همه چیز درباره تیک عصبی

اختلال تیک (tic) یا تیک عصبی اصطلاحی است که در زمان انجام حرکات غیر ارادی به کار برده می شود، تیک ها می توانند در هر یک از بخش های مختلف بدن رخ دهند و شدت و نوع بروز آن ها متفاوت است.

اگرچه تیک عصبی اختلال جدی نیست و گاهی به مرور زمان به خودی خود برطرف می شود، اما اگر شما به نوع شدید آن دچار باشید و با زمینه یا مشکلات روانی داشته باشد، در این صورت اوضاع فرق می کند و نیاز است تا به صورت تخصصی تر بررسی شود.

اما علائم تیک عصبی چیست چگونه بروز پیدا می کند و چه روش هایی برای درمان وجود دارد؟ در این مطلب از سایت ای سنج قصد داریم تا به صورت کامل تمامی سوالات شما مربوط به تیک عصبی را پاسخ دهیم و جزئیات مربوط به این اختلال را بررسی کنیم. بنابراین اگر شما یا یکی از نزدیکانتان از این اختلال رنج می برید توصیه می کنیم حتما تا انتها این مطلب همراه ما باشید.

تیک عصبی چیست؟

تیک عصبی یا تیک ناخواسته، یک حرکت یا صدای ناخواسته و بدون کنترل است که به طور مکرر و تکرار شونده در بدن اتفاق می ‌افتد. این حرکات ممکن است شامل رقصیدن پلک‌های چشم، جابجایی سر، جابجایی دست یا پا، خم شدن صورت و غیره باشد.

تیک عصبی معمولاً در کودکان و نوجوانان ظاهر می ‌شود و معمولاً به طور خودآگاه قابل کنترل نیست. علل تیک عصبی هنوز به طور دقیق مشخص نشده‌اند، اما فعالیت بینایی-حرکت و اختلالات شبکه عصبی ممکن است نقش داشته باشند.

همچنین اگرچه این اختلال بیشتر در کودکان دیده می شود، اما در صورت عدم درمان می تواند با بزرگسالی ادامه یابد و در سنین بالاتر مشکل سار خواهد شد. بنابراین مهم است که در صورت شدت و آزاردهنده بودن در سنین کمتر برای درمان اقدام شود.

انواع تیک عصبی

همان طور که اشاره کردیم تیک عصبی یک اختلال عصبی است که با حرکات نا خواسته و بی‌نظم بدن همراه است. این حرکات ممکن است در قسمت‌ های مختلف بدن از جمله صورت، گردن، شانه‌ها، بازوها، دست‌ها، پاها و حتی صدای تکان دادن سر رخ داد. اما انواع مختلفی از تیک عصبی وجود دارد که شناخت آن ها به شما کمک می کند تا با آگاهی بیشتری برای کنترل و درمان اقدام کنید.

سندروم تورت

نوعی اختلال است که با مجموعه علائم تیک صوتی و حرکتی همراه است. علائم آن بیشتر از یکسال طول می کشد و از نظر شدت نیز متفاوت هستند، معمولا با گذشت زمان و افزایش سن کمتر می شوند.

تیک گذرا یا موقت

علائم در این تیک کمتر از یک سال می باشد؛ طی تحقیقات به دست آمده 10 درصد از کودکان در سال های ابتدایی مدرسه و قبل از سن 18 سالگی یکی از علائم آن را تجربه می کنند.

تیک مزمن

این نوع تیک بیشتر از یک سال ادامه دارد و تقریبا یک درصد افراد به آن دچار میشوند. هرچقدر تشخیص زودتر انجام شود روند درمان سریع تر طی می شود.

تیک ساده

در این نوع تیک، حرکات ساده و کوچک بدن رخ می‌ دهد. به عنوان مثال، تکان دادن سر یا شانه، جابجایی چشم و تکان خوردن لب.

تیک پیچیده

در این نوع تیک، حرکات پیچیده‌ تر و بزرگتر رخ می‌ دهد. به عنوان مثال، ناتوانایی در دست گرفتن اشیا، تکان شدید دست پا و حتی صحبت کردن با کلام نامفهوم.

تیک عصبی – حرکتی

این نوع از تیک عصبی بر روی تمامی نقاط بدن تاثیر دارد. اگر شما با این نوع تیک دچار باشید سایر افراد به صورت واضح آن را احساس می کنند. رایج ترین علائم آن شامل:

• پلک زدن مکرر و غیر طبیعی
• حرکات غیر ارادی اضافه در دست و پا
• تکان دادن بدون دلیل سر
• حرکات بی دلیل زبان در دهان
• تغییر شکل صورت
• کندن ناخن، گاز گرفتن پوست لب
• بالا کشیدن بینی
• دست زدن به هر قسمت از بدن به طور غیر ارادی
• تکان خوردن شانه ها

تیک عصبی – کلامی

این دسته از تیک های عصبی گاهی با نام تیک صوتی یا فونیک نیز شناخت می شود. به صورت کلی افراد مبتلا به این تیک در شرایط مختلف صداهایی از خود خارج می کنند که غیر طبیعی و غیر ارادی می باشد.

بارز ترین علائم آن شامل:

• بو کشیدن اطراف یا هوا
• سرفه کردن
• در آوردن صدای حیوانات
• جیغ زدن
• تکرار کردن یک کلمه یا صدا
• فحاشی کردن
• خرناس کشیدن
• ناله کردن
• خر خر کردن

البته در برخی شرایط علائم هر دوی این تیک ها بسیار شبیه به هم می شود و تشخیص کمی دشوار است، بنابراین مهم است که در صورت روبرویی با هریک از آن ها علائم خود را به طور دقیق بررسی کنید و یا حتی از شخصی بخواهید تا به واکنش های شما دقت داشته باشد.

علائم اختلال تیک

البته همان طور که در بالا مطالعه کردید انواع مختلفی از تیک های عصبی وجود دارد که علائم آن ها متناسب با نوع تیک متفاوت است. با این حال علائم کلی شامل:

• تکان دادن دست و پا
• بالا انداختن ابرو
• چشمک زدن
• حرکات غیر ارادی در ماهیچه و اندام ها
• تکان دادن سر یا گردن
• صاف کردن بی دلیل گلو
• ایجاد هرگونه صدای غیر طبیعی
• تغییر در حالت صورت

علت تیک عصبی چیست؟

 پس از آشنایی با انواع تیک و علائم هر یک از آن ها، احتمالا این سوال برایتان ایجاد شده است که دلیل بروز انواع تیک چیست؟ دلایل بروز تیک عصبی به دو دسته علل اولیه و ثانویه تقسیم می شوند.

علل اولیه تیک عصبی

اسپورادیک: در اثر سندروم توره و یا پس از بلوغ در فرد ایجاد می‌ شود.

ارثی: افرادی که یکی از اعضای خانواده آن ها در کودکی یا بزرگسالی به این تیک دچار بوده بیشتر از سایر افراد در خطر ابتلا قرار دارند.

علل ثانویه

اما علائم ثانویه یعنی طی سال های زندگی بنابر برخی عوامل شما به تیک عصبی دچار شده اید. این عوامل در افراد مختلف متفاوت است و تنها پس از بررسی علائم و زمان شروع قابل بیان است.

اما برخی از شرایط شامل:

• برخی عفونت ها
• آسیب به سر
• اختلال روانی
• اختلال وسواس فکری یا عملی
• بیش فعالی یا نقص توجه
• عمل های جراحی
• سکته

تیک عصبی در کودکان

علاوه بر بزرگسالان، بسیاری از کودکان دیده شده است که به تیک عصبی دچار هستند، تیک عصبی در کودکان تحت تاثیر عوامل مختلفی ایجاد می شود که اثرات بدی بر زندگی کودک می گذارند.

نشانه های تیک عصبی در کودکان نیز همانند بزرگسالان است و بارز ترین روش تشخیص برای والدین توجه به رفتار های کودک می باشد. چنانچه مشاهده کردید کودک شما به طور ناگهانی و غیر ارادی واکنش های خاصی را از خود نشان می دهد یعنی احتمال تیک عصبی وجود دارد.

روند تشخیص تیک عصبی

برای تشخیص تیک عصبی شما می توانید نزد روانشناس، روانپزشک یا پزشک عمومی مراجعه نمایید. در زمان مراجعه شما باید تمامی علائم خود را به صورت واضح و شفاف عنوان کنید و تمامی سوالاتی که پرسیده می شود را با دقت کافی پاسخ دهید. معمولا برای تشخیص دقیق تر انجام برخی از آزمایش ها لازم است که در نهایت با بررسی آزمایش ها و فاکتور های زیر علل و روش درمانی مناسب ارائه می شود.

• نوع اختلال (حرکتی یا صوتی)
• مدت زمان آن
• سن شروع اختلال
• شدت علائم

چه زمان باید برای درمان تیک عصبی اقدام کرد؟

همان طور که در بخش های ابتدایی بیان کردیم، تیک عصبی همیشه خطرناک نیست و در برخی شرایط اصلا نیازی به درمان نیست و به خودی خود برطرف می شود. اما چگونه می توان متوجه شود که چه زمان این تیک نیاز به درمان دارد؟ به طور کلی هر زمان که علائم زیر را احساس کردید لازم است که برای درمان تیک عصبی اقدام کنید:

• چندین نوع از تیک های عصبی را احساس می کنید، به طور مثال صوتی و حرکتی
• تیک آزاردهنده هستند و به طور مداوم ایجاد می شوند.
• در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد شده است
• علائم تیک حداقل برای یک سال ادامه پیدا کرده است و حتی رو به بدتر شدن است
• علت اصلی تیک مربوط به مصرف داروی خاصی نیست
• تیک عصبی شما ریشه در مشکلات روانی دارد

راه های درمان و کنترل علائم تیک عصبی

تا اینجا متوجه شدیم که تیک عصبی یک حالت ناخواسته و بی ‌اراده است که ممکن است در برخی افراد رخ دهد. اما آیا درمانی برای آن وجود دارد یا باید با این اختلال نار آمد! در پاسخ به این سوال باید بیان کنیم که خوشبختانه روش های درمانی متنوعی برای این عارضه وجود دارد که وابسته به نوع، شدت و علائم آن استفاده می شوند.

آگاه شدن

اولین قدم برای کنترل تیک عصبی، آگاه شدن از آن است. تشخیص نوع و الگوی تیک عصبی ممکن است به شما کمک کند تا روش‌های مناسب برای مقابله با آن را پیدا کنید.

کاهش استرس

استرس و فشار روزانه ممکن است عامل تشدید تیک عصبی باشد. سعی کنید روش‌های مختلف برای کاهش استرس را از جمله گفتگو با دوستان، ورزش، چای سبز نوشیدن و یوگا را امتحان کنید.

تغییر رفتار

در این روش از شما خواسته می شود تا در زمان بروز علائم و انجام تیک ها، حرکات دیگری را به صورت سریع انجام دهید. به طور مثال اگر شما در موقعیت های مختلف تیک حرکت دادن دست را دارید، این سری سعی در تکان دادن پا داشته باشید. قطعا در ابتدای کار سخت خواهد بود اما به مرور امکان پذیر است.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

این تکنیک راه حلی است که طی آن به شما آموزش داده می شود تا بتوانید وضعیت های مختلف خود اعم از احساسات، افکار و رفتار را کنترل کنید. گاهی تیک عصبی شما مربوط به مشکلات زمینه ای می باشد و لازم است که این مشکلات حل شود تا در نهایت بتوانید علائم تیک را کنترل کنید.

پیشگیری از مواجهه و پاسخ ERP

در این شیوه، درمانگر تلاش می کند تا بیمار را در موقعیت هایی قرار دارد که علائم تیک عصبی ایجاد می شود و به نوعی فاکتور های محرک ایجاد می شود. در چنین شرایطی بیمار باید تلاش کند تا با این عوامل روبرو شود و تلاش کند تا علائم خود را کنترل کند.

دارو درمانی

این گزینه زمانی قابل استفاده است که علل تیک عصبی شما ثانویه باشد و مربوط به یک بیماری زمینه ای باشد. بنابراین دقت داشته باشید که دارو نمی تواند به صورت کامل به درمان تیک عصبی کمک کند، بلکه مکملی در کنار سایر روش های درمانی می باشد.

آیا تیک عصبی خطرناک است؟

اکثر افراد که به اختلال تیک دچار هستند این نگرانی را دارند که آیا این اختلال خطرناک است؟ در حالت این تیک هیچ گونه خطر جانی به همراه ندارد، بلکه از نظر روانی ممکن است برای شما آزاردهنده باشد. چه بسا برخی از تیک های عصبی در طول زندگی و با افزایش سن به خودی خود بهبود پیدا می کنند. بنابراین نمی توان به صورت کلی عنوان کرد که تیک های عصبی خطرناک هستند.

چگونه از تیک عصبی پیشگیری کنیم؟

استراحت و خواب کافی: این امر به شما کمک می کند تا استرس خود را کاهش دهید و در نتیجه روان آرام تری خواهید داشت.

در زمان بروز علائم تیک خجالت نکشید: اگر شما در زمان ایجاد علائم تیک در جمع خجالت بکشید این موضوه زمینه ای برای اضطراب است و خود میتواند شدت تیک را بیشتر کند.

کلام آخر

در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با تیک عصبی و جزئیات مربوط به آن آشنا کنیم. در آخر این مورد را در نظر داشته باشید که تیک عصبی جزو اختلال هایی است که به خوبی قابل درمان است و جایی برای نگرانی وجود ندارد. بنابراین اگر از این اختلال رنج می برید کافیست برای درمان اقدام کنید تا از نتایج درمان شگفت زده شوید.

امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد، در صورت داشتن هرگونه سوال در این زمینه در بخش نظرات برای ما بیان کنید.

سوالات متداول