سندرم مونشهاوزن نیابتی چیست؟

سندرم مونشهاوزن (Munchausen) یک بیماری روان شناختی است و فردی که به این بیماری مبتلا باشد، علی رغم اینکه بیمار نیست مانند یک بیمار رفتار می کند و نشانه های بیماری را از خودش نشان می دهد.
سندرم مونشهاوزن سبب می شود فرد خودش را به دیگران به عنوان بیمار نشان می دهد. در حالت نیابتی فرد بیماری را به یکی از عزیزان مانند فرزند یا همسر نسبت می دهد. 

سندرم مونشهاوزن نیابتی

سندرم مونشهاوزن نیابتی نوعی اختلال بهداشت روانی است که در آن یک مراقب، غالباً مادر، به طور مرتب با ایجاد علائم جعلی یا علائم واقعی در کودک یا قربانی بزرگسال کاری می کند تا به نظر برسد قربانی یک مسئله بهداشت جسمی یا روحی واقعی دارد.

این اقدامات به طور معمول نتیجه یک اختلال ناسازگار یا جلب توجه بیش از حد توسط مراقب است. سندرم مونشهاوزن نیابتی علاوه بر اینکه یک اختلال است، یک نوع بسیار جدی از کودک آزاری نیز محسوب می شود.

سندرم مونشهاوزن و سندرم مونشهاوزن  نیابتی اکنون در کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به عنوان "اختلال ساختگی تحمیل شده بر دیگری" یا FDIA طبقه بندی می شوند. این تغییر نشان دهنده این باور است که این اختلال به جای یک سندرم روانپزشکی زمینه ای، یک الگوی رفتاری را توصیف می کند.

گزارش آماری

اگرچه FDIA نادر است ، اما میزان مرگ و میر نگران کننده است. بین 6 تا 10 درصد از کل موارد اختلال ساختگی تحمیل شده به دیگری FDIA منجر به مرگ می شود ، که آن را به یک  سواستفاده مرگ بار تبدیل می کند.

علائم سندرم مونشهاوزن نیابتی

علائم و نشانه های اختلال ساختگی تحمیل شده به دیگری (FDIA) احتمالاً در هر دو مراقب و کودک یا بزرگسال قربانی وجود خواهد داشت. مهم است که پزشک علائم و نشانه های هر دو طرف را یادداشت کرده و هرگونه نگرانی را پیگیری کند.

در مراقب، جستجوی علائم زیر مهم است:

• فریب مراقب
• گزارش های مراقب با گزارش های پرسنل پزشکی متفاوت است
• مراقب دانش پزشکی دارد و ممکن است در یک محیط پزشکی کار کند
• مراقب تمایل دارد که در انجام کاری "خوب" دیده شود
• مراقب به طور معمول به دنبال تأیید و توجه کادر پزشکی است
• امتناع مراقب از ترک طرف قربانی در هنگام ارزیابی
• سابقه پزشکی قربانی لکه دار، مبهم یا متناقض است
• توصیه هایی برای اقدامات تهاجمی تشخیصی و جراحی بدون سوال و نگرانی توسط مراقب پذیرفته می شود

علاوه بر این، یک مراقب اغلب مداخلات بیشتر و اقدامات اضافی را درخواست می کند. روابط ضعیف با خانواده و یا فقدان روابط با دوستان یا سایر شبکه های اجتماعی نیز وجود دارد.

علائم هشدار دهنده در کودک یا بزرگسال قربانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات پزشکی گزارش شده که به درمان پاسخ نمی دهند
• علائم یا نشانه های بیماری فقط در حضور مراقب ظاهر می شود
• علائم و نشانه ها ممکن است تحت مراقبت های پزشکی بهبود یابند
• سابقه جراحات متعدد و مکرر، بیماری ها، اقدامات پزشکی، جراحی ها و یا بستری شدن در بیمارستان
• غیر عادی بودن اختلال یا بیماری که شامل آزمایشات و مشاهدات طبیعی توسط پرسنل پزشکی است
• عدم حضور یکی از والدین در مورد کودک قربانی

علل سندرم مونشهاوزن نیابتی

علت دقیق FDIA یا سندرم مونشهاوزن نیابتی مشخص نیست. با این حال، متخصصان می گویند که هر دو عامل بیولوژیکی و روانشناختی در بروز این اختلال نقش دارند. یک تئوری نشان می دهد که افراد مبتلا به FDIA سابقه بی توجهی یا سواستفاده روانی، جنسی یا عاطفی را زمان کودکی تجربه کرده اند. مراقب ممکن است دارای یک اختلال روانپزشکی مانند اختلال شخصیت، دو قطبی، اضطراب یا افسردگی باشد. برخی دیگر از تئوری ها به از دست دادن والدین در سنین جوانی یا استرس شدید اشاره دارند.

انواع سندرم مونشهاوزن

سندرم مونشهاوزن نیابتی همیشه شامل یک مراقب و یک قربانی است و به طور معمول کودک با یک بزرگسال می باشد این در حالی است که سندرم مونشهاوزن زمانی است که فرد خود را به عنوان بیمار به دیگران، به طور خاص پرسنل پزشکی، نشان می دهد.

اختلال مونشهاوزن نیابتی اختلالی جعلی در نظر گرفته می شود که به عنوان اختلال ساختگی تحمیل شده بر دیگری (FDIA) طبقه بندی می شود و مونشهاوزن به عنوان اختلال کاذب تحمیل شده بر خود یا FDIS طبقه بندی می شود.

در FDIA ، "دیگری" می تواند فرزند مراقب باشد، مانند مادر و کودک، یا می تواند بزرگسال دیگری باشد که بیمار از او مراقبت می کند.

شیوع سندروم مونشهاوزن

واقعیت این است که هیچ آمار دقیق و قابل توجهی در خصوص این بیماری وجود ندارد؛ چرا که این بیماری یک بیماری نادر و در وهله دوم به دلیل دروغ گفتن فرد تشخیص آن کمی سخت است و پزشک ممکن است در تشخیص گمراه شود.

اما به طور کلی، سندروم مونشهاوزن در مردان بیش از زنان است.

تشخیص سندرم مونشهاوزن نیابتی

فردی که مبتلا به این نوع از سندروم مونشهاوزن است، شخص دیگری را به عنوان بیمار، مجروح یا آسیب دیده معرفی می کند. قربانی این فرد می تواند بزرگسال، کودک و حتی حیوان باشد!تشخیص سندرم مونشهاوزن نیابتی برای پزشکان چالش برانگیز است، زیرا شواهد ارائه شده توسط مراقب حقیقت ندارد. یک اصل در تشخیص این اختلال این است که فریب در همه موارد وجود دارد.

فرد مبتلا به FDIA پیشینه و علائم قربانی بزرگسال یا کودک را نادرست معرفی می کند و در نهایت منجر به درمان بیش از حد و اقدامات پزشکی غیرضروری می شود.

معیار های تشخیص سندروم مونشهاوزن

تشخیص این بیماری کمی سخت است چرا که فرد وانمود به بیمار بودن می کند و نشانه های بیماری را از خودش نشان می دهد؛ با این حال چهار معیار تشخیصی برای این اختلال وجود دارد:

• تظاهر علائم یا نشانه‌های جسمی‌یا روانشناختی، یا القای صدمه یا بیماری، همراه با فریب شناخته شده
• فرد خود را به عنوان بیمار، ناتوان یا آسیب دیده به دیگران معرفی می‌کند.
• رفتار فریبنده حتی در صورت غیاب پاداش‌های ظاهری خارجی آشکار
• رفتار بهتر توسط یک اختلال روانشناختی دیگر، مانند اختلال هذیان یا یک اختلال دیگر قابل توضیح دادن نیست.

نحوه جعل بیماری در مبتلایان به سندروم مونشهاوزن

گذشت زمان باعث می شود که مبتلایان به این بیماری مهارت کافی در جعل و ساخت علائم بیماری در خود را به دست بیاورند و همین مسئله کار تشخیص بیماری را برای متخصص سخت می کند. این افراد ممکن است در علائم بیماری اغراق کنند و وضعیت خود را حادتر نشان دهند.

همچنین از سوابق پزشکی خود، اطلاعات ناقص ارائه دهند یا سابقه پزشکی آن ها ناقص باشد؛ مثلا ادعا کنند مبتلا به ایدز هستند یا سرطان دارند و حتی یک سابقه بیماری جعلی برای خود درست کنند.
خودآزاری دیگر کاری است که برای جعل بیماری انجام می دهند و دست به کارهای آسیب رسان عمدی می زنند. در نهایت ممکن است ابزار آزمایش یا نتیجه آزمایش را دستکاری کرده و آن را تغییر دهند.

درمان سندرم مونشهاوزن نیابتی

درمان FDIA یا سندرم مونشهاوزن نیابتی به طور کلی به درمان بزرگسالان و کودک یا بزرگسالان قربانی نیاز دارد. با این اوصاف، مجبور کردن مراقب برای معالجه ممکن است دشوار باشد، زیرا آنها معمولاً نمی خواهند به رفتارهای خود اعتراف کنند یا به دنبال درمان بروند. غالباً، این یک مداخله توسط پزشک یا سازمان محافظتی دیگر پیگیری می شود.

در مواردی که والدین / مراقب بخواهند کمک بگیرند و در مورد سوء استفاده از آنها تحقیق نشده است، پزشک معالج مراقبت های اولیه باید به درمان فردی یا خانوادگی مراجعه کند. پزشک و متخصصان بهداشت روان باید برنامه درمانی برای خانواده را با یکدیگر پیش ببرند.

اگر کودک یا قربانی بزرگسال از مراقبت خارج شود، درمان ممکن است شامل مداخلات پزشکی و روانشناختی باشد. برای کمک به قربانیان FDIA در درک و مقابله با سوء استفاده ای که توسط مراقب یا والدین انجام شده است، نیاز به روان درمانی یا درمان روانپزشکی دارند.

آنها همچنین ممکن است برای پیگیری آسیب های جسمی وارد شده توسط مراقب به ارزیابی های مداوم پزشکی نیاز داشته باشند. پزشک و متخصصان بهداشت روان باید تیمی چند رشته ای برای حمایت از کودک در بیمارستان یا جامعه جهت درمان قربانی تشکیل دهند.

مراقب یا والدین متخلف ممکن است با جرائم کیفری مرتبط با سوء استفاده روبرو شوند. معالجه مراقب / متخلف به موارد حقوقی مربوط به پرونده و سایر شرایط روانی بستگی دارد.

مقابله با سندرم مونشهاوزن نیابتی

FDIA یا سندرم مونهاوزن نیابتی نوعی کودک آزاری شدید است که نیاز به مداخله فوری خدمات محافظتی کودک و پرسنل پزشکی دارد. معمولاً از متخصصان بهداشت روان كه در زمینه درمان موشنهاوزن نیابتی متخصص هستند، فراخوانی می شود تا فردی را كه چنین رفتاری را نشان می دهد، معالجه كنند. با این وجود، خدمات حمایتی کودک نیز پس از بررسی موضوع، ملزم به اقدام قانونی (مانند حذف کودک از حضانت بزرگسال) است.

صرف نظر از این، لازم است که مرتکب و قربانی از مراقبت های بهداشت روان کافی برخوردار شوند که به آنها کمک کند تا از پس آسیب ناشی از چنین رابطه ای برآیند و از آن دور شوند. گفته می شود، اگر یکی از اعضای خانواده مرتکب یا کودک به پشتیبانی، اطلاعات یا سایر خدمات نیاز داشته باشد، تماس با یک متخصص می تواند آنها را در کنار آمدن با شرایط کمک کند.

هشدار

اگر در مورد خودتان نگران ابتلاء به FDIA هستید، فوراً به دنبال کمک روانپزشکی و پزشکی باشید. اگر به شخصی در مورد الگوهای رفتاری مرتبط با FDIA یا سندرم مونهاوزن نیابتی مشکوک هستید، بلافاصله با اورژانس اجتماعی تماس بگیرید. اگر فکر می کنید کودکی در معرض خطر قریب الوقوع است، با شماره اضطراری تماس بگیرید. در بعضی موارد، FDIA می تواند جدی و خطرناک باشد.

نمونه های سندروم مونشهاوزن

اگر علاقه مند به فیلم و سریال باشید، شخصیت های زیر در فیلم و سریال های مختلف  دارای این سندروم هستند:

• شخصیت عروسکی آقای همساده در نمایش عروسکی کلاه قرمزی
• خانم دی دی بلانچارد در مینی سریال تظاهر
• خانم آدورا کرلین در مینی سریال شارپ آبجکت یا چیزهای تیز.
• دایان شرمن در فیلم فرار.

چشم انداز سندروم مونشهاوزن

باید بدانید مبنلایان به این اختلال در معرض دیگر مشکلات سلامتی هستند و حتی ممکن است به مرگ نزدیک شده و به خود آسیب بزنند.
خودکشی، ابتلا به سو مصرف مواد مخدر و الکل در آن ها دیده می شود و از آنجایی که آن ها دیگران را فریب می دهند سخت به دنبال پیگیری روند درمان هستند.

جمع بندی ای سنج

همانطور که در این مقاله دیدیم سندروم مونشهاوزن نیابتی می تواند برای فردی که بیماری به او نسبت داده می شود خطرناک باشد. بنابراین توصیه می کنیم که در صورت ملاحظه نمودن چنین مشکلاتی حتما با یک روانشناس مشورت نمایید. 

نظر شما در رابطه با این اختلال چیست؟ آیا در رابطه با آن تا به حال شنیده بودید؟ به نظر شما چه جنبه های دیگری در رابطه با این اختلال وجود دارد؟ با نظرات ارزشمند خود به دانش ما و مخاطبان در این زمینه کمک نمایید.

سوالات متداول