رابطه اختلالات روانی با سیستم ایمنی بدن

فکر می کنم همه ی ما می دانیم که اگر سیستم ایمنی بدن ضعیف شود یا نقص عملکرد داشته باشد، سلامت جسمانی ما به خطر می افتد؛ اما آیا تا به حال به این مسئله فکر کرده اید که ممکن است میان سیستم ایمنی بدن با بروز اختلالات روانی، رابطه ای وجود داشته باشد؟

به نظر شما ضعف سیستم ایمنی می تواند منجر به اختلالات روانی شود یا بالعکس اختلال روانی بر ضعف سیستم ایمنی تاثیر بگذارد؟

محققان پژوهش هایی در این زمینه انجام داده اند و ما قرار است در این مقاله در مورد رابطه اختلالات روانی با سیستم ایمنی صحبت کنیم. آنچه در ادامه خواهید خواند، بر اساس فهرست مطالب به شرح زیر است:

سیستم ایمنی بدن چگونه کار می کند؟

سیستم ایمنی یک سیستم پیچیده است؛ سیستم ایمنی بدن مانند یک سپر و محافظ از شما در برابر بیماری ها محافظت می کند؛ در واقع سیستم ایمنی مانند یک نگهبان همیشه بیدار می ماند که همیشه سر کار است از بدن در مقابل عفونت، باکتری، میکروارگانیسم های مضر محافظت می کند.
هر زمان که میکروب، عفونت، ویروس وارد بدن شود، سیستم ایمنی وارد عمل می شود و عوامل آسیب رسان را از بین می برد. سیستم ایمنی در این حالت برای بدن ایمنی ایجاد می کند تا وقتی میکروارگانیسم مزاحم وارد بدن شد، بتوانیم خیلی زود و سریع با آن مقابله کنیم.

سیستم ایمنی و اختلالات روانی

همان طور که در دیگر مقالات مرتبط با سیستم ایمنی بیان کردیم، سیستم ایمنی بدن یک سیستم پیچیده زیستی و روانی است. کار این سیستم چیست؟ مبارزه با عوامل آسیب رسان و بیماری زا مانند ویروس، باکتری، عفونت و ... .

در گذشته های دور، مردم عامل بیماری های جسمانی را وراثت یا مسری بودن یا عملکرد بدن می دانستند اما با گذشت زمان و پیشرفت علم نتایج دیگری نیز حاصل شد.

جالب است بدانید، مطالعاتی که در دهه های گذشته در زمینه بیماری ها انجام شده است به ما می گویند، تعادل و سلامت روان در ایمنی بدن نقش مهمی را ایفا می کنند. جالب است نه؟ یعنی میزان سلامت روان شما بر سیستم ایمنی بدنتان اثر گذار است.

کمی بعد تحقیقاتی که در زمینه اعصاب و ایمنی انجام شد به یک نکته مهم دیگر اشاره کردند؛ افکار ما، الگوهای احساسی ما و پویایی روان شناختی ارتباط زیادی با پاسخ سیستم ایمنی بدن ما دارند!

علاوه بر تمام موارد ذکر شده، مکانیسم های سیستم ایمنی نه تنها برای سلامت جسمانی فرد تلاش می کنند بلکه در فرآیند سازگاری با محیط نیز نقش ویژه ای را ایفا می کنند.

 پژوهش علمی: 

 برای اثبات این موضوع یک مطالعه انجام شد؛ در این مطالعه نتایج روش های درمانی که شامل دارو درمانی و روان درمانی  در بیماران مبتلا به مشکلات سلامت روان مرتبط با واکنش‌های ایمنی (التهاب) مشاهده و مقایسه شد. دوست دارید بدانید، نتیجه این مطالعه چه بود؟ نتیجه این مطالعه به ما می گوید:

• مداخلات روان شناختی یعنی روان درمانی، در کاهش التهاب و افزایش کارایی سیستم ایمنی نقش داشت و منجر به بهبود سیستم ایمنی شد. حالا یک سوال مهم از شما دارم: آیا می توان می گفت سلامت روان و بروز اختلالات روانی با سیستم ایمنی بدن دارای ارتباط است؟
•  در انتها دوست دارم به یک نکته مهم دیگر اشاره کنم؛ دقت کرده اید زمانی که بیمار هستیم یا سیستم ایمنی ما ضعیف شده است و از نظر جسمانی در وضعیت مطلوبی قرار نداریم همین موضوع بر خلق ما تاثیر می گذارد؛ می پرسید یعنی چه؟
• خیلی ساده بخواهیم بگوییم یعنی زمانی که بیماریم از نظر خلقی تحریک پذیر می شویم، عصبی می شویم یا بدخلقی می کنیم.
  این مسئله گواهی دیگر بر، رابطه سیستم ایمنی و اختلالات روانی است.
•  همچنین زمانی که بدن دچار عفونت می شود و سیستم ایمنی کارایی مطلوبش را ندارد، عفونت می تواند به عنوان یک محرک شدید برای ایجاد بیماری روانی مانند اسکیزوفرنی عمل کند! (البته هر عفونت شدیدی باعث اسکیزوفرنی نمی شود و عوامل متعددی در بروز این بیماری روانی نقش دارد.)

چگونه سیستم ایمنی شما بر سلامت روان تأثیر می گذارد؟

زمانی که سرماخورده هستیم یا بیماریم، احساس غم و اندوه زیادی داریم؛ دلایل زیادی می تواند پشت احساس ناراحتی ما باشد؛ مثلا انگیزه و اراده ناکافی برای انجام کارها، ترس از ابتلای خانواده به بیماری و غیره.

جالب است بدانید یک دلیل علمی برای احساس ناراحتی هنگام بیماری وجود دارد! زمانی که ما از نظر جسمانی بیمار هستیم، سیستم ایمنی ما تمام تلاش خود را برای بهبودی ما می کند و تمام انرژی سیستم ایمنی صرف مبارزه با بیماری می شود، طبیعی به نظر می رسد که ما در این حالت احساس ضعف، ناراحتی، اضطراب و افسردگی داشته باشیم.

بنابراین شاید بتوان گفت ضعف سیستم ایمنی با بروز اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب و استرس در ارتباط است.

دلیل این امر را می توان به ارتباط بین سلول های ایمنی و سلول های مغز نسبت داد. پیام هایی که بین این دو منتقل می‌شوند، می‌توانند بر شناخت عمومی و پاسخ‌های مغزی که ارتباط زیادی با افسردگی و درد دارند، تأثیر بگذارند.

زمانی که سیستم ایمنی بدن ما تحت تأثیر قرار می گیرد، پیام هایی که منتقل می شوند نیز تحت تأثیر قرار می گیرند و در نتیجه؟ ما احساس افسردگی یا ناراحتی و اندوه می کنیم.

چگونه سلامت روان بر سیستم ایمنی بدن شما تأثیر می گذارد؟

زمانی که از نظر روان شناختی در وضعیت خوبی به سر نمی بریم یا مبتلا به یک اختلال روان شناختی هستیم، چه اتفاقی برای سیستم ایمنی بدن رخ می دهد؟

افراد مبتلا به اختلالات روانی بیشتر مستعد ابتلا به عفونت و بیماری هستند و همین مسئله آنان را با چالش های مختلفی رو به رو می کند. تلاش برای بهبود بیماری جسمانی و بهبود علائم بیماری روانی کمی سخت به نظر می رسد، نه؟

توجه شما را به یک مثال ساده جلب می کنم؛ زمانی که یک فرد افسرده شود، الگوی خواب، رژیم غذایی او تغییر می کند، فرد دچار انزوا می شود، استرس زیادی را تجربه می کند، اندوهگین است و... همه ی این موارد بر عملکرد سیستم ایمنی ما تاثیر می گذارد.

مثلا وقتی کم می خوابیم سیستم ایمنی دچار مشکل می شود، اگر تغذیه خوبی نداشته باشیم، سیستم ایمنی دچار ضعف می شود.

 پژوهش علمی: 

اخیرا محققان یک مطالعه بر روی موش ها انجام دادند. نتایجی که از این مطالعه به دست آمد، به ما می گوید، بین استرس و افسردگی با عملکرد سیستم ایمنی ارتباط وجود دارد.

در این مطالعه، موش‌هایی که در معرض موقعیت‌های استرس‌زا یا افسردگی قرار گرفتند، پاسخ‌های ایمنی خاصی که پروتئین‌های التهابی را در سیستم بدنیشان آزاد می‌کرد، از خودشان نشان دادند و این التهاب در سیستم ایمنی باعث مختل شدن برخی واکنش های مغز و بروز نشانه های افسردگی و استرس شد.

•  در انتها یک نکته دیگر در مورد استرس که یکی از وضعیت های روان شناختی است، به این مطلب اضافه می کنیم؛ همه ی ما استرس را در موقعیت های مختلف تجربه می کنیم.

جالب است بدانید زمانی که در معرض استرس قرار می گیریم، در مقابل انواع بیماری آسیب پذیر تر می شویم. مثلا زمانی که استرس داریم به دلیل تاثیر آن بر سیستم ایمنی بدن، نسبت به سرماخوردگی، آنفولانزا یا غیره آسیب پذیرتر می باشیم.

جالب است بدانید بر اساس مطالعات انجام شده، استرس مزمن و بیش از اندازه در فرد باعث، گلودرد، سرفه، التهاب لوزه و عفونت های ریوی می شود. همچنین آسم و آلرژی در موقعیت استرس زا تشدید می شود و تمام این موارد با ضعف سیستم ایمنی در ارتباط است.

 جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد رابطه اختلالات روانی با سیستم ایمنی صحبت کردیم. طبق آنچه در مقاله گفته شد، وضعیت سلامت روان، ابتلا به بیماری های روانی و موقعیت های مختلف استرس زا و اضطرابی می توانند به صورت مستقیم و غیر مستقیم بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارند.

 آیا مطلب فوق مفید واقع شد؟ لطفا نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول