ناخودآگاه جمعی چیست؟

در این مقاله می خواهیم در مورد ناخودآگاه جمعی(Collective unconscious) صحبت کنیم. ناخودآگاه جمعی در همه انسان ها مشترک است و مسئول تعدادی از باورها و غرایز عمیق مانند معنویت، رفتارهای جنسی و غرایز مرگ و زندگی است. بنابراین در ادامه براساس فرست مطالب زیر به این موضوع می پردازیم:

ناخودآگاه جمعی

ناخودآگاه جمعی مفهومی می باشد که در اصل توسط روانکاو، کارل یونگ تعریف شده است. ناخودآگاه جمعی که گاها به عنوان "روان عینی" یاد می شود، به این مسئله  اشاره دارد که بخشی از عمیق ترین قسمت ذهن، ناخودآگاه، به طور ژنتیکی به ارث می رسد و با توجه به تجربه شخصی افراد شکل نمی گیرد. روانکاو یونگ، بر این عقیده بود که ناخودآگاه جمعی از غرایز و کهن‌الگوها تشکیل شده است که تصاویر، نمادها یا شکل های بنیادی و اصلیِ از پیش موجود را نشان می‌دهد و توسط ذهن آگاهی سرکوب می‌شود. ممکن است انسان‌ها به صورت آگاهانه این کهن‌الگوها را نشناسند و اطلاعاتی در مورد آن ها نداشته باشند اما احساسات شدیدی نسبت به آن ها دارند.

نکته

طبق آموزه های یونگ، ناخودآگاه جمعی در همه انسان ها مشترک است و ناخودآگاه جمعی، مسئول تعدادی از باورها و غرایز عمیق مانند معنویت، رفتارهای جنسی و غرایز مرگ و زندگی است.

کارل یونگ کیست؟ 

کارل یونگ در سال 1875 در سوئیس متولد شد و مکتب روانشناسی تحلیلی را بنیان نهاد. وی مسئولیت پیشنهاد و توسعه مفاهیم روانشناختی ناخودآگاه جمعی و کهن الگوها، همراه با شخصیت درونگرا و برونگرا را بر عهده دارد. یونگ با زیگموند فروید، دیگر روانشناس برجسته در همین حوزه همکاری داشت. در کارهای اولیه، کارها و تحقیقات یونگ بسیاری از ایده های فروید را تأیید می کرد. هرچه زمان می گذشت، این دو در اصول روانشناسی و نظریاتشان  از هم جدا شدند. یونگ با اصول روانكاوی فروید مخالفت كرد. بزرگترین تفاوت بین توضیحات آن ها در مورد ناخودآگاه این است که فروید معتقد بود که ناخودآگاه محصول تجربیات شخصی است، در حالی که یونگ معتقد بود که این امر از تجربه جمعی گذشته بشریت به وجود آمده است.

نظریه ناخودآگاه جمعی یونگ 

طبق گفته یونگ، ناخودآگاه جمعی از مجموعه دانش و تصویری تشکیل شده است که هر شخصی به دلیل تجربه اجدادش با آن متولد می شود و در همه انسان ها مشترک است. اگرچه ممکن است انسان ها  در مورد افکار و تصاویر در ناخودآگاه جمعی خود  چیزی ندانند و به طور کلی ندانند که آن چیست، اما تصور می شود که در لحظه های بحران، روان انسان می تواند به ناخودآگاه جمعی ضربه بزند.

غرایز و کهن الگوها 

یونگ معتقد بود که ناخودآگاه جمعی از طریق مفاهیم جهانی به نام کهن الگوها بیان می شود. کهن الگوها می توانند نشانه ها، نمادها یا الگوهای تفکر و رفتاری باشند که از نیاکان و اجداد ما به ارث رسیده اند. به گفته یونگ، این تصاویر اسطوره ای یا نمادهای فرهنگی ثابت و مشخص نیستند. در عوض، بسیاری از الگوهای مختلف ممکن است در هر زمان مشخص با هم همپوشانی داشته یا ترکیب شوند. برخی از نمونه های کهن الگوهایی که یونگ پیشنهاد کرده است عبارتند از:

تولد
مرگ
قدرت
تجدید حیات
آنیما 
آنیموس
کودک
قهرمان
مادر
پیر فرزانه 

یونگ کهن الگوی اصلی را مهم ترین قلمداد می کرد. او فکر کرد کهن الگو نه تنها در شکل واقعی مادر شخصی، مادربزرگ ، نامادری، مادر شوهر یا پرستار بلکه در شکل مجازی مادران نیز جلوه گر می شود، از جمله:

باغ
مزرعه شخم زده
چشمه یا چاه
کشور
کلیسا
زمین
خدای مادر
دریا
چوب ها

توجه

یونگ معتقد بود که کهن الگوی مادر می تواند جنبه های مثبتی مانند عشق و گرمای مادرانه یا جنبه های منفی مانند مادر وحشتناک یا الهه سرنوشت را داشته باشد.

عقاید پیچیده 

باورهای عمیق ما در مورد معنویت و دین تا حدودی ناشی از ناخودآگاه جمعی است. یونگ متقاعد شد كه : شباهت و جهان شمولی ادیان جهان˛ از دین به عنوان جلوه ای از ناخودآگاه جمعی یاد می شود. به همین ترتیب، اخلاق و مفاهیم عدالت یا درست و غلط را می توان به همین ترتیب توضیح داد، در حالی که ناخودآگاه جمعی مسئولیت نسبی بر عهده  دارد.

فوبیا 

یونگ از نظریه ناخودآگاه جمعی خود برای توضیح چگونگی بروز ترس و ترس های اجتماعی در کودکان و بزرگسالان بدون دلیل مشخص استفاده کرد. ترس از صدای تاریک، بلند، پل ها یا خون ممکن است ریشه در این ناخودآگاه جمعی داشته باشد، که به عنوان یک ویژگی ژنتیکی ارثی مطرح می شود. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داد که یک سوم کودکان انگلیسی در شش سالگی از مار می ترسند، حتی اگر در جزایر انگلیس به ندرت برخورد با مار اتفاق بیفتد و ماری را ببینند. این کودکان هرگز در موقعیت آسیب زا با مار تماس نداشته اند، اما مارها برای آن ها یک واکنش اضطراب آور ایجاد می کند.

رویاها

تصور می شد که رویاها بینشی و دیدگاهی کلیدی در مورد ناخودآگاه جمعی فراهم می کنند. یونگ معتقد بود که به دلیل کهن الگوهای ارائه شده، نمادهای خاص، در خواب جهانی هستند. به عبارت دیگر، همان نمادها برای افراد مختلف معنای مشابهی دارند. با این حال، یونگ بر خلاف زیگموند فروید روان شناس هم عصر خود، معتقد بود که رویاها کاملاً شخصی هستند و تعبیر خواب مستلزم دانستن چیزهای زیادی درباره فرد بیننده خواب است. از طرف دیگر، فروید اغلب اظهار داشت که نمادهای خاص بیانگر افکار ناخودآگاه خاص هستند. یونگ فراتر از اینکه بگوید رویا ها  فقط خواسته های سرکوب شده هستند، معتقد بود که رویاها بخشی از روان را که در زندگی بیداری ما نقش چندانی ندارند جبران می کنند. این امر امکان مطالعه رویاها را به عنوان ابزاری برای تحقیق، تشخیص و درمان شرایط روانشناختی و هراس فراهم می آورد.

آیا این یک نظریه علمی است؟

از نظر تاریخی، مباحثی پیرامون اینکه آیا ناخودآگاه جمعی به تفسیری تحت الفظی یا نمادی نیاز دارد، وجود داشته است. تصور بر این است که در محافل علمی، تفسیر تحت اللفظی از ناخودآگاه جمعی، یک نظریه  شبه علمی است. دلیل آن این است که اثبات علمی بودن تصاویر اساطیر و سایر نمادهای فرهنگی از زمان تولد به ارث رسیده و وجود آن ها دشوار است. در عوض، تصور می شود که تفسیری نمادین از ناخودآگاه جمعی زمینه علمی دارد زیرا این اعتقاد وجود دارد که همه انسان ها دارای برخی مشترکات رفتاری با یکدیگر هستند.

گزارش آماری

ناخودآگاه جمعی در حال حاضر با نگاه دیگری بررسی می شود. تحقیقات روان پزشکی اکنون به بررسی نقش باکتری ها در ناخودآگاه جمعی می پردازد. ژن های موجود در باکتری های روده بیش از ژن های بدن انسان هستند و این باکتری ها ممکن است ترکیبات عصبی فعال تولید کنند. برخی محققان تصور کرده اند که این ترکیبات عصبی ممکن است بخشی از ناخودآگاه جمعی باشد که رفتار انسان را تنظیم می کند. در این صورت ، مطالعات روی میکروب های روده ممکن است قسمت مهمی از تحقیقات روان پزشکی آینده باشد.

جمع بندی ای سنج

در این مقاله در مورد ناخودآگاه جمعی بحث کردیم. همانطور که گفته شد ناخودآگاه جمعی مجموعه‌ای از تصاویری است که هر فردی با آن به دنیا می آید و بوسیله افراد دیگر براساس تجربۀ اجدادی‌شان به اشتراک گذاشته می‌شود؛ هرچند افراد نمی‌دانند چه افکار و تصاویری در ناخودآگاه جمعی‌شان دارند و به نظر می‌رسد روان در لحظه‌های بحرانی می‌تواند از ناخودآگاه جمعی‌اش بهره ببرد.
تا چه حد با مفهوم ناخودآگاه جمعی آشنایی داشتید؟ لطفا دیدگاه و نظرت ارزشمند خودتان را با ما به اشتراک بگارید.