اختلال عاطفی فصلی چیست؟

در این مقاله قصد بررسی اختلال عاطفه فصلی (Seasonal affective disorder) را داریم.

خیلی از افراد در بعضی از فصل ها دچار تغییرات خلقی می شوند البته این تغیرات موقتی می باشد اما نکته اینجاست که این وضعیت می تواند بر راندمان کاری فرد تاثیرات مخربی بگذارد.

در ادامه براساس فهرست مطالب زیر بیشتر به این موضوع می پردازیم:

اختلال عاطفی فصلی

اختلال عاطفی فصلی (SAD) یک اختلال خلقی می باشد که با نشانه هایی که هر سال به طور همزمان در روزهای تاریک و کوتاه پاییز و زمستان در فرد ظاهر می شود، مشخص و تعریف می شود.

به طور کلی این اختلال طی مدت کوتاه چند ماهه در فرد بر طرف می شود؛ اما ممکن است اثراتی که بر عملکرد فرد و احساس فرد می گذارد جدی باشد.

اینکه افراد دچار نوسانات فصلی در خلق و خو شوند، بسیار عادی است. شاید شما هم متوجه این نکته شده باشید که، در روز های بارانی و ابری احساس خستگی و بی حالی دارید و بالعکس در یک روز آفتابی چگونه احساس سرخوشی و انرژی مضاعف دارید.

روزهای طولانی و آفتابی تابستانی اغلب با خلق و خوی بهتر و شاداب تر همراه می باشد، در حالی که روزهای کوتاه و ابری که از اواخر پاییز شروع می شوند، اغلب با افزایش علائم اختلال عاطفه فصلی همراه است.

 نشانه های اختلال عاطفی فصلی

نشانه های SAD به صورت دوره ای و با بازگشت نشانه ها هر ساله در طول ماه های زمستانی رخ می دهند. نشانه های این اختلال می تواند شامل موارد زیر باشد:

•  افسردگی
• خستگی
• انزوای اجتماعی
• افزایش خواب
• افزایش اشتها و هوس غذا هایی با کربوهیدرات
• افزایش وزن
• تحریک پذیری
• مشکلات بین فردی (به ویژه حساسیت در طرد)
• احساس سنگینی در بازوها یا پاها

 دلایل وجود این اختلال

طبق تحقیقات بیان شده است که، اختلال عاطفی فصلی ناشی از اختلال در ریتم طبیعی شبانه روزی بدن است؛ و نور خورشید که از طریق چشم ها وارد بدن می شود، بر این ریتم تأثیر می گذارد.

وقتی هوا تاریک می شود، غده صنوبری، ماده ای به نام ملاتونین، که مسئول خواب آلودگی در بدن است را تولید می کند؛ به همین علت است که هر روز بعد از غروب و تاریکی هوا احساس خواب آلودگی داریم و نوری که صبح ها وارد چشم می شود، تولید ملاتونین را با مشکل مواجه کرده و به کلی قطع می کند. 

نکته

عدم برخورداری و تماس ناکافی با نور خورشید، با سطوح پایین ملاتونین و سروتونین، هوس غذاهایی با کربوهیدرات، افزایش وزن و اختلال در خواب همراه است.

در روزهای کوتاه زمستانی، هنگامی که افراد قبل از طلوع صبح بیدار شده و به سر کار می روند یا تا بعد از غروب آفتاب در محل کار می مانند و بعد از تاریکی محل کار خود را ترک می کنند، ممکن است که این ریتم های طبیعی دچار اختلال شده و موجب علائم اختلال عاطفه فصلی شود.

همچنین شواهدی مبنی بر اینکه اختلال عاطفه فصلی با کاهش میزان انتقال دهنده عصبی سروتونین در ارتباط است، وجود دارد.

سروتونین یک انتقال دهنده عصبی مثبت و خوشایند است که، توسط داروهای ضدافسردگی به نام مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین افزایش پیدا می کند.

 تشخیص

هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلال عاطفه فصلی وجود ندارد. این اختلال بر اساس سابقه نشانه ها در شخص با استفاده از معیارهای تعیین شده در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) تشخیص داده می شود.

DSM-5 اختلال عاطفه فصلی را یک اختلال جداگانه نمی داند.

در مقابل، به عنوان یک"تعیین کننده" تشخیصی برای یک دوره اختلال افسردگی عمده است. برای تشخیص این اختلال، شخص باید قبل از هر چیز معیارهای یک دوره افسردگی اساسی را برآورده کند.

حداقل پنج مورد از نشانه های ذکر شده در زیر باید در بیشتر اوقات و در یک دوره ی دو هفته ای در فرد وجود داشته باشد:

•  احساس افسردگی
• از دست دادن علاقه به چیزهایی که قبلاً از آن ها لذت بسیار می برده اید.
• تغییر در اشتها یا وزن که با تغییرات عمدی رژیم غذایی به منظور افزایش یا کاهش وزن در ارتباط نیست.
• خواب کم یا زیاد (اختلال در خواب)
• تحریک یا عقب ماندگی روانی-حرکتی
• خستگی یا از دست دادن انرژی
• احساس بی ارزشی یا احساس گناه بیش از حد
• مشکل در تمرکز، فکر یا تصمیم گیری
• افکار مرگ یا خودکشی

فرد برای گرفتن تشخیص اختلال عاطفه ی فصلی باید معیار های زیر را داشته باشد:

•  دوره های افسردگی که هر ساله در شما رخ می دهد، در یک زمان مشابه رخ دهد.
• تجربه ی افسردگی را در دوره های دیگر سال نداشته باشید.
• اگر تجربه ی دوره های افسردگی را داشتید، بعد از این دوره ها دوره های بهبودی را هم تجربه کرده باشید.

ارتباط ویتامینD با اختلال عاطفی فصلی

مصرف ویتامین D با اختلال عاطفی فصلی در ارتباط است و کاهش آن می تواند این اختلال را تشدید کند. بر اساس تحقیقات انجام شده، افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی دچار کمبود این ویتامین هستند.
همچنین ویتامین D به جذب بهتر کلسیم، فسفر و منیزیوم، استحکام استخوان ها کمک می کند و اگر سطح آن در بدن کم شود، منجر به التهاب مزمن یا بیماری هایی همچون اختلال عاطفی فصلی می شود.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید و مصرف قرص های ویتامین دی می تواند نیاز به ویتامین دی را تا حد زیادی تامین کند.

چه کسانی بیشتر در معرض اختلال (SAD) هستند؟

برخی افراد به نسبت دیگران بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند؛ کسانی که:

• مبتلا به افسردگی و اختلالات خلقی هستند.
• در خویشاوندان خود فردی را دارند که مبتلا به افسردگی فصلی، افسردگی اساسی و اسکیزوفرنی هستند.
• در مناطق سرد و ابری زندگی می کنند.
• سطح ویتامین دی بدن آن ها کم است.

شیوع اختلال عاطفی فصلی

این اختلال در میان اختلالات خلقی، شیوع نسبتا بالایی دارد. بر اساس داده های موجود، شیوع این اختلال در کشور آمریکا و ایالت فلوریدا 4/1 و در دیگر ایالت ها 7/9 درصد می باشد.

پیشگیری

پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی تا حد زیادی امکان پذیر است؛ برای پیشگیری از این اختلال می توان قرص ویتامین دی مصرف کرد، از یک رژیم غذایی سالم پیروی کرد، در معرض نور خورشید قرار گرفت، در روزهای سرد اما آفتابی به پیاده روی رفت.
همچنین مصرف کربوهیدرات کمتر، ورزش کردن می تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.

درمان

برای این اختلال درمان های مختلفی وجود دارد و افرادی که دارای این اختلال هستند، به درمان هایی که برای این اختلال وجود دارد، به خوبی پاسخ می دهند. درمان های مناسب برای اختلال عاطفه ی فصلی عبارت اند از:

•  نور درمانی
• دارو درمانی
• روان درمانی

چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟

روانشناس می تواند به افراد مبتلا برای درمان این اختلال کمک کند؛ در صورت مشاهده نشانه ها و علائم این اختلال در خود یا فرد دیگری بهتر است از یک روان شناس کمک بگیرید. همچنین اگر راهکارهای درمانی مختلفی همچون رایحه درمانی و قرار گرفتن در معرض نور به شما کمک نکرد، وقت آن رسیده است که به روان شناس مراجعه کنید.

مواجهه با این اختلال

عادات سالم و انتخاب سبک سالم برای زندگی می تواند به کاهش نشانه ها در اختلال عاطفه فصلی کمک کند. کارهایی که برای کاهش علائم این اختلال می توانید انجام دهید، شامل موارد زیر است:

•  انجام ورزش و پیاده روی به صورت منظم؛ شرکت در کلاس های یوگا و باشگاه های ورزشی به شما کمک زیادی خواهد کرد.
• داشتن خواب کافی و رعایت بهداشت خواب داشتن رژیم غذایی سالم (که شامل خوردن میوه و انواع سبزیجات و غلات و لبنیات می باشد.)
• خوردن ویتامین دی
• خود نظارتی بر علائم و نشانه ها در خودتان در صورت بروز علائم خلقی منفی جدید

اگر تمایل دارید تا با اختلال در تنظیم هیجان (بی نظمی عاطفی) آشنا شوید، به مقاله مورد نظر بروید.

 جمع بندی ای سنج

در این متن در مورد اختلال عاطفی فصلی صحبت شد. تغییرات فصلی که موجب تغییر عواطف می شود، طبیعی و نرمال است؛ اما اگر این روند به افسردگی فصلی منجر شود و احساس بهزیستی و رفاه فرد را از بین برده و بر عملکردش تاثیر بگذارد، بدون شک مراجعه کردن به یک متخصص بهداشت روان ضروری به نظر می رسد.

 آیا شما هم تجربه اختلال عاطفه ی فصلی را داشته اید؟ نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول