکل
• افکار یا رفتار خودکشی
• و...

پیشگیری از اختلال شخصیت خودشیفته

علت ابتلا به اختلال شخصیت خودشیفته هنوز دقیق مشخص نیست، بنابراین راه پیشگیری از این اختلال هم یک راه مشخص و واحد نیست. اما مواردی که می تواند به پیشگیری از اختلال شخصیت خودشیفته کمک کند:

• شرکت در کلاس های فرزند پروری
• شرکت در کلاس های مهارت زندگی و یادگیری مقابله با مشکلات
• توجه به نشانه های بیماری و مراجعه زود هنگام به متخصص
• مشورت و راهنمایی گرفتن از مشاور یا مددکار

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته

تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته کمی سخت و چالش برانگیز است؛ این اختلال همپوشانی زیادی با دیگر اختلالات دارد، فرد مبتلا بینشی نسبت به بیماری خود ندارد و ضعف و انتقادات دیگران را نپذیرد و نسبت به رفتار دیگران حساس باشد.

بنابراین، اگر قرار باشد اختلال شخصیت خودشیفته را تشخیص دهیم، حداقل 5 مورد از معیارهای زیر را باید در نظر بگیریم:

• تمایل به بزرگ نمایی
• اشتغال ذهنی بی حد و حصر در مورد قدرت، استعداد، زیبایی یا عشق ایده آل
• اعتقاد به منحصر به فرد بودن خود
• نیاز به تحسین بیش از حد
• توقعات و انتظارات نابجا در پیشرفت و ادامه درمان
• سوء استفاده از دیگران برای رسیدن به اهدافشان
• عدم همدلی و تمایل به درک احساسات و نیازهای دیگران
• حسادت به دیگران و در عین حال اعتقاد به اینکه دیگران به آنها حسادت می کنند
• داشتن رفتارهای متکبرانه

درمان اختلال شخصیت خودشیفته

به طور کلی باید بگوییم، درمان اختلالات شخصیت کمی سخت است؛ روان درمانی و دارو درمانی از جمله درمان های موثر اختلال شخصیت می باشد.

زندگی با فردی که دچار اختلال شخصیت خود شیفته باشد چگونه است؟

مشخصا زندگی با فردی که مبتلا به خودشیفتگی است راحت و بدون چالش نیست؛ افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، نسبت به بیماری خود بینش ندارند و قبول نمی کنند که بیمار هستند و همین مسئله کار را سخت و چالش برانگیز می کند و روابط بین فردی این افراد را دچار مشکل می کند.

• مراجعه به متخصص سلامت روان می تواند کمک کننده باشد.
• سعی کنید به هنگام صحبت با این افراد، پرخاشگری نکنید و آرامش خود را حفظ کنید.
• آن ها را به سمت شرکت در گروه درمانی هدایت کنید.

متن ویدئو

ای سنجیای عزیز سلام! قبل از اینکه گوشی ها به تکنولوژی سلفی مجهز بشن، یونانیان باستان یه افسانه جالب داشتن که به سلفی گرفتن بی ربط نبوده، این افسانه در مورد فردی بودی که بیش از اندازه به ظاهرش توجه میکرده و به نوعی در مورد قیافه و تصویر خودش یه کم وسواس داشته!

تو یه کلام اگه بخوام به شما بگم، نارسیس مرد زیبا و جذابی بود که در این جهان، سرگردان بوده و به دنبال شخصی بود که به اون عشق بورزه و عاشقش باشه . پس از اینکه شخص زیبا رویی به اسم اکو رو رد می کنه، به یکباره نگاهش به انعکاس تصویرش تو رودخونه میوفته و عاشق اون تصویر میشه. به طوری که نمی تونه حتی از اون تصویر دل بکنه.

تا اینکه نارسیس در همون رودخونه غرق میشه. درست درجایی که او غرق شد و مرد، گلی رویید، که ما اون گل رو نارسیس یا همون نرگس صدا می زنیم. طبق اونچه که تو این افسانه اومده ایده اصلی نارسیسم یا همون خودشیفتگی دقیقا از همینجا شروع شده، خودشیفتگی توجه زیاد و بیش از حد به خود توصیف می شه که این توجه می تونه از قصد باشه و گاها خودخواهانه هم هست.

البته این خودشیفتگی فقط یه تیپ شخصیتی نیست که مردم در موردش صحبت می کنن، بلکه خودشیفتگی به عنوان یه اختلال و صفات طبقه بندی شده توسط روان شناسان بار ها و بار ها سنجیده شده و مورد ارزیابی قرار گرفته در تعاریف روان شناسی خودشیفتگی یه تصویر تحریف شده و اغراق شدست که فرد از خودش داره. خودشیفته ها با درجات مختلف فکر می کنن که ظاهرشون از بقیه بهتره و خوش قیافه ترن از بقیه باهوش ترن و از بقیه مردم مهم ترن و لایق اینن که رفتاری خوب و شایسته باهاشون بشه.

روان شناسان دو شکل رو برای خودشیفتگی در نظر گرفتن: خودشیفتگی بزرگ بینانه و خودشیفتگی آسیب پذیر!علاوه بر این ها اختلالی تحت عنوان اختلال خودشیفتگی هم وجود داره:
یه اختلال شدید که به زودی بهش برمیگردیم و در موردش صحبت می کنیم خوب! خودشیفتگی بزرگ بینانه که شناخته ترین و نام آشنا ترین نوع خودشیفتگیه با برون گرایی و سلطه گری و جستجو برای جلب توجه تعریف می شه.

خودشیفته هایی از نوع بزرگ بینانه به دنبال قدرت و توجه هستن گاهی اوقات به عنوان یه سیاست مدار گاهی به عنوان یه سلبریتی و فرد مشهور یا به عنوان یه رهبر فرهنگی. البته همه ی این افرادی که گفتیم و این مشاغل رو دارن، خودشیفته نیستن و این ویژگی رو ندارن .

بلکه گاها این مشاغل رو به خاطر دلایل مثبتی که دارن، انتخاب می کنن و انجام می دن مثله وقتی که تموم توانشونو برای رسیدن به هدفاشون می زارن یا به مردم برای داشتن زندگی بهتر کمک می کنن. اما فرد خودشیفته در جستجوی قدرته برای  موقعیت و مقامی که در اون قرار می گیرن  و توجهی که به اونا تو اون موقعیت ها می شه.

در مقابل، خودشیفته های آسیب پذیر آروم و محافظه کارن اونا همیشه به دنبال احقاق حقشونن اما به سادگی مورد تحقیر و تهدید قرار می گیرن به هر حال، جنبه ی تاریک و ناراحت کننده ی خودشیفتگی  در دراز مدت خودش رو نشون میده خودشیفته ها تمایل به رفتار خودخواهانه نشون دادن از خودشون دارن بنابراین رهبرانی که خودشیفته هستن می تونن تصمیمات خطرناک و یا غیر اخلاقی ای بگیرن، و یا در یک رابطه ی عاشقونه همسر خودشیفته ی شما می تونه بی وفا باشه و با شما صداقت نداشته باشه زمانی که تصویر زیبایی که از خودشون دارن متزلل میشه و یه جورایی زیر سوال میره اونا می تونن پرخاشگر بشن و کینه توز باشن خودشیفتگی دقیقا بیماریه که فرد مبتلا احساس خوبی داره اما افرادی که اطراف اون آدمن در رنج هستن.

در نهایت، این رفتار به عنوان یه اختلال روانی طبقه بندی شده و اختلال شخصیت خودشیفته نام گذاری شده! این اختلال ممکنه تو یک یا دو درصد از جمعیت  و بیشتر تو مردا اتفاق بیوفته و رخ بده و همچنین این اختلال برای بزرگسالان تشخصیص داده میشه!

افراد جوون تر، به خصوص بچه ها می تونن خود محور باشن این موضوع کاملا نرمال و طبیعیه و روندی از رشد کودکانه طبق ویراست پنج کتاب انجمن آمریکا و راهنمای تشخصیی اختلالات روانی  چندین ویژگی مرتبط برای توصیف اختلال خودشیفتگی وجود داره. این ویژگی ها شامل نگاه خود بزرگ بینانه به خود، مشکلات با احساس همدلی داشتن احساس استحقاق و نیاز به تحسین شدن و در مرکز توجهات قرار گرفتن.

چیزی که این ویژگی ها رو تبدیل به یه اختلال شخصیتی می کنه اینه که این ویژگی ها زندگی فرد رو دستخوش تغییر می کنه و به کلی عملکرد فرد رو تحت تاثیر قرار می ده بیاین تصور کنیم، فرد خودشیفته به جای مراقبت و حمایت از فرزندان و همسر از اونا به عنوان منبعی برای گرفتن تحسین و توجه استفاده می کنه.

یا تصور کنین به جای اینکه به دنبال گرفتن بازخورد از دیگران برای عملکردتون باشین به جای اون به همه ی کسایی که قصد بازخورد دادن و کمک کردن به شما رو دارن میگین که هموتون اشتباه می کنین! اما چه چیزی باعت به وجود اومدن خودشیفتگی میشه؟
مطالعه ای که روی دوقلو ها انجام شده نشون دهنده ی زمینه ژنتیکی قوی تو این زمینست. اگر چه که دقیقا نمی دونیم کدوم ژن باعث به وجود اومدن خودشیفتگی میشه. اما محیط هم در این بیماری تاثیر گذاره! والدینی که بیش از حد به بچه هاشون توجه می کنن می تونن خودشیفتگی بزرگ بینانه رو تو بچه هاشون تقویت کنن.

و والدینی که دائما بچه هاشون رو کنترل می کنن و رفتار سردی با بچه هاشون دارن، می تونن خودشیفتگی آسیب پذیر رو در بچه هاشون به وجود بیارن! به نظر می رسه خودشیفتگی تو فرهنگ هایی که فرد گرا بوده و به فردیت و ارتقای فردی اهمیت میدن، بیشتر باشه.

مثلا ایالات متحده آمریکا، از سال 1970 به بعد، ویژگی خودشیفتگی در این کشور رو به افزایشه! از زمانی که در دهه 60 تمرکز جمعی بر روی جنبش عزت نفس بیشتر شد و راه رو برای این جنبش باز کرد و دیدگاه ماتریالیستی به دیدگاه غالب تبدیل شد اخیرا هم که، رسانه های اجتماعی امکان خود تبلیغی رو چندین برابر کردن، البته لازمه که بگم هنوز هیچ مدرک مشخص و روشنی میون خودشیفتگی و رسانه های اجتماعی وجود نداره. بلکه این رسانه ها، به خودشیفته ها امکانی برای رسیدن به موقعیت و توجه اجتماعی میدن حالا با این حال، خودشیفته ها می تونن ویژگی های منفی شون رو کنترل کنن و بهبود ببخشن؟

بعلهه! هر چیزی که موجب ارتقای صداقت در فرد بشه و رفتار صادقانه رو در فرد بیشتر کنه و توجه به دیگران رو در این افراد بیشتر کنه مثله روان درمانی و تمرین همدلی نسبت به دیگران میتونه برای افراد خودشیفته مفید باشه.  البته مسئله اصلی اینه که این موارد می تونه برای افرادی که اختلال خودشیفتگی دارن پر از چالش باشه و اینکه بخوان برای بهبودی و ارتقای خوشون تلاش کنن یه کم سخت باشه برای یه خودشیفته خیلی سخته که بخواد تصویری زیبا تر از تصویر خودش ببینه و اینکه خودش رو از زاویه ای که زیبا نیست تماشا کنه!

اگر شما هم جز این دسته هستید، پیشنهاد می کنم از روانشناس برای درمان این اختلال کمک بگیرید.

همچنین اگر دوست دارید که بدونید چه تفاوتی بین فرد خودشیفته و ضد اجتماعی وجود دارد؟ می توانید به این صفحه مراجعه کنید.

 آیا در بین اطرافیان تان، کسی را می شناسید که ویژگی های خودشیفتگی را داشته باشد؟ لطفاً دیدگاه و نظرات ارزشمندتان را با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول