فرقه شخصیتی چیست؟

در این مقاله در مورد اصطلاحی تحت عنوان فرقه ی شخصیتی صحبت خواهیم کرد.

فرقه شخصیتی یعنی اردات و نگاه ویژه به یک رهبر کاریزماتیک می باشد که در این میان از تکنیک‌های گوناگونی، از جمله رسانه‌های جمعی، تبلیغات و ... برای ایجاد تصویر قهرمانانه استفاده می‌ شود.

در ادامه براساس فهرست مطالب زیر بیشتر به این موضوع می پردازیم:

فرقه شخصیتی چیست؟

فرقه شخصیت که گاهاً به عنوان فرقه ی شخصیتی هم شناخته می شود، اصطلاحی است برای توصیف "ارادت اغراق شده و بیش از اندازه به یک رهبر کاریزماتیک که رهبری سیاسی، مذهبی یا در زمینه های دیگری به عنوان یک رهبر فعال می باشد،" تعریف می شود.

شخصیت های اقتدارگرایی، همچون موارد مذکور زیر، اغلب جزئی از فرقه های شخصیتی می باشند و با این مفهوم در ارتباط هستند:
بنیتو موسولینی ایتالیایی 
ولادیمیر پوتین روسیه ای
جوزف استالین در اتحاد جماهیر شوروی
آدولف هیتلر آلمان
کیم جونگ کره شمالی

رهبران فرقه های شخصیتی اغلب با تصویرسازی و دست بردن و کنترل کردن در رسانه های جمعی سعی بر ایجاد نسخه ای والا و حتی فوق بشری از شخصیت خود در ذهن پیروانشان دارند.

پیروان این رهبران، شخصیت و اقتدار رهبرشان را می پذیرند، که این پذیرش منجر به ارادتشان به رهبر و ماموریت آن ها برای ایجاد آینده ای خیالی می شود.

تاریخچه فرقه های شخصیتی

پس از آنکه نیکیتا خروشچف در سخنرانی خود در بیستمین کنگره حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی در سال 1956 از اصطلاح "فرقه شخصیت"  استفاده کرد، این اصطلاح رواج پیدا کرد؛ که در این سخنرانی او دائما در مورد فرقه شخصیتی و جوزف استالین که سه سال قبل فوت کرده بود صحبت می کرد و او را محکوم می کرد.

با این حال، این اصطلاح برای اولین بار خیلی زودتر در زبان های اروپایی مدرن، و در نیمه اول دهه 1800مورد استفاده قرار گرفته بود.

حتی خروشچف هم اولین فردی نبود که از این اصطلاح در اتحاد جماهیر شوروی استفاده کرد.

جانشین استالین، جورجی مالنکوف، درست مانند خروشچف برای اولین بار در سال 1953 از این اصطلاح برای توصیف استالین و پیروانش استفاده کرد، اما نکته این جاست که سه سال بعد از این زمان خروشچف از این اصطلاح استفاده کرد.

با این حال، در حالی که این اصطلاح فقط حدود 200 سال قدمت دارد، نمونه هایی از فرقه های شخصیتی که به  دوران باستان بر می گردد هم وجود دارد.

یکی از مثال های فرقه شخصیت در زمان های باستان، شامل آگوستوس، اولین امپراتور روم  و سلسله او می شود.

نکته

ایجاد و تداوم فرقه های شخصیتی در دوران مدرن آسان تر شده است؛ زیرا رسانه های جمعی به طرز رو به افزایشی  پیچیده و قابل دسترس اند و رهبران فرقه های شخصیتی می توانند به راحتی پیام های خود را به گوش پیروانشان برسانند و سخنانشان را پخش و پیروانشان را کنترل کنند.

برخی از محققان، رد اولین فرقه مدرن شخصیت را در سال 1851 و زمانی که ناپلئون سوم قدرت را در فرانسه به دست گرفت و در نهایت خود را امپراتور اعلام کرد، پیدا کرده اند.

اما برخی دیگر از محققان، فرقه شخصیتی را در سال 1924 هم پیدا کرده اند درست زمانی که استالین تصمیم گرفت جسد ولادیمیر لنین را مومیایی کند و در معرض دید عموم قرار دهد؛ حرکتی که باعث ایجاد و اختصاص داده شدن فرقه شخصیتی پس از مرگ به رهبر شوروی شد.

رهبران و اقتدار کاریزماتیک

ماکس وبر، جامعه شناس، مفهوم قدرت کاریزماتیک را نیز معرفی کرد؛ اصطلاحی که اکثر محققان معتقدند برای درک مفهوم فرقه شخصیت باید این اصطلاح را هم دانست.

از نظر وبر، کاریزما "نوعی ویژگی خاص از یک شخصیت فردی است که در صورت دارا بودن ویژگی کاریزما فرد فوق العاده تلقی می شود.

هم چنین کاریزما به عنوان دارا بودن قدرت ها یا ویژگی های فراطبیعی، فوق بشری یا حداقل به ویژه استثنایی رفتار کردن هم معنا می شود."

لازم است بدانید که، اقتدار یا همان قدرت کاریزماتیک بستگی به فداکاری و اعتماد طرفداران به فردی که رهبر آنان است هم می شود.

در این زمینه، درک پیروان از رهبر برای حفظ مشروعیت بسیار مهم است، بنابراین رسانه ها برای ایجاد و ترویج تصویری بزرگ تر از زندگی رهبر مورد استفاده قرار می گیرند.

یکی دیگر از ویژگی های اقتدار کاریزماتیک این است که در جریان این نوع از اقتدار، اغلب از نهادهای موجود انتقاد می شود و رهبران به دنبال ایجاد نوعی تغییر می باشند؛ تغییری که می تواند هر چیزی را از زمان ایده آل قبلی تا اصلاحات انقلابی تشکیل دهد و یا شامل شود.

چگونه فرقه های شخصیتی پیروانی را جلب و حفظ می کنند؟

ممکن است ویژگی های واقعی یا تصوری که رسانه های جمعی از رهبر کاریزماتیک به وجود می آورند، باعث ایجاد فرقه شخصیت شود اما در نهایت این پاسخ احتمالی پیروان این فرقه هاست که فرقه شخصیت را ممکن می سازد.

در فرقه شخصیت، رهبر قدرت خود را از طریق دستکاری و کنترل و تبلیغات رسانه ای تحکیم و مشروعیت می بخشد، که همین امر باعث می شود پیروانشان بر این باور باشند که، رهبر تنها کسی است که می تواند آنان را در رسیدن به اهدافشان به خوبی کمک کند.

همچنین عضویت در گروه و وفاداری به سایر اعضای گروه است که باعث حفظ وفاداری به رهبر می شود.

فداکاری یک فرد به سایر اعضای فرقه شخصیت می تواند برای عضویت مستمر و باورهای خاص گروهی که به آن تمایل دارند و اقداماتی که مایل به انجام آن هستند، کلیدی باشد.

رها شدن از فرقه های شخصیتی

از آنجا که فرقه های شخصیتی در برآوردن نیازهای اجتماعی بسیار موفق عمل می کنند، تبعیت نکردن و رهایی از آنان می تواند چالش برانگیز باشد.

علاوه بر آن، اگر کسی در کشوری زندگی کند که فرقه شخصیت برای تقویت قدرت سیاسی یک رهبر مستبد ایجاد شده باشد، ممکن است توانایی جدا کردن خود از این فرقه ها را نداشته باشد.

به احتمال زیاد خانواده ها باید توضیحات دقیقی را برای آگاه کردن عضو دیگری از خانواده که به تازگی به تبعیت از یک فرقه شخصیتی پیوسته، ارائه دهند.

در این صورت دوستان و خانواده نمی توانند به صراحت به این فرد بگویند که احتمالا تحت تاثیر و کنترل قرار گرفته است. در این صورت تنها پرسیدن سوال بدون توهین و قضاوت می تواند به آنان کمک کند.

این فرایند مستلزم صبر و تحمل است، اما در نهایت، می تواند به فرد در تشخیص و رهایی از تأثیر فرقه شخصیت بر زندگی خود کمک کند.

به هر حال دوستان و خانواده باید زمان کافی را به فرد بدهند و باید بدانند این خود فرد است که باید به درک دقیقی از فرقه شخصیتی و عدم تبعیت از آنان برسد.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد فرقه شخصیتی صحبت شد. فرقه شخصیت اصطلاحی است که در زمان های قدیم و باستان نیز مورد استفاده قرار  گرفته است.

این اصطلاح را که ارادت بیش از حد و مبالغه آمیز به یک رهبرفعال در حوزه های مختلف معنا می کنند، عموما در نتیجه کنترل و دستکاری در افراد می باشد.

لازم به ذکر است که  رسانه ها نیز نقشی فعال در تثبیت فرقه های شخصیتی در پیروان این فرقه ها دارند.

آیا مطلب فوق در مورد فرقه شخصیتی برای شما مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.