به عنوان یک متخصص سلامت یا یک مراقب خانگی، از «خستگی ناشی از دلسوزی» چه می دانید ؟

در شرایطی که در قرنطینه به سر می بریم، بیشترین قشری که تحت فشار هستند، متخصصان سلامت یا پزشکان می باشند. این افراد، غالبا تمام توجه شان معطوف بیماران شان است و از اینکه به خودشان برسند، غافل هستند. متخصصان حوزه ی سلامت و حتی مراقبین خانگی نیز نیاز به استراحت دارند، در غیر این صورت، دچار عارضه ای به نام «خستگی ناشی از دلسوزی» خواهند شد که در این مقاله، به طور جامع به آن پرداخته ایم.

آیا تاکنون با هواپیما سفر کرده اید؟ اگر سفر هوائی را تجربه کرده باشید می دانید که پیش از پرواز، مهماندار هواپیما یکسری نکات ایمنی را توضیح میدهد. یکی از این نکات این است که "پیش ازکمک به دیگران، مراقب خودتان باشید". چرا؟ آیا یک مادر میتواند پیش ازآنکه نگران فرزندش باشد، به مراقبت ازخود فکر کند؟ آیا یک پزشک میتواند پیش از نجات جان بیمار به سالم ماندن خود فکر کند؟ پاسخ احساسی به این سوال بسیار دشوار است؛ اما پر واضح است که شما برای اینکه بتوانید جان دیگران را نجات دهید، ابتدا باید خودتان زنده بمانید ! یک مراقب خوب، مراقب سالم است. متاسفانه بسیاری از ما هنگام مراقبت از بیماران، خودمان را فراموش میکنیم. اگر شما به دلیل شغل تان و یا به دلیل اینکه مراقب عزیز بیمارتان هستید، مجبور باشید به طور مداوم شاهد تحمل رنج، درد و ترس انسانی دیگر باشید، ممکن است به مرور دچار خستگی شوید. متخصصان، اسامی مختلفی را برای این نوع خستگی استفاده می کنند؛ از جمله «استرس ثانویه»، «ترومای نیابتی» و یا «خستگی ناشی از دلسوزی». در این مقاله، ما از اصطلاح خستگی ناشی ازدلسوزی استفاده می کنیم.

علت خستگی ناشی از دلسوزی چیست ؟

همانطور که از اسمش پیداست، این نوع از خستگی، زمانی اتفاق می افتد که بیمار برای شما عزیز است و یا شما قادرید با درد و رنج او، همدلی داشته باشید، گویی اینکه همراه با او رنج می کشید. کمبود منابع حمایتی و ویژگیهای شخصیتی نیز می توانند منجر به این احساس شوند؛ احساسی که در ایام قرنطینه، به وفور شاهدش هستیم.

منابع اثر گذار بر خستگی ناشی از دلسوزی، چه هستند ؟

کمبود چهار نوع منبع، می تواند شما را در مقابل این نوع خستگی، آسیب پذیرکرده و سلامت شما را به خطر اندازد که عبارتند از :

1. منابعی که حضور فیزیکی آنها مهم است؛ مثل تعداد نیروی کافی برای مراقبت از بیماران در ایام قرنطینه یا وجود زیرساخت های لازم
2. سلامت جسمی و روانی مراقب که مهمترین مسئله و منبع محسوب می شود و اگر نباشد، باعث می شود تا ما از سایر منابع و امکانات مان نیز نتوانیم استفاده کنیم.
3. منابع شخصی، مثل مهارتهای زندگی و صفات شخصیتی مثل صبوری و هوش هیجانی
4. منابع مرتبط با انرژی، مثل زمان یا انرژی ای که برای مراقبت از بیمار و انجام کارهای مرتبط با آن، صرف می کنید.

خستگی ناشی از دلسوزی، خود را با چه علامت هایی مشخص می سازد ؟

1. علائم جسمی مثل انواع دردهای بدون دلیل و مشکلات خواب (این علائم، با استراحت از بین نمی روند.)
2. علائم روانشناختی : تغییرخلق، تحریک پذیری، افسردگی و ...
3. اجتناب از مراقبت از بیمار
4. از دست دادن همدلی نسبت به بیمار : بدین معناست که شما برخلاف گذشته، متوجه دردها و رنج های بیمار نمی شوید و او را درک نمی کنید و یا حتی اگر ادراک هم اتفاق بیفتد، تمایلی ندارید که شریک سختی های بیمارتان شوید و او را دلداری دهید.

در چنین شرایطی و با وجود فشار ناشی از قرنطینه، ممکن است شخص مراقب، از انجام فعالیت های مرتبط با حفظ و ارتقا سلامت بیمار، طفره رود و از انجام مراقبت خوشحال نباشد و در شرایط بسیار شدید، حتی آرزوی مرگ بیمار را داشته باشد؛ اما از آنجا که بیمار برایش بسیار مهم است، به خاطر افکار و احساسات خود، دچار اضطراب و احساس گناه شدید شده و نگران می شود که نکند بخاطر ناشکری او، اتفاق بدی برای بیمار و سلامتی اش بیفتد. همین افکار، نگرانی ها و عذاب وجدان، باعث می شود که از نظر روانی، به مراتب، خسته تر و زود رنج شود.

آیا رضایت ناشی از دلسوزی، همیشه مضر است ؟  

در جواب این سوال باید گفت که مراقبت از بیمار، همیشه باعث احساس خستگی نمیشود. بسیاری از مراقبین، احساس رضایت عمیق از انجام وظایف مراقبتی شان دارند و همین موضوع، آن ها را تشویق میکند که به فعالیت خود ادامه دهند. ممکن است این دو احساس به صورت همزمان در زندگی شما جاری باشد اما اگر بیشتر از خستگی، احساس رضایت داشته باشید، می توانید از بیمار خود به بهترین نحوی که درتوان تان است مراقبت کنید و هر کار از دست تان بر می آید، برای بازیابی هرچه سریع تر سلامت اش انجام دهید.

بهترین راهکار برای رهایی از این احساس، چیست ؟

یکی از بهترین راهکارها برای رهایی از احساس خستگی و تجربه ی رضایت از دلسوزی این است که به جای تمرکز بر نبود سایر منابع و نا امیدی، از مهارت های یاری رسان خود، بهره بگیرید.

1. در ایام قرنطینه، بیش از هر زمانی، می بایست به احساسات خود توجه کنید و زمانی را برای مرور این احساسات بگذارید و اگر دوست دارید، آن ها را یادداشت کنید. توجه کنید که این ها، فقط احساس هستند و لزوماً تبدیل به واقعیت نمی شوند. مثلاً می توانید یک جدول بکشید و هر زمان هر احساسی داشتید (غم، نا امیدی، ناراحتی و ...)، آن را با ذکر تاریخ و ساعت، ثبت کنید.
2. یادتان باشد بسیاری از افرادی که در موقعیت شما هستند، همین احساسات را دارند؛ بنابراین، از احساسات ناراحت کننده ی خود احساس ترس، خجالت یا گناه نداشته باشید.
3. . فهرستی از فعالیت های دوست داشتنی چند دقیقه ای تهیه کنید و در روز، دقایقی را به خود اختصاص دهید و فعالیتی را انجام دهید که برای شما و سلامت تان لذت بخش است.
4. بسیاری از مراقبین، از اینکه زمانی را به خود اختصاص دهند، احساس عذاب وجدان دارند؛ اما توجه کنید که یک مراقب سالم، نیاز به تازه کردن روح خود دارد تا بتواند به راهش ادامه دهد.
5. . اگر امکان دارد، از دیگران کمک بگیرید و در این باره، احساس بدی نداشته باشید.
6. ارتباط اجتماعی خود را با دیگران قطع نکنید. اگر جزو کادر درمان هستید، لحظاتی را برای صحبت کردن با همکاران تان اختصاص دهید. اگر مراقب خانگی هستید، با دیگران ارتباط داشته باشید، حتی به صورت تلفنی یا اینترنتی.
7. در دوران قرنطینه، بیشتر از همیشه، به تغذیه، استراحت و ورزش های ساده و خانگی، توجه کنید.
8. . اگر مراقب خانگی هستید و کار ضروری ندارید، تا زمان بهبودی وضعیت، به خاطر حفظ سلامت تان در منزل بمانید.