مروری بر داروهای محرک و نحوه استفاده از آن ها

در این مقاله مروری بر داروهای محرک و نحوه استفاده از آن ها خواهیم داشت.

محرک ها می توانند موقتاً هوشیاری، خلق و خو و آگاهی فرد را افزایش بدهند. آنچه در ادامه خواهید خواند، براساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

داروی محرک چیست؟

فکر می کنم از نام این دارو مشخص باشد که داروی محرک چگونه دارویی است و چه ویژگی هایی دارد؛ محرک ها داروهایی هستند که بر افزایش توجه، تمرکز، هوشیاری، دقت و انرژی تاثیر دارند. همچنین گاها مصرف این داروها منجر به افزایش فشار خون، ضربان قلب و تنفس می شود.
کودکان، نوجوانان و بزرگسالان که مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه هستند؛ اغلب داروهای محرک را دریافت می کنند.

فواید استفاده از داروهای محرک

پیش از مرور فواید داروهای محرک باید به این نکته مهم اشاره کنیم که مصرف داروهای محرک باید با تجویز پزشک صورت بگیرد و از مصرف خودسرانه آن اجتناب شود. این داروها اگر با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شوند، بر درمان اختلالاتی همچون بیش فعالی و نقص توجه، اختلالات مرتبط با چاقی و نارکولپسی تاثیر مثبت دارند.

همچنین، این داروها به افزایش دقت، تمرکز، اعتماد به نفس، سرخوشی، کاهش یا افزایش اشتها و هوشیازی کمک می کند.

معایب استفاده از داروهای محرک

داروهای محرک اگر بدون تجویز پزشک و بدون توجه به دوز مناسب مصرف شوند، می توانند عوارض و تاثیرات مطلوبی همچون سرگیجه، استفراغ، حالت تهوع، مشکلات بینایی، تیک های حرکتی یا کلامی، تغییر خلق و خو، مشکلات گوارشی، سردرد و ... را به همراه داشته باشند.

مروری بر محرک ها و اثرات استفاده از آن ها

محرک ها جز دسته ای از داروهای روان گردان می باشند که موجب افزایش فعالیت در مغز می شوند.

دسته ای از داروهای محرک قانونی می باشند و به طور گسترده نیز مورد استفاده همگان قرار می گیرند.

مصرف بسیاری از محرک ها می تواند اعتیاد آور باشد. انواع محرک ها با یک دیگر وجه اشتراک دارند اما به طور خاص هر کدام ویژگی ها و مکانیسم عمل منحصر به خود را دارند.

یک سری از داروها که به عنوان محرک طبقه بندی می شوند، شامل موارد زیر می باشند:

•  کافئین 
• کوکائین
•  مت آمفتامین
•  نیکوتین 
• داروهای محرکی که توسط پزشک تجویز می شوند.

 کافئین

کافئین پرکاربرد ترین و محبوب ترین داروی محرک و روان گردان در سرار جهان است.

کافئین در انواع مختلف خوراکی ها مانند، قهوه، چای، کاکائو، نوشابه و آب نبات و ... یافت می شود.

کافئین دارای مزایا و معایبی می باشد. درحالی که می توان به افزایش انرژِی و هوشیاری ذهنی به عنوان اثر مثبت آن یاد کرد، از اضطراب و بی خوابی نیز می توان به عنوان نشانه هایی برای مصرف زیاد و بیش از حد آن نام برد.

کافئین از نظر جسمی می تواند اعتیادآور باشد و فردی که می خواهد آن را ترک کند، علائم ترکی شامل سردرد، خستگی و تحریک پذیری را از خود نشان دهد.

 نیکوتین

یکی دیگر از سه داروی پر کاربرد و البته محبوب در میان مردم در سراسر جهان، نیکوتین است.

علی رغم این نکته جالب توجه و واقعی که کاربرد های آن در پزشکی (در صورتی که اگر واقعا کاربردی وجود داشته باشد) محدود و کم است.

یکی از فعالیت هایی که در اوایل تا اواسط قرن بیستم مد و محبوب بود، سیگار کشیدن بود.

تلاشی که پزشکان و محققان در زمینه ی مطالعه بر روی سیگار داشته اند، باعث شد که این فعالیت مضر در میان اکثر مردم، کنار گذاشته شود.

با این حال، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) گزارش می دهد که، در سال 2014 ، تقریبا 17 درصد از بزرگسالان بالای 18 سال در ایالات متحده (حدود 40 میلیون نفر) سیگار می کشیدند.

گزارش آماری

موسسه ملی سوءمصرف مواد مخدر در آمریکا، گزارش می دهد که عدم مصرف دخانیاتی نظیر سیگار و قلیون که حاوی نیکوتین هستند، یکی از مهم ترین عوامل قابل پیشگیری از مرگ، بیماری و ناتوانی در ایالات متحده آمریکا است وسالانه بیش از 480،000 نفر بر اثر مصرف سیگار و دخانیات دچار مرگ زودرس می شوند.

در ایالت متحده، نیکوتین جزء اصلی سیگارهای الکترونیکی و سنتی است و دود حاصل از آن نیز اعتیادآور است. دود نیکوتین به یک مشکل اساسی در بین نوجوانان و جوانان تبدیل شده است.

طبق اعلام مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، بیش از 5.4 میلیون جوان و نوجوان در ایالات متحده آمریکا در سال 2019، از سیگارهای الکترونیکی استفاده می کردند.  

 کوکائین

 کوکائین یک داروی روان گردان غیرقانونی است که از برگ درخت کوکا تهیه و به دست می آید.

در اواخر دهه 1800، زیگموند فروید روانکاو مشهور و پدر علم روانکاوی، از استفاده ی کوکائین به عنوان یک روش درمانی برای اختلالات روانی حمایت کرد، اما زمانی نگذشت که به ویژگی های اعتیادآور این دارو یعنی کوکائین، پی برد.

در اوایل دهه 1900، مصرف کوکائین در ایالات متحده آمریکا قانونی بود و در بسیاری از داروخانه ها و بدون نسخه یافت می شد و خریدن آن راحت بود.

در سال 1906، دولت آمریکا تولیدکنندگان را ملزم کرد که، بر روی محصولاتی که کوکائین دارند برچسب هایی بزنند و بر همین اساس، محدودیت های دقیق و جدی ای را بر خرید و فروش و توزیع کوکائین اعمال کردند و این اتفاقات از اوایل دهه 1920 شروع شدند.

توجه

کوکائین ماده است که توزیع آن در اکثر کشور ها غیر قانونی و محدود است. خرید و فروش آن از طریق قانون و دولت ها پیگیری می شود.

کوکائین با هر روشی که استفاده شود، به سرعت جذب بدن می شود.

این روش ها می تواند شامل، تزریق، استنشاق و یا مصرف به حالت خوراکی باشد. کوکائین به سرعت به مغز می رسد و سپس در بافت های دیگر بدن پخش می شود.

کوکائین به سرعت و در حدود 30 تا 60 دقیقه، توسط آنزیم های کبد و پلاسما متابولیزه می شود، ولی می تواند تا 12 ساعت پس از مصرف در آزمایش ادرار فرد تشخیص داده شود.

 مت آمفتامین

مت آمفتامین، که به مت نیز مشهور است، بسیار اعتیادآور است و با مصرف آن، بافت های مغز از بین می رود که همین از بین رفتن بافت های مغزی می تواند منجر به آسیب مغزی شود.

در دهه های 1950 و 1960، مت آمفتامین معمولاً برای بیماری ها و اختلالاتی مانند افسردگی، نارکولپسی و چاقی تجویزو استفاده می شد.

در دهه 1960، مردم به استفاده ی تفریحی از این دارو روی آورند، اگرچه تا سال 1980 محبوبیت استفاده از مت آمفتامین به سرعت کاهش یافت.

امروزه یک شکل قابل کشیدن، از مت آمفتامین متبلور(هیدروکلراید دی مت آمفتامین) یا مت کریستال برای مصرف رایج است گرچه که غیر قانونی است.

پس از اینکه مت آمفتامین به صورت دود کردن و یا تزریق وریدی داخل بدن شود، اثراتش را خواهد گذاشت و این اثرات از چهار تا هشت ساعت در بدن ماندگاری دارند.

علائم ترک مت آمفتامین، 24 ساعت پس از قطع مصرف مت می تواند بسته به دفعاتی که استفاده می شود متفاوت و وابستگی از خفیف تا شدید متغیر باشد.

 داروهای محرکی که در نسخه ها تجویز می شوند

محرک های تجویزی توسط پزشک، گروهی از داروهای روان گردان هستند که بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی خودمختار تأثیر می گذارند. برخی از اثرات استفاده از این داروها شامل موارد زیر است:

• لرزش
• انقباض عروقی
• بی قراری
•   تاکی کاردی
•   بی خوابی
•   تحریک
• از دست دادن اشتها

 این دسته از داروها زمانی به طور گسترده در درمان چاقی و کاهش وزن مورد استفاده قرار می گرفتند، اما ویژگی اعتیادآور آن ها باعث شده است که امروزه به ندرت برای این درمان استفاده شوند.

داروهای محرک تجویزی، در حال حاضر برای درمان برخی از بیماری ها و اختلالاتی مانند موارد زیر استفاده می شود:

•  اختلالات جسمی و روانی
•  نارکولپسی
•  بیش فعالی

دسته ای از محرک های دارویی، شامل موارد زیر است:

•  ریتالین (متیل فنیدات)
•  آدرال (دکستروآمفتامین-آمفتامین) 
• دگزدرین (دکستروآمفتامین)

داروهای محرک با تاثیر گذاری بر انتقال دهنده های عصبی و افزایش اثرات بر دوپامین و نوراپی نفرین عمل می کنند و می توانند منجر به افزایش فشار خون، عملکرد تنفسی و سرخوشی شوند.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله مروری بر محرک ها و نحوه  استفاده از آن ها داشتیم. همانطور که گفته شد مصرف دارو های محرک می تواند اثرات سو و منفی بر سلامت جسم و روان داشته باشند.

بهتر است که از مصرف هر گونه داروهای محرک اجتناب شود و در صورت مصرف با مشورت گرفتن از پزشک متخصص در دوز مناسب استفاده شود.

 آیا مطلب فوق برای شما مفید واقع شد؟ نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول