فرافکنی چیست؟ چگونه با آن مقابله کنیم؟

آیا تا به حال این اتفاق را تجریه  کردید كه حس خوبی نسبت به فردی؛ مثلاً بقالي سر كوچه تان نداشته باشید بعد تصميم بگيريد كه از این به بعد از آن بقالي چيزي نخريد و دليل تان هم اين باشد كه فروشنده حس خوبی به شما ندارد؟ اين نوع دليل تراشي را در روان شناسي، فرافكني مي گویند.

پس فرافکنی (projection) یک نوع مکانیسم دفاعی است که در آن برای کاهش اضطراب مان، هر گونه احساس، ویژگی یا صفت بد که در درون مان هست را به دیگران نسبت مي دهیم.

معنای لغوی فرافکنی

فرافکنی در لغت به معنای پرتاب کردن رو به بیرون یا رو به جلو می باشد. فرافکنی اشاره به فرایندی دارد که فرد طی آن ایده‌ها، تصویرها و امیال را بر محیط بیرونی‌ خود تحمیل می‌کند. بنابراین فرافکنی در واقع نسبت دادن هر فعل و صفتی به غیر از خودمان می باشد.

فرافکنی در روان شناسی چیست؟

فرافکنی یک مکانیسم دفاعی است که در رویکرد روانکاوی توسط فروید مطرح شده است و از آن برای محافظت خودمان در برابر احساس اضطراب یا گناه استفاده می کنیم.

در فرافکنی به جای این که احساسات، عواطف یا ویژگی های نامطلوب و ناپسند را در خود بپذیریم یا اصلاح کنیم، آن ها را به فرد دیگر نسبت می دهیم تا از این طریق میزان اضطراب یا گناه خودمان را کاهش دهیم و راحت تر با این احساسات منفی دست و پنجه نرم کنیم.

چند مثال برای فرافکنی

• مردی که کمبود جنسی دارد کوچکترین رفتارهای دوستانه و یا حتی معمولی همکاران یا همکلاسی های دختر را نوعی چراغ سبز نشان دادن تعریف می کند.
• دانشجوی تنبلی که درس نمی خواند می گوید استاد خیلی سواد ندارد.
• مردی جذب یکی از همکاران زنش شده و نمی تواند این حس را بپذیرد، بنابراین وقتی همسر خودش از مردی در محیط کارش صحبت می کند به او تهمت میزند که عاشق همکارش شده است.
• زنی نسبت به زنان دیگر حس جنسی دارد بنابراین وقتی ارتباط صمیمی خواهرش با دخترعموی اش را می بیند به آن ها برچسب همجنسگرایی می زند.
• مادری مدام از فرزندش انتقاد می کند که چرا اینقدر بی نظم هستی در حالی که خودش بی نظم می باشد.
• فردی در بازی مافیا تمایل دارد که تقلب کند و چشمانش را باز کند، از طرفی خودش به ديگران تهمت میزند که آن ها می خواهند چشمان شان را باز کنند.

علت فرافکنی چیست؟

همانطور که گفته شد فرافکنی نوعی مکانیزم دفاعی برا روبرو شدن با احساساتی است که برای کنار آمدن با آن ها مشکل داریم.

درواقع به جای اینکه مشکل مان را با حجمی از نفرت حل کنیم با انتقال و نسبت‌دادن آن به طرف مقابل‌مان دچار فرافکنی می‌شویم به این علت که اضطراب مان را کاهش دهیم.

این نوع مکانیسم دفاعی، نمونه‌ای از واکنش‌های بی‌شماری می باشد که افراد مختلف در جامعه معمولاً از آن استفاده می کنند.

شناخت فرافکنی ها برای شناخت خود

از آن جا که فرافکنی یک واکنش دفاعی برای مبارزه با ویژگی ها و صفاتی است که در ما وجود دارد، بنابراین با این نوع واکنش در تلاش هستیم  هر صفتی که در خود داریم و دوست نداریم با آن مواجه شویم را به دیگران نسبت دهیم.

پس با شناخت فرافکنی های مان نسبت به ویژگی هایی که داریم می توانیم شناخت خوبی از خود پیدا کنیم.

پس فردی که دغدغه زیادی نسبت به شناخت خودش دارد، باید در نگاه نسبت به افراد اطرافش خیلی موشکافانه تر عمل کند. یعنی دقیقا بررسی کند که با روبرو شدن با چه کسانی احساس خشم یا شادی دارد و دقیق علت این هیجان را دریابد.

در واقع باید بدانیم چه رفتارهایی در دیگران ما را ناراحت می کند و یا چه رفتارهایی باعث خوشحالی ما می شود، ما به چه میزان با مواجه شدن از چه افرادی دچار خشم و یا شادی می شویم و نکته بینانه و دقیق دلیل این خشم و یا شادی را پیدا کنیم.

انواع فرافکنی

فرافکنی انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارد. در ادامه به هر سه نوع فرافکنی مکمل، نوروتیک و تعارفی می پردازیم:

فرافکنی مکمل

این نوع فرافکنی بار معنایی بدی ندارد و زمانی اتفاق می افتد که بر این باور هستیم  نظرات و آرای دیگران همانند خودمان است.

مثلاً وقتی در مورد کشته شدن حیوانی خبری می شنویم، فکر می کنیم که دیگران هم به میزان و شدت خودمان از این موضوع ناراحت می شوند.

فرافکنی نوروتیک

شکل رایج مکانیزم دفاعی فرافکنی، فرافکنی نوروتیک می باشد. در این فرافکنی احساسات، انگیزه و ویژگی‌های غیرقابل پذیرش در سطح ناخودآگاه و ناهشیار خودمان را به اطرافیان نسبت می دهیم.

فرافکنی تعارفی

افرادی که این نوع فرافکنی را دارند فکر می کنند افراد دیگر مهارت‌ها و توانایی‌های مثل خودشان را دارند. مثلاٌ همچون خودشان راننده ماهری هستند یا نویسنده یا نقاد خوبی هستند.

فرافکنی و اختلالات روانشناسی

فرافکنی در برخی مبتلایان به اختلالات روان شناختی و شخصیتی بیشتر دیده می شود؛ فرافکنی مهم ترین مکاسیم دفاعی افراد با اختلالاتی نظیر:

• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت پارانوئید
• اختلال شخصیت خودشیفته

تاثيرات پنهان فرافكني

• افراد با فرافكني بهتر مي توانند با اضطراب خود كنار بيايند و در نتيجه عزت نفس خود را موقتي حفظ مي كنند.
• فرافكني باعث اختلال در روابط بين فردي مي شود.
• فرد در فرافكني به طور ناخودآگاه يك دنياي اجتماعي خصمانه و پر از آشوب را تصور مي كند.
• همچنين مطالعات نشان داده كه استفاده زياد از فرافكني با ویژگی‌های اختلالات شخصیت مرزی، هیستریونیک، روان‌پریشی و خودشیفته مرتبط مي باشد.

راهکارهایی برای مقابله با فرافکنی 

• آگاه بودن نسبت به واکنش هایمان؛ باید به اين موضوع آگاه باشيم كه چرا نسبت به بعضی از ویژگی های دیگران که در خودمان هم هست حساس هستیم و موجب ناراحتی مان می شود. 
• شناخت ويژگي هاي شخصيتي خود؛ در اولین فرصت مناسب باید همه صفات و ویژگی های خود را مورد بررسی قرار دهیم. هر چقدر بیشتر زمان بگذاریم بهتر خودمان را می شناسیم و به همان میزان احساسات ناخوشایندی که به اطرافیانمان داریم کاهش می یابد. چرا که اطرافیان، آینه تمام قد صفات و ویژگی های ما هستند که می توانیم خودمان را در آن ها مشاهده کنیم.
• شناخت صفات بد و خوب دیگران در خودمان؛ به همان میزانی که ویژگی های بد دیگران، ما را به خودمان نشان خواهد داد، ویژگی های مثبت هم برایمان همین کارکرد را دارد. یعنی هر صفت یا ویژگی خوبی که در اطرافیان می بینیم باید آگاه باشیم که همان ها به صورت غیرفعال در خودمان وجود دارد فقط باید آن ها را در خود پرورش دهیم. مثلاً اگر از فرد شوخ طبعی خوشمان می آید و دوست داریم که مدام با آن در ارتباط باشیم باید بدانیم که بدون شک همان میزان شوخ طبعی در ما وجود دارد فقط شاید نتوانسته ایم آن را نشان دهیم.
• شناسايي علت احساس خشم نسبت به دیگران؛ هر گاه نسبت به فردی احساس خشم زیادی داشتیم و نتوانستیم دلیل آن خشم را دريابيم باید به این موضوع فکر کنیم که چه ویژگی در این فرد سبب خشم ما شده است.
• نگاه دقیق به احساسات مان؛ هر وقت به سمت فردی انگشت اتهام را نشانه گرفتیم باید آگاه باشیم که در حال پنهان کردن درون خود هستیم. بنابراین باید احساسات درونی مان را به طور دقیق نظاره گر باشیم.
• آگاهانه قرار گرفتن در برابر خود؛ هرگاه بخواهیم فرافکنی را متوقف کنیم باید آگاهانه در برابر وجود خود قرار بگیریم. در حقیقت فرافکنی می تواند به شناخت منجر شود لیکن بیان احساسات ناپسند ما به اطرافیان باعث آزار و اذیت آن ها می شود. بنابراین، هر احساسی که در درون مان رشد می کند را فقط باید مشاهده کنیم و احساس مان را به کسی نسبت ندهیم، فقط در ذهنمان آن را هوشیارانه مرور کنیم. به این صورت است که با شناخت خود، فرافکنی ها به مرور کاهش می یابند و رفتاری رشدیافته تر و معاشرتی بهتر با اطرافیانمان خواهیم داشت.

در نهايت بايد گفت؛ افرادی که شناخت كامل و جامعي از خود دارند و خود را تحت هر وضعيتي می پذیرند، در ارتباط با ویژگی ها و صفاتي از خود را که دوست ندارند، به احتمال خيلي كمي به فرافکنی روي مي آورند، چون ديگر نيازي به انکار هیچ بخشی از خود  ندارند.

چگونه به فرافکنی دیگران واکنش نشان دهیم؟

• تعيين مرزها و خط قرمزهای تان می تواند به شما در واكنش به فرافکنی ديگران کمک کند.
• پاسخ دادن با جملات صریح مثلاً «من مخالفم» یا «من نظرم این نیست» می تواند مسیر فرافکنی را منحرف کند و می تواند از درونی کردن سرزنش ناعادلانه جلوگیری کند.
• اما اگر فرد همچنان در حال فرافکنی بود لازم است که از ادامه گفتگو پرهیز کنید و محترمانه محیط را ترک کنید.

فرافکنی واکنشی خودآگاه یا ناخودآگاه؟!

فرافکنی به عنوان مکانیسمی دفاعی واکنشی ناخودآگاه می باشد که از ایگو در برابر افکار پذیرفته نشده محفاظت می کند.

اما از سوی دیگر می توان این مکانیسمی دفاعی را به سطح خودآگاه آورد و با ویژگی هایی که فرافکنی می شوند، رو به رو شد. البته در این رابطه نیاز به کمک یک درمانگر می باشد.

اساس فرافکنی چیست؟

فرافکنی به عنوان یک مکانیسم دفاعی نخستین بار توسط زیگموند فروید معرفی و ریشه یابی شد و گاها از این مکانیسم تحت عنوان مکانیسم فرافکنی فرویدی یاد می شود.
فروید در جلسات درمانی خود متوجه شد، افرادی که دچار فرافکنی هستند، دیگران را به داشتن احساساتی که در خودشان وجود دارد، متهم می کنند و زمانی که این کار را انجام می دهند، احساس بهتری نسبت به خود دارند.

به عنوان نمونه، مثالی که فروید بیان می کند، زنی است که مرتکب خیانت به همسرش شده است اما به همسرش تهمت خیانت می زند.

چرا آدم ها دوست دارند فرافكني كنند؟

فرافكني را دوست داريم، چرا كه اعتراف كردن به صفات و ويژگي هاي منفي يكي از كارهاي سخت و چالش برانگيز مي باشد. بنابراين به جاي اين كه با ويژگي هاي منفي خود روبرو شويم، تلاش مي كنيم آن ها را به شخص مقابل نسبت دهيم تا با اين شيوه اعتماد به نفس مان همچنان برقرار باشد، سطح اضطراب مان كاهش يابد و احساسات و ويژگي هاي مان را راحت تر پذيرا باشيم.

در نهايت بايد گفت نسبت دادن ويژگي هاي منفي به شخص مقايل خيلي راحت تر از رو به رو شدن با ويژگي هاي درون مان مي باشد.

جمع بندی ای سنج

همانطور كه گفته شد در فرافکنی براي کاهش اضطراب و احساس گناه، ویژگی ها و صفات درونی مان را به دیگران نسبت می دهیم كه در اين انتقال آسيب هاي گوناگوني (اختلال در روابط بين فردي، دنياي اجتماعي خصمانه و ...) در ما رخ خواهد داد.

بنابراين ضرورت دارد با پياده سازي راهكارهاي معرفي شده به مقابله با اين مكانيسم بپردازيم. تا در نهايت بتوانيم با شناخت ويژگي هاي خود و پذيرش آن ها، نيازي به انكار هيچ بخشي از خود نداشته باشيم.

آيا تا به حال تجربه فرافكني داشته ايد؟ لطفاً نظرات خودتان را با ما به اشتراك بگذاريد.

سوالات متداول