ترس چیست؟

وقتي كه حواسم نبود و ماشين داشت بهم ميزد خيلي ترسيدم. ولي بعدش سريع خودم رو كنار كشيدم.

من به شدت از گربه ها مي‌ترسم. حتي با ديدن عكسش يا شنيدن اسمش بدنم از ترس شروع مي‌كنه به لرزيدن و هروقت بيرون ميرم هم همه حواسم به اين هست كه جايي گربه نباشه...

به دو جمله ي بالا دقت كنيد. بنظر شما چه تفاوتي در اين دو جمله وجود دارد؟ اصلا تفاوتي وجود دارد؟ ترسي كه فرد در هردو موقعيت بالا تجربه مي‌كند يكي است؟

واژه ي "ترس"،‌ واژه ايي است كه بسيار از آن در طول روزمان استفاده مي‌كنيم و يا آن را مي‌شنويم. هيچ انساني را نمي توانيم پيدا كنيم كه بگويد: " من از تا به حال از هيچ چيزي نترسيده ام". به اين علت كه ترس به حيات ما گره خورده است و در صورت نبود ترس،‌ نمي توانيم پاسخ فوري مورد نياز را به موقعيت بدهيم. به عبارت ديگر ترس، ما را در شرايط مورد نياز آماده ي پاسخ جنگ و گريز مي كند. يعني اگر در مثال اولي كه آورده شد،‌ فرد نمي ترسيد،‌ ممكن بود فرار نكند و با ماشين تصادف كند. درنتيجه مي‌توان گفت ترس در میان احساسات انسان جایگاه ویژه ای دارد. بنابراين در ادامه براساس فهرست مطالب زیر به این مباحث می پردازیم:

ترس چيست؟   

همه ي ما يكسري هيجان هايي را داريم. هيجان ها پاسخ هايي هستند كه ما با توجه به اينكه در چه موقعيتي هستيم، از خودمان بروز مي‌دهيم. براي مثال وقتي كه دوستانمان برايمان تولد مي‌گيرند،‌ ما خوشحال ميشويم يا به عبارتي هيجان خوشحالي را تجربه مي‌كنيم. يكي از هيجان ها ترس است. به اين معنا كه هرزمان كه ما با چيزي مواجه مي شويم كه بنظرمان مي‌رسد براي سلامتي ما تهديد محسوب مي‌شود، به صورتي فوري حالت ترس را از خودمان نشان مي‌دهيم. 

گزارش آماری

در تحقيقاتي كه انجام شده است، پنج ترس ميان ما انسان ها از همه شايع ترگزارش شده است كه شامل مار ها(رايج ترين ترس)، ارتفاع، طوفان، هواپیما و درمان دندان مي‌شود.

انواع ترس

به طور كلي ترس 2 نوع می باشد:

ترس هاي طبيعي 

اين ترس ها تا حدود زيادي براي ما مفيد هستند و ارزش انطباقي دارند. به اين معنا كه ما را براي موقعيت هاي خطرناك آماده مي‌كنند و واكنش جنگ يا گريز را در ما فعال مي‌كنند.

ترس های زیان بخش

اين ترس ها ادامه ي زندگي را تحت تاثير خود قرار مي دهند و باعث مي شوند كه فرد ضعيف شود. زماني كه اين ترس در ما در حد افراطي زياد شود،‌ ارزش خود را به عنوان يك واكنش حياتي از دست خواهند داد و مي توان از آن به عنوان اختلال ياد كرد كه بايستي تلاش كنيم تا بر آن غلبه كنيم.

نشانه های ترس

نشانه هاي ترس شامل موارد زير می  باشد:

گزارش هاي كلامي

رفتار آشكار. براي مثال: فرار مي‌كنيم.

تحريك فيزيولوژيكي. براي مثال: تندتر شدن نفس،‌ گشاد شدن مردمك چشم، افزايش تعريق و كاهش ترشح بزاغ و...

البته لازم به ذكر است كه عمده ي تغييراتي كه در نتيجه ترس بوجود مي‌آيد، فيزيولوژيكي است. به اين علت كه معمولا اين تهديدات مربوط به يكسري موقعيت ها يا اشيا هستند.

ترس یا اضطراب

كلمات اضطراب(Anxiety) و ترس (fear) خيلي وقت ها به جاي هم به كار برده مي‌شوند اما تفاوت هايي بين اين دو وجود دارد. يكي از اين تفاوت ها اين است كه در ترس منبع آن مشخص است اما در اضطراب منبع مشخصي وجود ندارد. يعني در اضطراب فرد حتي با اينكه در موقعيت خاصي قرار نميگيرد هم ممكن است دچار اضطراب شود. براي مثال اگر فردي از اينكه آسيب ببيند اضطراب دارد،‌ حتي زماني كه آسيب نديده هم مضطرب است. در نتيجه ي همين اتفاق،‌ واكنش رفتاري ما هم در اضطراب و ترس متفاوت است. در ترس ما معمولا واكنشمان گريختن و فرار كردن خواهد بود. اما در اضطراب ما از اينكه آن موقعيت برايمان پيش بيايد اجتناب مي‌كنيم. در همان مثالي قبلي،‌ فرد از اينكه آسيب ببيند اجتناب مي كند و حاضر است هر كاري را انجام دهد تا آسب نبيند.   

بار ديگر به مثال‌هايي كه در ابتداي مقاله آورده شد نگاهي بياندازيد. تفاوتي كه بين دو جمله وجود داشت،‌ اين است كه در جمله ي اول فرد دچار هيجان ترس شد. به اين علت كه هم واكنش گريختن را از خود نشان داد و هم منبع ترس فرد در موقعيت مشخص بود. اما در مثال دوم فرد مضطرب شده است. آن هم به اين علت است كه فرد حتي وقتي گربه ايي هم نباشد دچار اضطراب مي شود و گذشته از آن، مي كوشد تا از موقعيت هايي كه در آن ممكن است گربه وجود داشته باشد،‌ اجتناب و دوري كند.

هفت خطِ ترس

گاهي آنقدر واكنش ما به يك موقعيت شديد است كه ما كنترل رفتارمان را ازدست مي دهيم. گاهي هم وقتي با موقعيت هاي ناگهاني و تهديد آميزي روبه رو ميشم. به هر حال در اين شرايط ممكن است ما دچار حملات وحشتزدگي(Panic Attacks) مي‌شويم. اين حملات، دوره ايي هستند و به طور ناگهاني اتفاق مي افتند كه در حدود چند دقيقه به اوج خود ميرسند و در حدود چند دقيقه ماندگاري خواهند داشت. در اين حمله فرد عرق كردن، احساس سرما يا گرما، كمبود تنفس،‌ دردهايي در قفسه سينه،‌ سرگيجه،‌ ضعف و... را تجربه مي‌كند.‌ طبق تحقيقات انجام شده،‌تقريبا يك چهارم ما حداقل يك بار تجربه ي حملات پنيك را داشته ايم.

نکته

نكته ايي كه لازم است در نظر گرفت اين است كه حملات وحشتزدگي با اختلال وحشت زدگي متفاوت است. افراد مبتلا به اختلال وحشتزدگي(Panic Disorder)‌، اين حملات را به صورت مرتب در طول زندگي خود تجربه مي‌كنند. اما حملات وحشتزدگي اينطور نيستند.

راهکارهای غلبه بر ترس 

يك زماني را بگذاريد تا خودتان را آرام كنيد. مي توانيد راه برويد، نفس عميق بكشيد يا آب بنوشيد تا كمي از موقعيتي كه باعث ترس شما شده است دوري كنيد.

با ترس هايتان رو به رو شويد و آنها را به چالش بكشيد. براي مثال اگر از گربه مي‌ترسيد،‌ سعي كنيد به صورت تدريجي با گربه روبه رو شويد. مي توانيد از ديدن عكس هاي گربه شروع كنيد و سپس بچه گربه ايي را لمس كنيد و...

بدترين شرايط را تصور كنيد. ممكن است حتي اين يادآوري باعث اضطراب شما شود. اما هرچقدر كه بهتر بتوانيد ترس خودتان را يادآوري كنيد، موفق تر خواهيد بود.

بیشتر بخوانید

ابا توجه به راهکار فوق پیشنهاد می گردد مقاله ای تحت عنوان «پاردوکس درمانی از نگاهی دیگر» را حتما مطالعه نمایید.

خودتان را مجبور نكنيد. تا ترستان را نپذيريد نبايد خودتان را مجبور كنيد كه بر آن غلبه كنيد. با اين كار ممكن است نتيجه عكس بگيريد و يا حتي دچار حملات وحشتزدگي بشويد.

مراجعه به روانشناس مي تواند راه حل خوبي باشد. با اين كار شما توسط يك فرد كه همراهتان هست مي توانيد بر ترس خود غلبه كنيد.

جمع بندي ای سنج

دراین مقاله در مورد ترس صحبت کردیم. در نهایت بايد بگوييم ترس هيجان بسيار مهمي است كه كاربرد زيادي دارد. اما نبايد فراموش كنيم كه ترس مانند شمشير دو لبه است! يعني ميتواند هم مفيد باشد و باعث تداوم ما شود و در صورت از حد گذشتن آن زندگي ما را با مشكلات جديدي رو به روكند و اخلال ايجاد كند.
در چه جنبه هایی از زندگی ترس را تجربه کرده اید؟ لطفاً دیدگاه و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.