روانشناسی ناامیدی: چرا گاهی زندگی بی‌‌معنی به نظر می‌رسد؟

احساس ناامیدی، پوچی و بی‌معنایی در زندگی، تجربه‌ای است که بسیاری از ما در طول زندگی خود با آن مواجه می‌شویم. این احساسات می‌توانند ریشه در عوامل مختلفی داشته باشند و بر کیفیت زندگی ما تأثیر قابل توجهی بگذارند.

در این مقاله از ای سنج به بررسی روانشناسی ناامیدی خواهیم پرداخت و دلایل احتمالی بروز این احساسات را مورد بررسی قرار می‌دهیم. همچنین، راهکارهایی برای مقابله با این احساسات و بازگرداندن معنا به زندگی ارائه خواهیم داد.

ناامیدی و ابعاد مختلف آن

ناامیدی یک احساس پیچیده است که با از دست دادن امید، انگیزه و هدف همراه است. این احساس می‌تواند موقتی یا طولانی‌مدت باشد و شدت آن هم متفاوت است. ابعاد مختلف ناامیدی به شکل زیر است:

ناامیدی شناختی

ناامیدی شناختی شامل افکار منفی، باورهای نادرست درباره خود و آینده و عدم توانایی در دیدن جنبه‌های مثبت زندگی است.

ناامیدی عاطفی

ناامیدی عاطفی شامل احساسات منفی همانند غم، اندوه، خشم، اضطراب و احساس پوچی می‌شود.

ناامیدی رفتاری

ناامیدی رفتاری شامل کاهش انگیزه، اجتناب از فعالیت‌های لذت‌بخش، مشکلات در روابط اجتماعی و حتی رفتارهای خودآزاری است.

دلایل بروز ناامیدی

ناامیدی می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد که ما در ادامه این دلایل را بخش‌بندی کرده و به صورت موردی به آن اشاره خواهیم کرد:

دلایل روانشناختی

• افسردگی: یکی از شایع‌ترین دلایل ناامیدی است و با احساس غمگینی شدید، بی‌علاقگی، خستگی و کاهش انرژی همراه است.
• اضطراب: نگرانی بیش از حد درباره آینده و وقایع نامعلوم می‌تواند منجر به احساس ناامیدی شود.
• اختلال دو قطبی: نوسانات شدید خلقی از افسردگی شدید تا سرخوشی افراطی می‌تواند باعث احساس ناامیدی شود.
• اختلال شخصیت مرزی: ناپایداری در روابط، احساس پوچی و ترس از رها شدن از دیگر ویژگی‌های این اختلال است که می‌تواند به ناامیدی منجر شود.

دلایل اجتماعی

• از دست دادن عزیزان: مرگ عزیزان می‌تواند باعث احساس تنهایی، غم و ناامیدی شود.
• طلاق: طلاق می‌تواند به احساس شکست، تنهایی و بی‌ارزشی منجر شود.
• مشکلات مالی: مشکلات مالی می‌توانند باعث احساس ناامنی و بی‌کفایتی شوند.
• بیکاری: از دست دادن شغل می‌تواند به کاهش عزت نفس و احساس بی‌معنایی منجر شود.

دلایل فلسفی و وجودی

• جستجوی معنا: عدم یافتن معنا و هدف در زندگی می‌تواند باعث احساس پوچی و ناامیدی شود.
• ترس از مرگ: آگاهی از محدودیت‌های زندگی و مرگ می‌تواند به احساس ناامیدی منجر شود.

دلایل بیولوژیکی

• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری یا یائسگی می‌تواند بر خلق و خو تأثیر بگذارد و احساس ناامیدی را تشدید کند.
• اختلالات مغزی: برخی اختلالات مغزی می‌توانند موجب نوسانات شدید خلقی و احساس ناامیدی شوند.

ارتباط افسردگی با ناامیدی

افسردگی به طور مستقیم با احساس ناامیدی و بی‌ارزشی مرتبط است. بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی احساس می‌کنند که زندگی بی‌معنی است.

علائم ناامیدی

ناامیدی با علائم مختلفی در ابعاد شناختی، عاطفی، رفتاری و جسمانی همراه است، از جمله:

• علائم شناختی: افکار منفی و بدبینانه، تمرکز بر جنبه‌های منفی زندگی، احساس درماندگی و ناتوانی، باور به عدم امکان تغییر شرایط و کاهش تمرکز و حافظه
• علائم عاطفی: احساس غم، اندوه، یأس،ناامیدی، خشم، تحریک‌پذیری، بی‌قراری، بی‌انگیزگی و فقدان لذت از فعالیت‌های لذت‌بخش
• علائم رفتاری: کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، کاهش عملکرد تحصیلی و شغلی، بی‌توجهی به بهداشت فردی و سوء مصرف مواد
• علائم جسمانی: خستگی، بی‌خوابی، تغییر در اشتها و دردهای جسمانی

تأثیرات ناامیدی بر زندگی

در این قسمت از مطلب شما را با تأثیرات ناامیدی بر زندگی آشنا می‌کنیم:

• کاهش انگیزه: ناامیدی می‌تواند باعث کاهش انگیزه برای انجام فعالیت‌های روزانه و تعامل با دیگران شود.
• مشکلات جسمی: ناامیدی می‌تواند بر سلامت جسمی نیز تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات خواب، کاهش اشتها و مشکلات گوارشی شود.
• اختلال در روابط: ناامیدی می‌تواند بر روابط بین فردی نیز تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات در روابط با خانواده، دوستان و همکاران شود.
• افزایش خطر ابتلا به اختلالات روانی: ناامیدی می‌تواند خطر ابتلا به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب را افزایش دهد.

راهکارهای مقابله با ناامیدی

اگر زندگی برای شما بی‌معنی است و ناامید شده‌اید، باید بدانید که تنها نیستید. زندگی زیباست، اما گاهی اوقات ممکن است احساس کنید که در یک چرخه یکنواخت گیر کرده‌اید و احساس می‌کنید که هر روز همان کار را انجام می‌دهید یا زندگی بی‌معنی دارید.

دلایل بی‌معنی بودن زندگی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. به عنوان مثال، شرایط سلامت روان، همانند افسردگی یا سایر اختلالات خلقی، ممکن است منجر به احساس غم و اندوه یا ناامیدی شود. برخی از راه‌های مقابله با احساس بی‌معنی زندگی در این قسمت آورده شده است که با آن‌ها آشنا می‌شویم:

با هدف زندگی کنید

وقتی با هدف زندگی می‌کنید، متوجه می‌شوید که چرا کاری را انجام می‌دهید. هدف داشتن در زندگی موجب می‌شود که شما هر جنبه‌ای از زندگی خود را در نظر بگیرید تا ببینید آیا با چشم انداز یا اهداف شما همخوانی دارد یا خیر. زندگی با هدف، تمرینی است که در ساختن زندگی روزمره خود بر اساس باورها و ارزش‌های اصلی خود انجام می‌دهید.

زمانی که با هدف زندگی می‌کنید، داشتن افکار مثبت و دوری از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به شما کمک کند. سعی کنید احساسات خود را بررسی نمایید تا با آنچه می‌خواهید و نیاز دارید، زندگی کنید.

شکرگزاری را تمرین کنید

تحقیقات نشان می‌دهد که احساس و نشان دادن قدردانی نسبت به آنچه در زندگی دارید، راهی برای در آغوش گرفتن خوبی‌های اطرافتان است. شکرگزاری می‌تواند شما را به سمت زندگی رویاهایتان راهنمایی کند و به شما کمک نماید هدفی را در روزتان پیدا کنید.

از طرفی نتایج برخی تحقیقات دیگر حاکی از آن است که نوشتن قدردانی می‌تواند به افراد کمک کند شرایط خود را به شکل مثبتی تنظیم کنند، استرس را کاهش دهند و خلق و خوی خود را بهبود بخشند. شما می‌توانید قدردانی را در زندگی روزمره خود با موارد زیر انجام دهید:

• نوشتن نامه به کسی که تأثیر مثبتی روی شما داشته است
• ایجاد لیستی از چیزهایی که برای آن‌ها سپاسگزار هستید
• برای شکرگزاری بابت نعمت‌هایی که دارید، وقت بگذارید
• در هنگام نماز از خدا سپاسگزاری کنید

چیزهایی را کشف کنید که به زندگی معنا می‌بخشند

تماشای چیزهایی که به زندگی شما معنا می‌بخشند، می‌توانند به شما در یافتن جنبه‌های مثبت کمک کنند. گاهی اوقات، چیزهایی که پیش پا افتاده به نظر می‌رسند، از جمله تماشای یک منظره طبیعی زیبا، بیشترین معنا را برای ما به ارمغان می آورند.

دکتر نوئل نلسون، روانشناس بالینی و نویسنده، توضیح می‌دهد که «انجام کاری با معنا مستلزم اهمیت و ارزش دادن به آن عمل است». نلسون مثال‌های زیر را در مورد چگونگی یافتن معنا در زندگی روزمره ارائه می‌دهد:

• زنگ ساعت خود را در صبح تنظیم کنید تا به خودتان زمان کافی برای آماده شدن برای روز، بدون عجله بدهید.
• در آغوش گرفتن همسرتان، نه به این دلیل که این یک امر عادی است، بلکه به این دلیل که می‌خواهید به او بگویید که چقدر از او قدردانی می‌کنید.

روی ارتباطات مثبت تمرکز کنید

گذراندن وقت با افراد مثبت راه مطمئنی برای یافتن معنا در زندگی شما است. بهترین روابط برای برقراری، ارتباط با کسانی است که حمایت و مثبت اندیشی می‌کنند و در عین حال شما را در سفر تشویق می‌نمایند. همچنین ممکن است با یادآوری خاطرات با خانواده و دوستان، گوش دادن به موسیقی که شما را به یاد دوران شادی می‌اندازد یا ایجاد دفترچه‌ای برای نوشتن رویدادهای مهم زندگی، فضایی برای دلتنگی ایجاد کنید.

بر اساس تحقیقات سال 2022، یادآوری لحظات شاد در گذشته می‌تواند به افراد کمک کند تا معنای زندگی را پیدا کرده، حفظ کنند و به آن بازگردانند. توجه به این نکته مهم است که همه افراد گذشته مثبتی ندارند که بتوان در مورد آن تأمل کرد. اگر تجربه مثبتی از نوستالژی ندارید، در نظر بگیرید که فرد یا تجربه‌ای را شناسایی کنید که خاطرات مثبت یا لذت‌بخش‌تری را برای شما به همراه دارد.

به دنبال کمک حرفه‌ای باشید

سفر برای یافتن معنای زندگی می‌تواند دشوار باشد، اما لازم نیست به تنهایی آن را انجام دهید. برای کمک به مقابله و یافتن معنای زندگی با یک درمانگر یا روانشناس صحبت کنید. روانشناس می‌تواند به شما در مدیریت علائمی که ممکن است تجربه کنید، کمک نماید. در حالت کلی، اگر احساس ناامیدی شما شدید و طولانی مدت است، بهتر است به یک روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. .

پیشگیری از ناامیدی

عوامل پیشگیری از ناامیدی به شرح زیر است:

• تقویت عزت نفس: باور به توانایی‌های خود و داشتن عزت نفس بالا به مقابله با ناامیدی کمک می‌کند.
• ایجاد روابط اجتماعی قوی: روابط اجتماعی قوی به افراد احساس تعلق و حمایت می‌دهد.
• یادگیری مهارت‌های جدید: یادگیری مهارت‌های جدید به افزایش اعتماد به نفس و احساس رضایت از خود کمک می‌کند.
• مراقبت از سلامت جسمی: ورزش منظم، تغذیه سالم و خواب کافی به تقویت سلامت روان کمک می‌کنند.

سخن پایانی ای سنج درباره بی‌معنی بودن زندگی

احساس ناامیدی یک تجربه رایج است و راه‌های مختلفی برای مقابله با آن وجود دارد. با شناسایی دلایل ناامیدی و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان این احساسات را مدیریت کرد و زندگی خود را بهبود بخشید. مهم است به یاد داشته باشیم که شما تنها نیستید و کمک‌های حرفه‌ای و اجتماعی می‌توانند در این مسیر به شما کمک کنند.

سوالات متداول