تست روانشناسی لکه های جوهر رورشاخ

تست روان شناسی لکه های جوهر رورشاخ جز آزمون های روان شناختی فرافکن می باشد که توسط هرمان رورشاخ به منظور ارزیابی و تحلیل شخصیت معرفی شده است. در این مقاله به طور جامع در مورد تست روانشناسی لکه های جوهر رورشاخ صحبت خواهد شد.

این مقاله قرار است با هدف توضیح یکی دیگر از انواع آزمون ها برای شما ارائه شود. آزمونی که قرار است در این مقاله در مورد آن صحبت کنیم، برای ارزیابی شخصیت به کار می رود و بر خلاف آزمون های قبل، از نوع عینی نمی باشد بلکه یک آزمون فرافکن است.

در مورد همه ی این اصطلاحات در همین مقاله برای شما توضیح خواهیم داد. آزمون فرافکنی که قرار است درباره ی آن بخوانیم، آزمون رورشاخ است.

 متخصصان و روان شناسان بسیاری در حوزه تدوین آزمون های روان شناسی فعالیت و تلاش کرده اند و قدمی بزرگ برای سنجش هوش و شخصیت و ویژگی های شخصیتی برداشته اند.
افرادی مانند: بینه، سیمون، وکسلر، مورگان و ... خیلی دیگر از متخصصان به نام که اگر بخواهیم نام همه ی آن ها را ذکر کنیم، شاید ساعت ها زمان نیاز داشتیم.

آزمون های روانشناختی به چند دسته تقسیم می شوند؟ 

اصولا آزمون ها به دو طبقه کلی تقسیم می شوند:

آزمون های عینی

به طور کلی برای پاسخ دهی به آزمون هایی که از نوع عینی هستند، سوالاتی مطرح می شود که جواب این سوالات مشخص هستند؛ چرا که نحوه پاسخ گویی به این سوالات به وسیله کاغذ و قلم و جواب دادن بر اساس گزینه های مشخص و تعریف شده ای مثل بله یا خیر و یا یک طیف گزینه ای و بر اساس مقیاس لیکرتی می باشد.

مثلا آزمون هوش وکسلر یک آزمون عینی است که در آن سوالات مشخص شده است و بر حسب جواب ها برای هر پاسخ نمره ای در نظر گرفته می شود. اصولا در آزمون های عینی بحث نمره گذاری مطرح است.

آزمون های عینی می تواند با اهداف گوناگونی ساخته و طراحی شوند. مثلا برای ارزیابی ویژگی های شخصیتی و یا نوع رفتار و نگرش افراد و یا هر مورد دیگری که افراد خودشان آن ها را گزارش می دهند. در واقع اطلاعاتی که از این نوع آزمون ها به دست می آید، کاملا ملموس است.

آزمون های ذهنی

نقطه ی مقابل آزمون های عینی، آزمون های ذهنی می باشد.

آزمون هایی که غیر عینی هستند و فرد آزمودنی می تواند به سوالات بر حسب آنچه که در ذهنش می گذرد، پاسخ دهد. در این نوع از آزمون ها آزادی بیشتری برای پاسخ به سوالات تعریف شده است.

اصولا این آزمون ها روشی است برای کشف شیوه های رفتاری افراد با توجه به مشاهده رفتارشان در موقعیتی که منتظر پاسخ و رفتار خاصی از آنان نیستیم.

نامی که برای این نوع از آزمون ها به کار می رود، آزمون های فرافکن می باشد؛ در واقع آزمون های ذهنی با این نام شناخته شده هستند. همچنین لازم به ذکر است که گالتون، پدر آزمون های فرافکن می باشد.

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

تاریخچه آزمون های فرافکن

برخی از متخصصان بر این باورند که وقتی صحبت از آزمون های فرافکن به عمل می آید، سابقه ی این آزمون ها را باید به نظریات فروید مربوط بدانیم؛ دقیقا زمانی که حرف از فرآیند های ناهوشیار و دفاع های ایگو می زد. اما واقعا نظریاتی که به این موارد مربوط می شوند، ربطی به ویژگی های اصلی آزمون های فرافکن ندارند.

در واقع مبدا و دلیلی که باعث پیدایش آزمون های فرافکن شد، به رساله ی کلاسیک هرمن رورشاخ بر می گردد. 

بعد از آن افرادی مانند موری و مورگان آمدند و آزمونی از نوع فرافکن تحت عنوان اندریافت موضوع را به همگان معرفی کردند.

بیشتر بدانید

زمانی که ال کی فرانک در سال 1939 مقاله معروفش را منتشر کرد، اصطلاح فرافکن به شدت معروف شد.

آزمون های فرافکن چه ویژگی هایی دارند؟

به طور کلی آزمون هایی که در طبقه فرافکن قرار می گیرند، دارای چند ویژگی کلی می باشند:

•  این آزمون ها چون ساختی مشخص شده ندارد، آزمودنی مجبور است که به آن ساختار بدهد. با چه چیزی؟ با آرزو ها و امیال و نیاز ها و آنچه در ناخودآگاهش می گذرد.
• پس آزمودنی در واقع با پاسخ به سوالات همه  این موارد را در مورد خودش فاش می کند. 
• در این آزمون ها آزادی برای پاسخ دادن وجود دارد.
• این آزمون ها ساختار ندارند. هدف اصلی در آزمون ها مشخص نیست برای تفسیر سوالات به متغیر های بسیاری نیاز داریم.

توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

انواع آزمون های فرافکن کدام اند؟

برخی از انواع آزمون ها عبارت اند از:

•  آزمون رورشاخ
•  آزمون اندریافت موضوع
• آزمون تداعی لغات و جملات نا تمام
•  و ....

آزمایش رورشاخ یا تست روانشناسی لکه رورشاخ چیست؟

تست رورشاخ یک تست فرافکن روان شناختی می باشد؛ این تست به منظور تحلیل شخصیت با استفاده از 10 کارت ساخته شده است. ارزیابی عملکرد فردی و عاطفی افراد به وسیله این تست کاملا ممکن است. 

تاریخچه آزمون رورشاخ

این آزمون برای اولین بار توسط هرمن رورشاخ و در سال 1921 منتشر شد. رورشاخ که یک روان پزشک سوئیسی بود برای مدت ها در زمینه ی شناخت شخصیت تحقیقاتی انجام می داد.
رورشاخ هرگز اعلام نکرد که ایده اصلی و ابتدایی ساخت این تست را از کجا آورده است یا اصلا چرا این تست را ساخته است اما گمان می رود، او برای ساخت این تست از بازی دوران کودکی خود یعنی بلوتو تاثیر پذیرفته است؛ در این بازی به وسیله لکه های رنگ شعر ساخته می شد یا جدول کلمات متقاطع انجام می شد.
برخی دیگر بر این باورند که یکی از معلمان نزدیک به او به اسم کنراد گرینگ، استفاده از نقاط سیاه را به عنوان ابزار روانشناسی ارائه داده است.

جالب است بدانید زمانی که رورشاخ این آزمون را ساخت قصد سنجش اسکیزوفرنی را با این آزمون داشت، اما رفته رفته این آزمون را برای ارزیابی شخصیت مورد استفاده قرار داد.

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

ویژگی های کلی آزمون رور شاخ چه می باشد؟

این آزمون شامل ده کارتی است که لکه های جوهر در هر کدام پخش شده است.

از این ده کارت، 5 کارت به کارت های رنگی و 5 کارت به کارت های سیاه و سفید اختصاص داده شده است. و برای ارزیابی شخصیت و ویژگی های آن به کار می رود. 

فواید انجام آزمون لکه های جوهر رورشاخ

از آزمون رورشاخ برای ارزیابی شخصیت در محیط های درمانی مانند بیمارستان ها، کلینیک های روان شناختی، مدارس، سازمان ها و ... استفاده می شود. روان شناسان می توانند از این آزمون در جهت به دست آوردن اطلاعات کیفی در مورد احساسات، رفتار و عملکرد فرد استفاده کنند.

آزمون رورشاخ چگونه اجرا می شود؟

شخص آزمون گیرنده هر 10 کارت را به صورت جداگانه به آزمودنی نشان می دهد. در این میان آزمون گیرنده باید مواردی مانند زیر را در نظر بگیرد:

•  پاسخ های آزمودنی
•  عکس العمل های او مدت زمانی را که برای پاسخگویی به سوالات صرف می کند.
•  زمان کلی که صرف آزمون می کند.
•  نحوه ای که کارت ها را در دست نگه می دارد.

سپس از آزمودنی سوالاتی مانند موارد زیر پرسیده شود:

•  در تصویر چه چیزی می بیند؟
•  در کجای این تصویر موارد ذکر شده را میبیند؟

در آزمون رورشاخ چه مواردی تفسیر و نمره گذاری می شود؟

چهار قسمت اصلی پاسخ هایی که آزمودنی به سوالات می دهد، محاسبه و تفسیر می شود. این چهار قسمت شامل موارد زیر است:

•  مکان
•  تعیین کننده ها 
• مضمون پاسخ ها
•  عمومی و یا ابتکاری بودن جواب ها

 توجه: در صورتی که تصویر واضح نیست اینجا را کلیک کنید.

 مکان

 مکان ادراک به فضای لکه جوهر گفته می شود که آزمودنی از آن استفاده کرده است.

 تعیین کننده ها

تعیین کننده ها به سبک آزمودنی برای پاسخ به سوالات گفته می شود.مثلا پاسخ بر اساس شکل یا رنگ یا بافت.

 مضمون پاسخ ها

 مضمون و محتوای پاسخ ها مبتنی بر نوع و مقدار اشیا خاصی است که آزمودنی در پاسخ هایش آن ها را ادراک کرده است.

عمومی و یا ابتکاری بودن پاسخ ها

 عمومی و ابتکاری بودن نیز همانطور که از اسمش بر می آید مشخص است و به این نکته که آزمودنی چقدر جواب های مشابه دیگران می دهد و یا چقدر در پاسخ به سوالات ابتکار به خرج می دهد و جواب های بدیع می دهد، بر می گردد.

معرفی نمادها در آزمون رورشاخ 

 نمادهای کدگذاری محل و مکان ادراک

•  پاسخ کلی: وقتی از تمامی لکه برای پاسخ دادن استفاده می شود این مورد با W نشان داده می شود.
•  پاسخ جزئی معمولی: ناحیه ای از لکه است که اغلب دیده و شناسایی می شود. با D نشان داده می شود. 
• پاسخ جزئی غیر معمولی: ناحیه از لکه می باشد که به ندرت شناسایی می شود و با Dd  نشان داده می شود. 
• پاسخ به ناحیه سفید: فرد از ناحیه ی سفید لکه برای پاسخ دهی استفاده می کند و با S نشان داده می شود.

 نمادهای کد گذاری تعیین کننده ها

•  شکل: پاسخ ها به صورت شکل می باشد.
•  حرکت: شامل پاسخ حرکت انسان و حیوان و اشیا بی جان می شود. 
• رنگ: برای پاسخ به رنگ محض، رنگ- شکل، شکل-رنگ و پاسخ بدون رنگ به کار برده می شود.
•  رنگ بی فام: برای پاسخ به رنگ بی فام محض و بی فام شکل به کار می رود.
•  سایه داری- بافت: برای پاسخ به بافت محض، بافت-شکل، شکل- بافت به کار می رود. 
• پاسخ به سایه ها: مربوط به پاسخ به چشم انداز محض می باشد.

 نمادهای مورد استفاده برای نمره گذاری محتوا 

•  انسان کامل: شامل ادراک شکل کامل انسان است.
• انسان کامل که به صورت خیالی یا افسانه ای است: درکی که آزمودنی از یک انسان خیالی دارد: مثل فرشته و غول و شیطان و ..
• اجزای بدن انسان: زمانی است که آزمودنی ادراکی ناقص از انسان خیالی دارد؛ مثلا سر شیطان را می بیند و یا پای فرشته را در نظر می گیرد.
•  حیوان کامل: درکی که آزمودنی دارد شامل یک حیوان کامل است. 
• حیوان کامل (خیالی یا افسانه ای): همان ادراکی است که آزمودنی از حیوان دارد منتهی به صورت خیالی مثلا گربه سه سر می بیند یا اسب شاخ دار.
•  اجزای حیوان: ادراکی که فرد آزمودنی از اجزای حیوانات دارد؛ مثلا فقط نعل اسب را می بیند و یا فقط سر ببر را ملاحظه می کند.
•  اجزای حیوان (خیالی): ادراکی که آزمودنی دارد مانند شکل نا تمام و فقط اجزای یک حیوان خیالی است. مثلا فقط شاخ اسب شاخ دار را می بیند و یا بال اسبی که پرواز می کند را ادراک می کند.

تفسیر کلی آزمون رور شاخ 

به طور کلی تفسیری که برای انواع آزمون های فرافکن و به خصوص رور شاخ ارائه می شود، بسار سخت و پیچیده است. ولی چند تفسیر کلی در آزمون های فرافکن وجود دارد:

•  اگر بیمار بیش از حد از فرم برای ادراک لکه ها استفاده کند، نشان از همرنگی می تواند داشته باشد. 
• اگر فرم ضعیف باشد و پاسخ های همراه آن غیرمعمول باشد می تواند نشان دهنده ی روان پریشی باشد.
•  رنگ ها با هیجانی بودن در ارتباط است و اگر با فرم خوب همراه نباشد می تواند بیانگر تکانشی بودن باشد. 
• اگر آزمودنی از فضا های سفید زیاد استفاده کند، حاکی از خصوصیات ضد اجتماعی و نشانه های سرپیچی است.
•  اگر از کل لکه جوهر استفاده شود، می تواند بیانگر دغدغه ای باشد که آزمودنی نسبت به یکپارچگی و سازمان یافتگی دارد.
•  اگر از جزئیات زیاد استفاده شود، بیانگر ارتباط با وسواس فکری و عملی است. 
• اگر حیوانات کوچک دیده شود، بیانگر منفعل بودن است.
• اگر فرد جواب هایی مانند خون و چنگال و دندان و تصاویری مانند آن ببیند می تواند حاکی از نفرت و پرخاشگری باشد.
•  اگر فرد دائما کارت ها را بچرخاند و پشت آن را نگاه کند بیانگر سوظن و بدگمانی باشد. 
• به طور کلی پاسخدهی به این آزمون 50 دقیقه زمان می برد، اگر آزمودنی بیش از 50 دقیقه زمان صرف پاسخ دادن به سوالات کند،نشانگر وسواسی بودن و اگر خیلی سریع به سوالات جواب دهد، نشانگر تکانشی عمل کردن است.

سیستم امتیاز دهی آزمون رورشاخ

پیش از دهه 1960، پنج سیستم برای امنتیاز دهی به سوالات رور شاخ وجود داشت؛ دو سیستم کلوپفر و بک جز سیستم های غالب بودند و سه سیستم هرتز، پیوتروسکی و راپاپورت- شافر کمتر مورد استفاده قرار می گرفتند.

اما در سال 1969 جان اکسنر جونیور برای نخستین بار یک سیستم جامع مقایسه ای برای رورشاخ معرفی کرد که این سیستم دیگر به 5 مورد محدود نمی شد. پس از تحقیق و بررسی های فراوان، در سال 1973 اکسنر اولین شماره از رورشاخ با استفاده از سیستم جامع اکسنر را معرفی کرد که به اعتقاد او این سیستم یک استاندارد طلایی در این زمینه است.

توجه

یک نظام جامع برای نمره گذاری به نام اکسنر وجود دارد که متداول ترین نظام برای نمره گذاری است و در این آزمون هم از همین نظام متداول نمره گذاری استفاده می شود. بیش از چهل سال زمان صرف تدوین این نظام جامع شده است.

چگونه از آزمون لکه‌های جوهر به عنوان یک ابزار تشخیصی استفاده می‌شود؟

نتایج بررسی ها نشان می دهد که بین 43 تا 77 درصد از روان شناسان بالینی از آزمون رورشاخ به عنوان ابزار ارزیابی استفاده می کنند اما این آموزن به نسبت دیگر آزمون های رورشاخ اعتبار کمتری دارد.

پاسخ هایی که به لکه های جوهر داده می شود، نشانه های اسکیزوفرنی، دو قطبی، شخصیت اسکیزوتایپی، را نمایان می کند.

اگرچه آزمون رورشاخ مدتهاست که تست روانشناختی رایجی است، اما ارزش آن نیز به شدت مورد سؤال قرار گرفته شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین 43 تا 77 درصد روانشناسان بالینی از رورشاخ به عنوان یک ابزار ارزیابی استفاده می‌کنند. با این حال، یک بررسی نتیجه گیری کرده که آزمایش رورشاخ اعتبار کمی‌به عنوان یک ابزار تشخیصی دارد.

انتقادات مربوط به آزمون رورشاخ

رورشاخ یک آزمون فرافکن شناخته شده در حیطه ارزیابی شخصیت است اما علی رغم شناخته شده بودن آن و محبوبیتی که دارد، مورد انتقاداتی قرار گرفته است. انتقادات به آزمون رورشاخ شامل نحوه گرفتن آزمون، تفسیر و ارزیابی آن و نتایج آن می باشد.
بسیاری بر این باورند که نتایج به دست آمده از این آزمون ارزش تشخیصی ندارد یا از کجا معلوم فرد آزمون گیرنده توانایی بالایی در تفسیر تست داشته باشد.

نگرانی‌های مربوط به ارزیابی آزمون لکه‌های جوهر

• نگرانی‌های مربوط به اعتبار و قابلیت اعتماد ضعیف
• نگرانی‌ها در مورد تشخیص

 جمع بندی ای سنج

تیم روانشناسی ای سنج، همه ی سعی خود را برای ارائه مفهوم دقیق و درست از آزمون رورشاخ در این مقاله داشته است. اگر مایل به شناسایی و شناخت دقیق از ویژگی های شخصیت خود هستید، ضمن مراجعه به یک روانشناس با مهارت و آموزش دیده می توانید این آزمون را انجام دهید. بنابراین باید بدانید، تفسیر این آزمون جامع به دلیل سختی آن کار دشواری است؛ پس بهتر است که تفسیر آن توسط فرد آموزش دیده و با تجربه انجام شود.

آیا تا به حال از آزمون رورشاخ برای سنجش ویژگی های شخصیتی خود استفاده کرده اید؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول