پاروکستین چیست | کاربرد و عوارض مصرف

پاروکستین که با نام تجاری پاکسیل شناخته می شود، یک داروی ضد افسردگی می باشد و برای درمان افسردگی، حمله پانیک، اختلال وسواس فکری و عملی و دیگر اختلالاتی چون اختلال استرس پس از سانحه، توسط روان پزشک تجویز می شود.

در این مقاله داروی پاروکستین را مورد ارزیابی و بررسی قرار می دهیم.

پاروکستین (Paroxetine) چیست؟

پاروکستین جز داروهای ضد افسردگی و از طبقه دارویی (SSRIs) می باشد؛ از آنجایی که این دارو خلق و خو را بهبود می بخشد، کیفیت خواب را بالا می برد، منجر به افزایش انرژی شده و علاقه فرد نسبت به زندگی را بهبود می بخشد، از افکار ناخواسته، ترس و اضطراب جلوگیری می کند و انجام کارهای وسواس گونه و تکراری مانند: شمارش کردن، شستشوی دست ها را کمتر می کند، روان پزشکان این دارو را برای درمان اختلالاتی نظیر افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلال استرس پس از سانحه، اختلال وسواس فکری و عملی و دیگر اختلالاتی مانند حمله پانیک یا وحشت زدگی، اختلال ملال پیش از قاعدگی و اختلال هراس تجویز می کنند.

برخی پزشکان از این دارو به جهت درمان انزال زودرس بهره می برند اما استفاده از این دارو در جهت درمان این بیماری در بسیاری از کشورها تایید نشده است.

نام های تجاری داروی پاروکستین

قرص پاروکستین در کشور ایران توسط شرکت های مختلف با نام های مختلفی تولید و عرضه می شود که معروف ترین آن ها شامل موارد زیر است:

• سروستاپ
• پاروکست
• پاروکستینا
• دپاپکس
• پاکسیل
• پاروکستین کرن
• پاروکستین جنریس
• پاروکستین آروبینو
• لوکسیم

مکانیسم اثر داروی پاروکستین

اگر می خواهید نحوه ی عملکرد داروی پاروکستین را بدانید، باید بگوییم این دارو بر میزان سروتونین در مغز تاثیر می گذارد و باعث ایجاد تعادل در ترشح این انتقال دهنده عصبی در مغز می شود. پاروکستین جز بازدارنده های باز جذب سروتونین (SSRIs) می باشد.

نحوه مصرف داروی پاروکستین

مصرف خودسرانه این دارو و قطع ناگهانی و خودسرانه ی این دارو ممنوع بوده و می تواند اثرات منفی سو بر فرد مصرف کننده داشته باشد؛ فلذا این دارو حتما باید با تجویز پزشک مصرف شود.

پیش از مصرف آن بروشور راهنمای آن را مطالعه کنید یا از پزشک خود یا پزشک داروخانه در خصوص این دارو، سوال کنید و طبق دستور پزشک، دوز مصرفی و تعداد مصرف دارو در روز را رعایت کنید.

این دارو می تواند به صورت خوراکی همراه غذا یا بدون غذا در ساعات مختلف شبانه روز مصرف شود اما پزشک دستور قطعی در مورد مصرف آن را به شما خواهد داد.

توجه داشته باشید، حالت تهوع یکی از عارضه های این دارو می باشد؛ مصرف پاروکستین همراه با غذا می تواند از میزان حالت تهوع آن کم کند.

همچنین این دارو می تواند باعث خواب آلودگی شما شود؛ اگر این دارو را در روز مصرف می کنید، می توانید با پزشک در خصوص مصرف آن در شب و پیش از خواب مشورت کنید.

نکات مهم مصرف داروی پاروکستین

اگر پزشک برای شما پاروکستین تجویز کرده است و می خواهید دوره درمان آن را شروع کنید، به چند نکته مهم توجه داشته باشید:

• تاثیر این دارو چند هفته پس از مصرف مشخص شده و علائم بهبودی حاصل خواهد شد.
• این دارو نباید جویده یا خرد شود؛ دارو را به صورت کامل و با یک لیوان آب مصرف کنید.
• طبق تجویز پزشک، ساعت مصرف دارو (روز یا شب) و دوز مصرفی و تعداد دفعات مصرف قرص را رعایت کنید.
• در صورتی که برای مشکلات پیش از قاعدگی از داروی پاروکستین استفاده می‌کنید، پزشک شما ممکن است روزانه یک عدد در ماه یا تنها دو هفته پیش از شروع قاعدگی تا یک روز پس از اتمام اولین روز قاعدگی مصرف داروی پاروکستین را برای شما تجویز کند.
• اگر پس از مصرف داروی پاروکستین احساس بهبودی داشتید، قرص را خودسرانه قطع نکنید و روند مصرف دارو را ادامه دهید.
• قطع، افزایش یا کاهش دوز مصرفی توسط پزشک صورت می گیرد؛ هرگز بدون مشورت با پزشک مصرف دارو را قطع نکنید.
• قطع ناگهانی و خودسرانه دارو می تواند با عوارض قطع و وخیم شدن شرایط شما همراه باشد.
• در صورت تجربه عوارض ناشی از مصرف پاروکستین حتما با پزشک مشورت کنید تا دوز داروی شما را بررسی کند.
• اگر با مصرف دارو، علائم بیماری شما تشدید یا ادامه دار شد یا علائم جدیدتری را تجربه کردید، سریعا با پزشک خود ارتباط برقرار کنید.
• این دارو می تواند باعث گیجی، تاری دید و ناهشیاری شما شود.
• اگر پاروکستین مصرف می کنید، از مصرف الکل و دیگر مواد مخدر به صورت همزمان با این دارو، اجتناب کنید.
• پاروکستین می تواند باعث خواب آلودگی شود، در صورت تجربه احساس ضعف، بی حالی و خواب آلودگی رانندگی نکنید و از کار با ابزارآلات خطرناک بپرهیزید.
• پیش از انجام جراحی یا دندان پزشکی، پزشک خود را در جریان مصرف داروی پاروکستین بگذارید.
• هرگز داروی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.

دوز مصرف داروی پاروکستین

مشخصا دوز مصرفی این دارو توسط پزشک معالج و بر اساس شاخصه هایی مانند سن، وضعیت بیماری، میزان پاسخگویی بدن شما به درمان و داروهایی که در حال حاضر یا گذشته مصرف کرده اید، تعیین می شود.
پیش از تعیین دوز مصرفی پزشک شما باید از داروهایی که مصرف می کنید، مطلع باشد و شرایط پزشکی و وضعیت بدنی شما را بررسی کند.

ممکن است پزشک شما به منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی، تجویز دارو را با دوز پایین شروع کند و به مرور بر حسب شرایط دوز دارو را افزایش دهد.

دوز مصرفی را بر اساس نظر پزشک و به صورت منظم مصرف کنید و بدانید مصرف دوز بالا یا بیشتر به معنای بهبودی سریع شما نیست و چیزی جز تجربه عوارض جانبی بیشتر به همراه ندارد.
در نهایت مصرف دارو سر ساعت مقرر به شما توصیه می شود.

قرص پاروکستین با دوزهای 10، 20 و 40 میلی گرم و شربت در داروخانه موجود است؛ میزان تاثیرگذاری 10 میلی لیتر مایع پاروکستین به اندازه یک قرص 20 میلی گرمی می باشد.

پزشک تجویز دوز دارو را با 10 یا 20 میلی گرم آغاز می کند و به تدریج دوز دارو را افزایش می دهد و حداکثر دوز توصیه شده در روز، 50 تا 60 میلی گرم می باشد.
دوز مصرفی مناسب برای افراد بالای 65 سال، 40 میلی گرم در روز می باشد.

عوارض جانبی داروی پاروکستین

اگرچه فایده مصرف این دارو بیشتر از مضرات آن است، اما مصرف داروی پاروکستین می تواند با برخی عوارض جانبی رایج یا نادر همراه باشد؛ در ادامه به بررسی عوارض جانبی این دارو می پردازیم:

عوارض جانبی رایج

• حالت تهوع و استفراغ
• خواب ‌آلودگی
• سرگیجه
• مشکل در خواب
• از دست دادن اشتها
• ضعف و خستگی
• خشک شدن دهان
• عرق کردن بیش از حد
• تاری دید
• خمیازه کشیدن مداوم
• و...

عوارض جانبی جدی

در صورت تجربه هرکدام از این علائم، سریعا با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

• لرزش اندام ها
• بی ‌قراری و آشفتگی
• ناتوانی در حفظ تعادل بدن
• کاهش میل جنسی یا تغییر در توانایی جنسی
• کرخت شدن و بی ‌حسی اعضای بدن
• مور مور شدن اندام ها
• کبودی و خون ‌ریزی آسان
• تپش قلب سریع و نامنظم
• ضعف عضلانی
• اسپاسم عضلانی
• تشنج
• و...

عوارض جانبی بسیار جدی

در صورت تجربه هرکدام از این نشانه ها، سریعا با پزشک معالج خود تماس بگیرید.

• تیره شدن رنگ مدفوع
• درد ها شدید
• تورم و قرمز شدن چشم
• گشاد شدن مردمک چشم
• تغییرات بینایی مانند دیدن رنگین‌ کمان در اطراف چراغ در شب
• استفراغ شبیه به تفاله ‌ی قهوه
• نعوظ دردناک در مردان یا بیش از 4 ساعت
• واکنش آلرژیک جدی؛ یک عارضه نادر است و با علائمی نظیر علائم پوستی، خارش، تورم خصوصا در قسمت زبان و گلو، گیجی شدید و اختلالات تنفسی همراه است.
• سندروم سروتونین؛ افزایش میزان سروتونین در بدن توسط پاروکستین نادر اما ممکن است و در نهایت می تواند سندروم سروتونین یا مسمومیت سروتونین را به وجود آورد. اگر دوز مصرفی این دارو زیاد باشد، احتمال بروز این سندروم بیشتر می شود.
  نشانه های این سندروم شامل، تپش قلب سریع، توهم، از دست دادن تعادل، سرگیجه ‌ی شدید، حالت تهوع شدید، استفراغ و اسهال مداوم، گرفتگی عضلات، تب بی ‌دلیل و پریشانی و بی‌ قراری غیر طبیعی می باشد.

عوارض قطع ناگهانی مصرف پاروکستین

قطع ناگهانی مصرف این دارو می تواند عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:

• سرگیجه و حالت تهوع
• حالت بی حسی یا گزگز شدن در دست ها یا پاها
• مشکلات خواب (بی خوابی)
• احساس پریشانی یا اضطراب
• سردرد
• رعشه

موارد احتیاط مصرف داروی پاروکستین

در صورت داشتن حساسیت به این دارو یا سابقه ابتلا به برخی بیماری قبل از مصرف دارو، پزشک خود را در جریان بگذارید؛ اگر سابقه ابتلا به بیماری های زیر یا سابقه ژنتیکی و خانوادگی در زمینه بیماری های زیر را دارید، در مصرف این دارو احتیاط کنید:

• اختلال افسردگی و شیدایی یا اختلال دو قطبی
• اقدام به خودکشی
• مشکلات کبدی
• مشکلات کلیوی
• تشنج و صرع
• سطح پایین سدیم در خون
• زخم و خون ‌ریزی روده
• زخم و خون ‌ریزی معده
• گلوکوم زاویه بسته

مصرف داروی پاروکستین در دوره بارداری و شیردهی

مصرف این دارو در دوره بارداری به دلیل آسیبی که می تواند به جنین وارد کند، توصیه نمی شود. کودکانی که مادران آن ها در سه ماهه آخر بارداری پاروکستین مصرف کرده اند نسبت به کودکانی که مادران آن ها این دارو را مصرف نکرده اند، علائم و مشکلات تنفسی، تشنج، سفتی و گرفتگی عضلات و گریه های مداوم و طولانی مدت را تجربه می کنند.

اگر این دارو را در این دوره مصرف می کنید، حتما در خصوص قطع دارو با پزشک مشورت کنید و خودسرانه این دارو را قطع نکنید چرا که ابتلا به هرگونه بیماری روانی مانند افسردگی، اختلال وحشت زدگی یا وسواس می تواند به مادر باردار و جنین او، آسیب برساند.

مصرف داروی پاروکستین در کودکان

عوارض جانبی داروی پاروکستین می تواند دامن گیر کودکان هم بشود؛ مصرف این دارو می تواند با کاهش وزن، از دست دادن اشتها در کودکان همراه باشد؛ فلذا اندازه گیری مداوم قد و وزن به هنگام مصرف این دارو در کودک به والدین توصیه می شود.

مصرف داروی پاروکستین در سالمندان

به عوارض جانبی داروی پاروکستین در سالمندان توجه جدی داشته باشید؛ مصرف این دارو در سالمندان می تواند منجر به از بین رفتن تعادل، خون ریزی، کاهش سطح خونی یون سدیم، ابتلا به بیماری هیپوناترمی شود.
از دست دادن تعادل احتمال زمین خوردن یا سقوط و به دنبال آن خطر شکستگی را افزایش می دهد.

پاروکستین و تاثیر آن بر باروری

اگر قصد بارداری دارید و داروی پاروکستین مصرف می کنید، حتما پیش از اقدام به بارداری با پزشک مشورت کنید؛ پاروکستین می تواند کیفیت اسپرم را تحت تاثیر قرار دهد اما هنوز شواهدی مبنی بر مصرف پاروکستین و کاهش باروری در زنان وجود ندارد.

علائم اوردوز پاروکستین

مصرف بیش از اندازه داروی پاروکستین می تواند باعث اوردوز، بیهوش شدن و مشکلات تنفسی شود؛ در صورت مشاهده علائم اوردوز با پاروکستین، سریعا با اورژانس تماس بگیرید.

فراموشی دوز مصرفی داروی پاروکستین

اگر مصرف یک دوز دارو را فراموش کردید، بلافاصله آن را مصرف کنید اما اگر زمان مصرف دوز بعدی نزدیک بود، از مصرف دوز فراموش شده، اجتناب کنید.
هرگز دو دوز دارو را باهم مصرف نکنید و دوز مصرفی را سر ساعت مقرر به صورت منظم مصرف کنید.

داروهای هم گروه پاروکستین

برخی از داروهای هم گروه پاروکستین شامل موارد زیر است:

• سیتالوپرام
• اس سیتالوپرام
• فلوکستین
• فلوکسامین
• سرترالین
• داپوکستین

تداخلات دارویی

منظور از اصطلاح تداخل دارویی، مصرف همزمان دو دارو و تاثیر گذاشتن آن ها بر یکدیگر و افزایش یا کاهش تاثیر پذیری یا افزایش بروز عوارض جانبی می باشد. برخی از داروهایی که با پاروکستین عوارض دارویی ایجاد می کنند، شامل موارد زیر می شوند:

• تیوریدازین
• ضد پلاکت مانند کلوپیدوگرل و داروهای دیگری که می ‌توانند باعث خون‌ ریزی و کبودی بدن شوند
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن
• داروهای رقیق کننده‌ ی خون مانند وارفارین
• آسپرین که می تواند خطر خون ریزی را افزایش دهد.
• داروی گیاهی ضد افسردگی گل راعی
•  

داروهایی که تاثیر پاروکستین را کاهش می دهند:

• اتوموکستین
• فنوتیازین
• پیموزاید
• ریسپریدون
• تاموکسیفن
• تترابنازین
• داروهای ضد آریتمی مانند پروپافنون و فلکاینید.
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مانند دزیپرامین و آمی‌تریپتیلین
• بازدارنده های مونو آمین اکسیداز مانند، ایزوکاربوکسازید، لینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، راساژیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانیل سیپرومین
• مصرف خواب آورها مانند، الکل، ماری‌جوانا، آنتی هیستامین‌ ها مثل ستیریزین و دیفن هیدرامین، داروهای خواب ‌آور از جمله آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم، شل‌کننده‌ها و مسکن‌های عضلانی و داروهای ضد درد مانند کدئین. 

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد داروی پاروکستین، کاربرد و عوارض آن صحیت کردیم؛ پاروکستین که با نام های پاکسیل، پاروکست و غیره شناخته می شود، جز داروهای ضد افسردگی و از طبقه داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین است.

روان پزشکان این دارو را برای درمان اختلالاتی مانند افسردگی، اختلال هراس، اختلالات اضطرابی، وسواس و ... تجویز می کنند.

مصرف این دارو می تواند با عارضه هایی همچون حالت تهوع، تاری دید، لرزش اندام ها و غیره همراه باشد. 

آیا مطالعه مطلب فوق برای شما مفید واقع شد؟ آیا تجربه مصرف داروی پاروکستین را دارید؟ لطفا نظرات، تجربیات  و دیدگاه ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید. 

سوالات متداول