طرحواره شکست چیست | علائم و راه‌های درمان

سبک مقابله تسلیم در تله زندگی شکست

افرادی که در تله شکست گرفتار هستند و از سبک مقابله تسلیم استفاده می‌کنند، به شدت به باورهای منفی در مورد خود و توانایی‌هایشان پایبند هستند. آنها خود را ناتوان و بی‌کفایت می‌دانند و معتقدند که هرگز در هیچ کاری موفق نخواهند شد.

• باور به ناتوانی: آنها به طور عمیق باور دارند که از انجام هر کاری به درستی ناتوان هستند و هرگز در هیچ چالشی موفق نخواهند شد.
• اعتماد به نفس پایین: اعتماد به نفس آنها بسیار پایین است و به ندرت برای انجام کارهای جدید یا چالش‌برانگیز تلاش می‌کنند.
• ترس از شکست: از شکست به شدت می‌ترسند و به همین دلیل از هرگونه ریسک یا موقعیتی که احتمال شکست در آن وجود دارد، اجتناب می‌کنند.
• انگیزه کم: هیچ انگیزه‌ای برای تلاش و پیشرفت در زندگی ندارند و به طور کلی منفعل و بی‌حال به نظر می‌رسند.
• انتظارات منفی: از خود و دیگران انتظارات بسیار پایینی دارند و همیشه منتظر نتایج منفی هستند.
• تمرکز بر نقاط ضعف: به جای تمرکز بر نقاط قوت و دستاوردهای خود، دائماً بر نقاط ضعف و اشتباهاتشان تمرکز می‌کنند.
• حساسیت به انتقاد: هرگونه انتقاد یا بازخورد منفی را به شدت شخصی تلقی می‌کنند و به شدت از آن آزرده می‌شوند.
• احساس گناه و شرم: به طور مداوم احساس گناه و شرم می‌کنند و خود را به خاطر ناکامی‌ها و اشتباهاتشان سرزنش می‌کنند.
• انزوای اجتماعی: از تعاملات اجتماعی و حضور در جمع دوری می‌کنند و ترجیح می‌دهند تنها باشند.
• عدم تمایل به کمک گرفتن: به دلیل ترس از قضاوت یا طرد شدن، از کمک گرفتن از دیگران خودداری می‌کنند.

سبک مقابله‌ای جبران افراطی در تله شکست

افرادی که در تله شکست گرفتار هستند و از سبک مقابله‌ای جبران افراطی استفاده می‌کنند، دائماً در تلاشند تا با تلاش و کوشش بی‌وقفه، نقص‌ها و باورهای منفی خود را در مورد ناتوانی و عدم موفقیت جبران کنند. آنها در ظاهر ممکن است موفق و پیروز به نظر برسند، اما در درون خود همچنان از احساس پوچی، بی‌ارزشی و ترس از شکست رنج می‌برند.

ارتباط طرحواره شکست با سایر طرحواره‌ها

این طرحواره با طرحواره‌های دیگر ارتباط نزدیکی دارد و می‌تواند با آنها هم‌زمان رخ دهد یا به یکدیگر منجر شوند.

طرحواره‌های مرتبط با طرحواره شکست شامل موارد زیر است:

• طرحواره نقص و شرم: افرادی که دارای طرحواره نقص و شرم هستند، معتقدند که به طور ذاتی معیوب و ناقص هستند و ارزش کمی دارند. این باور می‌تواند منجر به احساس پوچی، بی‌ارزشی و ترس از شکست شود.
• طرحواره محرومیت هیجانی: افرادی که دارای طرحواره محرومیت هیجانی هستند، معتقدند که در دوران کودکی از عشق، محبت و حمایت کافی برخوردار نبوده‌اند. 
• طرحواره استحقاق: افرادی که دارای طرحواره استحقاق هستند، معتقدند که بدون تلاش یا استحقاق، مستحق چیزهای خوب در زندگی هستند.
• طرحواره انزوا: افرادی که دارای طرحواره انزوا هستند، معتقدند که از دیگران جدا و منزوی هستند. این می‌تواند منجر به ترس از صمیمیت، مشکلات در ایجاد و حفظ روابط و احساس تنهایی و انزوا شود.
• تله معیارهای سخت‌گیرانه: افرادی که در تله معیارهای سخت‌گیرانه گرفتار هستند، معتقدند که برای رسیدن به ارزش و موفقیت، باید معیارهای بسیار بالا و غیرقابل دسترس را برآورده کنند. 

اهداف درمانی طرحواره شکست

درمان تله شکست به افراد دارای این الگوی فکری ثابت کمک می‌کند تا باورها و رفتارهای منفی خود را تغییر داده و زندگی شادتر و معنادارتر را تجربه کنند.

اهداف کلیدی درمان تله شکست شامل موارد زیر می‌شود:

1. باور به مهارت‌ها و توانایی‌ها

• شناسایی نقاط قوت و استعدادها: به فرد کمک می‌شود تا نقاط قوت، استعدادها و توانایی‌های خود را به درستی بشناسد و به آنها باور داشته باشد.
• چالش کشیدن باورهای منفی: باورهای منفی در مورد ناتوانی و بی‌کفایتی به چالش کشیده شده و با شواهد واقعی جایگزین می‌شوند.
• ایجاد انگیزه برای تلاش و پیشرفت: به فرد انگیزه داده می‌شود تا با تلاش و پشتکار برای رسیدن به اهداف خود قدم بردارد.

2. مقایسه منطقی و عادلانه

• تغییر الگوی مقایسه: به فرد آموزش داده می‌شود تا به جای مقایسه خود با دیگران، خود را با معیارهای واقع‌بینانه و مناسب مقایسه کند.
• تمرکز بر پیشرفت فردی: به جای تمرکز بر موفقیت‌ها و نقطه قوت دیگران، بر پیشرفت‌ها و موفقیت‌های فردی خود تمرکز می‌شود.
• ارزش‌گذاری ویژگی‌های منحصر به فرد: به فرد کمک می‌شود تا ویژگی‌های منحصر به فرد و مثبت خود را ارزش بگذارد و به آنها افتخار کند.

3. افزایش موفقیت‌ها و دستاوردها

• تعیین اهداف واقع‌بینانه: باعث می‌شو تا اهداف واقع‌بینانه و قابل دسترسی برای خود تعیین کند.
• ایجاد برنامه‌ریزی منطقی: برنامه‌ریزی مناسب و منطقی برای رسیدن به اهداف ارائه می‌شود.
• تقویت مهارت‌های حل مسئله: به فرد آموزش داده می‌شود تا با چالش‌ها و موانع به طور موثر برخورد کند و آنها را حل کند.
• جشن گرفتن موفقیت‌ها: به فرد کمک می‌شود تا موفقیت‌ها و دستاوردهای خود را، هر چقدر کوچک که باشند، جشن بگیرد و از آنها لذت ببرد.

4. ارتقای شغلی

• شناسایی علایق و استعدادهای شغلی: به فرد کمک می‌شود تا علایق و استعدادهای شغلی خود را بشناسد.
• کسب مهارت‌های لازم: برنامه‌ریزی برای کسب مهارت‌های لازم برای رسیدن به اهداف شغلی ارائه می‌شود.
• افزایش اعتماد به نفس شغلی: به فرد کمک می‌شود تا اعتماد به نفس خود را در زمینه شغلی افزایش دهد.
• جستجوی فرصت‌های شغلی مناسب: راهنمایی برای جستجوی فرصت‌های شغلی مناسب و ارائه رزومه و مصاحبه ارائه می‌شود.