مقایسه سبک‌های دلبستگی در ازدواج: ایمن، اجتنابی و دوسوگرا

روانشناسی دلبستگی که توسط جان بالبی (John Bowlby) پایه‌گذاری و توسط مری اینزورث (Mary Ainsworth) توسعه یافت، بر این مفهوم تأکید دارد که تجارب اولیه ما با مراقبان اصلی (والدین) در دوران کودکی، پایه‌هایی را برای روابط عاطفی آینده ما در بزرگسالی می‌سازد.

این تجارب در نهایت منجر به شکل‌گیری سه سبک اصلی دلبستگی در روابط عاشقانه و زناشویی می‌شوند: ایمن، اجتنابی و دوسوگرا (یا مضطرب-دوسوگرا). فهم این سبک‌ها می‌تواند کلید درک بسیاری از مشکلات، رضایت‌ها و پویایی‌های خاص در روابط زناشویی باشد. در ادامه با بررسی کامل مقایسه سبک‌های دلبستگی در ازدواج همراه شما در ای سنج هستیم.

سبک‌های دلبستگی: تعریف و ویژگی‌ها

۱. سبک دلبستگی ایمن (Secure Attachment)

افرادی که دارای این سبک دلبستگی هستند، در دوران کودکی تجربه‌ای از مراقبت پایدار، پاسخگو و محبت‌آمیز داشته‌اند. این تجربه به آن‌ها این باور را داده است که جهان مکانی امن و قابل اعتماد است و نیازهای عاطفی آن‌ها برآورده خواهد شد.

ویژگی‌ها در ازدواج:

• اعتماد و صمیمیت: به راحتی به همسر خود اعتماد می‌کنند و می‌توانند سطوح بالایی از صمیمیت عاطفی را تجربه نمایند. آن‌ها از نزدیکی به همسر خود لذت می‌برند و از آن هراسی ندارند.
• استقلال و وابستگی متقابل: تعادل سالمی بین استقلال شخصی و وابستگی به همسر خود برقرار می‌کنند. آن‌ها قادرند بدون احساس ترس از رها شدن، فضایی برای رشد فردی به همسرشان بدهند.
• ارتباط مؤثر: در مواجهه با تعارضات، به دنبال راه‌حل‌های سازنده هستند و می‌توانند احساسات و نیازهای خود را به وضوح بیان کنند. از سکوت یا پرخاشگری‌های بی‌مورد اجتناب می‌کنند.
• حمایت‌گری و همدلی: به طور فعال از همسر خود حمایت عاطفی می‌کنند و درک عمیقی از نیازها و احساسات او دارند.

۲. سبک دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment)

ریشه این سبک دلبستگی در والدینی است که نسبت به نیازهای عاطفی کودک بی‌توجه یا سرد بوده‌اند. این افراد یاد می‌گیرند که برای بقای عاطفی خود، نباید به دیگران وابسته باشند و باید نیازهای خود را سرکوب کنند.

ویژگی‌ها در ازدواج:

• ترس از صمیمیت: از نزدیکی بیش از حد عاطفی گریزان هستند. ممکن است از نشان دادن آسیب‌پذیری، بیان احساسات عمیق و بحث در مورد مشکلات رابطه خودداری کنند.
• استقلال افراطی: به شدت بر استقلال فردی خود تأکید می‌کنند و ممکن است وابستگی به همسر را به عنوان نوعی ضعف یا از دست دادن آزادی تلقی کنند. اغلب ترجیح می‌دهند مشکلات خود را به تنهایی حل کنند.
• فاصله‌گیری عاطفی: در مواقع بحران، به جای نزدیک شدن به همسر، ممکن است از او فاصله بگیرند یا سرد و بی‌تفاوت به نظر برسند. این رفتار می‌تواند به شدت برای همسرشان آزاردهنده باشد.
• انتقاد از همسر: ممکن است همسرشان را به خاطر "نیازمند بودن" یا "وابستگی بیش از حد" مورد انتقاد قرار دهند تا به این وسیله فاصله لازم را ایجاد نمایند.

۳. سبک دلبستگی دوسوگرا (Ambivalent-Anxious Attachment)

این سبک دلبستگی از والدینی نشئت می‌گیرد که رفتار متناقضی با کودک داشته‌اند؛ گاهی اوقات بسیار پاسخگو و محبت‌آمیز و گاهی اوقات بی‌توجه و در دسترس نبوده‌اند. این تجربه، کودک را در حالت دائمی از عدم اطمینان و اضطراب قرار می‌دهد.

ویژگی‌ها در ازدواج:

• نیاز به تأیید مداوم: به طور مداوم به دنبال تأیید و اطمینان از عشق همسر خود هستند. شک و تردیدهای مداوم در مورد عشق همسر، بخش جدایی‌ناپذیر زندگی آن‌هاست.
• ترس از رها شدن: ترس شدیدی از تنها ماندن و رها شدن توسط همسر دارند. این ترس می‌تواند منجر به رفتارهای "چسبنده" (clingy) و وابسته شود.
• ابراز احساسات افراطی: احساسات خود را به شکلی شدید و پرهیاهو ابراز می‌کنند و ممکن است در مواجهه با تعارضات، رفتارهای نمایشی و غیرمنطقی داشته باشند تا توجه همسر را به خود جلب کنند.
• حساسیت شدید به رفتار همسر: هرگونه رفتار عادی یا تأخیر کوچک از سوی همسر (مانند پاسخ ندادن به پیام)، می‌تواند به عنوان نشانه‌ای از بی‌علاقگی یا خیانت تلقی شود و منجر به واکنش‌های شدید گردد.

حدود ۶۰ تا ۶۵ درصد از افراد دارای سبک دلبستگی ایمن هستند. حدود ۲۰ درصد دارای سبک دلبستگی اجتنابی هستند و حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد دارای سبک دلبستگی دوسوگرا (مضطرب) هستند. باقیمانده افراد ممکن است دارای سبک دلبستگی آشفته (Disorganized) باشند که ترکیبی از ویژگی‌های اضطرابی و اجتنابی است.

تأثیر سبک‌های دلبستگی بر پویایی ازدواج

تعامل سبک‌های دلبستگی مختلف در یک رابطه زناشویی، پویایی‌های منحصر به فردی را ایجاد می‌کند:

• ایمن + ایمن: این ترکیب ایده‌آل است. هر دو طرف از یکدیگر حمایت می‌کنند، به راحتی مشکلات را حل می‌نمایند و از رابطه خود رضایت بالایی دارند.
• ایمن + اجتنابی: فرد ایمن ممکن است تلاش کند تا فرد اجتنابی را به صمیمیت بکشاند، در حالی که فرد اجتنابی از این نزدیکی عقب‌نشینی می‌کند. این وضعیت می‌تواند برای هر دو طرف ناامیدکننده باشد.
• ایمن + دوسوگرا: فرد ایمن می‌تواند در نقش "پایگاه امن" برای فرد دوسوگرا عمل کند، اما اگر نیازهای مداوم فرد دوسوگرا بیش از حد شود، فرد ایمن ممکن است احساس خستگی و درماندگی کند.
• اجتنابی + دوسوگرا: این ترکیب معمولاً منجر به یک چرخه معیوب و دردناک می‌شود. فرد دوسوگرا برای کسب اطمینان به سمت همسر اجتنابی خود می‌رود، در حالی که فرد اجتنابی به دلیل احساس خفگی، از او فاصله می‌گیرد. این رفتار باعث تشدید اضطراب در فرد دوسوگرا و تکرار چرخه می‌شود. این ترکیب یکی از چالش‌برانگیزترین انواع در روابط زناشویی است.

راه‌حل‌ها و راهکارهای درمانی

خوشبختانه، سبک‌های دلبستگی سرنوشت محتوم نیستند و می‌توان آن‌ها را تغییر داد. هدف از مداخلات درمانی، حرکت به سمت یک سبک دلبستگی ایمن‌تر است.

• آگاهی و شناخت: اولین گام، شناخت سبک دلبستگی خود و همسر است. این آگاهی می‌تواند به درک بهتر رفتارها و واکنش‌های طرف مقابل کمک کند.
• زوج‌درمانی: یک زوج‌درمانگر ماهر می‌تواند به زوجین کمک کند تا الگوهای مخرب ارتباطی خود را شناسایی کنند.
• درمان فردی: هر فرد می‌تواند به صورت جداگانه روی تجارب گذشته خود کار کند و با کمک یک درمانگر، راه‌هایی برای مدیریت اضطراب یا ترس از صمیمیت بیاموزد.
• برقراری ارتباط شفاف: یادگیری مهارت‌های ارتباطی مؤثر و بیان نیازها و احساسات به شکلی سازنده.
• ایجاد پایگاه امن: تلاش برای تبدیل شدن به یک "پایگاه امن" برای همسر، با نشان دادن ثبات، حمایت و پاسخگویی عاطفی.

کلام نهایی ای سنج درباره مقایسه سبک‌های دلبستگی در ازدواج

سبک‌های دلبستگی نقش حیاتی در شکل‌گیری کیفیت و رضایت در روابط زناشویی ایفا می‌کنند. درک تفاوت‌های بین سبک‌های ایمن، اجتنابی و دوسوگرا نه تنها به ما در شناخت خودمان و همسرمان کمک می‌کند، بلکه راه را برای بهبود و ترمیم روابط، حتی چالش‌برانگیزترین آن‌ها، هموار می‌سازد.

ازدواج موفق، صرفاً بر پایه عشق نیست، بلکه بر توانایی ما برای ایجاد یک پایگاه امن و قابل اعتماد برای یکدیگر است، جایی که هر دو طرف می‌توانند رشد کنند، آسیب‌پذیر باشند و به شکلی سالم به هم وابسته بمانند.

سوالات متداول