رفتار حل مسئله، یک اصل مهم در زندگی

در این مقاله می خواهیم در مورد یکی از رفتارهای قابل تقدیر بعضی از افراد در جامعه صحبت کنیم این رفتار آن چنان قابل ارزش و کارساز است که از آن به عنوان یک هنر یعنی هنر حل مسئله یاد می شود. داشتن این هنر مخصوصا در این روزگار مدرن که مشکلات زندگی به شدت پیچ در پیچ شده است خیلی می تواند در زندگی آدم ها مثمرالثمر واقع شود. در ادامه براساس فهرست زیر مطالب را  برای شما بیشتر توضیح خواهیم داد:

گذری بر رفتار عینی حل مساله

: اي واااااي كلي امروز سر كلاس با بچه ها بايد كار كنم كلاس خيلي از درس عقب افتاده.امروز هم بايد تكاليف چك كنم هم درس بدم هم رفع اشكال كنم تو 90 دقيقه نمي رسم مگه من چند نفرم آخه...

: خب اشكالي نداره چرا نگران مي شي؟! آروم باش زهرا...

: نه آخه تو واقعا نمي دوني كه چقد سختمه، بايد به كار اين همه دانش آموز برسم و درس هم بدم. براي اين تعطيلي ها خيلي عقب افتادن بايد سريع امروز همه كاراشونو برسونم به بقيه ي كلاسها

:خب باشه اتفاقا منم مي فهممت چون منم معلمم بالاخره. ببين بنظرم تكاليف چك كردن و رفع اشكالا رو باهم انجام بده

: يعني چي؟!

: يعني به جاي اينكه بياي اول دونه دونه ببيني تكاليفشون رو انجام دادن يا نه بيا اين كارو بكن: مثلا اگه 10 تا سوال دادي براي تكاليف، سر كلاس بگو كسي سوال 1 رو مشكل داره؟ اگه كسي بود يكي از بچه ها رو كه نگفت مشكل داره به شانس بيار پاي تخته بگو حل كنه اگه حل نكرده باشه كه مشخص ميشه اگرم حل كرده باشه آخرش بگو توضيح بده براي بچه ها و تا سوال 10 همينجوري برو. اينجوري هم چك كردي تكاليفشون رو هم اينكه رفع اشكال كردي...حالا راه هاي ديگه ام هست كه سريع تر انجام بدي ولي بنظرم كيفيت كلاس مياد پايين

: نه همين كه گفتي خیلی خوووب بود مرسي.

: راستی راهکار به این سادگی چرا به ذهن خودم نرسیده بود؟

: حالا تجربه ات ميره بالا ياد ميگيري اينارو زهراي عزيز...

بنظر شما فردي كه در داستان بالا راه حل ارائه كرد، چه توانايي داشت كه او را از زهرا متمايز مي سازد؟

اين راه حل ساده از اول چرا به ذهن زهرا نرسيد؟

شما چه راه حل هاي ديگري پيشنهاد مي دهيد؟

در زندگي همه ي ما مسائل و مشكلات كوچك و بزرگي به وجود مي آيند. بعضي از مسائل كوچك هستند كه بدون تلاش و كوشش خاص و بزرگي حل مي شوند، اما بعضي مسائل هم بزرگ و پيچيده هستند كه بايد با تلاش و كوشش فراوان آنها را حل كرد. حال چه زماني با مسئله رو به رو هستيم؟ زماني كه نمي توانيم از طريق مهارت ها و اطلاعاتي كه داريم مشكلاتمان را حل كنيم، يعني ما با مسئله رو به رو هستيم.

پیت سیگر

 

اولین قدم در حل یک مسئله، پذیرش مسئله ای است که باید حل شود

رفتار حل مسئله چيست؟

حل مسئله (Problem Solving)، يك توانايي شناختي است كه موثرترين راه حل  را براي مسئله ي حاضر  از ميان تمامي راه حل هاي موجود، فراهم مي كند. در نتيجه مي توان گفت حل مسئله، يك فرآيند آگاهانه، منطقي و هدفمند است و توانايي فرد را براي مقابله با انواع موقعيت هايي كه باعث استرس مي شوند را افزايش مي دهد.

برای یک زندگی سالم داشتن مهارت حل مساله از اولویت بالایی برخورد دار است. همچنان که در اواخر دهه ي 1960 ميلادي، طي مقاله ايي در همايش انجمن روانشناسي آمریکا اعلام شد كه حل مسئله نيز بايستي به عنوان جزيي از مهارت هاي اجتماعي در برنامه ي آموزش قرار داده شود. 

این توانایی چه کاربردی می تواند داشته باشد؟

مهارت حل مسئله باعث كاهش رفتارهاي ضداجتماعي و پرخاشگري، افزايش كنترل خود، افزايش سطح سلامت رواني و رضايت از زندگي مي شود ودر این بین هرچه افراد خودآگاه تر و خوش بین تر و از معنویت گرایی بالاتری برخوردار باشند به همان میزان توانایی بیشتری در حل مسائل خواهند داشت و درنتيجه در زندگی از رضایت بالاتری برخوردارند.

حل مسئله به صورت انجام فعاليت گروهي مي تواند بستر مناسبي باشد تا فرد در آن بسياري از اهداف تربيت اختلاقي مثل: رعايت حقوق ديگران،‌ مسئوليت پذيري، ارزش قائل شدن نسبت به ديگران و كارهايشان و برقراري عدالت را ياد بگيرد. همچنين طبق تحقيقات انجام شده يادگيري با حل مسئله مي تواند بسيار مؤثر باشد.

تصميم گيري يا حل مسئله؟

تصميم گيري هم مانند حل مسئله يكي از پركاربرد ترين مهارت ها در زندگي افراد است. همانطور كه حل مسئله به ما در موفقيت در برابر مسائل كمك مي كند، تصميم گيري هم نيز به ما كمك مي كند تا بهترين راه حل را انتخاب كنيم. در نتيجه نه حل مسئله تصميم گيري است و نه تصميم گيري حل مسئله!

در نتيجه مي توان گفت تصميم گيري يكي از مراحل حل مسئله است. يعني ابتدا در حل مسئله راه حل هاي موجود را تجزيه مي كنيم  و عواقب و نتايج آن را پيش بيني مي كنيم سپس با توجه به اينكه كدام راه حل نتايج بهتر و عواقب كمتر دارد، تصميم گيري را بين راه حل هاي مختلف انجام مي دهيم.

چگونه در برابر مشكلات و مسائل، حل مسئله ي موفقي داشته باشيم؟

تعريف دقيقي از مسئله داشته باشيد و به طور واضح براي خود مشخص كنيد كه مشكل چيست.

راه حل هاي ممكن را ليست كنيد. ايده پردازي كنيد كه چه راه هايي براي حل مشكل وجود داد. اين كار باعث مي شود تا مقايسه هر كدام از راه ها و ارزيابي آنها نيز آسان تر و منطقي تر باشد.

راه حل ها را ارزیابی کنید. صادقانه ارزيابي كنيد كه هر كدام از راه حل ها چه معايب و مزايايي دارند؟

يك راه حل را انتخاب كنيد. مي توانيد چند راه حل را براي بالا بردن عملكرد در نظر بگيريد.

براي يك حل مسئله ي مؤثر چه نكاتي را رعايت كنيم؟

منافع همه را در نظر بگيريد: اين نكته ايي است كه متاسفانه كمتر مورد توجه قرار مي گيرد. بهترین راه حل روشی است که منافع همه را برآورده کند.

همه چيز را مستند کنید: به حافظه اعتماد نکنید. نوشتن آن به شما کمک می کند تا تمام جزئیات و مفاهیم را بیان کنید.

در مورد موارد احتمالی، نظارت و ارزیابی تصميمات لازم را بگيريد: شرايط ممكن است تغيير كند. در نتيجه سعي كنيد خود را براي تمام موارد احتمالي كه ممكن است پيش بيايد آماده كنيد و آنها را از پيش ارزيابي كنيد.

حفظ آرامش: هنگام مواجهه با مشكلاتي كه سبب نگراني و دستپاچگي مي شوند، ابتدا خود را آرام كنيد. مثال: تا 20 بشماريد آب خنك بخوريد يا به صورت خود آب خنك بزنيد

خرد كردن مسائل: مسئله را براي خود خرد و به اجزاي كوچك تر تبديل كنيد سپس آن را بنويسيد.

استفاده از تجارب قبلي: دقت نماييد، آيا مسئله اي مشابه با اين داشته ايد يا نه؟ اگر داشته اید چگونه آن را حل كرده ايد؟

واكنشتان نسبت به طرف مقابل: در حل مسئله هاي گروهي يا دونفره، وقتي طرف مقابل در حال گفتن نظر خود است موارد زير را رعايت كنند:

          به هم گروهي هايتان نگاه كنيد

         به حرف هايشان خوب توجه كنيد

         حرفشان را قطع نكنيد و هر وقت حرف هايشان تمام شد، شروع به صحبت كنيد

نحوه ي نظردهي: وقتي شما در حال صحبت كردن هستيد موارد زير را رعايت كنيد:

          به طرف مقابل نگاه كنيد

         با صداي آرام و مؤدبانه صحبت كنيد

          هم گروهي هايتان را سرزنش نكنيد

چگونه حل مسئله ي خود را ارتقا دهيم؟

كسب مهارت حل مسئله مي تواند شما را  در هر جنبه اي از زندگي به بهترين فرد در آن حوزه تبديل كند. راه حل هاي مختلفي براي كسب توانايي حل مسئله وجود دارد كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:

كسب دانش بيشتر در آن حوزه

طبعاً هرچه دانش بيشتري كسب كنيد توانايي اينكه بتوانيد مشكلات مربوط به آن حوزه را رفع كنيد هم بالاتر مي رود.

کسب تجربه هاي جديد

 با قرار دادن خود در محيط ها و موقعيت هاي جديد مي توانيد تجربه هاي جديد كسب كنيد و در نتيجه دانش شما افزايش پيدا مي كند.

يادگیری بیشتر

مشاهده كنيد كه ديگران چگونه به حل مسائل مي پردازند و به اين وسيله شما هم مي توانيد مهارت كسب كنيد. مي توانيد از كساني كه در اين توانايي مهارت دارند نيز سوال بپرسيد. 

معرفی تست

در رابطه با موضوع مورد بحث، انجام تست سبک های مقابله با استرس (CSI)به صورت آنلاین، به شما پیشنهاد می گردد: 

شروع تست

جمع بندي ای سنج

در این مقاله در مورد یکی از توانایی مهم زندگی یعنی توانایی حل مساله صحبت شد. مي توان گفت حل مسئله توانايي است كه بوسيله آن سازگاري، يادگيري و رقابت را در محيط هاي جديد و مختلف برايمان آسان مي كند. همچنين آموزش حل مسئله مي تواند استقلال را به فرد نيز ياد بدهد به اين علت كه فرد ياد ميگيرد كه چگونه به خواسته هايش، از مؤثر ترين راه ممكن،  برسد.

در آخر شما هم می توانید با گذاشتن کامنت و ثبت نظر، تجربیاتتان را در مورد "نمود تاثیرت مهارت حل مساله  در زندگی روزمره " در مجله ای سنج با ما به اشتراک بگذارید.

بیشتر بخوانید

 

 پيشنهاد مي كنيم مقاله ي استرس و راهكارهاي برخورد صحيح با آن را مطالعه كنيد.