چگونه با ترس از مرگ (تاناتوفوبیا) مقابله کنیم؟

تاناتوفوبیا که گاهی اوقات اضطراب مرگ هم نامیده می شود، یک ترس شدید غیر منطقی و فوبیا گونه از مرگ است! ترس از مرگ برای اولین بار توسط زیگموند فروید در سال 1915 مطرح شد؛ در آن زمان تصور می شد که ترس از مرگ یک باور ناخودآگاه در مورد جاودانه ماندن و توانایی همیشه زنده ماندن است.

شما چه طور؟ آیا از مرگ می ترسید؟ از فکر به اینکه ممکن است روزی از دنیا بروید یا عزیز خود را از دست بدهید، واهمه دارید؟! در این مقاله قرار است در مورد، تاناتوفوبیا صحبت کنیم و به سوال، چگونه با ترس از مرگ (تاناتوفوبیا) مقابله کنیم؟ پاسخ دهیم.

آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

لازم است بدانید، بسیاری از مردم در مورد مرگ احساسات ضد و نقیضی را تجربه می کنند؛ برخی از مردن می ترسند و برخی خود را برای مرگ آماده می بینند.

تاناتوفوبیا باعث ایجاد نگرانی در مورد مرگ شده و این نگرانی عملکرد فرد در زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد.

تاناتوفوبیا می تواند در مورد مرگ خود، روند مرگ دیگران یا مرگ شخصی عزیز، به وجود بیاید.

ترس از مرگ یا تاناتوفوبیا چیست؟

تاناتوس که ریشه کلمه تاناتوفوبیا می باشد، یک واژه یونانی بوده که به تجسم مرگ اشاره دارد و فوبیا دیگر کلمه یونانی است که معنای آن مساوی با ترس است.

تاناتوفوبیا یک ترس شدید و غیر منطقی درونی از مرگ یا مردن است؛ این فوبی نسبتا پیچیده باعث نقص در عملکرد می شود. بسیاری از مردم از مردن می ترسند و این یک ترس طبیعی است اما اگر شدت این ترس به اندازه ای باشد که زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، باید بگوییم که فرد مبتلا به تاناتوفوبیا تشخیص داده می شود.
گاها فرد مبتلا به این فوبیا از ترس مردن از خانه خارج نمی شود یا در فعالیت هایی که احساس کند خطرناک است، شرکت نمی کند.

مرگ امری اجتناب ناپذیر است و به قول ضرب المثل معروف "شتری است که در خانه هر فردی می نشیند." بسیاری از ما از مردن می ترسیم اما اجازه نمی دهیم این ترس بر ما غلبه کند و بر زندگی ما تاثیر بگذارد یا شور و اشتیاق زندگی کردن را از ما بگیرد.

فرد مبتلا به این فوبیا هرگونه اقداماتی را که لازم بداند برای محافظت از خودش انجام می دهد و در نهایت ممکن است افسردگی یا اضطراب را تجربه کند. فقط لازم است بدانید تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ با نکروفوبیا که ترس از اجسام مرده است، یکسان نبوده و دو فوبیای متفاوت از یکدیگر هستند.

برای سنجش میزان اضطراب از مرگ، می توان از تست اضطراب مرگ استفاده نمود.

آیا ترس از مرگ یک اختلال روانی است؟

خیر؛ در کتابچه راهنمای تشخیصی اختلالات روانی، تاناتوفوبیا به عنوان نوعی فوبیا خاص در نظر گرفته می شود و به عنوان یک اختلال روانی جداگانه تشخیص داده نمی شود؛ البته این بدان معنا نیست که این فوبیا تاثیر منفی بر زندگی فرد ندارد یا زندگی فرد را تحت الشعاع قرار نمی دهد.

انواع مختلف ترس از مرگ

ترس از مرگ به دلایل مختلفی می تواند در افراد ایجاد شود و بر همین اساس به چند نوع مختلف تقسیم می شود؛ در ادامه بررسی انواع مختلف ترس از مرگ می پردازیم.

• ترس از مرگ؛ ترس از ناشناخته ها؛ ما انسان ها به صورت ذاتی دوست داریم محیط اطراف خود را بشناسیم و درک کنیم؛ پس طبیعی به نظر که از چیزهای ناشناخته واهمه داشته باشیم و مرگ یک اتفاق ناشناخته برای ماست و تا زمانی که زنده هستیم نمی توانیم آن را کشف کنیم و همین مسئله احساس ترس را در ما تقویت می کند.
• ترس از مرگ؛ ترس از نداشتن کنترل؛ انسان ها برای به دست گرفتن کنترل هرچیزی تلاش می کنند و مردن چیزی است که کاملا از کنترل انسان خارج است. در این خصوص برخی افراد ممکن است از طریق رعایت وضعیت بهداشتی سخت و گاهی اوقات شدید یا کمک گرفتن از مناسک دیگر از مرگ جلوگیری کنند یا سعی کنند آن را به کنترل خود در بیاورند.
  مبتلایان به این نوع از ترس از مرگ، ممکن است به اختلال وسواس فکری اجباری، اختلالات اضطراب بیماری یا تفکر هذیانی مبتلا باشند.
• ترس از مرگ؛ ترس از درد، بیمار شدن؛ برخی افراد ظاهرا از مرگ نمی ترسند بلکه از وضعیتی می ترسند که در شرایط مرگ قرار بگیرند. آن ها ممکن است از دردهای لاعلاج، از دست دادن شان و منزلت یا افتاده شدن بترسند.
  در این خصوص باید از فرد مبتلا به دقت سوال پرسیده شود تا بتوان فوبیا او را درست تشخیص داد؛ بسیاری از افراد ممکن است دچار فوبیا از یک بیماری خاص، اضطراب بیماری یا سایر اختلالات جسمانی باشند که در صورت عدم تشخیص درست ممکن است با تاناتوفوبیا اشتباه گرفته شود.
• ترس از مرگ؛ ترس از دست دادن عزیزان؛ بسیاری از افرادی که از تاناتوفوبیا در رنج هستند از اینکه مرگ میان آن ها و عزیزانشان فاصله می اندازد یا اینکه بعد از مرگ چه اتفاقی برای عزیزانشان روی می دهد، دلهره و ترس دارند وگرنه از خود مرگ نمی ترسند.

علائم داشتن ترس از مرگ

علائم و نشانه های تاناتوفوبیا یا ترس از مرگ مانند هر نوع دیگری از فوبیا است. علائم معمول عبارت اند از:

• نگرانی یا ترس بیش از حد از مرگ یا مردن که در زندگی فرد اختلال ایجاد می کند.
• اجتناب از قرار گرفتن در هر موقعیتی که ممکن است با مرگ یا مردن در ارتباط باشد.
• تجربه دلهره و اضطراب شدید زمانی که به مرگ یا مردن فکر می شود.
• تجربه برخی علائم فیزیکی به هنگام فکر کردن در مورد مرگ مانند تعریق، افت فشار، لرزش اندام ها، حالت تهوع، سردرد و... .
• ترسیدن از آیین و مناسک مرتبط با مرگ و تدفین.
• در خانه ماندن و اجتناب از موقعیت های مختلفی که ممکن است خطرآفرین باشد.
• تجربه حملات وحشت زدگی یا پانیک به هنگام فکر کردن در مورد مردن خود یا مرگ عزیزان.

دلایل ابتدا به ترس از مرگ

دلایل متفاوتی منجر به ترس از مرگ یا تاناتوفوبیا می شود؛ تجربه رویداد های استرس زا در گذشته، ابتلا به بیماری های جسمانی صعب العلاج، کمرویی و خجالتی بودن در زمان کودکی، دلایل مذهبی، ترس از آینده نامعلوم، ترس از دنیای پس از مرگ و... می تواند زمینه را برای ترس از مرگ فراهم کند.

در ادامه به بررسی نتایج چندین پژوهش مختلف در زمینه ترس از مرگ خواهیم پرداخت:

• ترس از مرگ در دهه دوم زندگی بیش از هر دهه دیگری تجربه می شود.
• زنان در دهه پنجم زندگی بیش از مردان از مردن می ترسند.
• سالمندان نسبت به جوانان ترس کمتری از مرگ دارند.
• افراد مغرور و افرادی که تواضع و فروتنی ندارند، بیشتر از مرگ می ترسند.
• افرادی که به یک بیماری جسمانی مبتلا هستند بیش از دیگران به مرگ فکر می کنند و از مردن هراس دارند.

رابطه ترس از مرگ و ایمان و اعتقاد به خدا

دین، باورهای مذهبی و اعتقاد به خداوند می تواند در ایجاد ترس از مرگ نقش داشته باشد. باورهای مذهبی هم می تواند ترس از مرگ ایجاد کند و هم ترس فرد را از مردن از بین ببرد.

زمانی که فرد به خداوند و جهان پس از مرگ باور داشته باشد، احتمال کمتری دارد که از مردن بترسد اما عدم اعتقاد به مرگ یا وجود جهانی پس از مرگ که قرار است در آن زندگی کنیم، می تواند واهمه و هراسی از مردن در فرد به وجود بیاورد.

عوامل تشدید کننده ترس از مرگ

عوامل مختلفی می توانند ترس از مرگ را در فرد مبتلا به این فوبیا تشدید کند؛ افزایش سن، داشتن والدین سالمند، فوت یکی از عزیزان، ابتلا به بیماری های مثل سرطان، زن بودن و... برخی از عوامل تشدید کننده ترس از مرگ می باشد.

چرا ترس از مرگ با افزایش سن بیشتر می شود؟

ترس از مرگ ممکن است در هر بازه سنی تجربه شود اما این ترس با افزایش سن در سالمندان و کهن سالان بیشتر می شود و ممکن است شدت آن تا حدی باشد که سلامت روان فرد سالمند را تحت تاثیر قرار دهد.

عوامل مختلفی مانند فوت همسر، تنها زندگی کردن، نداشتن فرزند، ترس از تنهایی، باورهای نادرست از مرگ می تواند از دلایل ترس از مرگ در سالمندان باشد.

سالمندانی که ترس از مرگ را تجربه می کنند همزمان استرس، تنش و اضطراب شدیدی را تجربه می کنند؛ آن ها ممکن است ترس خود را به زبان آورده یا در مورد این ترس هرگز صحبت نکنند.

ترس از مرگ در کودکان

مسئله ترس از مرگ در کودکان با بزرگسالان متفاوت است؛ آن ها به باورها مذهبی آشنایی ندارند یا به استفاده از مکانیسم های دفاعی عادت ندارند. همچنین کودکان درکی از زمان ندارند و فکر می کنند افرادی که رفته اند دوباره باز می گردنند.

بنابراین ممکن است، احساساتی را تحت عنوان ترس و در ارتباط با مرگ تجربه کنند که البته همیشه نمی توان اسم فوبیا روی آن گذاشت.

اگر کودک حداقل 6 ماه ترس از مرگ را تجربه کند و نشانه های این ترس را داشته باشد، مبتلا به تاناتوفوبیا تشخیص داده می شود و باید فرآیند درمان را طی کند.

ترس از مرگ در نوجوانان

کودکان حدودا در سن 4 سالگی با مفهوم مرگ و از دنیا رفتن آشنا می شوند و ممکن است از آن واهمه داشته باشند که ترس آن ها زودگذر است. اما ترس از مرگ در سن نوجوانی بیشتر می شود و ممکن است در طولانی مدت و به صورت شدیدتر تجربه شود.

ترس از مرگ یک ترس عادی دوران کودکی در نوجوانان 7 تا 16 ساله در نظر گرفته می شود و معمولاً به عنوان یک وضعیت سلامت روان در نظر گرفته نمی شود.

ترس از مرگ در خواب

متاسفانه برخی افرادی که ترس از مرگ را تجربه می کنند، از مردن در خواب می ترسند. افکار این افراد دائما حول محور این موضوع که در خواب بمیرند، می چرخد و گاهی ترس آن ها باعث می شود که نخوابند یا هرطور که می شود جلوی خوابیدن خود را بگیرند که این مسئله می تواند به سلامت جسمانی و روانی آن ها آسیب وارد کند.

راهکارهای غلبه بر ترس از مرگ

به منظور غلبه بر ترس از مرگ می توان از راهکارهای درمانی مختلفی استفاده کرد؛ برخی از این راهکارها شامل موارد زیر می شود:

در لحظه زندگی کنید؛ زندگی در زمان حال یعنی اینجا و اکنون مزایای بسیاری دارد. سعی کنید گذشته را رها کرده، کمتر به اتفاقاتی که ممکن است در آینده رخ دهد فکر کنید و در زمان حال زندگی کنید. مرور اتفاقات ناخوشایند گذشته به تقویت ترس از مرگ، ایجاد بی قراری و دلواپسی منجر می شود.

مدیتیشن کنید؛ مدیتیشن، یوگا یا انجام تکنیک های آرام سازی و ذهن آگاهی به شما در غلبه بر احساس ترس از مرگ کمک می کند.

با دیگران در مورد ترس خود صحبت کنید؛ با فردی که احساس راحتی با او دارید، در مورد ترس از مرگ صحبت کنید. صحبت از ترس ها، دلایل ایجاد آن و ... به کاهش تنش و استرس کمک می کند.

با ترس خود مواجه شوید؛ علت ترس خودتان از مرگ را پیدا کنید؛ اگر از حضور در آرامستان می ترسید حتی شده برای یکبار به همراه دیگران به آرامستان بروید و با ترس خود رو به رو شوید.

تجربیات شخصی خود را مرور کنید؛ گاهی ترس ها به دلیل تجربیاتی که در گذشته داشته ایم به وجود می آیند؛ تجربیات خود را مرور کنید تا بتوانید علت ترس های خود را پیدا کنید.

نحوه درمان ترس از مرگ

ترس از مرگ ضمن تاثیر منفی که بر سلامت روان دارد، می تواند پیامدهای منفی دیگری بر زندگی فرد همچون نقص عملکرد، دوری و انزوا اجتماعی، افسردگی و ... را به همراه داشته باشد. ترس از مرگ با مراجعه به روان شناس و شرکت در جلسات روان درمانی قابل درمان است.

روانشناس با ارزیابی وضعیت شما بهترین درمان را پیشنهاد داده و روند درمان شما را آغاز می کند. دارودرمانی، بهره گیری از تکنیک های آرام سازی، درمان های رفتاری به درمان این فوبیا کمک می کنند.

اگر تمایل دارید تا درباره اضطراب مرگ بدانید، به پست مورد نظر مراجعه نمایید.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد تاناتوفوبیا صحبت کردیم و به سوال چگونه با ترس از مرگ مقابله کنیم؟ پاسخ دادیم. فوبیا یک اختلال اضطرابی است و انواع مختلفی دارد که ترس از مرگ یکی از انواع آن است.

تاناتوفوبیا یک ترس غیر منطقی از مرگ است که انواع مختلفی دارد و به دلایل متفاوتی ایجاد می شود.
تاناتوفوبیا با به کار بردن راهکارهایی قابل درمان است.

آیا شما هم از مرگ می ترسید؟ فردی را می شناسید که تاناتوفوبیا را تجربه کند؟ لطفا نظرات، دیدگاه و تجربیات ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول