مشکلات بین والد و فرزندان + راه حل های آن

در واقع مادر و پدر بودن و فرزند پروری یکی از لذت بخش ترین احساسات در جهان است؛ بزرگ کردن فرزندان نه تنها دیدگاه متفاوتی نسبت به زندگی به ما می دهد، بلکه فرصتی را برای پرورش فردی سالم و سازگار فراهم می کند.

اما در روند این کار لذت بخش، ممکن است مشکلات و درگیری هایی به وجود بیاید؛ گاه میان والد و فرزندان تعارضاتی به وجود می آید که در صورت بی توجهی به آن ها ممکن است مشکلات بسیاری برای فرزند و والد و ارتباط میان آن ها به وجود بیاید و باعث دوری والد و فرزند از یکدیگر شود.

در این مقاله نگاهی به برخی از رایج ترین مشکلات میان والدین و فرزندان و راهکار حل این مشکلات خواهیم داشت.

در صورت تمایل به مطالعه مقالات بیشتر در خصوص والدین و فرزندان می توانید مقالات، ارائه نکاتی مهم به والدین در رابطه با فرزندانشان، 8 مهارت برای اینکه والدین موثری باشیم، علائم شایع در والدین سمی کدام ها هستند؟، تاثیرات رفتارها و تفکرات والدین، شیطنت کودکان و درماندگی والدین و... را در مجله ای سنج مطالعه کنید. 

اهمیت رابطه والدین و فرزندان

فرزند پروری یک هنر است؛ والدین با هزاران چالش در مسیر فرزند پروری رو به رو می شوند و بارها و بارها باید آمادگی حداکثری داشته باشند و فداکاری کنند و این سخت است!
گاهی در چشم فرزندان وظیفه فرزند پروری بی ارزش و بی اهمیت تلقی می شود و همین منجر به روابط ناسالم و همراه با مشکل در والدین و فرزندان می شود.

کلید داشتن یک رابطه سالم والد فرزندی و تجربه حداقلی مشکلات، با احترام رفتار کردن و اهمیت به فردیت و مرزهای فرزند است.

رابطه سالم والد و فرزند، رشد همه جانبه فرزند را تضمین می کند و پایه های شخصیت، رفتار، قدرت ذهنی وعاطفی و شخصیت کلی او را به درستی می سازد.

زمانی که والدین و فرزندان روابط صمیمانه تر، قابل اعتمادتر و سازگارانه تری دارند، خانواده برای فرزند تبدیل به یک پایگاه امن می شود و فرزند در این محیط رشد و توسعه سالم خواهد داشت و امکان تجربه کردن فضاهای مختلف برای او فراهم می شود.
لازم به ذکر است، رابطه خوب والد و فرزند، الگویی خوبی برای فرزندان به منظور برقراری رابطه با دیگران می شود و آن ها قادر به تجربه روابط مثبت و قوی با دیگران خواهند بود.

علت به وجود آمدن مشکلات میان والدین و فرزندان می شود؟

علت تضاد میان والدین و فرزندان چیست؟ دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است به شکاف میان والدین و فرزند و بروز مشکلات میان آن ها منجر شود. شناخت و درک این علل به حل بهتر مشکلات کمک می کند:

• عدم تعیین حد و مرز
• طرد فرزند از سوی والد؛ بی توجهی، عدم محبت، عدم لمس فیزیکی و در آغوش گرفتن فرزند، بی توجهی به موفقیت ها و دستاورهای او و...
• محافظت بیش از حد از فرزند و ایجاد محدودیت برای او
• سهل انگاری در خصوص موارد مرتبط با فرزند
• زیاده روی کردن و تعیین استانداردهای سطح بالا
• خواسته های غیر واقع بینانه والدین از فرزندان
• سو مصرف مواد و الکل در فرزند و والد
• شکست های ارتباطی
• الگوهای رفتاری نامطلوب والدین و تقلید فرزندان از آن
• تاثیر پذیری از فرهنگ و اجتماع
• فشار همسالان
• دخالت های غیر منطقی
• ناز پروردگی
• رفتار تند و سرزنش آمیز
• دلسوزی های بیجا و عشق تحمیلی
• و...

انواع مشکلات والد و فرزند

مشکلات ارتباطی والدین با فرزندان

به وجود آمدن مشکلات ارتباطی میان والدین و فرزندان علی الخصوص در دوره نوجوانی، امری اجتناب ناپذیر است؛ اگر به این مشکلات بی توجهی شود و راه حلی برای حل آن ها پیدا نشود، تعارض میان والد و فرزند روز به روز بیشتر شده و در نهایت ارتباط والدین و فرزندان دچار مشکلات جدی می شود.

گاه پیش می آید که والدین فرزند خود را به درستی درک نمی کنند و متوجه نیازها و خواسته های او نمی شوند یا درگیری والدین با مشکلات کاری، مالی، اقتصادی باعث کم توجهی به کودک یا فرزند می شود و همین مسئله می تواند مشکلات ارتباطی میان والدین و فرزندان ایجاد کند.

برخی از دلایلی که می تواند منجر به بروز مشکلات ارتباطی در والدین و فرزندان شود، شامل بی احترامی فرزند به والد و والد به فرزند، عدم اعتماد و اطمینان به فرزند، عدم تلاش برای برقراری ارتباط هم از سوی والد و هم از سوی فرزند، وابستگی بیش از اندازه میان والد و فرزند، سو استفاده فیزیکی، کلامی یا جسمانی و... را شامل می شود.

مشکلات تک والدها با فرزندان

زندگی ما پر از نقاط عطف مختلف است؛ ممکن است تک والد بودن یکی از آن ها باشد. شاید شما سالیان سال است که یک والد مجرد هستید یا به تازگی مجرد شده اید و مشکلاتی را در رابطه با فرزند خود احساس می کنید.
حمایت عاطفی از فرزند به تنهایی می تواند برای شما دشوار باشد و احساس تنهایی و انزوا در والدین مجرد تجربه می شود و همین مسئله می تواند والد و فرزند را دچار اضطراب یا افسردگی کنند.
از دیگر سو، فرزندان والدین مجرد باید از یکسری مسائل شخصی عبور کنند و همین مسئله می تواند برایشان سخت باشد.

احساسات منفی

کودکان ممکن است دلایل جدایی شما را درک نکنند و عصبانی باشند و خود یا والدینشان را سرزنش کنند و احساساتی مانند غم و اندوه را تجربه کنند و زمانی که والدین آن ها به دنبال برقراری یک رابطه عاشقانه جدید هستند، به ندرت پیش می آید که آن ها احسا خصومت و پرخاشگری را تجربه نکنند.

مهم است که به احساسات فرزند خود اهمیت بدهید و بدون خشم و عصبانیت به آن رسیدگی کنید؛ رفتار و واکنش خوب شما باعث می شود به مرور زمان، احساسات منفی فرزند کمتر شود اما اگر فرزند شما وضعیت نا به سامانی را تجربه می کند، از صحبت کردن با شما امتناع می کند، حتما از یک متخصص سلامت روان کودک و نوجوان یا خانواده درمانگر کمک بگیرید.

مشکلات رفتاری

از آنجایی که والدین مجرد فکر می کنند همه چیز فرزندشان هستند، تمام تلاش خود را برای فراهم کردن زندگی راحت و عشق دادن به آن ها می کنند اما ممکن است در طول روز، فرصت رسیدگی به همه امور را نداشته باشند و رعایت نکردن نظم و انضباط در خانه و مدرسه در فرزندان والدین مجرد دیده می شود.

تعیین مرزهای واضح به ایجاد ساختار بیشتر در زندگی خانوادگی شما کمک می کند؛ همچنین، دادن برخی مسئولیت‌های متناسب با سن فرزندان و قدردانی از تلاش ‌های آن‌ها نیز به آن‌ها کمک می ‌کند تا احساس مشارکت و خود ارزشمندی بیشتری داشته باشند.

مشکلات والدین با فرزندان نوجوان

نوجوانی یکی از حساس ترین مراحل رشد شخصیت است؛ بزرگسالان جوان به دنبال هویت یابی و تشخص طلبی هستند و می خواهند از خانواده جدا شوند و مستقل باشند که همین مسئله اغلب منجر به سرکشی، حساسیت بیش از حد یا پرخاشگری می شود و تغییرات هورمونی در بروز این احساسات و واکنش ها نقش دارد.

برخی از والدین ممکن است ندانند چگونه با فرزند نوجوان خود کنار بیایند و به طور ناخواسته شروع به تشدید احساسات منفی در فرزند نوجوان خود می کنند.
توجه بیشتر به فرزند نوجوان، صرف زمان با او، صحبت کردن با نوجوان، آگاهی از دغدغه های او به بهبود روابط میان والد و نوجوان کمک می کند.

اغلب نوجوانان در این دوره فکر می کنند که هیچ کس آن ها را درک نمی کند و تنهای تنها هستند؛ شما به عنوان والد باید بیشترین تلاش را انجام دهید تا این احساسات را در فرزند خود از بین ببرید؛ به صحبت های او گوش دهید و اجازه دهید که در مورد مسائل و مشکلاتش با شما صحبت کند.

اعتماد به نوجوانان نیز در این مرحله بسیار مهم است؛ حتی اگر آن ها برای کسب استقلال بیشتر تلاش می کنند اگر به آن ها اعتماد نکنید و آن ها را کنترل کنید، به ایجاد تعارض میان خود و نوجوان دامن می زنید.
فرزندان خود را در تصمیمات خانوادگی شرکت دهید، به آن ها اعتماد کنید و احترام بگذارید. اگر احساس می کنید که شایستگی و دانش کافی برای مقابله با مشکلات رفتاری فرزندتان را ندارید، درمان تعارض والدین-کودک نیز می تواند راه حل موثری باشد.

در ادامه به چند سوال مهم در خصوص مشکلات احتمالی والدین و فرزندان نوجوان پاسخ خواهیم داد:

چرا فرزندان در دوران نوجوانی از پدر و مادر فاصله می گیرند؟

رابطه فرزندان با والدین خود در دوره نوجوانی کمی متفاوت تر از دوره کودکی و بزرگسالی می شود؛ با توجه به دلایلی که پیش از این به آن اشاره کردیم و وجود دلایلی همچون ترس از والدین، نبود رابطه دوستانه میان نوجوان و والدین، محیط خشن خانه، وضع محدودیت های غیر قابل توجیه برخی از دیگر دلایل تاثیر گذار بر ایجاد مشکل و دور شدن نوجوان از والدین می باشد.

افزون بر آن، پیشرفت تکنولوژی و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی و تغییر سبک زندگی بر دوری نوجوانان از خانواده به خصوص نوجوانانی که خانواده سنتی دارند، دامن زده است و این مسئله با پیامدهای منفی همچون روی آوردن نوجوان به همسالان و کناره گیری از خانواده همراه است و در نتیجه شکاف میان والد و فرزند روز به روز بیشتر می شود.

عواقب دوری نوجوان از خانواده و کم رنگ شدن رابطه والد با فرزندان چیست؟

علاوه بر ایجاد شکاف میان خانواده و فرزندان، انزوا طلبی، افسردگی، پرخاشگری، کینه توزی، روی آوردن به دوستی های ناباب و غیر سالم، نادیده گرفتن ارزش های دینی و معنوی، روی آوردن به مصرف مواد مخدر و ... از جمله عواقب کم رنگ شدن رابطه والد با فرزند می باشد.

آیا تعداد فرزندان بر بهبود روابط خانوادگی تاثیر دارد؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم، تعداد فرزندان می تواند بر بهبود روابط خانوادگی تاثیر بگذارد؛ خانواده هایی که دارای دو فرزند یا بیشتر هستند، فضای پر رفت و آمدتر و شلوغ تری را تجربه می کنند اما در خانواده های تک فرزند، اینگونه نیست.

به دلیل مشغله های فراوان، ارتباط میان والدین و فرزند کمتر شده و فرزندی که خواهر و برادر ندارد به دوستان یا فضای مجازی روی می آورد و در نتیجه ارتباط با فضای حقیقی کمتر و با فضای مجازی بیشتر شده و دوری والد و فرزندان رقم می خورد.

برخی از مشکلات والدین با نوجوانان

گاه نوجوانان به انجام برخی کارها و فعالیت ها روی می آورند و والدین رفتار و اعمال آن ها را نمی پذیرند و همین مسئله باعث بروز مشکل میان آن ها می شود؛ برخی از این مشکلات عبارت اند از:

• عاشق شدن و درگیر روابط عاشقانه شدن در سنین پایین
• روی آوردن به مصرف سیگار، ماری جوآنا و برخی دیگر مواد مخدر
• استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی
• نوسانات خلقی و تحریک پذیری خلق در نوجوانان
• دروغ گفتن به والدین یا پنهان کاری
• اجتناب از بحث و سرپیچی از قوانین
• کاهش ارتباط با والدین
• بلاتکلیفی و بحران هویت
• و...

مشکلات والدین طلاق گرفته با فرزندان

متاسفانه در میان ازدواج هایی که به طلاق منجر می شود، برخی کودکان و نوجوانان طلاق والدین را تجربه می کنند و به واسطه این تجربه درگیر مشکلات با والدین خود می شوند.

جدا شدن والدین از یکدیگر، از هم پاشیدن خانواده، کشمکش بر سر قبول حضانت فرزندان، تغییر محل زندگی، تغییر نوع ارتباط فرزند با والد می تواند فرزند را دچار بحران و مشکلات کند و در برخی مواقع زمانی که فرزند خودش را مقصر جدایی والدین از یکدیگر می داند، نگران والدی هستند که با او زندگی نمی کند یا زمانی که فرزند درگیر اختلافات میان والدین می شود، این وضعیت تشدید می شود.

عواملی نظیر بدگویی و غیبت از همسر سابق جلوی فرزند، محروم کردن فرزند از دیدن پدر یا مادر، طرد فرزندی که با همسر سابق زندگی می کند، بدگویی از خانواده همسر سابق یا جدید، نگهداری از فرزند را به معنی رها کردن او از طرف همسر سابق جلوه دادن (منت گذاشتن، زیردین بردن) و غیره برخی از عوامل تاثیر گذار بر ایجاد مشکلات میان والدین طلاق گرفته با فرزندان است.

مهم است که والدین به سلامت روان فرزندان خود توجه داشته باشند و در صورتی که ازدواج به طلاق ختم شد، به فرزند خود توجه کنند و با تدوین برخی قوانین میان خود، فرزند را از بحث و درگیری دور کنند.

مشکلات فرزندان در ازدواج مجدد والدین

ازدواج مجدد والدین پس از طلاق می تواند فرزندان را درگیر برخی مشکلات کند؛ مشخصا فردی که پدر یا مادر با او ازدواج کرده اند، جای والد اصلی فرزند را نمی گیرد و همین مسئله می تواند برای فرزند دردسر ساز باشد؛ مهم است که والدین در خصوص ازدواج مجدد خود با فرزند صحبت کنند، مرزهای مشخصی را در نوع برخورد فرزند و فرد جدید تعیین کنند، نوع معاشرت را مشخص کنند و نحوه رسیدگی به فرزند را با همسر سابق مشخص کنند.

گاه همسر جدید سعی به برقراری رابطه با فرزند دارد و ارتباط میان آن ها شکل نمی گیرد و گاه ارتباط میان فرزند و همسر جدید عمیق می شود؛ نحوه برخورد والد در این خصوص اهمیت زیادی دارد.

مشکلات والدین با فرزندان بزرگ شده

فکر نکنید با بزرگ شدن بچه ها تعارض و مشکلات میان آن ها و والدین تمام می شود؛ حتی وقتی بچه ها بزرگ می شوند، نگرانی والدین در مورد آن ها بیشتر می شود و گاه والدین دوست دارند که فرزندان خود به شیوه آن ها عمل کنند یا زمانی که فرزند کارها را به روش خودش انجام می دهد از درست انجام شدن کار شک دارند.

اغلب والدین می گویند حتی اگر فرزند ما به یک فرد بالغ تبدیل شود، باز هم برای ما بچه است!

محافظت بیش از حد

رابطه والد و فرزند منحصر به فرد و خاص است. با این حال، والدین اغلب می توانند در محافظت از فرزند خود زیاده روی کنند و از حد و مرز محافظت از فرزند عبور کنند و زمانی که فرزند نظر یا خواسته متفاوت از آن ها دارد، عصبانی شوند و از والد خود دوری کنند.

نصیحت کردن فرزندان و محافظت از آنها در برابر اشتباهات اشکالی ندارد، اما در یک رابطه عادی و سالم والد و فرزندی، وابستگی بیش از اندازه و محافظت خارج از عرف نباید وجود داشته باشد.

استانداردهای سطح بالا

هر والدی دوست دارد فرزندش در زندگی موفق و شاد باشد؛ ممکن است راه و روش درستی را برای فرزند خود انتخاب کنند اما این لزوما بدان معنا نیست که فرزند هم نظر موافق با والدینش را دارد؛ فرزندان حتی زمانی که بزرگ می شوند، از از دست دادن والدین و دوری از آن ها می ترسند اما اگر احساس کنند خواسته های والدین آن ها غیر طبیعی است و نمی توانند آن ها را برآورده کنند، به تدریج از والدین خود دور می شوند و رابطه آن ها تحت تاثیر قرار می گیرد.

مشکلات مرتبط با سوگ در کودکان / نوجوانان

فرزندان هم در سنین کودکی و نوجوانی می توانند سوگ را تجربه کنند و هیجان سوگ برای آن ها دردناک و سنگین است. فوت عزیزان می تواند تاثیرات منفی و جبران ناپذیری را بر فرزندان به جای بگذارد و در فرآیند سوگ، فرزند را درگیر برخی مشکلات ارتباطی با والدین خود کند.

لازم به ذکر است، مهاجرت اعضای نزدیک خانواده مانند خواهر یا برادر از شهری به شهر دیگر یا کشوری به کشور دیگر، می تواند فرزندان درون خانواده را درگیر فرآیند سوگ کند و والدین باید تاثیرات سوگ بر فرزند خود را جدی بگیرند و در این دوره همدلی و گفتگو با فرزند را فراموش نکنند و در صورت لزوم از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرد.

چگونه باید رابطه با فرزند را بازیابی کرد؟!

دلایل متفاوتی وجود دارد که می تواند رابطه والد و فرزند را از حالت طبیعی و خوب آن خارج کند و کلید حل آن برقراری رابطه ای است که در آن احترام و آزادی در بیان نظرات و عقاید وجود داشته باشد، تا هم والدین  هم فرزندان بتوانند با احترام به دیدگاه و نگرش یکدیگر در کنار هم زندگی شاد داشته باشند.
گاه ممکن است والدین و فرزندان در جریان گفتگوهای خود با یکدیگر بحث کنند؛ در وهله اول ممکن است این مسئله خوشایند نباشد اما اگر فضای بحث طوری باشد که هر کس بتواند نظر خود را بیان کند و احترام به نظرات وجود داشته باشد، این شیوه از گفتگو می تواند مثمر الثمر باشد و نتایج خوبی در بر داشته باشد.

بازسازی یک رابطه مثبت

برای اینکه یک رابطه مثبت و سالم میان والد و فرزند شکل بگیرد، به سه عنصر اصلی و مهم که شامل عشق، زمان و ساختار است باید توجه شود؛ هر فرزندی در محیط خانه برای رسیدن به رشد و پیشرفت به عشق، گرما و صمیمیت نیاز است؛ کودکان باید در یک محیط دارای ساختار رشد پیدا کنند و با والدین خود، وقت بگذارند.

راهکارهای حل مشکلات والدین و فرزندان

فردریک داگلاس می گوید:" ساختن بچه های قوی، آسان تر از ترمیم مردان شکسته است." این جمله قابل تامل، به حل تعارضات میان والد و فرزند کمک می کند و از آنجایی که هیچ دو مشکلی شبیه هم نیست نمی توان برای همه یک نسخه یکسان پیچید.
اگر به هر دلیل، مشکلاتی را با فرزند خود تجربه می کنید، ضمن یافتن ریشه مشکل با کمک گرفتن از راهکارهای مختلف سعی کنید مشکلات میان خود و فرزندانتان را حل کنید تا در آینده یک فرزند شکست خورده با گره ها و آسیب هایی ناشی از دوران کودکی، نداشته باشید.

• به آنچه فرزندانتان به شما می گویند گوش کنید؛ آن ها ممکن است مشکلاتی را با دوستانشان، در روابط خود و غیره تجربه کنند. بگذارید مشکلاتشان را به شما توضیح دهند و سپس آن ها را متوجه پیامدهای اعمال خود کنید.
  گوش دادن به صحبت های فرزندتان بسیار مهم است زیرا ارتباط بدون مانع بهترین راه برای سالم نگه داشتن یک رابطه است.
• به فرزندان خود اعتماد کنید و به تصمیماتی که می گیرند ایمان داشته باشید؛ از دست دادن اعتماد یکی از عوامل اصلی اختلافات خانوادگی است، بنابراین از آن اجتناب کنید.
  بچه ها از اشتباهاتشان درس خواهند گرفت و در مسیر رشد شخصی قرار می گیرند؛ از این رو، به فرزندتان اعتماد کنید تا برای خودشان تصمیم بگیرند و در صورت درست بودن تصمیمات از آن ها حمایت کنید.
• هر بار که آن ها را در حال اتمام یک کار یا عملکرد عالی در تحصیل می بینید از آن ها تعریف کنید زیرا قدردانی به بچه ها کمک می کند و تاثیر مثبتی بر رفتار آن ها دارد و رفتار مثبت را تشویق می کند. کودکان برای انجام اقدامات مثبت نیاز به تقویت و پاداش دارند و این باعث افزایش اعتماد به نفس آن ها نیز می شود.
• برای فرزندان خود وقت بگذارید و وقت خود را بدون وسایل الکترونیکی با فرزندان خود بگذرانید؛ با آن ها قدم بزنید یا با هم شام بخورید. این فعالیت های کوچک پیوند شما را با یکدیگر تقویت می کند و درگیری ها را به حداقل می رساند.
• تفاوت های میان دو نسل را بپذیرید و سعی کنید با تغییرات اجتماعی هم سو شوید و تغییرات فرزند خود را درک کنید.
• تفریحات و سرگرمی های جالب و جذاب برای خود و فرزندتان در نظر بگیرید و با یکدیگر وقت بگذرانید.
• به فرزند خود اجازه بدهید که اشتباه کند و از اشتباهات خود درس بگیرد و تجربه کسب کند.
• دوستان فرزند خود را بشناسید و هر از گاهی آنان را ملاقات کنید و بدانید فرزندتان با چه کسانی ارتباط برقرار می کند؛ توجه داشته باشید که به صورت افراطی این کار را انجام ندهید و فرزند خود را کنترل مستقیم نکنید.
• اضطراب، استرس و تنش های فرزند نوجوان خود را درک کنید و سعی کنید یک منبع آرامش برای فرزند خود ایجاد کنید.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد مشکلات میان والد و فرزندان صحبت کردیم و راه حل هایی را برای آن ارائه کردیم. فرزند پروری یک هنر است و نیاز به مهارت زیادی دارد اما در مسیر این فرآیند لذت بخش ممکن است مشکلات و تعارضاتی میان والدین و فرزندان به وجود بیاید و در صورتی که به این مشکلات توجه نشود، تضاد و شکاف میان والدین و فرزندان روز به روز بیشتر می شود و پیامدهای آن زندگی آینده آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

آیا مطالعه مقاله فوق برای شما مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول