روان شناسی گریه کردن

مرد که گریه نمی کند؟!  شاید از دوران کودکی تا الان زیاد این جمله رو شنیده باشیم یا اصلاً خودمان به کسی گفته باشیم. غافل از این که گریه کردن نه تنها یک رفتار فراجنسیتی است بلکه یک ابزار اجتماعی برای جلب همدلی می باشد.

به عبارتی شاید بتوان گفت "گریه" یک سیستم ارتباطی است که از طریق آن قرار است به دیگران بگوییم که من به کمک تان احتیاج دارم. از دیدگاه روان شناسی، گریه باعث تخلیه احساسات مان می‌شود و ما را به لحاظ احساسی آرام‌تر می‌کند.

گریه کردن چیست؟

گریه؛ واکنش هیجانی، عاطفی و رفتاری انسان نسبت به محرکاتی چون درد و غم و شادی می باشد.

از نشانه های گریه کردن، اشک ریختن است اما اشک ریختن همیشه به معنای گریه کردن نیست چرا که امکان دارد اشک ها به خاطر حساسیت به جسم یا بوی خاصی باشد.

در نهایت  گرچه محققین هنوز نتوانسته اند به طور کامل با درونیات حیوانات آشنایی لازم را پیدا کنند، اما تاحدودی می توان گفت گریه به عنوان یک رفتار احساسی فقط در انسان ها وجود دارد چرا که حیوانات فقط اشک ریختن را تجربه می کنند.

آیا زنان بیشتر از مردان گریه می کنند؟

دختر و پسر تا زمانی که در کودکی به سر می برند و هنوز بالغ نشده اند، مثل همدیگر گریه می کنند یعنی تفاوتی در میزان و شکل و حتی علت گریه کردن بین این دو وجود ندارد.

اما به لحاظ علمی بعد از بلوغ، زنان بیشتر از مردان گریه می کنند. نتایج پژوهش ها نشان داده که دختران تقریباً 5 برابر بیش تر از پسران گریه می کنند.

 خارج از متفاوت بودن میزان گریه کردن باید گفت حتی به لحاظ ظاهری هم نوع گریه در دختران و پسران متفاوت می باشد.

به عبارتی می توان گفت که گریه مردان اغلب آرام و بی صداست ولی در زنان همراه با سر و صدا و اشک های فراوان می باشد.

دلایل گریه بیشتر زنان نسبت به مردان

• مسائل فیزیولوژیکی؛ علت گریه زیاد زنان نسبت به مردان، ترشح هورمون پرولاکتین بعد از بلوغ در زنان می باشد. این هورمون که در تولید اشک تاثیر گذار می باشد سبب می گردد زنان بیشتر از مردان گریه کنند.
• مسائل روانی و اجتماعی؛ اغلب زنان به علت احساس بی کفایتی  یا مشاجره با دیگران یا بی توجهی در خانواده و جامعه گریه می کنند اما مردان اغلب زمانی گریه می کنند که درگیر احساسات عاطفی شده باشند.
• مسائل فرهنگی؛ به لحاظ فرهنگی هم گریه زنان قابل قبول تر از گریه مردان می باشد. این موضوع می تواند دلیلی برای کمتر شدن میزان گریه های مردان نسبت به زنان باشد.

آیا گریه کردن خوب است؟

اگر بخواهیم پاسخی کوتاه بدهیم، باید گفت طبق تحقیقاتی که صورت گرفته، گریه برای سلامتی هم می تواند خوب باشد و هم مضر. بنابراین، قضاوت قطعی در مورد اینکه «آیا گریه خوب است یا خیر؟» تا حدود زیادی دشوار می باشد.

تاثیرات مثبت گریه کردن

•  دریچه ایمنی؛ گریه برای بدن مان همچون یک دریچه ایمنی مهم است. چرا که سبب آزاد شدن احساسات سرکوب شده می شود و این می تواند ما را از انواع بیماری های خطرناک نجات دهد.
• کاهش اضطراب؛ بدن ما با گریه کردن از وضعیت برانگیخته و مضطرب به آرامش برمی‌گردد.
• تقویت پیوند عاطفی؛ همه ما سعی می کنیم که اگر قرار است در مقابل کسی گریه کنیم تا حدودی با او صمیمی باشیم، چرا که با گریه کردن در واقع جنبه آسیب‌پذیرتر و حساس‌تر خود را به نمایش می گذاریم. بنابراین وقتی در مقابل فردی گریه می کنیم، ناخواسته پیوند عاطفی مان با او تقویت می شود. این یکی از ارزشمندترین کارکردهای اجتماعی گریستن است.
• آزاد شدن اکسی توسین و اندورفین، گریه کردن با آزاد کردن اکسی توسین و اندورفین در بدن مان، باعث شادی و آرامش ما می شود.
• کاهش فشارهای روانی؛ گریه با فعال کردن سیستم عصبی پاراسمپاتیک (PNS) باعث تسکین و استراحت بدن مان می شود.
• بهبود روحیه؛ زمان گریستن، ریتم تنفس‌مان تندتر می‌شود و تنفس هوای خنک سبب تنظیم دمای مغز می گردد. در نتیجه، روحیه‌مان بعد از گریه کردن بهتر می شود.
• ارزیابی ثانویه؛ با گریه کردن میزان بیقراری و پریشانی خودمان را دریابیم و در نهایت احساسات مان را بشناسیم.
• ابزاری برای جذب پشتیبانی؛ گریه یکی از تاثیرگذارترین ابزار، برای جلب حمایت اطرافیان است. مثلاً در دوران کودکی مان گریه می کردیم تا مادر توجه بیشتری به ما داشته باشد. یعنی با گریه به مادر می فهماندیم که گرسنه یا بیمار هستیم. در حقیقت گریستن در دوران نوزادی یک استراتژی انطباقی است و بخشی از نبرد ما برای بقا محسوب می شود. در دوران بزرگسالی هم گریه سبب حمایت اطرافیان مان می شود.
• کمک به تنفس نوزاد؛ اولین گریه نوزاد در هنگام تولد به ریه‌ها کمک می‌کند تا با زندگی در جهان خارج از رحم سازگار شود.
• کمک به رهایی از غم و اندوه؛ گریه کردن در زمان غم به فرد کمک می‌کند تا با واقعیت روبرو شده و از دست دادن عزیز خود را راحت‌تر بپذیرد.
• کاهش فشار خون و تنظیم نبض؛ گریه نه تنها فشار خون را پایین می‌آورد و آن را کنترل می‌کند، بلکه همچنین یک گریه شدید می‌تواند نبض را هم تنظیم کند.
• خاصیت خودتسکین دهندگی؛ گریه سیستم عصبی پاراسمپاتیک را فعال می کند که این می تواند به آرامش بدن مان کمک کند.

در ادامه سایر تاثیرات مثبت گریه کردن را به صورت تیتروار می آوریم:

•  افزایش تمرکز
• دفع سموم بدن
• کاهش احساس درد
• کمک به خواب آسوده تر

تاثیرات منفی گریه کردن

تمام خاصیت هابی که در رابطه با گریه گفته شد برای زمانی می باشد که گریه ما خیلی طولانی نباشد، بنابراین اگر میزان گریه از حد نرمال خارج شود و فرد مدام گریه کند می تواند باعث آسیب های فراوانی در بدن شود. در ادامه مروری بر این تاثیرات منفی می اندازیم:

•  آنزیم لیزوزیم بیش از حد، آنزیم لیزوزیم یک ماده شیمیایی قوی و ضد باکتریایی می باشد که هنگام گریه کردن در اشک بوجود می آید. کارکرد این ماده مبارزه با عفونت می باشد. حال اگر گریه ما طولانی باشد این ماده شیمیایی سبب التهاب چشم می شود چون ترشح بیش از حد این آنزیم، باکتری‌های مفید چشم های مان را از بین خواهد برد.
• سوزش چشم؛ گريه بيش از حد می‌تواند باعث سوزش چشم شود و در نهايت بینایی مان آسیب ببيند.
• تولید بیش از حد کورتیزول؛ گریه طولانی مدت یا مکرر می‌تواند آنقدر کورتیزول تولید کند که به مغز آسیب برساند. این مشکل اغلب اوقات در کودکان و نوزادان اتفاق می افتد.
• سردرد میگرنی؛ استرس بدن (عاملی که باعث گریه – گريه احساسي نه نوع ديگر- می‌شود) می‌تواند باعث ایجاد سردرد میگرنی در افراد مستعد شود.
• كم شدن آب بدن؛ گریه بيش از حد سبب دهیدراته یا کم‌آب شدن بدن می‌شود. بنابراين اگر بعد از گريه زياد، آب ننوشيم درگیر مشکلات جسماني از قبيل خشکی دهان و لب، سردرد، خستگی، یبوست و … می شویم.

سطوح متفاوت گریه

•  فیزیولوژیک؛ در سطح اول شرایط فیزیولوژیک موجب گریه می شود؛ مثلاً کودکی به خاطر زمین افتادن یا گرسنه بودن شروع به گریه می کند و فرد بزرگی هم به خاطر درد جسمانی ناشی از یک عمل جراحی گریه می کند.
• احساسات و عواطف؛ در سطح دوم شرایط احساسی موجب گریستن می شود؛ مثلاً لحظه تحقیر شدن در جمع و یا لحظه خداحافظی با دوستی صمیمی در فرودگاه.
• احساسات ژرفتر و متعالی تر؛ لازم به ذکر است که همه افراد در این سطح گریه نمی کنند چرا که گریستن در این سطح مستلزم کسب آگاهی ژرف تر از خویشتن و جهان و روابط میان آنها می باشد. مثلاً گریه کردن در هنگام دعا کردن یا درک عمیق یک اثر هنری.

انواع اشک ریختن

از آن جایی که گریه کردن همیشه با اشک ریختن همراه می باشد ولی اشک ریختن همیشه همراه با گریه کردن نیست، لازم است که سه نوع گوناگون اشک را توضیح دهیم:

اشک پایه

چشم ما بدون اینکه خودمان آگاه باشیم دائماً در حال تولید اشک پایه است. کارکرد این نوع اشک محافظت از قرینه ها می باشد.

بنابراین ارتباطی با غصه و شادی ما ندارد. زمانی که بیش از حد با لپ تاپ یا گوشی موبایل کار کنیم این اشک خشک می شود و می تواند به چشمانمان آسیب وارد شود.

اشک رفلکس

این نوع اشک زمانی بوجود می آید که در چشم های مان احساس سوزش داشته باشیم.

حال این سوزش می تواند ناشی از خرد کردن پیاز، چراغ های پر نور یا هر نوع محرک خارجی باشد. همچنین استفاده بیش از لپ تاپ و گوشی می تواند این نوع اشک را زیاد کند. بنابراین این نوع اشک هم ارتباطی با احساسات و عواطف ما ندارد.

اشک احساسی

این نوع اشک زمانی بوجود می آید که در گیر مسائل احساسی، عاطفی و درد جسمانی باشیم. در حقیقت این نوع اشک برای تثبیت خلق‌وخو انجام می‌شود و لزوماً با احساسات منفی همراه نیست. همچنین این نوع اشک برخلاف دو نوع اشک دیگر می تواند به طور ارادی و اختیاری توسط ما کنترل شوند.

انواع مختلف گریه

•  گریه ی خوب؛ گریه خوب آرامش بخش، تسکین دهنده است و به احتمال زیاد با اشک ریختن همراه می باشد.
• گریه ی معترضانه؛ در گریه معترضانه به جای تسکین، احساس خستگی می کنیم. این نوع گریه شدید، با صدای بلند، همراه با احساس خشم، درماندگی و ناآرامی می باشد. 
• گریه ی نوزادی؛ ویژگی این نوع گریه جمع شدن لب ها، لرزیدن، احتمالا بدون اشک بودن و حرکات تکراری است و احتمالاً مرتبط با ترومای دل بستگی دوران نوزادی باشد.
• گریه ی فروخورده یا به تاخیر افتاده؛ این نوع گریه ناشی از فکر یا یک محرک قابل تشخیصی نمی باشد. در حقیقت علت گریه، یک محرک خیالی است.
• گریه ی نمایشی؛ گریه نمایشی همانطور که از نامش پیداست با هیچ هیجانی مرتبط نیست. در حقیقت فرد در درون خود احساس دل مردگی می کند. احتمالا با تجربه ی طردشدگی دوران کودکی ارتباط داشته باشد و برای جلب توجه اتفاق می افتد.

چه زمانی گریه کردن حالمان را بدتر می کند؟

•  دیدگاه ذهنی فرد نسبت به گریه کردن؛ اگر بر این باور باشیم که گریه فقط برای اشخاص ضعیف است، بدون شک بعد از گریه کردن، احساس ناخوشایندی را تجربه خواهیم کرد.
• احساس خستگی داشتن؛ از آنجایی که گریه کردن انرژی زیادی را از بین می برد، بنابراین اگر همیشه احساس خستگی داریم بهتر است در ارتباط با میزان گریه کردن، خودمان را مدیریت کنیم، چرا که با گریه کردن احساس خستگی مان بیشتر می شود.  
• اختلالات خلقی داشتن؛ گریه وضعیت احساسی افراد مبتلا به اضطراب یا اختلالات خلقی را وخیم ترمی کند.
• احساس تنهایی کردن؛ اگر بیشتر اوقات تنها هستیم یا احساس تنهایی می‌کنیم، نباید خیلی گریه کنیم. چون اگر در حین اشک ریختن از حمایت و توجه اطرافیان مان بی بهره باشیم احتمالاً حالمان بدتر شود.

عوامل موثر بر گریه های بی دلیل 

اگر در ایام نزدیک عزیزی را از دست داده اید یا این که تحت فشار کاری یا هر مشکلی دیگری هستید، احتمالاً گاه گاهی در طول روز با کوچک ترین ناراحتی گریه می کنید. اما از دیدگاه روان شناسیِ گریه، عوامل دیگری هم هستند که می توانند سبب گریه های بی دلیل شود. در ادامه به 5 علت گریه های بی اختیار اشاره می کنیم:

نوسانات هورمونی

نوسانات یا تغییرات هورمونی به عنوان یکی از علت های رایج گریه های بی‌اختیار در بین زنان شناسایی شده است. زنان باردار یا زنانی که در دوره پیش از قاعدگی هستند، نسبت به دیگر زنان خیلی راحت‌تر گریه می‌کنند. در ادامه به سایر علائم این اختلال به صورت تیتروار اشاره شده است:

•  تغییرات خلقی غیرمعمول
• افسردگی
• نفخ
• درد شکم
• اضطراب
• سردرد
• بدن‌درد
• تغییر اشتها

افسردگی

افسردگی به عنوان یک اختلال نیز می تواند یکی از عوامل تاثیرگذار و مهم در گریه های بی اختیار باشد. در ادامه نشانه های این اختلال به صورت تیتروارد آمده است:

•  تغییر در خواب (کم خوابی یا پرخوابی)
• تغییر اشتها (بی اشتهایی یا پر خوری)
• بی انگیزه شدن
• تمرکز نداشتن
• خستگی زیاد
• فکر درباره خودکشی

اضطراب

اضطراب نیز به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار بر گریه های بی اختیار می باشد که باعث احساس نگرانی شدید و ترس از وقوع یک اتفاق می‌شود. در ادامه بعضی از نشانه های این اختلال آورده شده است:

• مصرف زیاد قرص‌های آرام‌بخش
• پایین بودن اعتماد به نفس
• سیستم ایمنی ضعیف 
• تنگی نفس
• لکنت زبان
•  تغییر اشتها (بی اشتهایی یا پر خوری)
• مصرف مواد مخدر
• مصرف نوشیدنی‌های الکل
• سردرد
• افکار منفی نسبت به خود و زندگی
• افزایش وزن
• فشار خون بالا

ناخویشتن داری عاطفی

اختلالات ناخویشتن داری عاطفی (PBA) از بیماری‌های عصبی است که در آن فرد به طور ناگهانی شروع به خندیدن یا گریستن می‌کند. در ادامه نشانه های این اختلال آورده شده است: 

• بیماری پارکینسون
• تومور مغزی
• اسکلروز چندگانه
• سکته
•  آسیب مغزی
• زوال عقل

اختلال دوقطبی

افرادی که درگیر این نوع اختلال می شوند اغلب به طور غیرقابل پیش‌بین دچار نوسانات خلقی می شوند. در کنار این نوسانات خلقی، احتمالا شروع به گریه های بی دلیل می کنند. در ادامه نشانه های این نوع اختلال آورده شده است:

• بی خوابی
• رفتارهای عجولانه
• دوره‌های غیرمعمول خوش‌خلقی
• سردرگمی
• حواس‌پرتی
•  عصبانیت بیش از حد
• تغییر در اشتها (بی اشتهایی یا پر خوری)
• پرش سریع از یک ایده به ایده دیگر
• فکر در مورد مرگ
• گاهی اعتماد به نفس  خیلی بالا و گاهی احساس بی‌ارزشی
• سستی

جمع بندی ای سنج

 گریه به عنوان یک واکنش هیجانی، عاطفی و رفتاری نسبت به محرکات بیرون، گرچه یک واکنش فراجنسیتی می باشد اما این واکنش در زنان به دلایل گوناگون فیزیولوژیکی، روانی، اجتماعی و فرهنگی می تواند بیشتر اتفاق بیافتد.

در نهایت با توجه به مطالب فوق باید گفت گریه های کوتاه گرچه دارای فوایدی چون کاهش اضطراب، تقویت پیوند عاطفی، بالا بردن روحیه، کاهش فشار خون و غیره هستند اما اگر این رفتار احساسی و هیجانی به طور منطقی کنترل نشود می تواند عوارض گوناگونی از قبیل سوزش چشم، سردرد میگرنی، کم آب شدن بدن و غیره را به همراه داشته باشد.

سوالات متداول